ppt

Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
MADDENİN HALLERİ
• Genel olarak madde ya katı ya sıvı ya da gaz hâlinde
bulunur.
• İstenildiğinde ortam şartları elverişli hâle getirilerek
bir hâlden diğerine dönüştürülebilir.
• Maddenin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâli vardır.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
MADDENİN KATI HÂLİ
• Belirli bir şekle ve hacime sahiptir.
• Katı maddeyi oluşturan atom ve moleküller birbirine çok yakındır.
• Aralarındaki boşluklar çok azdır. Atom ve moleküller arasında bir
düzenlilik vardır.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
MADDENİN SIVI HÂLİ
• Belirli bir şekile sahip değildir.
• Sıvılar akışkan olduklarından bulundukları kabın şeklini alır.
• Sıvı hâlde atom veya moleküller katılardan daha düzensiz olup tanecikler
arası boşluklar katılardan daha fazladır.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
MADDENİN GAZ HÂLİ
•
•
•
•
•
•
Atom veya molekülleri arasında boşlukların çok olduğu durumdur.
Gaz tanecikleri düzensiz olarak hareket ederler.
Bu hareketleri sırasında gaz molekülleri birbiri ile homojen olarak karışabilirler.
Bunların yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip edilebilir.
Bir odaya damlatılan bir kolonyanın kokusu kısa sürede hissedilirken, bir sigara
dumanının yayılması da gözle takip edilebilir.
Gazların belirli bir şekil ve hacimleri yoktur. Konuldukları kabı dolduracak şekilde
genleşerek kabın şeklini ve hacmini alırlar.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
Süblimleşme
• Katı haldeki bir maddenin gaz fazına geçme olayı
süblimleşme olarak adlandırılır.
• Naftalin ve iyot süblimleşen maddelere örnek
verilebilir.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
MADDENİN ORTAK VE AYIRT EDİCİ
ÖZELLİKLERİ
– Maddenin Ortak Özellikleri
– Kütle
– Hacim
– Eylemsizlik
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
HACİM
• Bir cismin uzayda kapladığı
yere o cismin hacmi denir.
• Sıvılar ve gazlar
doldurdukları kabın
hacmini alırlar.
• Katıların belirli hacimleri
vardır.
• Düzgün geometrik şekile
sahip katılar için hacim :
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
KÜTLE
• Kütle , bir cismin içerdiği madde miktarının
ölçüsüdür.
• Sıcaklık ve bulunulan yere göre değişmez.
• Eşit kollu terazi ile ölçülür.
• Birimi g-kütle veya kg-kütle dir.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
AĞIRLIK
•
•
•
•
•
Bir gezegenin cisimlere uyguladığı kuvvete
ağırlık denir.
Çekim kuvvetinin olmadığı yerde ağırlık yoktur.
G ile gösterilir.
Dünyada 60 N ağırlığındaki bir adam Ayda, yerçekimi ivmesi
6 kat daha küçük olduğu için,10 N ağırlığındadır.
• Birimi Newton dur.
•
•
Özhan ÇALIŞ
G=m. g
Ağırlık= Kütle X Yerçekimi ivmesi
Bilgi İletişim ve Teknoloji
MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
– Öz kütle
– Erime ve kaynama noktası
– Çözünürlük
– Sıcaklıkla genleşme
– Esneklik
– İletkenlik
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
ÖZ KÜTLE
• Maddelerin 1 cm3 ünün gram cinsinden
ağırlığına öz kütle denir.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
YALNIZ ÖZ KÜTLESİ BİLİNEN BİR MADDENİN
HANGİ MADDE OLDUĞU ANLAŞILABİLİR Mİ?
• Nikelin öz kütlesi 8,9 g/cm3’tür. Acaba öz kütlesi 8,9 g/cm3
olan bir madde nikel midir? Öz kütle demir 7,86 g/cm3 ve
gümüş 10,5 g/cm3 ’tür.
• Belli bir oran da demir ve gümüşten karıştırarak öz kütlesi
8,9 g/cm3 olan alaşım hazırlanabilir.
• Bu durumda öz kütleleri 8,9 g/cm3 olan madde nikel de
olabilir, demir – gümüş alaşımı da olabilir.
• Demek ki, öz kütle yalnız başına tam anlamıyla ayırt edici
olma özelliği göstermeyebiliyor.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
ERİME VE KAYNAMA NOKTASI
– Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hale geçtiği
sıcaklık erime noktası, sıvı maddelerin gaz haline
geçtiği sıcaklık kaynama noktasıdır.
– Kaynama noktasında sıvının buhar basıncı açık
hava basıncına eşittir.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
ERİME VE KAYNAMA NOKTASINA ETKİ EDEN
FAKTÖRLER
• Basınç : saf su 1 atm basınç altında 100 C’ de
kaynamaktadır.
• Ortamın basıncı düşerse kaynama noktası da düşer.
• Safsızlık : içerisinde çözünmüş madde bulunduran
çözeltiler saf maddeye göre daha yüksek sıcaklıkta
kaynar.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
ÇÖZÜNÜRLÜK
– Sabit bir sıcaklıkta 100 gram suda çözünebilen
maksimum madde miktarına o maddenin o
sıcaklığındaki çözünürlüğü denir.
– Çözünürlük, çözücü ve çözünenin cinsine, basınç
ve sıcaklığa bağlıdır.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
SICAKLIKLA GENLEŞME
• Genleşme, ısıtılan cisimlerin boyunda, yüzeyinde
veya hacmindeki değişmedir.
• Genleşme katı ve sıvılar için ayıt edici bir özelliktir.
• Sıcaklığın artmasıyla maddelerdeki hacimce
genleşme miktarı sıvılarda katılardan fazla, gazlarda
da sıvılardan fazladır.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
ESNEKLİK
• Esneklik, yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir.
• Sıvı ve gazların esneme özelliği yoktur.
• Katı maddelerin biçim değiştirmeksizin etkisinde kalacağı en
yüksek gerilme değeri esneklik sınırıdır.
• Bu değer geçildiğinde katı maddede eski haline
döndürülemeyecek değişiklikler gözlenir.
• Esneklik sınırı aşıldığında binaların göçmesi gibi.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji
İLETKENLİK
• İletkenlik, üzerinden geçen elektrik akımına karşı
maddelerin gösterdiği kolaylıktır.
• Madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç
gösterirse o kadar iyi iletkendir.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve Teknoloji