1 - video.eba.gov.tr

10. SINIF 3.ÜNITE
BÖLÜM:3
CANLILARDA ENERJI
FOTOSENTEZ VE SOLUNUM
Yeşil yapraklı bitkilerin havadan karbondioksit, topraktan su
alarak ışık enerjisi ve klorofil sayesinde besin maddeleri ve
oksijen üretmelerine fotosentez denir.
Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için gereken enerjiyi
depo
ettikleri
besin
maddelerini
oksijen
varlığında
parçalayarak elde ederler, buna solunum denir.
SINDIRIM
Büyük moleküllü besinlerin küçük moleküllere parçalanmasına
sindirim denir.
Büyük organik maddelerin fiziksel olarak parçalanmasına
mekanik sindirim denir. Mekanik sindirim ağızda dişler
yardımıyla, mide ve ince bağırsakta kaslar yardımıyla
gerçekleşir.
Organik maddelerin enzimler yardımıyla yapı taşlarına
parçalanmasına kimyasal sindirim denir. Kimyasal sindirim ağız,
mide ve ince bağırsakta gerçekleşir.
KARBONHIDRATLARIN
SINDIRIMI
Nişasta çok sayıda glikozdan oluşmuş bir karbonhidrat
polimeridir. Nişasta sindirimi ağızda başlar, ince bağırsakta
sona erer. Midede nişasta sindirimi olmaz.
PROTEINLERIN SINDIRIMI
Proteinler 20 çeşit aminoasitin farklı şekillerde bir araya
gelmesiyle oluşan polimer besin maddeleridir. Bu aminoasitler
peptit bağları ile bağlıdır.
Protein sindirimi midede başlar, ince bağırsakta sona erer.
Midede pepsin enzimleri tarafından proteinler polipeptitlere
parçalanır.
Oluşan polipeptit on iki parmak bağırsağından geçerken
pankreastan gelen tripsin ve kimotripsin enzimleri sayesinde
dipeptit ve aminoasite parçalanır.
Oluşan dipeptit molekülleri ince bağırsakta erepsin enzimiyle
aminoasitlere parçalanır.
•
•
•
•
Proteinler hormonların yapısını oluşturur.
Hücrenin iç ve dış yapısında kullanılır.
Antikorların yapısını oluşturur.
Dokuların onarımı ve yenilenmesini sağlar.
YAĞLARIN SINDIRIMI
Yağlar, yağ asidi ve gliserol adı verilen yapı taşlarının birleşmesi
ile oluşmuş polimerlerdir.
Yağların sindirimi ince bağırsakta başlar ve ince bağırsakta
sonlanır. Yağlar, karaciğerden gelen safra salgısı ve
pankreastan gelen lipaz enzimi ile yağ asidi ve gliserine
parçalanır.
Dengeli, yeterli ve düzenli beslenmek önemlidir. Vücudun
ihtiyacı kadar kalori alınmalı, fazlası kiloya dönüşmemesi için
spor yapılmalıdır. Ayrıca her vücudun enerji ihtiyacı yaş,
cinsiyet, beyin ve bedensel işlevler, çevre ve iklim koşullarından
dolayı farklılık gösterir.