TÜRKİYE - GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ Siyasi İlişkiler Türkiye, 1991

Hazırlayan: Suğun Şıvga KELEŞ
İzmir Ticaret Odası
TÜRKİYE - GÜRCİSTAN İLİŞKİLERİ
Siyasi İlişkiler
Türkiye, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin
dağılmasının hemen ardından 16 Aralık 1991’de
Gürcistan’ın bağımsızlığını tanımış, 21 Mayıs
1992’de de iki ülke Arasında Diplomatik İlişki
Kurulmasına Dair Protokol imzalanmıştır. İki
ülkenin Ankara ve Tiflis’teki Büyükelçiliklerinin
yanı sıra, Türkiye’nin Batum’da, Gürcistan’ın ise
İstanbul ve Trabzon’da Başkonsoloslukları
bulunmaktadır. İki ülke arasında düzenli olarak üst
düzey ziyaretler gerçekleştirilmektedir.
Gürcistan’ın ayrıca İzmir ve Samsun illerinde Fahri Konsolosları bulunmaktadır. İki ülke arasında
düzenli olarak üst düzey ziyaretler gerçekleştirilmektedir. En son Ocak 2014 tarihinde
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Gürcistan Devlet Başkanı Giorgi Margvelashvili’yi Türkiye’de
ağırlamıştır. İkili ortak basın toplantısı düzenlemiştir.
İki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler de siyasal ilişkilere paralel olarak olumlu bir seyir
izlemektedir. Serbest Ticaret Anlaşması’nın imzalanmasının da etkisiyle, Türkiye, 2007 yılından
itibaren Gürcistan’ın en büyük ticari ortağı konumuna yükselmiştir. Bu bağlamda, 2010 yılında ikili
ticaret hacmimiz 1,104 milyar Dolar olarak gerçekleşmiş, bu rakamla, Gürcistan’ın toplam dış
ticaretinde Türkiye’nin payı %16,5’e ulaşmıştır. Ayrıca, Gürcistan’da Türk müteahhitler tarafından
üstlenilen projelerin toplam değeri de 1 milyar Doları aşmıştır. Son dönemde, özellikle,
hidroelektrik santralleri inşasında Türk şirketlerinin önemli bir yer aldıkları görülmektedir. Öte
yandan, 1997-2010 yılları arasında ülkemizden Gürcistan’a yapılan yatırımların toplamı da 682,3
milyon Doları bulmuştur.
Gürcistan arasında son yıllarda hızla gelişen ilişkilerimiz, vizelerin kalkması, pasaportsuz geçişlerin
başlaması, Batum havaalanını ortak kullanmaya başlamamız adeta iki Ülke ekonomilerini
bütünleştirmiş bulunmaktadır. Bu olumlu seyir önümüzdeki yıllarda Türk ve Gürcü işadamları
arasındaki ticari yatırımlarında hızlı bir şekilde artacağını göstermektedir. Bilindiği üzere Ekonomi
Bakanlığımızca yürütülen yatırım teşvik mevzuatı kapsamında Ülkemizde yatırımlara önemli
oranda teşvik tedbirleri uygulanmaktadır. Son yıllarda Dünyanın en hızlı ve en istikrarlı bir şekilde
gelişen ekonomileri arasında yer alan Ülkemiz, yatırım açısından büyük fırsatlar sunmaktadır.
Bölgemizde yatırım yapacak Gürcü işadamları; KDV muafiyeti, gümrük vergisi muafiyeti, vergi
indirimi, bedelsiz yatırım yeri tahsisi, 6-7 yıl sigorta primi işveren hissesi desteği, Türk lirası
kredilerde 3 - 4 puan, döviz kredilerinde ise 1 puan faiz desteği, KDV iadesi gibi hiçbir ülkede
bulunmayan ölçekte teşviklerden yararlanabilecektir.
Gürcistan Ekonomisi ve Türkiye ile Dış Ticaret
Komünizm döneminde SSCB ülkeleri içinde en güçlü ekonomiye sahip olan Gürcistan, birliğin
dağılmasının ardından ekonomisinde ciddi sorunlarla ve istikrarsızlıkla karşı karşıya kalmıştır.
Bağımsızlığa geçişle birlikte ülkenin sanayi sektörünün GSYİH’daki payı azalırken, hizmet
sektörünün payı artış göstermiştir. Ülkenin sanayi tesislerinin büyük çoğunluğu teknolojisi eskidiği
Hazırlayan: Suğun Şıvga KELEŞ
İzmir Ticaret Odası
için atıl durumdadır. Sanayi sektörü üretimi çok az sayıdaki işletmenin faaliyetlerine
dayanmaktadır. Ülkedeki mevcut 2800 sınaî işletmesinden yalnızca 50’si toplam üretimin %75’ten
fazlasını üretmektedir. Özelleştirme süreci ve Gürcistan’ın son dönemde imzaladığı ekonomik
anlaşmaların da etkisi ile sanayi sektörüne doğrudan yabancı yatırım girişi gözlenmektedir. Ayrıca
tarım da ekonomide hala önemli bir sektör durumundadır.
Kayda değer bir sanayi altyapısına sahip olmayan ve üretim olanakları kısıtlı olan ülkede, son
yıllarda enerji, turizm ve tarım sektörlerine yönelik yatırımlara ağırlık verileceği ve bu sektörlerin
Gürcistan’ın ekonomik kalkınmasında lokomotif rolü oynayacağı ifade edilmektedir. Son
dönemde, büyük çoğunluğunda Türk şirketlerinin de yer aldığı hidroelektrik santrallerinin inşasına
ağırlık verildiği görülmektedir. Ayrıca, Batum ve civarının bölgesel bir turizm merkezi haline
gelmesi için turizm yatırımlarını teşvik edici tedbirler alınmaktadır.
İki ülke arasındaki dış ticaret rakamları incelendiğinde, toplam ticaret hacminin artış yönünde
olduğu görülmektedir. Türkiye-Gürcistan dış ticaret dengesinde de ülkemiz lehine pozitif bir
birikim olduğu görülmektedir.
2009
İhracat Milyon
Dolar
762
İthalat Milyon
Dolar
285
Toplam Hacim
Milyon Dolar
1.048
Dış Ticaret
Dengesi
477
2010
769
290
1.059
478
2011
1.092
314
1.406
777
2012
2013
1.253
1.246
180
201
1.433
1.447
1.072
1.044
Yıl
Türkiye-Gürcistan Dış Ticaretindeki Başlıca Ürünler
Türkiye’nin Gürcistan’a İhraç Ettiği
Türkiye’nin Gürcistan’dan İthal Ettiği
Başlıca Ürünler
Başlıca Ürünler
Plastikler ve mamulleri
Demir ve çelik
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve Gübreler
aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve
parçaları
Demir veya çelikten eşya
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme- Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların
verme, televizyon görüntü-ses kaydetme- damıtılmasından elde edilen ürünler,
verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
bitümenli maddeler, mineral mumlar
Demir ve çelik
Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri,
hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar,
cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel
prefabrik yapılar
mumlar
Hazırlayan: Suğun Şıvga KELEŞ
İzmir Ticaret Odası
Türkiye Gürcistan Arasındaki Anlaşmalar





Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (30.07.1992)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (30.07.1992)
Ekonomik Konularda Yapılan Görüşmelere İlişkin Mutabakat Zaptı (13.01.1994)
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (21.11.2007)
Serbest Ticaret Anlaşması (21.11.2007)
Son olarak Şubat 2014 tarihinde, Türkiye ile Gürcistan Arasında Ahıska-Borçka Enterkonneksiyon
Hattı Yoluyla Sınır Ötesi Elektrik Ticaretine İlişkin Anlaşma yürürlüğe girmiştir. Anlaşma, iki ülke
arasındaki elektrik ticareti şartlarının teşvik edilmesinde, piyasanın ve elektrik iletim altyapısının
geliştirilmesini birlikte kolaylaştırma, elektrik iletim tesislerinin geliştirilmesine yönelik mevcut
planların gerçekleştirilmesine ilişkin çabaların koordine edilmesini amaçlamaktadır.
Anlaşmanın amacı, taraflar arasındaki sosyal, ekonomik ve teknik işbirliğinin arttırılıp
güçlendirilmesi,
enterkoneksiyon
tesislerinin
işletimini yönetmek için gerekli anlaşma ve
sürelerin belirlenmesi olarak belirlenmiştir.
Anlaşmaya göre, iki ülke, arz güvenliğinin olumsuz
yönde etkilenmesi, kamu sağlığı ve güvenliğine,
mülkiyet veya çevreye makul olmayan bir tehlike
veya risk oluşturması durumları hariç müdahale
etmeyecek ve her iki taraf da kullanıma açık
kapasiteyi muhafaza edecektir.
İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar
Türkiye-Gürcistan arasındaki ticaret sürekli bir artış eğilimi gösterse de iki ülke arasındaki dış
ticaret rakamları ve Türkiye’nin Gürcistan’daki yatırımlarının miktarı potansiyelin altındadır. Türk
firmalarının Gürcistan faaliyetlerindeki temel sıkıntısı finansman sorunudur. Ayrıca Gürcistan’da
modern bankacılık sisteminin yerleşmemiş olması nedeniyle nakit hareketlerinde ve akreditif
işlemlerinde sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bunun yanında kambiyo mevzuatının yetersizliği para
transferlerinde zorluklara neden olmaktadır.
Ticari konuları ilgilendiren mevzuatın pek çok konuda henüz tam olarak netlik kazanmamış olması
ve sıklıkla değiştirilmesi ülke ile ticari ilişkilerin gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir.
Kültürel ilişkiler
Aynı coğrafyayı paylaştığımız Gürcistan’la ülkemiz arasındaki kültürel ilişkiler, ikili ilişkilerimizin
önemli bir boyutunu teşkil etmektedir. Kültürel ilişkilerimizin daha da geliştirilmesi ve Gürcü
halkına kültürümüzün ve dilimizin daha yakından tanıtılması amacıyla, Tiflis Yunus Emre Türk
Kültür Merkezi (YETKM) Şubat 2012 tarihinde Tiflis Devlet Üniversitesi binasında faaliyetlerine
başlamıştır. Tiflis YETKM hâlihazırda 4 Türkçe öğretmeniyle 270 öğrenciye ücretsiz Türkçe
kursları vermektedir. Ayrıca, Tiflis Büyükelçiliği Büyükelçiliğimizce Türkçe kursları verilmekte ve
Hazırlayan: Suğun Şıvga KELEŞ
İzmir Ticaret Odası
Türkçe öğretmenlerimiz Tiflis’te Ivane Javakhishvili Tiflis Devlet Üniversitesi’nde Büyükelçiliğimize
tahsisli iki odada Türkçe eğitimi vermektedirler.
Gürcistan'la eğitim alanındaki işbirliğimiz, sorunsuz ve memnuniyet verici düzeyde devam
etmektedir. Gürcistan'da yedi yüksek öğretim kurumunda bulunan Türkoloji bölümlerinde son
verilere göre 268 öğrenci ve 40 öğretim üyesi bulunmaktadır. Hâlihazırda Gürcistan’daki
üniversitelerde yaklaşık 257 Türk öğrenci yüksek öğrenim görmekte olup, ülkedeki üniversitelere
kayıt yaptıran yabancı öğrenciler arasında Türkler ikinci sırada bulunmaktadır.