Slide 1

Yönetim Bilişim Sistemleri
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Alper Özpınar
[email protected]
http://www.ozpinar.org
Week 1
"I think there is
a world
market for
maybe five
computers."
Thomas Watson (1874-1956), Chairman of IBM, 1943
"There is no reason anyone
would want a computer in
their home."
Ken Olson, president, chairman and
founder of Digital Equipment Corp.,
1977
Organizasyonlarda Anahtar
Sistemler
Organizasyonların içinde değişik ilgi alanları ve
özellikler olduğundan farklı seviyelerde
sistemler mevcuttur.
1. İşlevsel Sistemler
2. Bilgi Sistemleri
3. Yönetimsel Sistemler
4. Stratejik Sistemler
Tarihçe
 mid-1950s Transaction Processing Systems (TPS) İşlem
DeğerlendirmeSistemleri
 1960s
MIS
 1970s
Ofis Otomasyon Sistemleri
DSS (Karar Destek Sistemleri)
 1980s
DSS Expanded
Commercial applications of expert systems
Executive Information Systems
 2000s
Grup Destek sistemleri
Yapay Sinir Ağları
Hibrid Sistemler
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN YAPISI
SİSTEM
KULLLANICILAR
STRATEJİK SEVİYE
ÜST DÜZEY YÖNETİCİ
YÖNETİMSEL
ORTA DÜZEY YÖNETİCİ
BİLGİ SEVİYESİ
VERİ İŞÇİLERİ
İŞLEVSEL SEVİYE
SATIŞ
OPERATÖRLER
ÜRETİM
FİNANS
MUHASEBE
İNSAN KAYNK.
İşlevsel Seviye Sistemleri
Organizasyon içindeki temel aktivite ve
işlemlerin takip edildiği sistemlerdir.Temel
amaç rutin soruların cevaplarını verebilmek,
işlemlerin takibini yapabilmektir. Örnek olarak
satış rakamları, ödemeler, kredi kararları,
hammadde akışı, depo stok işlemleridir.
Bilgi Sistemleri
Organizasyondaki bilgi ve deneyim
çalışanlarının kullandıkları sistemlerdir. Bu
sistemlerin amacı yeni ve mevcut teknolojilerin
kullanılması, iş akış süreçlerinin kontrol
edilmesidir. Bu sistemler günümüz
uygulamaları içinde en hızlı yayılan ve
genişleyen sistemlerdir.
Yönetimsel Seviye
Organizasyon içinde kontrol, karar verme ve orta
seviye yöneticilerin kullandıkları sistemlerdir.
Bu sistemler genel olarak rutin dışındaki karar
verme süreçlerini, daha az organize olmuş
standartlaşmamış kararların verilmesinde
kullanılırlar. Normal organizasyon verilerinin
dışında dış kaynaklı verileri de kullanırlar.
Stratejik Seviye
Üst düzey yöneticilerin, standart olmayan uzun
dönemli konuların takibini ve stratejik kararları
verdikleri sistemlerdir. Temel amaç
organizasyonunun ihtiyaçlarına göre orta ve
uzun vadeli (5-10 yıl) kararları çevre şartlarını
da düşünerek vermektir.
Sistemler
Genellikle organizasyonlarda işlevsel, bilgi,
yönetimsel ve stratejik sistemlerin hepsi
bulunabilir.
Organizasyon içine adapte edilmiş bu sistemler
fonksiyonel olarak kurumun bürokratik,
üretimsel ve matris modellerine göre
kurulabilir. reflecting bureaucratic, product and
matrix models are also possible.
İşlem DeğerlendirmeSistemleri
(TPS)
Bu sistemler organizasyon içindeki en ufak iş ile
ilgili verilerin takibini yaparlar. Örneğin
mağazadaki satışlar gibi
Eş-zamanlı işleme sistemleri anlık larak verileri
işleyerek çalışırlar.
İşlem Değerlendirme Sistemleri
Bu sistemler en temel sistemlerdir,
Günlük aktivitelerin takibinde veri toplarlar ve üst sistemlere bu
verileri gönderirler. Yüksek sayıda veri taşırlar, örneğin bir uçak
bileti rezervasyon sistemi gibi bir çok nokta, havayolu ve rota
için bilgiyi saklarlar ve takip ederler.
İşlem DeğerlendirmeSistemleri
Satış ve Pazarlama Sistemleri: Bu sistemler genel olarak
satışları ve satılşar ile ilgili pazarlama verilerini tutarlar. Hizmet
ve ürünlerin hareketlerini, üreticiden tüketiciye olan akışı kontol
ederler.
Örnek





Satış destek : müşterilerin kayıtlarının tutmak
telemarket – telefondan satış
Satış değerlendirme, faturalandırma, satış rakamlarının analizi
POS Satışları
Kredi Onaylamaları : müşteriye tanımlanan kredi limitlerinin
belirlenmesi
İşlem Değerlendirme Sistemleri
İmalat ve Üretim Sistemleri: Bu sistemler imalat ve üretim
süreçlerini kontrol ve takibini yaparlar. Örneğin satın alma,
tedarik, yükleme, proses kontrol, stok destek, programlama,
kalite kontrol ve güvence vb
Örn: Üretim numuneleri üzerinde istatistiksel kontrol ve düzeltici
önleyici faaliyetler.
İşlem Değerlendirme Sistemleri
Finans ve Muhasebe Sistemleri: Organizasyon içinde
kaynakların akışını sağlayan sistemlerdir. Günlük kasa
defterleri, ödeme dengesi, bütçeleme ile ilgili işlemlerin takibini
yaparlar.
Bütçeleme : Mizan, ödeme sistemleri, cari hesap takibi gibi işlemler
ilk önce bilgi teknolojilerini kullanan sistemlerdir.
İşlem Değerlendirme Sistemleri
İnsan Kaynakları: Kariyer planlama, değerlendir , performans
değerlendirme ve takip sistemleri
Örnek : Personel kayıtlarının takibi, başvuruların takibi,
değerlendirmesi, hizmet içi eğitim
Ofis Otomasyon Sistemler (OOS)
OOS sistemleri kelime işlemci, tablolama, dosya
yönetimi, randevu ve organizasyon takibi,
haberleşme ve iletişim için kullanılmaktadır.Kişisel
uygulamaların ağırlığı fazla olan sistemlerdir.
Lotus Notes, Outlook, Word, Excel, Powerpoint
Ofis Otomasyon Sistemleri(OOS)
Veri işleyen çalışanların ihtiyaçlarına yönelik
tasarlanmıştır.
Veri işleyen çalışanlar verileri üretmekten çok
değerlerlendirme yapmaktadır.
Ofis Otomasyon Sistemleri(OOS
OOS Alt Sistemleri:
 İletişim Sistemleri : Videokonferans, e-mail, fax ve
gibi sistemlerdir.
 Grup Sistemleri : Takımların uyum içinde
çalışabilmesi veri transferi yapabilmesi, paylaşması
ve organizasyon için tasarlanmıştır.
Bilgi Yönetim Sistemleri (KWS)
Bilgi ve deneyim sistemleri. Genellikle
profesyonellerce ( mühendis, bilim adamı,
hukukçular ) kullanılan sistemlerdir.
Yeni bilgi ve deneyim üretimi ve bunların
organizasyon tarafından özümsenmesine
yardımcı olan sistemlerdir.
Bilgi Yönetim Sistemleri (KWS
 Genellikle teknik ekip tarafından kullanılırlar.
Modelleme fonksiyonlarını grafiksel
tasarımlara dönüştürmek için kullanılırlar.
Örneğin CAD/CAM programları
Yönetim Bilgi Sistemleri (MIS)
MIS provide managers with reports and, in
some cases, on-line access to the
organisations current performance and
historical records
Typically these systems focus entirely on
internal events, providing the information for
short-term planning and decision making.
MIS summarise and report on the basic
operations of the organisation, dependent on
the underlying TPS for their data.
Yönetim Bilgi Sistemleri (MIS)
 İşlem değerlendirme sistemlerinin verilerini
gruplayıp analiz ederek karar verme sürecine
yönelik özet raporlar oluştururlar.
TPS DATA FOR MIS APPLICATIONS
TPS
Order Processing
MIS
SALES
DATA
System
ORDER FILE
Materials Resource
Planning System
PRODUCTION MASTER FILE
General Ledger
System
ACCOUNTING FILES
UNIT
PRODUCT
COST
MIS
REPORTS
PRODUCT
CHANGE
DATA
EXPENSE
DATA
MIS FILES
MANAGERS
Decision Support Systems
Repetitive
Linear Logic
Regular Reports
No support of
Specialised heuristics
System makes
decision itself
decisions
No regular reports
TPS
OAS
MIS
ESS/EIS
DSS
KWS
ES
Karar Destek Sistemleri (DSS)
MIS yönetimin seviyesinin ihtiyaç duyduğu
bilgileri sağlar. Yöneticilerin karar vermek için
ihtiyaç duydukları yarı-yapısal, eşsiz veya
sürekli değişen kolayca modellenemeyen
verilerdir.
Alt sistemlerden veri aldıkları gibi dış
kaynaklardan da veri alabilirler.
Ne-nasıl-eğer senaryolarını değerlendirebilir,
interaktif olarak simülasyonlar yapabilirler.
Karar Destek Sistemleri (DSS)
 Ayrıca içinde analiz ve değerlendirme araçlarını
bulundurabilirler. Analitik çalışma imkanı sağlarlar.
Esnek , adapte edilebilir ve özet veri kullanırlar.
Genellikle 3-5 yıllık kararlar için kullanılırlar.
Kararın değişik etkilerini incelerler
Daha iyi alternatifler üretirler
Duruma çok çabuk adapte olurlar
Karmaşık problemleri çözerler
Beyin fırtınası için kullanılabilirler
Yeniliklere açık tünel ve kapalı bakış sorununu
elimine ederler
Decision-Support Systems (DSS)
Components of a DSS
Decision
Maker
MMS
DSS User
Management Support
Interface
Systems
DBMS
MBMS
Database Management
Model Base
Systems
Management Services
Corporate
Databases
Models
and Aids
Mail, News,
Discussion
Groups
Decision-Support Systems (DSS)
Voyage-estimating Decision Support System
Stratejik Seviye-Executive
Support/Information Systems (ESS/EIS)
Organizasyondaki stratejik seviyeye hizmet
verirler. Bu sistemler yapısal olmayan
sorunların çözümüne yöneliktirler. Özel
problemlerden çok değişken girdili
problemlerin çözümünde kullanılırlar.
Kritik verileri inceler ve CEO’lar için karar
sürecinde yardımcı olurlar.
Son derece görsel ve kolay anlaşılır raporlar
üretirler
Relations
ESS
MIS
KWS
OAS
DSS
TPS
 "There are two ways of constructing a
software design; one way is to make it so
simple that there are obviously no
deficiencies, and the other way is to make it
so complicated that there are no obvious
deficiencies. The first method is far more
difficult." - C. A. R. Hoare