yatırım analizi

YATIRIM ANALİZİ
KONULAR
1. Proje ve Yatırım Projesİ
2. Fizibilite Analizi
3. İş Planı
4. İş Kurma ve Büyütme
5. Proje Maliyet Analizi
6. Proje Finansmanı ve Bütçeleme
7. Yatırım Projelerinde Risk Analizi
8. Proje Değerlemesi
1. PROJE VE YATIRIM PROJESİ

Proje: Belirlenmiş bir amaç için, belirlenmiş
bir zaman aralığında, belirlenmiş kaynaklar
kullanılarak, belirlenmiş görevlerin bir defada
yapıldığı bir iş türüdür.
Projenin Unsurları
Projenin Unsurları





Amaç: Net, ölçülebilir, üzerinde hemfikir olunmuş ve
gerçekçi olması gerekir.
Zaman: Projenin ömrü vardır. Birkez yapılır ve
takrarlanmaz.
Kaynak: İnsan kaynağı, araç-gereç (ekipman),
malzeme kaynağı ve para kaynağı.
Kapsam: Yapılacak işler ve o işlerin nasıl yapılacağı
doğru ve net bir biçimde tespit edilir.
Yöntem: Projenin en uygun biçimde yapılmasını
sağlayacak yöntemler belirlenir.
Projenin Süreci


Süreç: Devam eden faaliyetler dizisi.
Bütün projeler birbirini takip eden ve her biri
ayrı bir süreç olan 5 adımdan oluşur:
–
–
–
–
–
Başlatma
Planlama
Yürütme
İzleme ve Kontrol
Sonlandırma





Başlatma Süreci: Proje süreci, proje kararının verilmesine
takiben başlatma süreci ile başlar. Başlatma gerçekleşmezse
proje hayata geçmez.
Planlama süreci: En önemli süreçtir. Bu süreç sonucunda
projeyle ilgili herkese neyin nasıl yapılacağı söylenmiş olur.
Yürütme süreci: Planın eyleme dönüştüğü süreçtir.
İzleme ve Kontrol: Projenin uygulanması esnasında elde edilen
sonuçların önceden belirlenen ölçütlere uygun olup olmadığının
tespit edildiği süreç.
Sonlandırma süreci: Projenin sonlandırılmasına ilişkin
prosedürler yerine getirilir ve projenin bittiği tüm taraflara
resmen ilan edilir.
Proje Yönetimi


Proje yönetimi: Proje amacının
gerçekleştirilebilmesi için proje süresince ve
projeye tahsis edilen kaynakları kullanarak
planlama, örgütleme, yönlendirme,
koordinasyon ve kontrol olarak sıralanan
yönetim fonksiyonlarının icra edilmesidir.
Kapsam, zaman ve maliyet unsurlarına
dikkat etmek gerekir



Projenin kapsamı genişletildiğinde proje için
gereken zaman uzar ve maliyetler artar,
Proje gerekenden kısa zamanda bitirilmek
istenirse maliyetler artar, ancak projenin
kapsamı daralır,
Proje bütçesi azaltılırsa projenin
gerçekleşmesi daha uzun zaman alır ve
proje kapsamı daraltılır.
Proje sahibinin (kaynak sağlayanın) rol ve
sorumlulukları:





Projenin başlatılması, yönlendirilmesi ve
sonlandırılması kararlarının verilmesi,
Projenin beklentiler doğrultusunda gittiğinin
teyid edilmesi,
Projeye kaynak tahsis edilmesi,
Proje yürütücülerinin taleplerine cevap
verilmesi,
Fırsatların ve risklerin değerlendirilip kontrol
altına alınması.
Proje yöneticisinin rol ve
sorumlulukları:





Projenin amacına ulaştırılmasının sağlanması,
Projede yapılacak işler için görevlendirme ve
yetkilendirmelerin gerçekleştirilmesi,
Proje yürütücüleri ile sürekli iletişimin kurulması ve
onların motive edilmesi,
Projenin sağlıklı yürümesi için gereken yönetim
araçlarının kullanılması,
Sonuçların değerlendirilmesi ve gereken
değişikliklerin yapılması.
Proje yürütücülerinin (proje ekibi) rol
ve sorumlulukları:



Faaliyetlerin ve görevlerin belirlendiği gibi
yürütülmesi,
Projenin herbir aşamasında fayda sağlayıcı
önerilerde bulunulması,
Proje yöneticisinin proje sürecinde ortaya
çıkabilecek tehdit ve fırsatlar karşısında
uyarılması
YATIRIM KAVRAMI VE YATIRIM
ÇEŞİTLERİ



Yatırım: Paranın veya sermayenin kazanç
elde etmek için finansal araçları ya da diğer
varlıkları satın almak üzere bağlanmasıdır.
Kazançlar: Faiz, karpayı, değer artışı, gelir
vb.
Tasarruf: Ana paraya para kazandırmayı
amaçlayan pasif bir eylem.

Yatırımlar türleri açısından iki temel gruba
ayrılır:
–
–
Sabit getirili yatırımlar (tahvil, bono vb)
Değişken getirili yatırımlar (gayri menkul satın
almak, mevcut bir işletmeye tek başına veya ortak
olarak sahip olmak, yeni bir işletme kurmak
veya mevcut işletmeyi geliştirmek vb)
Yeni Yatırım (Yeni bir işletme kurmak)


Girişimciler çok ciddi bir ticari potansiyel
gördüğünde kar etmek amacıyla yeni bir
işletme kurarlar.
Girişimciler insan ihtiyaçlarını karşılayacak
ekonomik değeri olan mal ve hizmetleri üretip
bunları ihtiyaç duyanlara ulaştırarak kar elde
etmek amacıyla doğal kaynaklar, emek ve
sermayeden oluşan üretim faktörlerini bilinçli
bir biçimde bir araya getiren kişilerdir.
Geliştirme Yatırımı


İşletmeler kurucularından ayrı bir kişiliktir ve
ömürlerinin kurucularından bağımsız olarak
sonsuz olduğu düşünülür.
İşletme yaşam evresi: Başlangıç, Gelişme,
Büyüme, Olgunluk ve Gerileme.
İşletme Yaşam Evresi


Başlangıç Evresi: İşletmenin başlangıç aşamasında temel
mücadele hayatta kalabilmek ve başabaş noktasını
yakalayabilmektir. Bunun için tüm fırsatlar değerlendirilmek
istenir. Bu evrede işletme sahibi işletme kararlarında kesin söz
sahibidir. Bu evrede çok çaba az kazanç söz konudur.
Gelişme Evresi: Bu evrede işletme faaliyetleri sürekli gözden
geçirilir ve gerekli düzeltmeler yerine getirilmeye çalışılır. Amaç
finansal yapıyı kuvvetlendirmek, karlılığı arttırmak ve işletmenin
sürekliliğini sağlamaktır. İşletme bu evrede yavaş yavaş
müşteri seçmeye, pazarda kendini farklı konumlandırmaya
başlar. İşletme sahibi hala kararların odağındadır. Bu evre
günlük düşünmenin yerini uzun vadeli stratejik düşünmeye
bıraktığı aşamadır.



Büyüme Evresi: İşletmenin kurumsallaşmaya başladığı
aşamadır. Finansal açıdan güvenli hale gelinmiş, büyüme ve
gelişme amaçlı yeni yatırımlar için fonlar oluşmaya başlamıştır.
Bu evrede sahiplik ve yöneticilik ayrımı belirginleşmiştir ve
rakipler karşısında daha sağlam pozisyon alınmıştır.
Olgunluk Evresi: İşletmenin fonksiyonları olması gerektiği gibi
çalışmaktadır. Daha fazla büyümek ve gelişmek amaçlı
yatırımlar başlar. Harcamalar daha dikkatli izlenir verimliliğe
odaklanılır.
Gerileme Evresi: İşletme ömrünün uzatılmasına
odaklanılmıştır. Bütün çabalar bu amaca dönüktür. Düşen
verimlilik, artan maliyet ve harcamaların (genellikle) küçülerek
önlenmesine çalışılır. İşletme sahibinin işletmeden bağı
zayıflamış, personelin motivasyonu azalmıştır.


İşletmelerin kurulduktan sonra mevcut durumlarını
korumak veya iyileştirmek ya da büyütmek için bir
takım yeni varlıklara sahip olmak şeklinde yaptığı
yatırımlara “geliştirme yatırımı” adı verilir.
İşletmeler özellikle büyüme ve olgunluk evrelerinde,
nadiren de gelişme ve gerileme evrelerinde mevcut
işletmeyi geliştirmek, büyütmek ve/veya
güçlendirmek amacıyla yatırım yapabilirler.
İşletmenin geliştirilmesi, büyütülmesi veya
güçlendirilmesi mevcut varlıkları yenileri ile
değiştirmek veya mevcut varlıklara ilave yapmak
suretiyle gerçekleşebilir

Örneğin, üretim işletmelerinde yatırım;
–
–
–
mevcut üretim kapasitesinin arttırılması için
yapıldığında “kapasite yatırımı”;
üretim kalitesinin arttırılması için yapıldığında
“kalite yatırımı”,
verimliliğinin arttırılması için yapıldığında
“verimlilik yatırımı”,


Ticaret işletmelerinde üretim araçlarına ihtiyaç
duyulmadığı için hacmini büyütmek, verimliliği ve
etkinliği arttırmak için yapılan yatırımlarda genellikle
bina, taşıt, demirbaş gibi maddi varlıklar söz konusu
olur.
Öte yandan bazı yatırımlar gözle, görülüp elle
tutulamayan, ancak işletmenin karlılığına etki eden
varlıklar edinilmesi suretiyle yapılır. Bu varlıklar,
patent, telif hakkı, kullanım hakkı, gibi isimler alabilir.


İşin yapılması için ihtiyaç duyulan personelin
nitelikleri, organizasyon yapısı, çalışanların
görev ve yetkileri gibi hususlar işletmenin
başarısında doğrudan etkilidir.
Personel için doğru görev ve yetkinin, doğru
iş yapma yöntemlerinin belirlenebilmesi
üzerine yapılan yatırımlar “insan
kaynaklarına yapılan yatırım” olarak
adlandırılır.
Yatırım Projesi



Yatırım projesi, yeni bir işletme kurmak, mevcut bir işletmeye
sahip olmak veya mevcut bir işletmeyi geliştirmek amacıyla
hazırlanan projedir.
Bir yatırım projesi, herhangi bir projeden farksız olduğu için
tipik bir projenin unsurları yatırım projesi için de geçerlidir. Yani,
bir yatırım projesi: amaç, zaman, kaynak, kapsam ve yöntem
unsurlarını bünyesinde barındırır.
Aynı şekilde, yeni bir işletme kurmak veya mevcut bir işletmeyi
geliştirmek bir proje olarak düşünüldüğünde proje süreci için
geçerli olan başlatma, planlama, yürütme, izleme/kontrol ve
sonlandırma adımları yatırım projelerinde de aynen geçerli
olacaktır.

Yeni bir işletme kurma amaçlı bir yatırım
projesi hazırlanmadan önce üç temel
sorunun cevabının bulunması gerekir:
–
–
–

Pazarda tutunabilme ihtimali nedir?
Karşılaşılacak riskler nelerdir?
Doğru işletmecilik modeli hangisidir?
Bu sorulara verilecek cevaplar ciddi zaman,
çaba ve maliyet gerektirir.
Bağlantılı Sorular?
1. Pazar büyüklüğü : Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin
toplam yıllık satışları ne kadar olabilir?
2. Pazarın gelecekteki büyüklüğü : Yatırım yapılacak pazarın
büyüklüğü gelecek yıllarda ne olacaktır?
3. Pazar istikrarı : Yatırım yapılacak pazarda ürüne/hizmete karşı
gerçekleşebilecek talep dalgalanmalarının boyutu nasıl olabilir?
4. Sürdürülebilirlik : Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin
ticari ömrü kaç yıl olabilir?
5. Genişleme : Yatırım yapılacak pazarda ürün/hizmetle ilgili ilave
ürün/hizmetlere olan talebin büyüklüğü ne kadar olacaktır?
6. İhtiyaç : Yatırım yapılacak pazarda ürün/hizmet potansiyel
alıcıların ihtiyaçlarını hangi ölçüde karşılayacaktır?
7. Tanınırlık : Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin faydaları
ve özellikleri potansiyel alıcılar tarafından ne ölçüde
farkedilecektir?
8. Uyumluluk : Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin mevcut
kullanım alışkanlıkları ve yöntemleri ile ne ölçüde uyumludur?
9. Karmaşıklık : Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin nasıl
kullanılacağının veya tüketileceğinin öğrenilmesi kolay olacak
mıdır?
10. Dağıtım: Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin optimal
dağıtım kanallarını kullanmak kolay ve ucuz olacak mıdır?
11. Farklılaştırma : Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin
özellik ve faydaları alternatiflerinin karşısında ne düzeyde
olacaktır?
12. Değer: Yatırım yapılacak pazarda ürünün/hizmetin alternatifler
karşısında potansiyel alıcılar için değeri ne olacaktır?
13. Pazarlık değeri (alıcıya) : Yatırım yapılacak pazarda
ürünün/hizmetin pazarlığa direnci ne düzeyde olacaktır?
14. Pazarlık değeri (satıcıya): Yatırım yapılacak alanda
ürünün/hizmetin pazarlığa direnci ne düzeyde olacaktır?
15. Rakipler: Ürünün/hizmetin rakipler karşısındaki direnci ne
düzeyde olacaktır?
16. Yasal düzenlemeler : Ürünün/hizmetin yasal düzenlemelere
uygunluk düzeyi nedir?
17. Teknoloji: Üründe/hizmette kullanılacak teknoloji uzun süre
istikrarlı bir biçimde kullanılabilecek midir?
18. Çevre: Ürün/hizmet çevreye ne düzeyde olumlu katkı
sağlamaktadır?
19. Sosyo ekomi : Ürün/hizmet sosyo ekonomik olarak olumlu etki
yapabilecek midir?
20. Bağımlılık : Ürünün/hizmetin satışının veya kullanımının diğer
ürün/hizmet/süreç/sistem/şahıs veya organizasyona bağımlılık
düzeyi nedir?
21. Pazarlama : Yatırımın yapılacağı pazarın yapısı ve özellikleri
araştırıldı mı?
22. Finansman : Yatırım için gerekli finansman özkaynakla mı
yoksa yabancı kaynakla mı yapılcak?
23. Pazarlama bilgisi : Yatırım sonucu ortaya çıkacak
ürün/hizmetin pazarlanması yatırımcının bilgisi yeterli mi?
24. Teknik bilgi : Yatırımcı yatırım için ihtiyaç duyulacak teknik
bilgiye sahip mi?
25. Finansal bilgi : Yatırımcı yatırım için ihtiyaç duyulacak finansal
bilgiye sahip mi?
26. Operasyonel bilgi : Yatırımcı yatırım için ihtiyaç duyulacak
organizasyonel bilgiye sahip mi?
27. Yönetim bilgisi : Yatırımcı yatırım için ihtiyaç
duyulacak yönetim bilgisine sahip mi?
28. Finansal kaynaklar : Yatırımcı yatırım için ilave
finansal kaynağa ihtiyaç duyacak mı?
29. Fiziksel kaynaklar : Yatırımcı yatırım için ilave
fiziksel kaynağa ihtiyaç duyacak mı?
30. İnsan kaynakları : Yatırımcı yatırım için ilave insan
kaynağına ihtiyaç duyacak mı?
31. Entelektüel kaynaklar : Yatırımcı yatırım için ilave
entelektüel bilgiye veya varlığa ihtiyaç duyacak mı?
32. Bağlantılar : Yatırımcı yatırım başka kişi ve kuruluşların
desteğine ne derece ihtiyaç duyacak?
33. Satış tahmini : Yatırımcı satış tahminlerini neye dayandırarak
yapıyor?
34. Karlılık : Yatırımcı yatırımdan şu anki gelirinden ne kadar daha
fazla gelir elde etmeyi umuyor?
35. Maliyet : Yatırımı yapılacak ürünün/hizmetin kar marjı ve
maliyetleri ne düzeyde olacak?
36. Finansal yapı : Yatırımcı yatırım için gerekli nakte sahip mi?
37. Nakit akışı : Yatırım ne zamandan itibaren akışını sağlayacak?
Başlatma Süreci:

Yeni yatırım fikrini/seçeneğini bul,

Fikrin olabilirliğini analiz et (fizibilite analizi),

Fikri hayata geçirmeye değer bulmadıysan yatırım projesini sonlandır, hayata geçirmeye
değer ise projenin diğer aşamasına geç.
Planlama Süreci:

İş planı yap (kaynak planı, tedarik planı, risk planı, kalite planı vb.),

Bütçeyi oluştur,

Ekibi kur, görev ve yetkileri belirle.
Yürütme Süreci:

Planı hayata geçir.
İzleme/Kontrol Süreci:

Planlananlar yapılıyor mu takip et, gerekli değişiklikleri/düzeltmeleri yap ve bunların
etkinliğini izle.
Sonlandırma Süreci:

Projeyi resmen bitir,

Belgeleri arşivle.