RUH SAĞLIĞI ve BOZUKLUKLARI

SUNUM PLANI
☺
☺
☺
☺
RUH SAĞLIĞI
RUH SAĞLIĞI ve BOZUKLUKLARI
RUHSAL BOZUKLUKLARIN NEDENLERİ
İNTİHAR ve İNTİHAR RİSKLERİ
☺Dünya Sağlık Örgütüne göre
SAĞLIK;
“Bedensel, sosyal, zihinsel ve duygusal olarak iyilik
halidir“ şeklinde tanımlamaktadır.
☺ Ruh sağlığı, yaşam olayları karşısında nasıl
hissettiğimiz, düşündüğümüz ve davrandığımızdır.
☺ Ruh sağlığı, genel olarak iyilik halinden iyi olmamaya
ve hatta kötü olmaya kadar değişebilir. Her insan
yaşamının herhangi bir döneminde ruh sağlığı ile ilgili
sorun yaşayabilir ve problemleriyle baş etmede
yardıma ihtiyaç duyabilir. Yaşanan bu sorunlar gerçek
sorunlardır ve yaş, ırk, din, meslek, eğitim, aile tipi ne
olursa olsun düşünceleri, duyguları, davranışları
etkiler ve her insanın başına gelebilir.
RUHSAL BOZUKLUKLAR
 Şizofreni ve Psikotik bozukluklar
 Duygudurum bozuklukları
 Anksiyete bozuklukları
 Somatoform Bozuklukları
 Dissosiatif Bozuklukları
 Dürtü Kontrol Bozuklukları
 Kişilik Bozuklukları
 Uyum Bozuklukları
ŞİZOFRENİ ve PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
 Şizofrenik belirtiler; Genellikle ergenlik döneminin
sonlarında yada genç yetişkinlikte görülen, çeşitli oranlarda
ve biçimlerde duygusal, davranışsal ve zihinsel
bozuklukların eşlik ettiği, gerçeklik ilişkilerinde belirgin
bozukluklarla ortaya çıkar. Düşünce biçiminde olağan dışı
sapmalar, daha önceki gelişim dönemlerine gerileme
eğilimleri ve çoğu kez halüsinasyonlar belirgin şekilde
gözlenir.
ŞİZOFRENİ ve PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
 Bireyin genel görünümünü, konuşma ve ilişki kurma
biçimini, duygulanımını, bilişsel yetilerini ve
düşüncelerini etkileyerek, bireyin gerçeği
değerlendirme yetisini bozar.
Şizofreni Ve Psikotik Bozukluklar
 Konuşmada düzensizlik, hızlanma- yavaşlama,
çocuksuluk veya hiç konuşmama
 Duygulanımda anlamsızlık(Anlamsız gülme-
ağlama)
 Hayali sesler duyma, gerçekle hayali ayırt
edememe
 Düşüncede anlamdan çok sözcüklerin
kafiyesine önem verme
 Hastalığın ileri dönemlerinde bakımsız
görünüm, temizlenmeme görülebilir.
DUYGU DURUM BOZUKLUKLARI
1.
MANİ: Kendine güven duygusunun abartılı bir biçimde artması
yada bazen büyüklük düşünceleri
Uyku ihtiyacının azalması
Hızlı konuşma
Düşüncelerde uçuşma
Dikkatin kolay dağılması
Amaca yönelik etkinliklerde artma
Aşırı neşeli, coşkulu bir duygu durum içine düşünce, kötü
sonuçlara neden olabilecek zevk veren etkinliklere aşırı
katılma
Anksiyete Bozuklukları
ANKSİYETE(KAYGI): Kolay giderilemeyen bunaltı,
sıkıntı ve endişe duygusudur. Bu duygu hafif bir
tedirginlik duygusundan panik derecesine varan
yoğunlukta yaşanabilir. Bireyler gerçek bir tehlike
olmadığı durumlarda bunaltı, sıkıntı
yaşamaktadır. Kaygıyı sanki bir kötü haber
alacakmış gibi nedensiz endişe duygusu olarak
algılar ve tanımlar.
FOBİ: Normalde korkulmayacak belli bir durum yada belli
bir nesne ile karşılaşınca ortaya çıkan korkudur. Kişi bu
durum yada nesne karşısında bu denli korkulmayacağını
bilir. Korkusunu anlamsız ve yersiz bulur. Fakat yine de
korktuğu nesne yada durumdan kaçar.
PANİK BOZUKLUK
Fizyolojik belirtilerin yanı sıra, kişide şiddetli bir
ölüm korkusu yada delirme kontrolünü yitirme
korkusu belirgindir.
Panik nöbeti sırasında aşağıdakilerin en az
dördü görülmektedir;
1. Çarpıntı
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Terleme
Titreme yada sarsılma
Soluğun kesilmesi
Göğüste sıkıntı hissi
Bulantı yada karın ağrısı
Baş dönmesi yada sersemlik hissi
üşüme, ürperme yada ateş basması
nefes darlığı yada boğuluyor gibi olma
duygusu
OBSESİF-KOMPULSİF (SAPLANTIZORLANTI) BOZUKLUĞU
Saplantı, irade dışı gelen, bireyi tedirgin
eden, benliğe yabancı, bilinçli çaba ile
kovulamayan, yinelenen düşüncelerdir.
ZORLANTI; Çoğu kez saplantılı
düşünceleri kovmak için yapılan irade dışı
yinelenen hareketlerdir.
OBSESİF-KOMPULSİF (SAPLANTI-ZORLANTI) BOZUKLUĞU
bireyin zihni gerçekte kendisini hiç ilgilendirmeyen
düşüncelerle doludur ve kendisine yabancı gelen dürtüler
hissetmektedir.
karşı koyamadığı bazı davranışları gösterir.
zihnine takılan bu düşünceler birey için hiçbir anlam
taşımadığı için, çoğu kez kendisine de saçma gelir
karşı koyamadığı bu düşünceler kişiyi bitkin düşürene dek
oyalar ve kaygılandırır.
bilince takılan ve korku yaratan ve kişinin çabalarına karşı
kurtulamadığı düşünce olarak adlandırılan saplantı bazı
bireylerde davranışa dönüşür.
Evden çıkan birinin sürekli olarak kapının
tam olarak kapanmadığını düşünmesi
saplantıdır. Kişinin bu düşüncesi
nedeniyle tekrar tekrar kapının tam
olarak kapanıp kapanmadığını kontrol
etmesi de zorlantıdır.
Somatoform Bozuklukları
Psikolojik kökenli olup, yoğun stresle ortaya çıkan
nörolojik bir bozukluk olduğunu düşündürecek
şekilde oluşan, ağrılarla (baş, karın, bulantı,
koordinasyon bozukluğu vb.) beraber toplumsal ve
mesleki işlevsellikte bozulma görülür.
Dissosiatif Bozuklukları
kendi aralarında birlik oluşturan bir ruhsal
etkinlik grubunun, kişiliğin geri kalan bölümleriyle
bağlarını kopararak, bağımsız bir biçimde etkinlik
göstermesi durumu dissosiasyondur. Kaygının çok
yoğun olduğu durumlarda kişilik düzeni o denli
bozulur ki, savunma mekanizmaları, bilinci, belleği
ve hatta bazen kişiliğin tümünü egemenlikleri
altına alır ve psikozu andıran belirtilerin ortaya
çıkmasına sebep olur.
Dürtü Kontrol Bozuklukları (Aralıklı Patlayıcı Bozukluğu)
Saldırganlık eylemleri yada mala zarar verme ile sonuçlanan
saldırganlık dürtülerine karşı koyamama davranışı vardır.
saldırganlığı ortaya çıkaran stres faktörüyle saldırganlığın derecesi
arasında orantısızlık vardır.
KLEPTOMONİ
kişisel kullanım ve parasal değeri için gereksinilmeyen
nesneleri çalmaya yönelik dürtülere karşı koyamama sonucu ortaya
çıkan davranışlardır.
PİROMANİ
Birçok kez istekli ve amaçlı yangın çıkarma davranışıdır.
Yangın çıkarma davranışı parasal kazanç sağlamak, antisosyal kişilik
özelliği ve ideolojinin dışavurumuyla bağlantılı değildir.
Patolojik Kumar Oynama
Genel belirtileri şu şekilde sayabiliriz; kumar oynama
üzerine kafa yorma, giderek artan miktarlarda parayla kumar
oynama, kumar oynamayı bırakma girişimleri sırasında huzursuz
olma, sorunlardan kaçmak için kumar oynama, kumar için gerekli
parayı sağlamak için yasa dışı eylemlere başvurma.
Trikotillomani;
Göze çarpar derecede saç kaybı ile sonuçlanacak
derecede, kişinin kendi saçını tekrar tekrar yolması şeklinde
ortaya çıkar.
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

1.
2.
3.
KİŞİLİK BOZUKLUKLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ
Kişinin davranışları katıdır
Toplumsal ve mesleki alanlarda sorunlar yaşar
Diğer ruhsal bozukluklara kıyasla daha az düzeyde
kişisel rahatsızlık yaratır.
PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
< İlk yetişkinlik yıllarından başlayarak kişi, çevresindeki insanların
kasıtlı olarak kendisini küçük düşürücü yada tehdit edici
davranışlarda bulunduğuna inanmaktır.
< Yeterli bir dayanağı olmaksızın, başkaları tarafından
sömürüleceği yada kendisine zarar verileceği inancı içindedir.
< Ortada bir neden olmadığı halde, arkadaşlarının sadakatini ve
güvenirliğini sürekli soruşturur.
ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
< Yetişkinliğin ilk dönemlerinde başlayarak yapılaşan, insanlara
ilgisizlik ve duygusal yaşantılarda küntlükle belirlenen bir kişilik
bozukluğudur.
ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
< İlk yetişkinlik döneminden başlayarak yaşanan insan ilişkilerinde aksaklıklar,
düşüncelerde görünümde ve davranışlarda garipliklerle belirlenen bir kişilik
bozukluğudur.
< Geleceği görme, telepati, altıncı his gibi doğaüstü güçlerle aşırı ilgilidir.
SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
< temel belirtileri; insan ilişkilerinde bozulma, tutarlı bir kimlik duygusunu
sürdürememe, belirgin duygusal tepki olarak kızgınlıkla kendisini gösterir.
HİSTİRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU
< Yetişkin yaşamdan itibaren süreklilik gösteren aşırı duyarlılık ve ilgi çekme
çabaları vardır. Çevresindeki insanlardan sürekli olarak güvence, ilgi ve övgü
bekler yada talep eder.
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU
< Temel özelliği; kendini beğenmişlik, ben merkezcilik, yeterince
olgunlaşmamış benliktir.
ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU
< Başkalarıyla yakınlık kurmaktan korkarlar
< Küçük düşme ve reddedilme korkusu nedeniyle, yakın ilişkilerden uzak
dururlar.
< Sosyal temasın artmasına neden olacağı düşüncesiyle, işlerinde terfi
ettiklerinde tedirginlik yaşarlar.
< Birinci derecede akrabaları dışında arkadaşları yoktur.
< çekingen kişilik bozukluğunun şizoid kişilik bozukluğundan farkı, şizoid
kişiler ailelerinin bir parçası isteği duymazlar ve insanlarla yakın ilişki
kurmaktan hoşlanmazlar.
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU
< Her insandan farklı oranlarda bağımlılık eğilimi vardır. Bağımlı kişilik
bozukluğu olan kişiler;
Olağan günlük kararlarını bile başkalarının tavsiyesi ve desteği olmadan
veremez
Başkalarının görünüşlerine katılmadığı durumlarda kendi görünüşünü
açıklamaz ve onların düşüncelerine katılır.
Sürekli terk edilme korkusunu yaşar ve eleştirildiğinde kolayca yıkılır.
Obsesif-kompulsif (saplantı-zorlantı) kişilik bozukluğu
< Erken yetişkinlikten itibaren süreklilik gösteren katı ve kusursuzluğa
yönelik bir davranış örüntüsüdür.
< Birey geliştirdiği katı standartlarına ve beklenti düzeyine bir türlü
ulaşılamadığı için üzerlerinde çalıştığı işi bitiremez
< Birey kurallarla listelerle düzenlilikle organizasyonla yada zamanın
proglanmasıyla uğraşmaktan üzerinde çalıştığı konunun amacından
uzaklaşır.
RUHSAL BOZUKLUKLARIN NEDENLERİ
BİYOLOJİK ETKENLER
<
<
<
<
Kalıtım
beden yapısı
beslenme yetersizlikleri ve bozuklukları
fiziksel travmalar
PSİKOLOJİK ETKENLER
< Çocukluk çağına ilişkin aşırı engellenmeler ve stres etkenleri
< yetişkin yaşamda karşılaşılan engellenmeler ve çatışmalar
Çocukluk çağına ilişkin aşırı
engellenmeler ve stres etkenleri
1.
Çocuğun aşırı korunması, aşırı doyurulması,
bağımlılığının sürdürülmesi
2. Çocuğa özerklik ve kişilik tanınmaması
3. Yetersiz annelik, ihmal ve reddedilme
4. Aile düzensizliği, parçalanması, yıkılması
5. Aşırı ahlak değerleri ve baskıları
6. Bozuk ve tutarsız disiplin
7. Şiddete maruz kalma
8. Özdeşim örneklerinin yokluğu, olumsuzluğu yada
yetersizliği
9. Çocuklar arasında yeğlemeler
10. Çocuğa erişilemeyecek amaçlar yüklenmesi
11. Eğitim olanaklarının yetersizliği, düzensizliği ve
uygunsuzluğu
Yetişkin yaşamda karşılaşılan engellenmeler ve
çatışmalar
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
4.
Gerçek yada imgesel başarısızlıklar
Gerçek yada imgesel yitimler
Çocukluktan kalma çatışma ve saplantılar
Olumsuz yaşam koşulları
Toplumsal Etkenler
İçinde yaşadığı grubun eğitim ve yetiştirme geleneklerinin
bozuk oluşu
Bir gruba ait olamama, bağlanmama,
Bir gruba aşırı bağlanıp kendini yitirme
Toplumsal stresler (Harp, işsizlik)
DEPRESYON (ÇÖKKÜNLÜK)
 Derin üzüntülü bir duygu durum içinde düşünce,
konuşma ve hareketlerde yavaşlama ile durgunluk,
değersizlik, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlık, duygu
ve düşünceleri ile fizyolojik işlevlerdeyavaşlama gibi
belirtileri içerir.
DEPRESYONUN NEDENLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Önemli ekonomik sorunlar
Aile bunalımları
İş yaşamındaki çatışma ve doyumsuzluklar
Emeklilik
İş yitimi
Sevgi nesnesinin yitimi
Beden sağlığının bozulması
Kişiliği örseleyen, inciten, onur kırıcı davranışlara maruz
kalmak
GENEL BELİRTİLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Psikomotor yavaşlama
Genel isteksizlik, enerji azlığı, çabuk yorulma
İlgi ve eylemlerde azalma
Zevk aldığı şeylerden zevk alamama
Dikkati yoğunlaştırma yetisinde azalma, dalgınlık
Yetersizlik, değersizlik, suçluluk düşünceleri
Geçmişe pişmanlıkla, geleceğe umutsuz kararsız bakış
Uykuda azalma yada artma
İştahta azalma yada artma
İntihar düşünceleri
ANKSİYETE BOZUKLUĞU
Anksiyete korkuya benzer bir duygudur. Kişi bu
durumu sanki bir kötü haber alacakmış gibi
nedensiz endişe duygusu olarak algılar ve
tanımlar.Bu durum hafif bir tedirginlik
duygusundan panik derecesine varan yoğunlukta
yaşanabilir ve kişi üzüntüsünü kontrol etmeyi zor
bulur.
Anksiyete Bozukluğunun Genel
Belirtileri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Genel bir huzursuzluk
Endişeli yüz
Gergin duruş
Hareketlerde tedirginlik, çabuk irkilme, çabuk kızma
Sabırsızlık ve yerinde duramama
Kişiler arası ilişkilerde endişeli ve huzursuz olma
Kolay yorulma
Uyku bozukluğu
Posttravmatik Stres Bozukluğu

<
<
<
<
<
<
<
<
<
Posttravmatik Stres Bozukluğunun Temel Nedeni
Travmanın yeniden yaşanması
istemediği halde olayın tekrar tekrar anımsanması
olayla ilgili yineleyen düşünceler
Çevresel bir uyaranın çağrıştırması sonucu, sanki travmatik olay yeniden
oluyormuş gibi hissetme yada ani hareket etme
Başkalarına karşı yabancılık ve kopma hissi
Duygulanımda kısıtlılık
Aşırı uyanıklık yada abartılı ürkme tepkisi
uyku bozukluğu
Travmatik olayı çağrıştıran aktivitelerden kaçınma gibi belirtileri
bulunmaktadır
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
® Bir çok davranışları ile uzun süre yasa ve kurallara
ters düşen suç sayılan davranışlar gösteren kişiler
bu tanı grubuna girer.
< Ebeveyn suçluluğu
< aile ve çevrede antisosyal özdeşim modelinin
varlığı
< Parçalanmış aile
< Çocuklukta istismar ve ihmal
< Aile içi şiddete tanıklık etme
Antisosyal Kişilik Bozukluğunun Genel Belirtileri
<
<
<
<
<
Çocukluk çağında yalancılık, hırsızlık, evden kaçma, kavgacılık davranışı
gösterir.
Alkol ve psikoaktif maddelere düşkünlük
Aile yaşamında sorumsuz davranışlar
İnsan ve hayvanlara zalimce davranma, çevresine zarar verme
Dürtülerini engelleyemez, denetimsiz, atak ve saldırgan davranışlar gösterir,
davranışlardan ötürü pişmanlık duymazlar
İntihar ve İntihara Teşebbüs Olaylarında Risk Faktörleri
Bireyin kendisini ölüme götüreceğini bilerek doğrudan
yada dolaylı olarak yapmış olduğu eylemlere intihar
davranışı denmektedir. İnsanlar farklı ve karmaşık
kişisel ve çevresel faktörlerin etkisi ile intihar
davranışına yönelebilirler
İntihar davranışının ortay çıkmasında risk faktörleri
önemlidir. Önleyici girişimler açısından bu faktörlerin
bilinmesi önemli olacaktır. Ancak risk faktörlerinden
birinin veya birkaçının varlığı o kişinin mutlaka intihar
edeceği anlamına gelmemektedir.
İntihar ve İntihara Teşebbüs Olaylarında Risk
Faktörleri
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
Boşanmış yada dul olmak
İşsiz olmak
Yalnız olmak
Başarısızlık
Kronik fiziksel rahatsızlığın olması
Aile ilgisizliği
Sosyal destek azlığı
Ümitsizlik
Alkol ve diğer uyuşturucu kullanımı
Ruhsal bozukluğun varlığı (Depresyon, şizofreni, Madde Bağımlılığı)
İntihar düşüncelerinin varlığı
Daha önce intihar girişiminin olması