Toplumsal Sapma ve suç

TOPLUMSAL SAPMA VE
SUÇ
SOSY103
SAPMA
• Yazılı ve yazılı olmayan kuralların ihlal edilmesi.
• Normal olanla olmayan arasındaki ayrımlardan
kaynaklanır.
• Bir toplumun veya grubun normları sapmayı
belirlemede en etkin rolü oynar.
• Toplumdan topluma veya bir gruptan başka bir
gruba değişiklik gösterebilir.
SAPMA?
SAPMA?
SAPMA?
SAPMA?
TOPLUMSAL KONTROL
• Toplumsal sapmanın öteki yüzünü ifade eder.
• Sapkın davranışı önleme ya da düzeltme çabasıdır.
• Belli yaptırımlar sonucunda etkili hale gelir.
• Toplumsal kontrol en genel anlamda iki şekilde
ortaya çıkar:
• 1. İnformel toplumsal kontrol
• 2. Formel toplumsal kontrol
INFORMEL TOPLUMSAL CONTROL
• Toplumun normlarına ve değerlerine uyum
sağlamaya yönelik dolaylı ve resmi olmayan
baskılardır.
• Genelde normlar aracılığıyla meydana gelir.
• Yaptırımları genelde informel olur.
• Mahalle baskısı, dışlama, dedikodu, yakınların
olumlaması/olumsuzlaması, kültürel kabul/ret gibi
çeşitli mekanizmalar aracılığı ile oluşur.
FORMEL TOPLUMSAL KONTROL
• Sapkın davranışı önlemek ya da düzeltmek için, kanun haline getirilmiş,
kurumlaşmış kamu mekanizmalarıdır.
• Anayasa, yasalar, polis teşkilatı, mahkemeler, hapishaneler bu tür sosyal
kontrolün sağlayan ana kurumlardır.
• Suç: resmi olarak ceza yasasından yer alan özel bir sapma durumunu
ifade eder.
• Modern toplumların hepsinde formel sosyal kontrol ve bu gibi kurumlar bir
ihtiyaç haline gelmiştir.
• Bu kurumlar önemli bir gereklilik olmasına rağmen toplumdan topluma
rolleri değişebilmektedir?
• Nasıl bir formel kontrol?
SOSYAL KONTROL?
OLUMLU/OLUMSUZ TOPLUMSAL
SAPMA
• Toplumsal sapma olumlu veya olumsuz olabilir.
• Olumlu sapma ideal davranış örüntüleri yönünde bir
sapmadır.
• Toplumun ilerisinde olanlar, bir takım siyasi veya dini
liderler egemen normlara ters düşmüşlerdir.
TOPLUMSAL SAPMA?
TOPLUMSAL SAPMA?
TOPLUMSAL SAPMA?
TOPLUMSAL SAPMA?
OTORITE
• Bir konuda kendine itaat ve güven sağlamayı
başarmış kişi veya kurum.
• Toplumsal kontrolde önemli bir rolü vardır.
• Hem formel hem de informel olarak çalışabilir.
• Özellikle formel kontrolün sağlanması için gereklidir.
• Otorite ve vicdan çelişebilir. O zaman ne
yapacağız?
MILGRAM DENEYI
• insanların erk (otorite) sahibi bir kişi veya kurumun
isteklerine, kendi vicdani değerleriyle çelişmesine
rağmen itaat etmeye ne ölçüde istekli olduklarını
ölçme amacı güden bir deney.
• Katilimcilardan %65'inin deneydeki en yüksek gerilim
olan 450 voltu, her ne kadar epey huzursuzluk
hissetmiş olsalar da, uyguladıkları görüldü.
YAPISAL-FONKSIYONEL YAKLAŞIM
• Durkheim’e göre suç gerekli ve yararlıdır.
• Suç ve toplumsal sapma kültürel değerlerin ve
normların yerleşmesini sağlar.
• Sapma ahlaki sınırları belirlemeye yardımcı olur
• Sapma hem toplumsal birliği hem de toplumsal
değişimi teşvik eder.
YAPISAL-FONKSIYONEL YAKLAŞIM
• Sapkın olarak görülen insanlar toplumu yeni yollar aramaya
itebilir.
• Durkheim’a göre bugün suç sayılan bir şey yarın erdem olarak
görülebilir.
• Anomi: kültürel norm ve amaçlar ile bireyleri bunlara uygun ve
uyumlu davranmaya zorlayan toplumsal yapı arasındaki
kopma hali.
• Toplumun bireylere benimsettiği temel hedefler ile bu
hedeflere ulaşılması için kullanılmasına için verdiği araçlar
arasındaki bir ayrışmaya bağlıdır.
• Başarı ve zenginlik?
AMONIK DURUMA 5 FARKLI TEPKI
• Merton’a göre insanlar anomik duruma 5 farklı tepki
gösterebilir
• 1. uyum
• 2. yenilik
• 3. Şekilcilik
• 4. Çekilme
• 5. İsyan
ETKILEŞIMCI YAKLAŞIM
• Etiketleme teorisi: toplumsal sapma insanların ne
yaptığı ile değil, diğer insanların onların
davranışlarına ne atfettikleri anlamlar ile
açıklanmalıdır.
• Sapkınlığı toplum yaratır. Bir toplumda sapkın olan
bir davranış başka bir toplumda sapkın olmayabilir.
ETKILEŞIMCI YAKLAŞIM
• Birincil ve ikincil sapma
• Birincil sapma bireyin normları ihlal ederek toplumda
sapkın olarak görüldüğü; ancak kendisi için sapkın
etiketini benimsemediği durumu ifade eder.
• İkincil sapma ise sapkınlık iddiasını ve etiketini kişinin
içselleştirmesidir.
• Lemert: toplumsal kontrol sapmayı önlemekten
ziyade teşvik eder.
ETKILEŞIMCI YAKLAŞIM
• Thomas Teoremi: insanlar durumlarını gerçek olarak
tanımladıklarında, bu durumların sonuçları gerçeğe
dönüşür.
• Kendisine deli denen insan, bir süre sonra kendisini
deli olarak görmeye başlar. Sapkınlar için de aynı
şey geçerlidir.
• Toplumsal öğrenme teorisi: bütün davranışların
toplumsal etkileşim yoluyla öğrenildiği iddiası.
CATISMA TEORISI
• Sapma ve suç toplumsal eşitsizliklerle ilintilidir.
• Sapmanın ve suçun belirlenmesi güç ilişkilerine bağlı
olarak değişebilir.
• Fonksiyonistlerden farklı olarak suçun olumlu bir yönü
olduğunu düşünmezler.
• Suç ve sapma toplumsal eşitsizliklerin korunmasını
sağlar.
CATISMA TEORISI
• toplumsal kaynakları kontrol eden egemen bir sınıfın
varığını ve bu sınıfın gücünü korumak için kurumsal
kurallar ve inanç sistemleri geliştirdiğini vurgular.
• Bu yaklaşıma göre suçun tanımı güç, servet ve
yüksek mevkiye sahip olanlar tarafından kontrol
edilmektedir.
• Suç, insanların gereksinimlerini yansıtan nesnel ahlaki
fikir birliği tarafından değil yönetici sınıfın değerleri
tarafından biçimlendirilir.