PATOLOJİYE GİRİŞ Dr. Esin Kaymaz BEÜTF Patoloji AD PATOLOJİ PATHOS HASTALIK + LOGOS BİLİM HASTALIK BİLİMİ Hü re, doku ve orga lardaki yapısal ve işlevsel değişiklikler ile ilgile ir Hücresel ve moleküler düzeydeki ozuklukları i eler . yy ‘da ayrı ir ili dalı Hücresel patolojinin kurucusu Rudolf Ludwig Karl Virchow (1821 – 1902) "Fizyolojik ve Patolojik Histolojiye Dayanan Hücresel Patoloji" (1858) Histopatolojik inceleme Yaşa ı, hastalıkları ve ölü ü açıkla aya yö elik tü ça aları odak oktası hücredir cellula a cellula" (Her hücre bir hü rede doğar Hastalıklı hü releri de sağla hü relerde oluştuğu u ka ıtlaya ilk ili ada ı "Omnis Hücreleri Dokuları Organları sıvıları ı Tüm vücudu (otopsi); morfolojik, mikrobiyolojik, immünolojik ve moleküler yöntemler ile inceleyerek hastalardaki belirti ve ulguları nedenlerini açıkla aya çalışır Vücut HASTALIĞI TANIMLAR. Temel bilimler ile klinik bilimleri ir iri e ağlaya ir köprü!! Hastalığı geliş e süre i i dört öğesi; Hastalığı ede i (Etyoloji) Geliş esi deki eka iz alar (Patogenez) Hastalık tarafı da dokularda ve hü relerde oluşa yapısal değişi ler (Morfolojik bulgular) Bu ları işlevsel so uçları (Klinik önem) Etyoloji Genetik Edinsel Kimyasal/ fiziksel ve enfeksiyon, esle eye ağlı Patogenez Hücre veya dokuları etiyolojik etkene ya ıtı da ilk uyarıda hastalığı oluş ası a a kadar gerçekleşe olaylar zinciridir. Morfolojik Bulgular Hücrelerde ve dokularda hastalığın karakteristiği olan ta ısal nitelikteki yapısal değişlikliklerdir. Patoloji; hastalığın tanısını koymak için hastalarda oluşa kimyasal ozuklukları ve bunun sonucunda dokularda gelişe yapısal (morfolojik) değişliklikleri inceleyerek hastalıkları doğası ı ve ilerleyişi i sapta ayı amaçlar. İşlevsel Bozukluklar Ve Kli ik Ö e i Yapısal değişiklikler ve çeşitli doku ve orga lardaki dağılı ları, normal işleyişi etkiler ve hastalığı klinik özelliklerini (belirti ve ulguları , seyrini ve sağkalı ı belirler. Patoloji Genel Patoloji Araştırı ı/de eysel/teorik Hastalık ile ilişkili süreçler ili sel olarak i ele ir Hastalıklara ede ola a or al uyara lara hü re ve dokuları te el tepkileri üzeri de durur. Özel (sistemik) Patoloji Belli orga ve dokuları ya ıtı Hematopatoloji, nöropatoloji… Tı i Patoloji Anatomik Patoloji Orga ları ve tü vü udu makroskopik, mikroskopik, kimyasal ve moleküler yöntemler ile incelenmesi Cerrahi patoloji Adli patoloji Kadavra ı i ele Klinik esi ile ölü ede i Patoloji Ka ve idrar gi i vü ut sıvıları ı ve dokuları ki yasal, mikrobiyolojik, hematolojik ve moleküler yöntemler ile incelenmesi PATOLOJİDE TANISAL YÖNTEMLER • • • • • Işık ikrosko u Elektron mikroskobu İ ü histoki ya Histokimya İ ü floresa mikroskobi • İ situ hibridizasyon • Moleküler patoloji – DNA, RNA analizi – Protein analizi – Polimeraz zincir reaksiyonu – Mutasyon – Akı sitometri – Doku kültürü IŞıK MIKROSKOBU Hazırla a preparatlar ikroskop ile i ele ir. Bugü kulla dığı ız ikroskop; yılları da esas şekli i al ış. Parçaları; gövde, ayak, ışık kay ağı, ya sıtı ı ay a, ala diyafra ı, kondensör, objektifler, aşlık, oküler, filtreler…… Pacini, 1845 Crouch (Wenham), 1880 1. Patolojinin Bölümleri 2. Laboratuvara gelen materyaller 3. Dokuları hazırla ası 1- PATOLOJININ BÖLÜMLERI Patolojik Anatomi Histopatoloji ve sitopatoloji Ultrastriktürel patoloji Histokimyasal patoloji Deneysel patoloji Adli tıp patolojisi PATOLOJİK ANATOMİ Hastalık so u u oluşa değişiklikleri çıplak gözle i ele esidir. Orga ve dokuları makroskopik incelenmesi Otopsi HİSTOPATOLOJİ VE SİTOPATOLOJİ Histopatoloji Biyopsi materyallerinin incelenmesi Sitopatoloji Doku ve vü ut sıvıları da elde edilen hücrelerin incelenmesi ULTRASTRİKTÜREL PATOLOJİ Işık ikrosko u da görül eye organel ve virüs yapıları elektron mikroskopu ile incelenir HİSTOKİMYASAL PATOLOJİ kesitleri i değişik boyalar ile oya ası ve böylece hücreler içindeki enzim gibi maddelerin gösterilmesidir İ ü floresa ; floresan veren maddeler ile işaretle iş oyalar ile immün sistem hastalıkları ı ta ısı da yardı ı ir tek iktir Doku DENEYSEL PATOLOJİ Hastalıkları hayva larda oluşturularak oluşa lezyo ları ta ı la ak ve tedaviye ya ıtları ı incelemek ADLİ PATOLOJİ Adli olgularda hastalık ve ölü nedenlerinin incelenmesidir 2-LABORATUVARA GELEN MATERYALLER Biyopsi Cerrahi girişi ile alı a doku ve organlar Otopside alı a doku ör ekleri Yayma preparatlar BİYOPSİ Ta ı ko ul ası a a ı ile herha gi ir a lı dokuda alı a küçük doku ör eğidir Eksizyonel iyopsi lezyo u ta a ı ı çıkarıl ası İ sizyo el iyopsi Lezyo u kıs i ör ekle esi İğ e iyopsileri ö rek, prostat Küretajlar (kemik, uterus) Punch biyopsi CERRAHİ GİRİŞİM İLE ALINAN DOKU VE ORGANLAR Bir veya irkaç orga ı ta a ı ı veya ir kıs ı ı çıkarıl ası Makroskobik i ele e ile değerle dirile orga da gerekli görüle ala larda doku ör ekleri alı ır OTOPSİ Bili sel araştır a , aile isteği veya adli ede lerle uygula ır Makroskobik inceleme Doku örneklemesi DNA analizi Toksikolojik incelemeler YAYMA PREPARATLAR Eksfoliyatif sitoloji (SVY ve idrar sitolojisi) Kazı a yö te i Aspirasyon sitolojisi CT/USG yönlendirmeli