İslamiyet ve Türkler

6. ÜNİTE
İSLAMİYET VE TÜRKLER
1-TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU
Eski Türkler, Göktanrı
inancına sahiptiler. Bu
inanışa göre Göktanrı,
göklerin ve bütün evrenin
yaratıcısıdır. İnsanların
kaderini tayin eder.Hakanı
tahta çıkarır ve korur, onun
yardımı ile Hakan zafer
kazanır. Yardım için ona dua
edilir. Kurban kesilir ve onun
adına ant içilirdi.
Daha sonra Gök Tanrı inancına sahip olan Türkler, Göktürk
devletinin yıkılması ile Budizm, Zerdüştlük,Manihaizm, Yahudilik ve
Hristiyanlık gibi çeşitli dinlerle tanışmışlardır.
Bu dinde Kam ve Şaman isminde din adamları vardı. Bunların Tanrı
ile iletişim kurduğuna inanılırdı.
Türkler, ilk defa İslamiyet’le Hz Osman döneminde tanışmışlardır.
Topluluklar halinde Müslüman olmaları ise 9. ve 10. yy da Abbasiler
İlk Müslüman Türk Devleti olarak Karahanlılar tarihe geçmiştir.
Türkler arasında İslamiyet; fetihler, tüccarlar, alimler ve dervişler
aracılığı yayılmıştır.
TÜRKLER ARASINDA İSLAMİYET’İN YAYILMASINDA ETKİLİ
OLAN BAZI ŞAHSİYETLER:
1-Ebu Hanife 2-İmam Maturidi 3-Ahmet Yesevi 4-Yunus Emre
5-Ahi Evran
6-Hacı Bektaş Veli
7-Mevlana
1-EBU HANİFE (699/767):
Asıl adı Numan Bin Sabit’tir.
İmam-ı Azam (Büyük İmam) diye
bilinir.
İslam dünyasının en önemli
fıkıh bilginlerinden biridir.
Hanefilik mezhebi onun
görüşlerinden oluşmaktadır.
Bununla ilgili olarak Fıkhul Ekber
adlı meşhur eseri bulunmaktadır.
Kuran ve sunneti aklın
ilkeleri doğrultusunda
yorumlamıştır. Daha çok ibadet
hususlarında hükümler vermiştir.
Biz Türklerin ameldeki
mezhebidir.
2-İMAM MATURİDİ(852/944):
Semerkant’da doğup aynı yerde
ölmüştür.
En önemli eseri Kitabut
Tevhid’dir. Eserlerinde akla
önem vermiştir.
Bulunduğu çevre hanefilik
mezhebi etkisi altında
olduğundan onun görüşleri de
bu mezheb düşüncesine bağlı
kalmıştır. İmam Maturidi’nin
görüşleri İnanç(İtikad)
konulari üzerinde olmuştur.
Maturidi’ye göre insan aklıyla
Allah’ı bilebilir. Biz Türklerin
İtikad’daki mezhebimizdir.
3-AHMET YESEVİ (1093/1167):
Pir-i Türkistan namı ile anılır.
Türk tasavvuf geleneğinin
öncüsüdür.
En önemli eseri Divan-ı Hikmet’tir.
Yeni Müslüman olmuş Türkler’e
İslamiyet’i tasavvufla
anlatmıştır.
Çok faziletli öğrenciler yetiştirerek
bunları değişik bölgelere
göndermiş, oradaki insanların bu
güzellikleri görerek müslüman
olmalarını sağlamıştır.
4-YUNUS EMRE (1240/1320):
Türkçeyi çok sade bir dille
kullanmıştır. Dolayısıyla
büyük bir Türkçe ustasıdır.
Düşünce ve eylem
bakımından Ahmet Yesevi’nin
Anadolu’daki devamıdır.
İslamiyet’in Anadolu da
yayılmasında büyük katkısı
vardır.
Yunus Emre, Türk
boylarını Allah sevgisi
etrafında birleştirmeye
çalışmıştır. “Yaratılanı sev,
Yaradan’ dan ötürü” meşhur
söz Yunus’a aittir.
5-AHİ EVRAN (1171/1262):
Anadoludaki Ahilik teşkilatının
kurucusu olarak kabul edilir.
Esnaflığın piri olarak kabul
edilmiştir.
AHİLİK: Esnaf, zanaatçı,çiftçi
gibi bütün çalışma kollarını içine
alan ocaktır.
Ahilikte Bazı Ahlak Kuralları:
1-İyi huylu ve güzel ahlaklı olmak
2-İşinde ve hayatında doğru ve
güvenilir olmak.
3-Sözünde ve sevgisinde vefalı
olmak
4-Güler yüzlü olmak
5-Nefsine hakim olmak
6-Allah’ın buyrularına uymak
7-Misafirperver olmak
8-Kötü söz ve hareketlerden
kaçınmak.
6-HACI BEKTAŞ VELİ (1209/1270)
-Ahmet Yesevi tarafından
başlatılan tasavvuf geleneğinin bir
temsilcisidir.
-Tasavvuf yoluyla Anadolu nun
müslümanlaşmasına katkıda bulunmuştur.
-Ahilik teşkilatı içerisinde de yer
almıştır.
-Yeniçeri ocağında çok
sevilmesinden dolayı Yeniçeri Piri
olarak kabul edilmiştir.
“Gelin canlar bir olalım
Bir olalım, iri olalım, diri olalım”
diyerek toplumda düzenin ve
birlik, beraberliğin sağlanmasını
istemiştir.
7-MEVLANA CELALEDİN-İ RUMİ
(1207/1273)
-Asıl adı Muhammed Celalleddin’dir.
Afganitan’ın Belh şehrinde doğdu.
-Babası Sultanul Ulema diye bilinirdi.
-En meşhur eseri Mesnevi’dir. Bu
eserle tasavvufun ana konuları
anlatılmaktadır.
“Cömertlik ve yardımseverlikde
akarsu gibi ol”
“Şvkat ve merhamette güneş gibi ol”
“Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol”
“Tevazu da toprak gibi ol”
“Hoşgörülükte deniz gibi ol”
“Ya olduğun gibi görün, ya da göründüğün gibi ol”
TÜRKLERİN İSLAM MEDENİYETİNE KATKILARI
Türkler, müslüman olduktan sonra bilim, sanat, edebiyat ve
mimarlık alanlarında kendilerine has bir anlayış geliştirerek İslam
medeniyetinin gelişmesine öncülük etmişlerdir.
-Türkler, dini ilimlerin yanında felsefe,
astronomi ve tıp gibi alanlarda da çok
önemli çalışmalar yapmışlardır.
Bununla İlgili Yazılan Eserler:
1-Kutadgu Bilig:Yusuf Has Hacip
2-Divanü Lugati Türk:Kaşgarlı Mahmut
3-Muhakemetül Lugateyn:Ali Şir Nevai
4-Atabetül Hakayık: E. Ahmet Yükneki
-Türkler, İslam inancını sanat
eserlerinde somutlaştırdılar.
-İslam mimarisinin de (Cami,çeşme,
han, saray, köprü) gelişmesinde
önemli katkı sağlamışlardır.
TÜRKLERİN BİLİME KATKILARI
-Türkler, medreseler aracılığı ile bilime
önemli katkı sağlamıştır. Bunun nedeni
ise İslam’ın bilime verdiği önem.
Bu Konuda Hizmet Veren Tarihdeki En
Önemli Türk Bilginleri ve Eserleri:
1-Buhari: Sahih-i Buhari (Hadis)
2-Farabi: Erdemli Şehir (Felsefe)
3-İbni Sina:Şifa (Tıp)
4-Biruni: (Astronomi ve matematik)
5-Harezmi(Coğrafya, matematik,Tabiat)
6-Zemahşeri: Edebiyatçı, Kelam ve
Kuran yorumcusu.
7-Uluğ Bey: Astronomi
8-Ali Kuşçu: Matematik, Astronomi.
9-Kınalızade Ali Çelebi: Din Bilimleri, Matematik, Astronomi
TÜRKLERİN PEYGAMBER
VE EHLİBEYT SEVGİSİ
-Türkler, müslüman olduktan sonra
Hz Peygamberi canlarından çok
sevmişler, o’na ait eşyaları O’nun
hatırası olduğu için asırlardır büyük
bir titizlikle korumuşlardır.
-Türkler, Hz Peygamberin soyundan
gelenlere de büyük bir saygı
göstermiş ve onlar için ayrıca soy
defteri tutulmuştur. İşte bu
yüzden Hz Hasan’ın soyundan
gelenleri “Şerif”, Hz Hüseyin’in
soyundan gelenlere de “Seyyid”
olarak defterlere yazılmıştır.
- O’na karşı saygıda kusur etmemek
için Muhammed ismi yerine Arapça
aynı kökten gelen Mehmet ismini
kullanmışlardır.
TÜRKLERİN PEYGAMBER VE EHLİBEYT SEVGİSİ
-O’nun ismi anıldığında “Allahümme salli ala Muhammed” denilerek
salavat getirilirdi.
-O’na karşı sevgiyi ifade eden yüzlerce Naat yazmışlardır.(mevlidi Şerif gibi)
-Ayrıca Sevgili Peygamberimizin doğumu her yıl Nisan ayında “Kutlu
Doğum Haftası” adı altında çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. (1989)
-Ehlibeyt, Sevgili Peygamberimizin ev halkı anlamına gelmektedir.
Yani ehlibeyt; Hz Muhammed’in aile fertleri ile Hz Ali ve Hz Fatma’nın
ailesinden meydana gelmektedir. Bu nedenle Hz Peygamberin bütün
ailesine karşı sevgi ve saygıda kusur etmemeliyiz.
-Yine O’na karşı sevgi ve bağlılıklarını ifade etmek için ehlibeytteki isimleri
kendi çocuklarına vermişler ve vermeye de devam etmektedirler.
ÜNİTE BİTTİ
EV ÖDEVİ
HAFTAYA ÜNİTE SONU
“ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM”
ADLI SORULAR
CEVAPLANDIRILACAK.