OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi)

OTONOM SİNİR SİSTEMİ
(Fonksiyonel Anatomi)
• Otonom sinir sitemi iki alt kısma ayrılır:
1. Sempatik sinir sistemi
2. Parasempatik sinir sistemi
• Sempatik ve parasempatik sistemin terminal nöronları
gangliyonlarda bulunur. Çok sayıda sinir hücresinden
oluşan gangliyonlar merkez sinir sisteminin dışındadır.
• Gövdeleri omurilik veya beyin sapında bulunan ve
aksonları postgangliyonik hücreleri ile sinaps yapan
hücrelere pregangliyonik nöron adı verilir.
• Aksonlarını gangliyonlardan hedef organlara veren
hücrelere de postgangliyonik nöron denir.
SEMPATİK SİNİR SİSTEMİ
• Pregangliyonik sempatik
nöronların gövdesi omuriliğin
toraks ve lumbal bölgelerinde
(T1-L3) bulunur.
• Omuriliği ön boynuz yoluyla
terk eder ve paravertebral veya
prevertebral gangliyonlarda
sonlanırlar.
• Paravertebral gangliyonlar sinir
lifleri ile bağlanarak, omuriliğin
iki yanında birer gangliyon
zinciri oluşturur.
• Postgangliyonik liflerin bir kısmı prevertebral
gangliyonlardan çıkar.
• Abdominal prevertebral gangliyonlar dört gruba ayrılır.
Pelvik-hipogastrik gangliyonlar, çölyak ganglion,
superior ve inferior mezenterik gangliyonlardan çıkan
postgangliyonik lifler pleksuslarda veya özel
sinirlerin içinde seyrederek abdomen ve pelviste
bulunan organlara ulaşır.
PARASEMPATİK SİNİR SİSTEMİ
• Pregangliyonik parasempatik
nöronlar beyin sapı ile omuriliğin
sakral bölgesinde bulunurlar.
• Parasempatik postgangliyonik
nöronlar efektör organların içinde
veya çok yakınında bulunur.
Gözdeki kaslara veya başta bulunan
salgı bezlerine giden pregangliyonik
parasempatik lifler III. (okülomotor),
VII. (fasial) ve IX. (glossofaringeal)
kafa sinirleri yoluyla beyin sapından
çıkarlar.
Toraks ve abdomende bulunan organlara giden
pregangliyonik parasempatik lifler vagus sinirinin
(X. kafa çifti) içinde seyreder.
Pelvisteki organlara giden sakral parasempatik
lifler ise pelvis sinirinin yapısına katılır .
Parasempatik gangliyonlar baş bölgesi ile
pelvisteki organların yakınında bulunurlar
• Parasempatik sisteme ait
diğer postgangliyonik
hücreler sindirim kanalının
çeperlerinde kalp ve akciğerde
dağınık halde bulunurlar.
• Parasempatik sistemin innerve
ettiği yapılar sırasıyla; Sindirim
kanalının düz kasları,
boşaltım organları, üreme
organları, kalbde atriumlar,
gözyaşı ve tükrük bezleri,
intraoküler kaslar. Koroner
damarlar ve beyindeki damarlar
hariç, parasempatik sistem diğer
kan damarlarını innerve etmez.
• Otonom sinir sistemindeki eksitasyon pregangliyonik
nörondan postgangliyonik nörona,oradan da efektör organa
kimyasal habercilerin aracılığı ile geçer.
• Otonom sinir sistemindeki bütün pregangliyonik liflerden ve
postgangliyonik parasempatik liflerin büyük çoğunluğundan
asetilkolin salgılanır.
• Sempatik postgangliyonik akson uçlarından noradrenalin
salgılanır.
Sempatik ve Parasempatik Sistemlerin
Fonksiyonu
• İç organlardan çoğu hem sempatik
hem de parasempatik lifler alır.
• Bu iki sistem genel olarak
antagonistik etki gösterir. Mesela,
sempatik liflerin uyarılması kalbin
atım sayısını ve atım hacmini artırır;
barsak motilitesini azaltır, safra
kesesi ile bronşları gevşetir ve
sindirim kanalı sfinkterlerinde
kontraksiyona sebep olur. Halbuki
parasempatik sistemin uyarılması
tam tersi bir etki gösterir.
Denervasyon aşırı duyarlılığı
Adrenal medullanın fonksiyonu
Sempatik Sistemin Alarm Cevabı
• Kan basıncının yükselmesi
• İskelet kaslarında kan akımının artması
• Sindirim sistemi ve böbreklerde kan akımının azalması
• Metabolizma hızı artar
• Kan Glikoz düzeyi yükselir
• Karaciğer ve kasta glikoliz artar
• Kas gücü artar
• Zihinsel aktivite artar
• Kanın koagülasyonu hızlanır
“Kaçma veya Savaşmaya Hazırlanma”
Asetilkolin ve Norepinefrinin Etkileri
• Asetilkolin Reseptörleri
– Nikotinik
– Muskarinik(M1- M5)
• Norepinefrin Reseptörleri
– Alfa(1,2,)
– Beta(1,2,3)
Adrenerjik Reseptörlerin
Fonsiyonları
• Alfa Reseptörler
–
–
–
–
–
Vazokonstriksiyon
İris dilatasyonu
Pilomotor kasılma
Mesane sfinkteri kasılma
İntestinal sfinkter kasılma
• Beta Reseptörler
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Vazodilatasyon
Kalbin hızlanması
Kalp kasılma gücünde artış
İntestinal gevşeme
Uterus gevşeme
Bronkodilatasyon
Kalori oluşumu
Glikojenoliz
Lipoliz
Mesanenin gevşemesi