Slayt 1

Vücudumuz
Bilmecesini
Çözelim
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
1
İçindekiler
1.Canlılar Neden Beslenir?
2.Besin İçerikleri ve Görevleri
2.1.Karbonhidratlar
2.2.Proteinler
2.3.Yağlar
2.4.Vitaminler
2.5.Su
2.6.Mineraller
3.Dengeli ve sağlıklı Beslenme
4.Besin ve Teknoloji
5. Besinlerin Sindirimi
6. Boşaltım
7. Sağlığa Zararlı Maddeler
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
2
Canlılar Neden
Beslenir?
• Canlılar,
yaşamlarını
sürdürebilmek
için
beslenmek zorundadır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
3
Canlılar Neden Beslenir?
• Örneğin; yakıtı biten bir
araba çalışmaz. Canlılar
da beslenemediklerinde
yaşayamazlar.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
4
Canlılar Neden Beslenir?
Sinek Kuşu
• Sinek kuşu bir günde kendi
ağırlıklarının yarısından fazla
yiyecek tüketir. Buna rağmen
çok büyüyemezler. O halde
canlılar, yalnız büyümek için
beslenmezler.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
5
Beslenme Nedir?
• İnsanın büyümesi ve gelişmesi
(anne karnında ve daha sonra)
sağlıklı üretken olarak yaşamını
sürdürmesi için gerekli olan
besinlerin alınmasıdır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
6
Beslenme Nedir?
( devam )
• Sağlıklı
büyüme,
gelişme ve özellikle
zeka
gelişimi
için
yeterli
ve
dengeli
beslenme şarttır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
7
Beslenme Nedir?
( devam )
• Beslenme
dokuların
yenilenmesini
ve
bağışıklık
sisteminin
sağlıklı olarak çalışmasını
sağlar.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
8
İçeriklerine göre
besinler 6 gruba ayrılır:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Karbonhidratlar
Proteinler
Yağlar
Vitaminler
Mineraller
Su
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
9
1. Karbonhidratlar
• Vücudumuzun asıl enerji
kaynağıdır.
• Vücuda enerji veren besin
öğelerinden biridir.
• Vücudun harcadığı enerjinin
büyük bir bölümünü sağlarlar.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
10
Karbonhidratlar
( devam)
• Beyin dokusu enerji
için
genellikle
karbonhidratları
kullanır.
• Ağır fiziksel hareketler
için karbonhidratların
daha elverişli enerji
kaynağı
olduğu
bilinmektedir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
11
Karbonhidratlar
( devam)
• Proteinlerin enerji olarak
kullanılmasını
önleyerek
proteine olan gereksinimi
azaltırlar.
• Normal olarak günlük alınan
enerjinin
%
50-60'i
karbonhidratlardan
gelmelidir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
12
Karbonhidrat içeren besinler:
•
•
•
•
•
•
Buğday
Mısır
Arpa
Yulaf
Patates
Şeker kamışı
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
13
2 . Proteinler
• Proteinler vücudumuzda yapıcı
ve onarıcı olarak görev yapar.
• Proteinler kas ve diğer yumuşak
dokular ile enzimlerin temel
yapıtaşlarıdır.
• Proteinler enerji sağlamaktadır
fakat bu onların temel görevi
değildir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
14
Proteinler
( devam )
• Büyüme ve gelişme,
doku yapımı ve
onarımı ,
enfeksiyonlara karşı
savaşan bağışıklık
hücrelerinin oluşumu,
hormonların yapımı
en başlıca
görevleridir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
15
Protein içeren
besinler:
•
•
•
•
•
•
•
•
Et
Süt
Peynir
Yoğurt
Yumurta
Balık
Tahıllar
Kuruyemiş
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
16
3 . Yağlar
• Vücudumuz gereksinim duyduğu
enerjiyi ilk önce karbonhidratlardan
sağlar. Ama fazla enerji gerektiren
işler yaptığımızda karbonhidratlardan
aldığımız enerji yetersiz kalır. Uzun
süre aç kaldığımızda da enerjimiz
azalır. Bu gibi durumlarda gereksinim
duyulan enerji yağlardan sağlanır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
17
Yağlar
( devam )
• Suda çözünmeyen, en çok
enerji veren besin öğesidir.
• Deri altı yağ tabakası vücut
ısısının kaybını önler.
• Yağ, organları çevreleyerek dış
etkenlerden korur, midenin
boşalmasını geciktirir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
18
Yağlar bitki ve hayvanlardan elde edilir.
•
•
•
•
•
Zeytin
Ayçiçeği
Yer fıstığı
Susam
Soya bitkileri
• Badem
• Kabak
çekirdeği
• Fındık
• Mısır
• Ceviz
Bu besinler bol miktarda yağ içerir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
19
Yağ bakımından zengin hayvanlar besinler:
•
•
•
•
•
Balık
Süt
Tereyağ
Kaymak
Et ve et ürünleri
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
20
4 . Vitaminler
• Vitaminlerin büyüme ve
sağlıklı nesillerin oluşmasına
, sinir ve sindirim
sistemlerinin normal
çalışması , besin öğelerinin
elverişli kullanılması ve vücut
direncine yardım gibi
görevleri vardır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
21
Vitaminler
( devam )
• Vitaminlerin yetersiz
alınımında vücut
çalışmasında bozukluk ortaya
çıkar.
• Vitaminler
vücudumuzda
düzenleyici
olarak
görev
yapar.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
22
Vitaminler yağda ve suda
eriyenler olarak iki gruba ayrılır:
YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER
A, D, E ve K vitaminleridir .
SUDA ERİYEN VİTAMİNLER
B grubu vitaminler ile C
vitaminidir .
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
23
Vitaminler
( devam )
• B grubu ve C vitaminleri suda
eriyen vitaminler olduğundan,
vücudun ihtiyacından fazla alınması
durumunda idrar yoluyla atılırlar.
• Yağda eriyen vitaminler A, D, E,
K'dir. Vücuda fazla alındığında,
vücutta depo edilerek zararlı etki
gösterebilirler.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
24
A vitamini
• Enfeksiyonlara karşı direnci
arttırır normal büyüme, üreme,
kemik ve diş gelişimi, görme
için gereklidir. Cildin tırnakların
ve saçların sağlıklı kalmasını
sağlar. Diş ve dişetleri için
büyük önem taşır .
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
25
A vitamininin bulunduğu
besinler:
•
•
•
•
•
•
Yumurta
Süt
Buğday
Mantar
Baklagiller
Taze fasulye
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
•
•
•
•
•
•
Domates
Kereviz
Havuç
Avokado
Fıstık
Ceviz
26
B vitaminleri
• B
vitaminin
bulunduğu
besinlerden belirli miktarda
yenmelidir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
27
B vitaminlerinin bulunduğu
besinler:
• Tahıl ve tahıl ürünleri
• Yumurta
• Süt ve süt ürünleri
(peynir, yoğurt vb.)
• Kırmızı et
• Sebzelerin çoğunda
bulunur.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
28
C vitamini
• Vücudumuz C vitaminini üretemez
bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini
üretebilmektedir.
• Besinlerle alınan vitamin 2 saat
içersinde kullanılır, 4 saat sonunda
kandan uzaklaşır.
• Yaraların iyileşmesini, damarların
sağlıklı olamalarını sağlar.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
29
• Vücudun savunma sistemini
artırıcı etkisi vardır.
• C vitamini eksikliğinde diş eti
kanamaları ve çekilmeleri
olur.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
30
C vitamininin bulunduğu
besinler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Turunçgiller
Domates
Çilek
Maydanoz
Lahana
Patates
Kuşburnu
Böğürtlen
Koyu yeşil yapraklı
sebzeler
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
31
D Vitamini
• İnce bağırsaklardan
kalsiyumun emilmesine
yardımcı olur, kalsiyumun
kemiklerde ve dişlerde
tutulmasını sağlar .
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
32
D vitaminlerinin bulunduğu
besinler:
•
•
•
•
•
•
•
•
Süt
Yumurta
Balık
Balık yağı
Tereyağ
Sebzeler
Peynir
Güneş (D vitaminin ortaya
çıkabilmesi için güneşe ihtiyacı
var)
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
33
E vitamini
• Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini
güçlendirir. Hücrelerin daha uzun
yaşamasını ve yenilenmesini
sağlar .
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
34
E vitaminlerinin bulunduğu
besinler:
•
•
•
•
•
•
•
Kereviz
Maydanoz
Ispanak
Lahana
Mısır yağı
Mısır
Yulaf
•
•
•
•
•
•
•
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
Buğday
Tohumlu besinler
Soya fasülyesi yağı
Arı sütü
Ceviz
Marul
Tere
35
K vitamini
• Karaciğere gelen Kvitamini
burada üretilen bazı pıhtılaşma
faktörlerinin yapımında rol alır.
Kvitamini takviyesi yanlızca
kanamalı hastalarda verilir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
36
K vitamininin bulunduğu
besinler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ispanak
Kabak
Marul
Yeşil domates
Yeşil biber
İnek sütü
Peynir
Tereyağı
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
Yumurta
Kırmızı et
Pirinç
Karaciğer
Mısır
Muz
Şeftali
Çilek
37
Vitaminler
( devam )
Vitamin Adı
Önlediği Aksaklık
A vitamini
Gece körlüğü
D vitamini
Raşitizm (Kemiklerde bozukluk)
E vitamini
Kısırlık ve üreme bozukluğu
K vitamini
Kanın pıhtılaşması
B vitamini
Beri beri ,kansızlık
C vitamini
Skorbüt (diş etinde kanama)
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
38
Vitaminler
Bulundukları Besinler
Vücuttaki Fonksiyonları
A vitamini
Balık yağı yumurta sarısı, süt, peynir
karaciğer yeşil sebzelerde
bulunur.
Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Vücudu
enfeksiyonlara karşı korur.Gece
körlüğünü önler
D vitamini
Balık yağı, karaciğer yumurtada
bulunur.
Vücuttaki Ca, P dengesini sağlar.
Kemiklerin gelişmesini
sağlar.Çocuklarda Ultraviyole
ışınların Etkisiyle deride
üretilir. Raşitizmi önler
E vitamini
Yeşil sebze, karaciğer et ve bitkisel
yağlarda
bulunur.
Üreme organlarının gelişmesini sağlar ve
kısırlığı önler.
K vitamini
Yeşil sebzeler karaciğer ve yumurtada
bulunur.
Eksikliğinde kanın pıhtılaşması
gecikir.Kalın bağırsaktaki Bakterileri
tarafından sentezlenir.
B vitamini
Tahılların kabuklarına, et, süt,
karaciğer
ve yeşil
sebzelerde
bulunur.
Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin vücut
içinde kullanılmasında katalizör
olarak görev yapar.Kansızlığı önler.
C vitamini
Yeşil sebze ve meyvelerde bulunur.
Bağ dokusunun oluşması için gereklidir.
Skorbit hastalığını önler. Vücudu
enfeksiyonlara karşı korur.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
39
5 . Su
• Vücudumuzun yaklaşık %70’ i
sudur.
• Su vücudumuzda düzenleyici
olarak görev yapar.
• Canlıların
yaşamsal
faaliyetlerini sürdürebilmesinde
suyun büyük önemi vardır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
40
Su
( devam )
• Vücuda enerji vermediği, içinde
bazı mineraller dışında besin öğesi
bulunmadığı halde, su içmeden 3
gün kadar yaşayabiliriz.
• Yeterince su içilmediği zaman
kalsiyum gibi bazı mineraller
böbreklerde çökerek böbrek taşına
neden olabilir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
41
Su
( devam )
• Su, yediğimiz gıdalardaki besin
öğelerinin çözünüp sindirilmesi
ve emilmesi, vücut sıcaklığının
ayarlanması ve vücuttan atık
maddelerin uzaklaştırılmasını
sağlar.
• Sağlık açısından yetişkin bir
insanın günde 8-10 bardak su
içmesi gereklidir.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
42
Canlılar İçin Suyun
Önemi
• Çok iyi bir çözücüdür.
• Besin maddelerini taşır.
• Metabolizma olaylarını
hızlandırır.
• Vücut ısısının fazlası dışarıya
suyla atılır.
• Besinlerin sindirimi suyla
yapılır.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
43
6. Mineraller
• Vücudumuzda düzenleyici olarak
görev yaparlar.
• Mineralleri yediğimiz yiyecek ve
içeceklerden alırız.
• Bütün minerallerin vücutta farklı
etkileri olmasına karşın, genel
olarak kemik gelişimi, büyüme,
kas kasılması, kan yapımı, sinir
iletimi ve su dengesinin
sağlanması gibi önemli görevler
üstlenirler.
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
44
Mineraller
( devam )
Besin Çeşitleri
Öncelikli Görevleri
Karbonhidratlar
Enerji Verici
Proteinler
Yapıcı ve Onarıcı
Yağlar
Enerji Verici
Vitaminler
Düzenleyici
Su ve Mineraller
Düzenleyici
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
45
KAYNAKLAR
• http://www.bilkent.edu.tr/~bilheal/uremes
agligi/agizdissagligi.html
• http://www.herbalistatabay.com/saglikbil
gisi.htm
• http://www.trafik.gov.tr/trafik_guvenligi/tr
afik_guvenligi_alkollu_arac_kullanma.as
p
• http://health.groups.yahoo.com/group/tra
fik/message/4129?viscount=100
• İlköğretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 5
• İlköğretim Fen ve Teknoloji Öğrenci
Çalışma Kitabı 5
Onur Subaşı & Tuba Sarıoğlu
46