gürcistan ülke raporu - Suluova Ticaret ve Sanayi Odası
advertisement
GÜRCİSTAN ÜLKE RAPORU Mart 2012 Yönetici Özeti • Ülke nüfusu ve kişi başı milli gelir açısından Gürcistan hedef pazarlar arasında görece düşük potansiyele sahiptir. • Şehirleşme oranı düşük. Başkent Tiflis dışında 1 milyonu aşkın nüfusa sahip başka bir şehir yok. • 2004-2008 döneminde istikrarlı büyüme kaydeden perakende sektör global krizden cidddi yara almıştır. • AVM ve cadde mağazacılığı bölge ülkelere kıyasla az gelişmiş ve yetersiz. • AVM yatırımlarının hızlanması ile AVM mağazacılığının popülaritesinin artması bekleniyor. • Marka bağlılığı genel olarak düşük. Tüketiciler özellikle kriz dönemlerinde ucuz ve markasız ürünlere hızlı bir geçiş yapmaktadır. • G ü m r ü k s ü r e c i b ö l g e ü l k e l e r e k ı y a s l a d a h a e s n e k o l a r a k değerlendirilmektedir. 2 İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri Coğrafi Konum ve Özellikleri-1 Gürcistan 69,700 km2'lik yüz ölçümü ile dünyanın en geniş 120. ülkesidir. Karadeniz’in doğu kıyısında, Güney Kafkasya’da yer alan ülke. Kuzeyinde Rusya, güneyinde Azerbaycan, Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler. KONUMU KOMŞU • Kafkas Dağlarının güneyinde yer alan bir devlet.Kuzeyinde Rusya Federasyonu, güneyinde Ermenistan ve Türkiye, güneydoğu ve doğuda Azerbaycan, batısında Karadeniz yer alır. Abhaz ve Acar Muhtar cumhuriyetleri ile Güney Osetya muhtar bölgesi Gürcistan’a bağlıdır. • Ermenistan 164 km, Azerbaycan 322 km, Rusya 723 km, Türkiye 252 km ÜLKELER ÖNEMLİ ŞEHİRLER • Başkenti Tiflis şehridir. • Önemli şehirler: Tiflis, Kutaisi, Batum, Sokhumi, Rustavi, Poti 4 Kaynak: Coğrafya.gen.tr Coğrafi Konum ve Özellikleri-2 UÇUŞ SÜRESİ GMT FİZİKİ YAPI • İstanbul Tiflis arası 2 saat 30 dakikalık bir uçuş süresi bulunmaktadır. • GMT’den 4 saat ileridir. Türkiye’ye göre 2 saat ileridedir. • Gürcistan toprakları dağlık olup üç bölgeye ayrılır. Kuzeyde bir set gibi uzanan Kuzey Kafkas Sıradağları, doğuya doğru yükselen ve derin vadilerle birbirinden ayrılan bir dizi paralel dağ silsilesinden meydana gelir. Bölgenin en yüksek noktaları Şhara (5068 m), Rustaveli (4960 m), Tetnults (4852 m)tur. Buzullarla kaplı dağlardan birçok akarsu kaynaklanır. Ülke topraklarının güneyinde ve Karadeniz’e yakın kesimde Kolhida Ovası yer alır. İç kısımlarda dağlarla çevrili yüksek bir plato bulunur. Bu plato Kartli Ovası olarak bilinir. Gürcistan topraklarının en güneyinde Küçük Kafkaslar sıralanır.Akarsu yönünden zengin olan Gürcistan’da Kolhida Ovasını İnguri, Rioni ve Kodori nehirleri, Kartli Ovasını ise Kura Nehri ve kolları sular. 5 Kaynak: Coğrafya.gen.tr İklim Özellikleri • Kafkas Dağlarının meydana getirdiği tabii engeller kuzeydeki soğuk hava kütlelerinden Gürcistan’ı korur. Ülke bütün sene boyunca Karadeniz’den gelen sıcak ve nemli havanın tesiri altında kalır. Batı kesimlerinde nemli bir astropik deniz iklimi hakimdir. Doğuda ise hafif nemlilikten kuraklığa kadar değişen özelliklerde tropikaltı iklim kuşakları görülür. Batıda 1000-2000 mm arasında değişen yıllık yağış ortalaması iç kesimlerde ve dağ eteklerinde 400-700 mm’ye düşer. • Karadeniz sahili ve Rion havzasında ılık, nemli ve yarı tropik bir iklim hüküm sürmektedir. Doğu Gürcistan'da daha karasal bir iklim hüküm sürmektedir. Kışları soğuk, yazları ise kuru ve sıcaktır. 6 Kaynak: Coğrafya.gen.tr, ulkeler.net Coğrafi Konum ve Özellikleri-3 Resmi Dil: Gürcüce, resmi dil olarak kullanılmaktadır. Ticari Dil: Rusça, Ermenice, Azerice Din: Ortodoks Hıristiyan % 81,9, Müslümanlar % 9,9, Ermeni Apostolikler % 3,9, Rus Ortodokslar % 2, Katolikler % 0,8 Para Birimi: Lari (GEL) ülke içerisinde geçerli olan resmi para birimidir. 7 Resmi Tatil Günleri Yılbaşı 1 Ocak Noel Bayramı 7 Ocak (Ortodoks) Vaftiz Günü 19 Ocak Anneler Günü 3 Mart Kadınlar Günü 8 Mart Bağımsızlık Günü 9 Nisan Paskalya Bayramı 11 Nisan Ölüleri Anma Günü 12 Nisan (her yıl değişmektedir.) Cumhuriyet Bayramı 26 Mayıs Anayasa Kabul Günü 24 Ağustos Aziz Meryem Ana Günü 28 Ağustos Mtshete 14 Ekim Aziz Giorgi Günü 23 Kasım Noel (Katolik) 24-25 Aralık 8 Siyasi Yapı ve Özellikleri Yönetim Biçimi • Gürcistan, seküler, üniter ve başkanlı cumhuriyet olan bir temsili demokrasidir. Genel Yapı • Yasama 235 azalık Gürcistan Parlamentosu (“Sakartvelos Parlamenti”) ile temsil edilmekte. Parlamento dört senelik müddet için seçilmekte. 150 üye Parlamentoya parti listelerinden seçilmekte (%7 barajla). Parlamentoya seçilenlerin 85’i parti listeleri dışından ve iki kademeli olarak seçilmekte. Siyasi Yapının Oluşumu • SSCB'nin dağılma sürecine girmesinin ardından, 1921 Gürcistan-SSCB Anlaşması ile 1922 Birlik Anlaşması geçersiz ilan edilmiş ve 31 Mart 1991 tarihinde Gürcistan düzeyinde referanduma gidilerek bağımsızlık yetkisi alınmış, 28 Nisan 1991'de, Gürcistan Parlamentosu Gürcistan'ın bağımsızlığını ilan etmiştir. 1991 yılı Mayıs ayında Zviad Gamsahurdia halkın %86,5 oyu ile yeni kurulan Cumhuriyetin Başkanı oldu. Ekim 1992’de yapılan seçimler sonucunda Eduard Şevardnadze Devlet ve Parlemento Başkanı seçildi. 2003 yılında yapılan seçimlerin ardından meydana gelen Gül Devrimi ile birlikte Mihail Saakaşvili seçimle devlet başkanlığı görevini üstlendi. 5 Ocak 2008'de yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde Miheil Saakaşvili yeniden devlet başkanı seçildi. Devlet Başkanı Başbakan • Ocak 2008 tarihinden beri Miheil Saakaşvili görevdedir. • Nikoloz Gilauri 9 Ekonomik Görünüm • Komünizm döneminde SSCB ülkeleri içinde en güçlü ekonomiye sahip olan Gürcistan,birliğin dağılmasının ardından ekonomisinde ciddi sorunlar ve istikrarsızlıkla karşı karşıya kalmıştır. • Bağımsızlığa geçişle birlikte ülkenin sanayi sektörünün GSYİH’daki payı azalırken, hizmet sektörünün payı artış göstermiştir. Tarım ekonomideki en büyük sektördür. Ülkenin sanayi sektörünün büyük çoğunluğu teknolojisi eskidiği için atıl kapasitededir. Sanayi sektörü üretimi çok az sayıdaki işletmenin faaliyetlerine dayanmaktadır. Ülkedeki mevcut 2 800 sınai işletmeden yalnızca 50’si toplam üretimin %75’ten fazlasını üretmektedir. • Özelleştirme süreci ve Gürcistan’ın son dönemde imzaladığı ekonomik anlaşmaların da etkisi ile sanayi sektörüne doğrudan yabancı yatırım girişi gözlenmektedir. Gürcistan İstatistik Kurumu’nun açıklamasına göre, Birleşik Arap Emirlikleri 306 milyon dolarla ilk sırada bunu167 milyon dolarla Amerika Birleşik Devletleri ve 164 buçuk milyon dolarlık yatırımla Türkiye izlemektedir. • Gürcistan’ın Karadeniz’de Batum ve Poti olmak üzere iki limanı mevcuttur. Bakü-Supsa petrol boru hattı bu iki limandan sevkiyat yapılmak üzere petrol taşımak amacıyla inşa edilmiştir. Gürcistan aynı zamanda Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum (Güney Kafkas) doğal gaz hattı ile önemli bir enerji geçiş ülkesi olma rolünü pekiştirmiştir. • Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattında devam eden inşaat faaliyetlerinin ülke ekonomisine olumlu etkileri nedeni ile son yıllarda güçlü büyüme eğilimi gözlenmiştir. 10 Kaynak: IMF , OECD Gürcistan’ın Dünya Ekonomisindeki Konumu Gürcistan 22.440 Milyar USD’lik GSYİH’si ile dünyada en büyük yüz yirmi birinci ekonomisine sahiptir. GSYİH Sıralaması (Mio USD)* – 2011 DS ÜLKELER GSYİH 6 Almanya 2.940.000 7 Rusya 2.223.000 17 Türkiye 960.500 20 İran 818.700 23 Suudi Arabistan 622.000 27 Mısır 497.800 39 Yunanistan 318.100 40 Ukrayna 305.200 48 Romanya 51 Birleşik Arap Emirlikleri 254.200 246.800 54 Kazakistan 196.400 58 Fas 151.400 61 Beyaz Rusya 131.200 66 Irak 113.400 67 Suriye 107.400 71 Tunus 100.000 72 Bulgaristan 96.780 73 Azerbaycan 90.790 74 Libya 90.570 79 Hırvatistan 78.090 87 Lübnan 59.370 89 Litvanya 56.590 101 Türkmenistan 36.900 103 Ürdün 34.530 115 Arnavutluk 23.960 118 Kıbrıs 23.190 121 Gürcistan 22.440 125 Makedonya 20.000 144 Kosova 11.970 BMD Hedef Pazarlar içerisinde ekonomik büyüklük açısından en büyük 26. ülke konumundadır CIA The World Fact Book *Satın alma paritesine göre Kaynak: IMF , CIA, OECD 11 GSYİH’deki Gelişim Reel GSYH büyümesi 2008 yılında % 2,1 seviyesine gerilemiştir. Bu durum Rusya ile yaşanan savaş sonrası Gürcistan ekonomisi %3,9 küçülmüştür. Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattında devam eden inşaat faaliyetlerinin ülke ekonomisine olumlu etkileri nedeni ile son yıllarda güçlü büyüme eğilimi gözlenmiştir. GSYİH’deki Artış Hızı 12 Kaynak: IMF Kişi Başı Milli Gelirde Gelişim Ülkede artmakta olan gelir ve yaşam standartları, kayıt dışı ekonominin resmi ekonomiye aktarımı ve turizm faaliyetleri kapsamında yol, otel, restoranların inşaat ve hizmetleri gösterilmektedir. Kişi Başı Milli Gelir - USD (Satın Alma Paritesi) 13 Kaynak: CIA World Factbook Kişi Başı Milli Gelirde Dünyadaki Konumu Gürcistan 2011 yılında 5,050 USD’lik kişi başı milli gelir ile Hedef Pazarlarda 3. grup arasındadır Kişi Başı GSYİH (Satın alma paritesine göre-Bin $) 14 Kaynak: CIA Factbook Enflasyon 2005-2008 döneminde yıllık enflasyon %10’lar seviyesine kadar çıkmıştır. Söz konusu enflasyon özellikle gıda ve petrol fiyatlarındaki artış ile birlikte GSYİH’daki istikrarlı büyümeden kaynaklanmaktadır. Global krizle birlikte talebin de düşmesiyle enflasyon oranlarında dramatik bir düşüş yaşanmıştır. Son yıllarda Gürcistan ekonomisinin canlanmasıyla beraber enflasyonda büyük artışlar görülmektedir. Enflasyondaki Gelişim 15 Kaynak: OECD Tüketici Fiyatlarında Gelişim Gürcistan 2000-2011 yılları arasında tüketici fiyat endeksinde hedef pazarlar arasında yükseliş gösteren ülkeler arasındadır. Tüketici Fiyat Endeksi: 2000=100% Tüketicilerin ortalama harcama alışkanlıklarına göre Gürcistan; Dünya genelinde 55.; hedef pazarlar içerisinde 8. en pahalı ülke konumundadır. 16 Kaynak: http://www.nationmaster.com Para Biriminin Gücü USD/GEL USD’nin Lari Karşısındaki Gücü • Rusya ile olan Osetya çatışması öncesinde Gürcistan’ın ulusal para birimi Lari, 2003 yılından itibaren istikrarlı bir şekilde nominal ve reel olarak Dolar karsısında değer kazanmıştır. Bunun temel sebepleri arasında Euro’nun Dolar karsısında güçlenmesi ve AB’nin Gürcistan’ın önemli bir ticaret ortağı olması yer almaktadır. Bununla birlikte son yıllarda ülkeye gelen doğrudan yatırımlar, dış yardımlar ve ülke dışında yasayan Gürcülerin gönderdiği dövizler Lari’nin değerini korumasına katkıda bulunmuştur. 17 Kaynak: IMF; exchangerates Sektörel Dağılım GSYIH’nın Sektörel Dağılımı – 2011 İşgücünün Sektörel Dağılımı-2011 Özellikle Gül Devrimi’nden sonra belli başlı şirketlerin özelleştirilmesiyle canlanan sınai sektör, yolsuzluğa karsı başlatılan savaştan da olumlu etkilenmiştir. 2005 ile 2007 yılları arasında imalat sanayi yıllık % 17’lik ve enerji üretim sektörü de yıllık % 8’lik bir büyüme oranı yakalamıştır. İmalat sanayindeki bu büyüme özellikle metal, çimento ve gübreye olan dış talep ve ayrıca işlenmiş gıda, meşrubat, yapı malzemeleri ve keresteye olan iç talepteki artışa bağlanmaktadır. 18 Kaynak: CIA World Factbook Dış Ticaret Gürcistan’ın ihracatını olumlu yönde etkileyen faktörlerden birisi de Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyeliğidir. 2000 yılı Temmuz ayında DTÖ’ye kabul edilen Gürcistan, Kırgızistan, Letonya ve Estonya’nın ardından DTÖ üyeliğine alınan dördüncü eski Sovyet cumhuriyetidir. Dış Ticaret Dengesi – 2011 (Milyon – USD) İthalat İhracat • İthalatta %14,2 paya sahip olan Türkiye, Gürcistan’ın en önemli ticari partneri olan Rusya ile rekabet etmektedir. Diğer önemli partnerler ise Azerbaycan ve Ukrayna’dır. • 2009 yılında Gürcistan’ın 101 ülke ile olumsuz ticari dengesi kayıtlara geçmiştir. Fakat 2009 yılında olumlu ticari denge 30 ticaret ortağı ülkesi ile sağlandı. 19 Kaynak: The Economist Doğrudan Yabancı Yatırım 2011 yılında Gürcistan, Hedef Pazarlar arasında en çok yabancı yatırımı kendine çeken 25. ülke olmuştur 20 Kaynak: Worldbank Türkiye Gürcistan Ticari İlişkiler-1 Yükselen ticaret hacmine ve buna ilaveten iki ülke arasında önemli tutarda sınır ticareti bulunmasına rağmen iki ülke arasındaki ticaret imkânları bugüne kadar yeterince değerlendirilememiştir. Bunun başlıca sebebi iki ülkeyi birbirine bağlayan altyapıdaki eksiklikler, gelişmemiş bankacılık ilişkileri ve mevzuat boşluklarıdır. Öte yandan, yapılan kamuoyu araştırmaları, Türk mallarının Gürcistan’da çok olumlu bir imaja sahip olmadıklarını göstermektedir. Türkiye – Gürcistan Dış Ticaret Verileri (Milyon USD) İthalat İhracat Türkiye’nin Gürcistan’a 2009 yılı ihracatında plastik ve plastikten mamul eşyalar, elektrikli elektriksiz makine ve cihazlar, demir çelik eşyalar, ağaç ve ağaçtan mamul eşyalar, alüminyum ve alüminyum eşyalar, motorlu kara taşıtları; demir ve çelik gibi ürün grupları en önemli yere sahip olmuştur. Kaynak: TUIK 2000 yılında ihracatımızda 36’ıncı sırada yer alan Gürcistan, 2007 yılında 33’üncü sıraya 2009 yılında ise 31’inci sıraya, 2011 yılında 27’inci sıraya yükselmiştir. İthalatımızda ise 2000 yılında 46’ıncı sırada iken 2007 yılında 57’inci sıraya gerilemiş, 2009 yılında 56’ıncı sıraya yükselmiş, 2011 yılında 62’inci sıraya gerilemiştir. 21 Türkiye Gürcistan Ticari İlişkiler-2 Gürcistan’ın Türkiye’den İthal Ettiği Ürünler Gürcistan’ın Türkiye’ye İhraç Ettiği Ürünler Türkiye’nin Gürcistan’a yaptığı ihracatta Halılar ve Yer Kaplamaları %0,6 , Örülmemiş Giyim Eşyası %0,5 , Örme Giyim eşyası %0,4 ,Pamuk %0,34 , Ayakkabı %0,33 pay almaktadır. 22 Kaynak: TUIK Gürcistan Bankacılık Sektörüne Bakış • 1995 yılında sayısı 247’yi bulan bankalar 2006 yılı sonu itibarıyla Gürcistan Merkez Bankası gözetimindeki 17 ana bankaya indirgenmiştir. • 6 büyük banka toplam mevduatların %90’ına sahiptir. • Sektör halen verimlilik sorunu yaşamakla birlikte son yıllarda artan yabancı yatırımlarla gelişmeye devam etmektedir. • 2007 basından 2009’a dek sadece yabancı yatırımla finanse edilen 4 yeni banka açılmıştır: Azerbaycan – Gürcistan Uluslararası Bankası, Gürcistan HSBC Bankası, Halk Bankası (Kazakistan sermayeli) ve KOR Standart Bankası (Suudi Arabistan sermayeli.) • Bankacılık sektörünün zayıf kalmasının en önemli sebebi kayıt dışı ekonominin yüksek düzeydeki varlığıdır. Kayıt dışı ekonominin işlemlerinin nakit olarak yürütülmesi bankacılığın gelişimini engellemektedir. • Gürcistan Menkul Kıymetler Borsası, 2000 yılında faaliyete başlamıştır. Son derece küçük ve likit olmayan bir borsadır. • Gürcistan Merkez Bankası verilerine göre, Gürcistan Bankacılık Sektörü’nün 2010 yılında 156,3 milyon GEL olan net karı, 2011 yılında 323 milyon GEL’e yükselmiştir. Ülkenin bankacılık sektörü 2009 yılında 65 milyon GEL zarar etmişti. 23 Bankacılık Sektörünün Gelişimi (%) Özel Sektöre Verilmiş Yurtiçi Kredilerin GSYİH’deki Payı 2010 2000 24 Kaynak: Worldbank Bankacılık Sektörünün Gelişimi Yatırım için bankalardan finansman talep eden firmalar (%) - 2010 25 Kaynak: Worldbank İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri Nüfus Yapısı Gürcistan hedef pazarlar arasında en fazla nüfusa sahip 22. ülkedir. Nüfus (Milyon Kişi – 2011) 27 Kaynak: CIA Factbook Nüfus Yapısı 1989 yılında gerçekleştirilen nüfus sayımından bugüne kadar, 5,5 milyon olan ülke nüfusu yaklaşık %20 oranında düşüş göstermiştir. Nüfustaki bu ciddi düşüş düşen doğum oranı, büyük çaptaki göç ve ülkeden kopan bölgelerdeki (Abhazya ve Güney Osetya) nüfusun sayılamamasından kaynaklanmaktadır. Doğum oranının düşmesine ve büyük çaplı göçe, sivil savaş nedeni ile yaşanan sıkıntılar ve ülke ekonomisindeki kötüye gidiş neden olmuştur. Nüfus Yapısı - 2011 +64 2.397.031 0-14 Kadın 15-64 4.585.874 +64 2.188.843 0-14 Erkek 15-64 Toplam Nüfus Kaynak: CIA Index Cinsiyet Dağılımı Yaş Dağılımı 28 Nüfus Yapısındaki Gelişim - 2011 Doğum Oranı 10.73 doğum / 1.000 kişi Ölüm Oranı 9.92 ölüm / 1.000 kişi Göç Oranı -4.06 göç / 1.000 kişi Şehirleşme Şehirleşme Büyüme Oranı %53 %-0.4 Ortalama Yaşam Süresi 77.12 yıl Erkek 73.8 yıl Kadın 80.82 yıl 29 Kaynak: CIA Factbook Kişisel Özellikler 30 Kaynak: CIA Factbook Şehirleşme-1 Ülke genelinde şehirleşme hedef pazarlar arasında son sıralarda yer almaktadır. 31 Kaynak:CIA Factbook Şehirleşme-2 Nüfus Sayısına Göre En Büyük 10 Şehir Tbilisi 1,066,100 Kutaisi 186,300 Batumi 121,806 Rustavi 116,384 Zugdidi 75,550 Gori 49,500 Poti 47,150 Akhaltsikhe 46,134 Sukhumi 43,700 Samtredia 29,700 32 Kaynak:World Gazetteer İşgücü Gürcistan hedef pazarlar arasında en fazla 19. iş gücüne sahip ülke olmakla beraber çalışan kesimin toplam nüfusa oranı yaklaşık 2/5’dir. İşgücü sayısı (Milyon Kişi – 2011) 33 Kaynak: CIA Factbook GSYİH’nin İşgücüne Paylaşımı Gürcistan hedef pazarlar arasında yaklaşık 16,700 USD’lik çalışan başına düşen GSYİH ile orta grup içerisindedir. Çalışan Başına Düşen GSYİH (Satın alma paritesine göre Bin USD)-2011 34 Kaynak: CIA Factbook İşsizlik Gürcistanda krizin de etkisi ile 2011 yılı sonu itibariyle işsizlik % 16,7ye ulaşmıştır. Resmi verilere göre, Gürcistan Dünya'da işsizliğin en fazla olduğu 155’inci ülke. • Kaliteli iş gücü yetiştirme potansiyeli olan Gürcistan’da işsizlik oranı göreceli olarak yüksek bir düzeyde seyretmektedir. Hükümet, rüşvetçiliği önlemek ve becerikli iş gücünü kaybetmemek için kamudaki ücretleri özel sektördekiyle aynı çizgiye getirmeye çalışmış ve reel ücretlerde 2004 yılında %18,1 artış olmuştur. • İstatistiki göstergelere göre göç eden nüfusun büyük çoğunluğu çalışma yaşında olup, bu kişilerin çok büyük bölümü meslek sahibi ya da yüksek eğitim görmüş kişilerdir. Çalışma yaşındaki nüfusun ülkeden göçü doğum oranlarının düşmesine de neden olmuştur. Ancak Rusya’da yaşamakta olan yaklaşık 750 000 Gürcü, Rusya’nın 2001 yılında uygulamaya başladığı ve ülkede kalmayı zorlaştıran yeni vize rejimi nedeni ile ülkeye geri dönmeye başlamıştır. • İşsizlik genç nüfus içerisinde daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle 15-24 yaş arası genç kadın nüfusta görülen işsizlik oranı %36 seviyesindedir. • Ülke genelinde fakirlik seviyesi %31 civarındadır. • Satın alma gücü paritesine göre 12 aylık bir çalışan ücreti 279 USD seviyesindedir. 35 Kaynak: WorldBank, CIA Factboook Sosyo Ekonomik Gruplar Gürcistan sosyo ekonomik grupları 2005-2008 yılları arasında incelendiğinde en zengin %20lik kesimdeki 0,6% puanlık yükselme karşısında diğer tüm gruplarda düşüş gözlemlenmektedir. Sosyo Ekonomik Grupların %20’lik Dilimlere Göre Kırılımı 100% En Zengin 5.%20’lik Dilim 4.%20’lik Dilim 3.%20’lik Dilim 2.%20’lik Dilim En Fakir 1.%20’lik Dilim 36 Kaynak: Worldbank İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri Perakende Pazarına Genel Bakış Hazır giyim ve ayakkabı perakende sektörü 2004-2009 yılları arasında istikrarlı büyüme gösterirken, 2008 sonunda yaşanan krizin etkisiyle hızlı bir küçülme yaşamıştır. Gürcistan Hazır Giyim ve Ayyakabı Perakende Pazarı (Milyon GEL) Perakende pazarının 2008 değerlerine tekrar 2013 yılında gelmesi beklenmektedir. 38 Kaynak: Euromonitor Tüketim Eğilimi Hanehalkı Tüketim Gelişimi-Tiflis Yıllık Ortalama Kişibaşı Harcama Dağılımı-Kasım 2009 (%) USD Hazır Giyim 239 Ayakkabı 170 Kişisel Elektronik Eşya 136 Kitap Dergi 49 Tatil ve Gezi 230 Hanehalkı tüketim dağılımında 2000-2008 döneminde gıda, hazır giyim ve dayanıklı tüketim malları tüm harcamalar içerisinde payını düşürmüştür. Kişibaşı harcamalarda hazır giyim ve ayakkabıya yıllık 409 USD harcanırken, yapılan araştırmada katılımcıların sadece %11-17 si daha fazla harcama yaptığını belirtmiştir. 39 Kaynak: GFK Tüketici Eğilimi Hazır Giyim 1. Tiflis’te tüketicilerin %56’sı yıl içerisinde birden fazla hazır giyim alışverişi yapmaktadır. 2. %21’i her ay en az bir hazır giyim alımı yapıyor. 3. 18-25 yaş arası tüketicilerin %5i her hafta; %34’i her ay; % 54’i yıl içerisinde birden çok kere alışveriş yapmaktadır. Ayakkabı 1. Tiflis’te tüketicilerin %68’î yıl içerisinde birden fazla ayakkabı alışverişi yapmaktadır. 2. Sadece %20’si yıl içerisinde sadece bir kere ayakkabı alışverişi yaptığını belirtmiştir. 3. Ayakkabı alışverişinde gözlemlenen trendler: yaş ve cinsiyetten bağımsız gelir durumuna paralel Spor Giyim 1. Tiflis’te tüketicilerin %33’ü son 2 yıl içerisinde spor giyim veya eşyası almadığını belirtmiştir. 2. %32 yılda bir kere bu segmentte alışveriş yaparken; %24’ü yıl içerisinde birden fazla alışveriş yapmaktadır. 40 Kaynak: GFK-Kasım 2009 İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Bilgi Teknolojileri Uygulamaları 9-Finansal Yapı ve Sektöre Özel Fırsatlar Genel • AVM ve cadde mağazacılığı bölge ülkelere kıyasla az gelişmiş ve yetersiz. • Perakende hacminin %60’sından fazlasının Tiflis şehrinden yaratıldığı tahmin edilmektedir. • Alışveriş merkezi ve caddelerin en yoğun olduğu şehir Tiflisdir. • Tüketiciler alışveriş merkezleri ve caddeleri alışveriş için eşit ağırlıkta değerlendirmektedir. • Tiflis’te kiralanabilir alan 2009 sonu itibariyle 60,000m2’den azdır. • Önümüzdeki dönemde AVM perakendeciliğin daha da ön plana çıkması beklenmektedir. 42 AVM’lere Tüketicilerin Bakışı • Tüketicilerin 1/3 AVM’lere sadece gıda alışverişi için gelmektedir. • Hazır giyim ve ayakkabı alımı için AVM’lerin tercih oranı %28’dir. • Genç nesil AVM’leri çok daha yoğun ziyaret etmektedir. • Genç neslin AVM’leri ana tercih sebebi hazır giyim ve ayakkabı alışverişiyken, 36-65 yaş arası tüketiciler öncelikli olarak gıda alışverişi için tercih etmektedir. • Yüksek gelir düzeyindeki tüketicilerin AVM’leri daha yoğun ziyaret ettiği gözlemlenmektedir. • Düşük gelir düzeyine sahip tüketicilerin %44’ü AVM ziyareti yapmamaktadır. 43 Kaynak: GFK-Kasım 2009 AVM’lere Tüketicilerin Bakışı (%) En iyi AVM’ler - Tiflis • Kidobani ve Goodwill AVM’ler arasında tüketicilerin nezninde yoğun olarak hatırlanıp ve en iyi alışveriş merkezi olarak değerlendirilmektedir. • Tüketicilerin yoğun olarak alışveriş yaptığı iki AVM sırasıyla Kidobani ve Goodwill’dir. 44 Kaynak: GFK-Kasım 2009 AVM’lere Tüketicilerin Bakışı-2 Tüketicilerin AVM’den Bekledikleri (%) 45 Kaynak: GFK-Kasım 2009 Cadde Mağazacılığı Son 3 Ay İçerisinde Nerden Alışveriş Yaptınız? (%) En Yoğun Nerden Alışveriş Yapıyorsunuz? (%) Son 3 ay içerisinde tüketicilerin %41’i en az bir kere en iyi caddelerden birinde alışveriş yapmıştır. Ulaşılabilirlik ve marka karması seçimdeki en önemli iki kriterdir. 46 Kaynak: GFK-Kasım 2009 Ticari Koşullar • Caddelerde klasik kira sözleşmeleri 1-3 yıl arası değişmektedir. • M² kira bedelleri 15-70 USD arasında değişiklik göstermektedir. • Rustaveli Meydanı 29-70 USD/m² • Pekini (Gamsakhurdia) ve Chavchavadze Caddesi 16-55 USD/m² • Agmashenebeli 15-35 USD/m² • AVM’lerde kira değerleri bulunduğu kat ve talep edilen m² göre farklılık göstermektedir. • Pixel34 76-85 USD/m² • Kidobani 50-56 USD/m² • Georgian Trade Center 50-85 USD/m²; çok katlı mağazalarda 8.5-10 USD/m² • Megaline 17-22 USD/m² 47 Kaynak: DTZ Research İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri Gürcistan’da İthalat Rejimleri • Ülkenin iç pazarının küçük ölçekli olması ve ekonomik problemler nedeniyle daha açık ve liberal bir dış ticaret rejime yönelmiştir • Gürcistan Gümrük İthalat Rejimi kapsamında ithal edilecek eşyanın belirlenen gümrük vergilerinin ödenmesi, ayrıca, ilgili mevzuatta yer alması durumunda ülke ve/veya uluslararası standartlara uygun olduğunun ibraz edilmesi gerekmektedir. • 2006 yılı Nisan ayında Gürcistan’da yürürlüğe giren yeni gümrük prosedürü ile gümrükleme aşamasındaki işlemler oldukça basitleştirilmiştir. Bu çerçevede, daha önce gümrükleme işlemleri sırasında alınan harç kaldırılmıştır. • Hükümet, ithalatta uygulanan gümrük vergilerinin aşamalı olarak sıfıra indirilmesini planlamaktadır. Ancak, bu konuda özellikle tarım sektörünün hassasiyeti üzerinde yoğunlaşan bir muhalefet de bulunmaktadır • Özel şahıslar gümrük beyannamesini Gürcüce, Rusça veya İngilizce olarak doldurabilmektedirler. Gümrük Vergisi (malın cinsine göre %0’dan %12’ye kadar) ve KDV %18. 49 İthalat Esnasında Uygulanan Vergiler Gümrük Vergisi: Genel: Oranla %12 Katma Değer Vergisi: Genel: %18 50 Kaynak: DTM Gürcistan’da Dış Ticaret Süreçlerinin Değerlendirilmesi Dünya Bankası tarafından 183 ülke için yapılan bir araştırmada; Gürcistan dış ticaret süreçlerinde hedef pazarlar içerisinde yüksek performans gösteren ülkeler arasındadır. Dış Ticaret Süreçlerinin Değerlendirilmesi (1: En iyi) 51 Kaynak: Dünya Bankası Gümrük Mevzuatında Yaşanmış Süreçler İthalat esnasında ürünlerin gümrükten çekilme süreci(gün) Gümrükten ürün çekilme süreci bölgesel ortalamanın üzerinde olup dünya geneli ile paralellik göstermektedir. Mevzuata göre 13 gün içerisinde çekilmesi gerekiyor. İthalatçı firmaların Gümrük ve Vergi Mevzuatını Ana Sorun Görmesi (%) İthalat rejimlerinin gevşetilmesiyle 2010 yılı içerisinde süreçler dünya ve bölge ülkelere göre daha sıkıntısız olduğu değerlendirilmektedir. 52 Kaynak: Enterprise Survey; IFC İthalat Lisansı İthalat Lisansı Almak İçin Geçen Süre (gün) İthalatçı lisansı alabilmek için harcanan süre dünya ortalamasının altındadır. 53 Kaynak: Enterprise Survey; IFC Gürcistan’daki Resmi Kurumlar ve Dernekler T.C Tiflis Büyükelçiliği Prospekt David Agmashenebeli No: 61 380002 Tiflis Tel: 9953295 30 46 Faks: 9953295 18 10 T.C Tiflis Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği 35 Chavchavadze Ave. Tiflis Tel: +995 (32) 25 12 89 Faks: +995 (32) 25 12 98 T.C Tiflis Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği Prospekt Davıd Agmashenebeli No: 61, 380002 Tiflis Tel: 0099532 943082 Fax: 0099532 943082 Ekonomi Bakanlığı Adres: 4,9 Aplrili St. 380008, Tbilisi Tel: 29 0923 / 23 58 82 Faks: 98 28 48 / 98 28 67 Ticaret ve Dış İlişkiler Bakanlığı Yabancı Yatırımlar Bölümü 42 Kazbegi St. 380011, Tiflis Tel: 39 47 72 Faks: 94 21 17 Maliye Bakanlığı 70 I. Abashidze St. 380062, Tiflis Tel: 22 68 05 / 29 20 77 / 23 56 24 Faks: 29 23 68 54 Kaynak: DTM Gürcistan’daki Resmi Kurumlar ve Dernekler Tarım ve Gıda Bakanlığı 41 Kosova St. Tiflis Tel.22 51 86 Dış İşleri Bakanlığı 4 Chitadze St. 380008, Tiflis Tel: 98 93 77 Faks: 99 72 49 Sanayi Bakanlığı 28 K. Gamsakhurdia ave. 380062, Tiflis Devlet Mülk İdaresi Bakanlığı 64 I. Chavchavadze ave. 380062, Tiflis Tel: 29 48 75 Faks: 22 52 09 / 29 28 04 Ulaştırma Bakanlığı 12 Kazbeki St. 380060, Tiflis Tel: 93 28 46 Faks: 93 91 45 Petrol Bakanlığı 10 Lermontov St. 380007, Tiflis Tel: 99 60 98 Faks: 93 35 42 Haberleşme ve Posta Bakanlığı 2, 9 April St. 380008, Tiflis 55 Kaynak: DTM Gürcistan’daki Resmi Kurumlar ve Dernekler Gürcistan Milli Bankası Leonidze Str. 3/5 380027, Tiflis Tel. 99 65 05 Faks: 99 98 85 Gürcistan Gümrük İdaresi 4, Abzianidze Ave. 380103, Tiflis Tel: 76 84 40 / 33 25 58 Faks: 76 80 74 Gürcistan Yatırım Merkezi 16, Zandukeli Str. 380008, Tiflis Tel: 93 31 18 / 92 18 39 Faks: 92 18 40 Devlet İstatistik Dairesi K. Gamsakhurdia Ave. 4, 380015, Tiflis Tel: 33 11 17 / 33 05 40 Faks: 93 24 14 / 99 56 22 Gürcistan Sanayi ve Ticaret Odası 11, Chavchavadze Ave. 380079, Tiflis Tel: 23 00 45 Faks: 23 58 60 Gürcistan Ekonomisini Canlandırma Uluslararası Birliği 10a, Chovelidze Str. Tiflis Tel: 95 02 10 56 Kaynak: DTM İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri İş Gücü Profili 1. Ülke genelinde perakendeciliğin az gelişmiş olmasından dolayı kaliteli işgücü sıkıntısı çekilmektedir 2. Şirkete ve markaya bağlılık düşük 3. Yabancı bir şirkette ve markada çalışabilme özellikleri diğer ülkelere göre daha düşük 4. Part-time çalışma isteği ortalama seviyesinde 58 Kaynak: PwC, Dünya Bankası Haftalık Azami Çalışma Süresi Haftalık Azami Çalışma Süresi (saat) 59 Kaynak: 2008 Country Reports on Human Rights Practices Yıllık Brüt Asgari Ücret Yıllık brüt asgari ücret seviyesi en düşük olan ülke Gürcistandır. Yıllık Brüt Asgari Ücret ($) 60 Kaynak: 2008 Country Reports on Human Rights Practices İnsan Kaynakları Kriterleri İnsan Kaynakları Kriterleri Gürcistan Doğu Avrupa & Afrika OECD İşe Alım Süreci Zorluk Endeksi 0 32 27 Çalışma Saatlerindeki Katılık Endeksi 20 30 30 İş Akdi Fesih Süreci Zorluk Endeksi 0 26 23 İstihdam Katılık Endeksi 7 29 26 İşten Çıkarma Maliyeti 4 28 27 En Yüksek: 1 En Düşük : 100 61 Kaynak: Doing Business; Dünya Bankası İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri Tüketici Dinamikleri • Tüketiciler özellikle kriz dönemlerinde ucuz ve markasız ürünlere hızlı bir geçiş yapmaktadır. • İkinci el ürünler orta ve düşük gelire sahip segmentte kriz zamanda tercih edilmektedir. • 18-35 yaş tüketiciler markalı ürünlere daha fazla ilgili. • Markalı markasız ürün ayırımında ana kriter tüketicinin gelir düzeyi. • Marka bağlılığı genel olarak düşük. 63 Kaynak: DTZ Research Ürün Tedarik Sürecinde Zorluklar ve Maliyetlendirme Gümrük süreci bölge ülkelere kıyasla daha esnek olarak değerlendirilebilir. Maliyetlendirme • Yasal yollarla yapılan gümrük işlemlerinde ürün bedelinin %15-%40’ı perakendeci için taşıma maliyeti olarak ortaya çıkmaktadır. Süre • Gümrük süreci perakendecilerin sezon açılış süreçlerini etkileyebilecek seviyede değildir. 64 Kaynak: DTZ Research, PwC, Worldbank İletişim Mecralarına Yapılan Harcamalar İletişim mecralarına yapılan harcamalar her yıl ciddi bir büyüme göstermektedir. 130 milyon USD’lik pazarın %82’sine televizyon mecrası hakimdir. • İnternet pazarlama aracı olarak uzun vadede marka oluşumuna büyük katkıda bulunacağı düşünülmektedir. • Televizyonun iletişim bütçeleri içerisindeki payında önümüzdeki dönemde düşüş beklenmektedir. İletişim Mecralarının Payı-2009 En Çok İzlenen TV Kanalları 1. Imedi TV 2. Rustavi 2 3. Music Box 65 Kaynak: Tibilisi Times İçerik 1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış 2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı 3-Perakende Pazarı ve Rekabet 4-Emlak 5-Dış Ticaret 6-İnsan Kaynakları Uygulamaları 7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama 8-Finansal Yapı ve Dinamikleri Yasal Süreçler: Şirket Kurulumu Gürcistan’daki kanuna göre, Gürcistan’da ticari faaliyette bulunmak için öncelikle bir hukuki statünün oluşması gerekmektedir. Önemli Hususlar • Bunun için bir şirket tüzüğünün oluşması ve tüzüğün ülke birimlerince (Bölge Vergi Dairesi) onaylanması gerekmektedir. • Bu işlemden sonra şirket adı altında resmi bir statü oluşmuş olup, ülke içinde ve ülke dışında şirket temsilcilikleri açılması, her türlü (şirket tüzüğünde belirtilen, yasalarca yasak olmayan ya da özel izin gerektirmeyen) ticari faaliyette bulunulması mümkün olmaktadır. Bu işlemler tamamlandıktan sonra Gürcistan vatandaşlarına tanınan bütün hak ve yükümlülükler eşit olarak yabancılara da sağlanmaktadır. • Buna paralel olarak şirkette Gürcü ortak yada Gürcü Müdür bulundurma şartı yoktur. 67 Kaynak: PwC, KPMG, DTM Yasal Süreçler: Limited Şirket Ülkede kurulacak şirket için genellikle tavsiye edilen şekil Limited (Ltd.) şirkettir. Bu şirket tüzüğüne göre bir ya da birden fazla şirket kurucu ortağı olabilir. Buna göre gerekli belgeler şunlardır: 1. Şirket sermayesi için en az 200 Lari bankaya yatırılmalıdır. Bu sermaye nakit olarak da olabilir. Şirket kuruluş işlemlerinden sonra (yaklaşık 10 gün) anılan nakit sermaye geri çekilip şirket faaliyetleri için kullanılabilir. 2. Şirket faaliyetlerini yürütebilmesi için bir ofis gerekmektedir. Ofis sahibi/sahipleri tarafından, kurulacak ofis için herhangi bir itirazları olmadığına dair gerekli birimlere bir yazı iletilmesi gerekmektedir. 3. Şirket kurucularının/ortaklarının kimlik bilgileri, adresleri, sermaye pay dağılımı, Müdürün ve Genel Müdürün kimler olacağı hakkında bilgiler gerekmektedir. 4. Kuruluş işlemleri ortalama 3 ila 10 günde tamamlanmakta olup, şirket belgeleri, mühür ve makbuzlar şirket yetkililerine yukarıda belirtilen süre içerisinde teslim edilmektedir. 68 Kaynak: PwC, KPMG, DTM Yasal Süreçler: Temsilci Ofis Temsilci Ofis için Gerekli Belgeler 1. Şirketin kuruluşu ile ilgili Resmi Gazete’de yayımlanan “Şirket Tüzüğünün” Gürcüceye tercümesi. 2. Şirket müdürünün ya da Yönetim Kurulu yetkililerinin Gürcistan’da şube ya da temsilcilik açılması hakkında bir karar alması. 3. Gürcistan’da faaliyette bulunmak için yine şirket müdürü ya da Yönetim Kurulunca yetkili şahsın veya müdürün/temsilcinin atanmasına dair alınacak karar. 4. Gürcistan’da açılması planlanan ofisin/büronun faaliyette bulunabilmesi için, ofisin/ büronun adresi yetkilisince hazırlanacak onay yazısı (noter onaylı). 5. Şirketin Gürcistan’daki temsilcisi ya da müdür olarak atanan şahsın kimlik bilgileri, mesleği, adresi ve görev ve yetkisini belirten bir yazı. 6. Türkiye’de temin edilecek belgelere ilave olarak, Gürcistan yasa ve yönetmelikleri çerçevesinde hazırlanacak ek belgeler de resmi birim ya da kuruluşlara onay için sunulacaktır. 7. Kuruluş, Mahkeme onayından sonra yaklaşık 10 gün içinde resmi statüye kavuşmuş olmaktadır. Gürcistan’da mevzuatın sık değiştiği hususu göz önüne alınarak, söz konusu prosedürlerde yapılan değişikliklerin güncel olarak takip edilmesinde fayda bulunmaktadır. 69 Kaynak: PwC, KPMG, DTM Şirket Kuruluşu Gürcistan’da iş kurulum süreci hızlı ve maliyet açısından ucuz ilerlemektedir. Prosedürler ve geçen süreç bölge ortalamasının altındadır. Gürcistan Bölge OECD Prosedürler 2 6 5.7 Süre (gün) 2 16 13 Maliyet (%Kişi başı GNI) 4,3 8.3 4.7 Min. Ser.(% Kişi başı gelir) 0 10 14.1 70 Kaynak: Doing Business, Worldbank Vergi Mevzuatı Vergi Türü Oran • Kurumlar Vergisi Oran % 15 • Gelir Vergisi Oranı Tüzel kişiler için:%20, Özel kişiler için: % 12 • Katma Değer Vergisi %18 ve %0 • Gümrük Vergisi Ürün gurubuna göre değişir • Kar Payı Transfer vergisi 01.01.2009 itibari ile: % 5 • Yurtdışından alınan hizmet için stopaj oranı %4 • Tüzel kişiler için konut ve demirbaş vergisi Toplam tutar üzerinden en az %1 71 Kaynak: PwC, KPMG, DTM Muhasebe Standartları ve Uyulması Gereken Kurallar Ülkedeki tüm şirketlerde UFRS (Uluslar arası Muhasebe Raporlama Standartları) kullanımı Gürcistan Meclisi tarafından kabul edilmiştir. 72 Kaynak: PwC, KPMG, DTM
