föy için TIKLA

Biyokimya Laboratuvar Föyü
VİTAMİNLER
Vitaminler hücresel metabolik reaksiyonlar için çok az miktarları yeterli olan, eksikliklerinde
bazı sorunlara neden olan organik bileşiklerdir. İnsan vücudu tarafından ya hiç
yapılamamakta ya da yeterli miktarda yapılamadıkları için besinlerle dışarıdan sağlanmaları
gerekir. Kendi isimleri olmasına karşın daha kolay anlaşılmaları için alfabenin harfleri ile
anılırlar. Bir kısım vitaminler besinlerde aktif şekilde, bazıları da pro-vitamin olarak bulunur.
Pro-vitaminler vücutta aktif hale dönüşürler.
Genelde vitaminler erime özelliklerine göre yağda ve suda eriyen olarak iki gruba ayrılır. Bu
pratik açıdan pişirme sırasında vitamin dayanıklılığını etkiler. Suda eriyenler; C ve B grubu
vitaminler toksik değillerdir ve idrar yolu ile atılırlar. Vücutta depolanmaları az olduğu için
gereksinim fazladır. Yağda eriyenler; A, D, E, K toksik olabilirler ve depolanabilirler. Bazı
dokuların bu vitaminlere kesin ihtiyaçları vardır. Sağlıklı bir birey 4 besin grubundan ( süt ve
süt türevi, et ve et türevi, unlu gıda, sebze ve meyve ) ve biraz da yağ içeren yiyecekler
yemesi ile ihtiyaçlarını karşılayabilir.
Emilim ve dolaşım
Yağda eriyenler yağlarla birlikte emilir, taşınır ve atılırlar. Yağların diyette az veya hiç
olmaması, safra veya pankreas salgılarının eksikliği, barsaklardan emilimi engelleyen
anatomik veya fonksiyonel bozukluklar bu grup vitaminlerin eksikliğine yol açar. Suda
eriyenlerin emilimi daha sorunsuz olmaktadır.
Depolama ve atılım
Yağda eriyen vitaminlerin fazlası idrarla atılamaz, depolanır. Bu işlem yeri de karaciğerdir. E
vitamini dışındaki yağda eriyenler uzun süre, gereğinden fazla alınması sonucunda toksik etki
yapabilirler. Suda eriyenler yüksek miktarlarda depolanamazlar, kullanılan miktarın fazlası
idrarla atılır. Bu nedenle bunların eksikliklerine daha sık rastlanır fakat bazı B grubu
vitaminleri istisnadır, karaciğer de uzun süre (3-5 yıl) korunabilirler.
Besinlerdeki dayanıklılık
Yağda eriyen vitaminler pişirmeye dayanıklıdırlar, B ve C vitaminleri kolay bozulurlar.
Uygun olmayan koşullarda saklanma sonucu her iki gruptaki vitaminler bozulabilir.
Etkileri
Genel anlamda vücuttaki bileşiklerin bir parçası olmaktan ziyade düzenleyici fonksiyon
gösterirler. Bu yönleri ile hormonlara benzerler. Metabolik olaylarda katalizör rolü oynarlar.
YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER : A, D, E ve K vitaminleridir .
SUDA ERİYEN VİTAMİNLER : B grubu vitaminler ile C vitaminidir .
A vitamini Enfeksiyonlara karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi,
görme için gereklidir. Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını sağlar. Diş ve dişetleri
için büyük önem taşır.
Kayısı,kuşkonmaz,maydanoz,ıspanak, havuç,kereviz, marul, portakal, erik, domates
D vitamini İnce bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun
kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlar.
Balık yağı, balık, yumurta, tereyağı, karaciğer, et, sebzeler, güneş
E vitamini Antioksidan etkilidir. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatıyor Yaşlı
kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir. Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini
sağlar .
Buğday, tohumlu besinler, soya fasülyesi yağı, arı sütü, ceviz, marul, tere, kereviz,
maydanoz, ıspanak, lahana, mısır yağı, mısır, yulafta
K vitamini Karaciğere gelen K vitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin
yapımında rol alır. K vitamini takviyesi yanlızca kanamalı hastalara verilir.
Ispanak,kabak, marul, yeşil domates, yeşil biber, inek sütü, peynir, tereyağı, yumurta,
kırmızı et, pirinç, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek
B1 vitamini Kasların ve sinir sisteminin faliyeti için gereklidir.Yetersizliğinde iştahsızlık,
huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması görülür.
Buğday, kepek, bira mayası, taze sebze meyve, koyun eti, sığır eti, balık eti, yumurta, süt
B2 vitamini Eksikliğinde dilde kızarma, yanma hissi, ağız çevresi ve dudaklarda kızarma,
tahriş, çatlaklar, gözlerde kaşıntı, yanma hissi, katarakt oluşumu, saçların dökülmesi,
çocuklarda büyüme yavaşlaması, kilo kaybı, sindirim sorunları oluşur .
Karaciğer, böbrek, buğday unu, patates, et, süt, yumurta, peynir, kepek, yeşil sebzeler,
havuç, fındık, yer fıstığı, mercimek
B5 vitamini Doğada bol olduğu için eksikliğine rastlanmaz. Ayrıca bir miktar bağırsaklarda
da yapılmaktadır. Eksikliği kan şekerinde düşme, ellerde titreme, kalp çarpıntıya neden olur .
Karaciğer, kırmızı et, tavuk, yumurta, ekmek, sebzeler
B6 vitamini Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler.Vücudun savunmasında
antikor ve akyuvar oluşumunda rol oynar. Eksikliğinde migren tipi baş ağrısı, kansızlık, ciltte
kuruluk, görme problemleri, uyuşukluk, adele zayıflığı ve krampları oluşur .
Karaciğer, böbrek, kırmızı et, balık, yumurta, ekmek, sebzeler
B11 vitamini Kırmızı kan hücreleri ve sinir dokularının oluşumunda aktif rol oynar. Hücre
bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar. Anne karnındaki bebeğin sinir
sisteminin gelişimi için de gereklidir. Eksikliğinde iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kusma,
ishal, baş ağrısı, unutkanlık, çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir .
Karaciğer, böbrek, kırmızı et, ıspanak, marul, yumurta, ekmek, portakal, muz.
B12 vitamini Besinlerle veya sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale
getirir. Eksikliğinde dilde hassasiyet, şişme, kızarma, hayal görme, depresyon, adalelerde
kasılmalar, sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma
şikayetleri oluşur .
Karaciğer, yürek, böbrek, kırmızı et, tavuk, balık, süt, peynir, yumurta
C vitamini Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini
üretebilmektedir. Besinlerle alınan vitamin 2 saat içersinde kullanılır 4 saat sonunda kandan
uzaklaşır. Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olamalarını sağlar.Vücudun savunma
sistemini artırıcı etkisi vardır. Histamin yapımını azaltarak allerjik olayların şiddetini düşürür.
Eksikliğinde diş eti kanamaları ve çekilmeleri olur.
Uygulama
Askorbik Asit Tayini
Deneyin Yapılışı
A Deneyi
1) 50 ml 0.1 N Na2O3S2 .5H2O (sodyum tiyosülfat) bürete doldurunuz.
2) 250 ml lik erlene 2ml 6M asetik asit, 3 damla %10 nişasta, 10ml distile su koyup
karıştırınız.
3) Üzerine 10 ml taze limon suyu ekledikten sonra 5 ml lugol çözeltisi ekleyiniz.
4) Erleni büretin altına yerleştirdikten sonra düğmesini açarak yavaş yavaş titre ediniz ve
rengi lacivertten beyaza döndüğü anda musluğu kapatınız.
B Deneyi
1) 50 ml 0.1 N Na2O3S2 .5H2O (sodyum tiyosülfat) bürete doldurunuz.
2) 250 ml lik erlene 2ml 6M asetik asit, 3 damla %10 nişasta, 10ml distile su koyup
karıştırınız.
3) Üzerine 10 ml ticari limon suyu ekledikten sonra 5 ml lugol çözeltisi ekleyiniz.
4) Erleni büretin altına yerleştirdikten sonra düğmesini açarak yavaş yavaş titre ediniz ve
rengi lacivertten beyaza döndüğü anda musluğu kapatınız.
(g/v)% Askorbik asit= (Vilk- Vson) × N ×17.6
Vilk= Sodyum tüyosülfatın ilk hacmi (ml)
Vson = Sodyum tüyosülfatın son hacmi (ml)
N = Sodyum tüyosülfatın normalitesi
V= Taze Limon suyunu yada Ticari limon suyunun hacmi (ml)