hematüri-ıv

SİNÜZİTE YAKLAŞIM VE
RADYOLOJİK DEĞERLENDİRME
Araş.Gör.Dr.Tülay ALTINEL
TÜTF Aile Hekimliği AD
16.01.2006
http://ailehekimligi.trakya.edu.tr
Sağlık Slaytları
http://hastaneciyiz.blogspot.com
1
AMAÇ
• Katılımcıların sinüzit hakkında ve sinüzitin
radyolojik değerlendirilmesi konusunda
bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır.
2
TANIM
• Bir veya daha fazla
paranazal sinüs
mukoperiostiumunun
enflamasyonuna
SİNUZİT denir
3
EPİDEMİYOLOJİ
• Yıllık insidans 135/1000
• Erişkinlerde ÜSYE’nın %0,5 i sinüzitle sonuçlanır
• Yılda 8-9 ÜSYE geçiren çocuklarda %5-10’u sinüzitle
sonuçlanır
• Erişkinlerde en sık maksiller > etmoid > frontal > sfenoid
• Çocuklarda en sık etmoid
• Maksiller sinüzit süt çocuklarında çok nadir, 4 yaş
sonrası sıklığı artar
• Maksiller sinüzitlerin %10 u enfekte diş apsesinden
kaynaklanır
4
PATOGEMEZ
OSTEOMEATAL KOMPLEKS veya
sinüs osteomu mukozal ödem
Sinüs osteom tıkanıklığı
Sinüs O2 konsantrasyonu azalır ,
Siliya fonksiyonu bozulur ,
Sekresyon koyulaşır,sinüste birikir
Bakteriyel çoğalma
SİNÜZİT
5
Frontal , maksiller,
anterior etmoid sinüs
Meatus media
Sfenoid,
Posterior etmoid sinüs
Meatus posterior
6
• Hastalık önce burundan başlar (rinit),
ostiumlar vasıtası ile sinüslere ilerler.
• Bu nedenle “RİNOSİNOZİT” olarak
adlandırmak daha doğru.
• Genellikle birden fazla sinüs tutulmuştur.
Nedeni osteomeatel kompleks.
• NAMCS çalışması: Sinüzit , antibiyotik
tedavisi verilen 5. en yaygın hastalık
7
OSTEOMEATAL KOMRLEKS
(OMK)
• Maksiller, anterior etmoid ve
frontal sinüs ostiumları
bulunur.
• OMK bölgesindeki ostiumlar
dar (<3mm) , hafif ödemde
bile sinüzit olabilir.
• Anterior rinoskopi ve direkt sinüs grafisi ile iyi
değerlendirilemez
• OMK koronal paranazal sinüs CT ile görüntülenir.
8
SINIFLANDIRMA
ETİYOLOJİK SINIFLAMA
• ENFEKSİYOZ
- Viral
- Viral-bakteriyal
- Bakteriyal
- Fungal
• NONENFEKSİYOZ
- Allerjik
- Toksik
HASTALIĞIN SÜRESİNE GÖRE
• Akut
•Subakut
• Rekürrent akut
• Kronik
9
SINIFLAMA
SÜRE
ÖYKÜ/FM
•≥ 2 Major
•1 major ve ≥2 minör
•FM pürülan nazal akıntı
AKUT
< 4 hafta
SUBAKUT
> 4 hafta
< 12 hafta
Aynı
Yılda ≥4 epizot, her
epizot en az 7 gün
sürer, epizotlar arası
sempton / bulgu yok
Aynı
REKÜRRENT
AKUT
KRONİK
> 12 hafta
Aynı
10
SINIFLANDIRMA
•
•
•
•
LOKALİZASYONA GÖRE SINIFLAMA
Maksiller
• Polisinüzit
• Pansinüzit
Frontal
Etmoidal
Sfenoidal
11
PREDİSPOZAN FAKTÖRLER
• ÜSYE
• İritan inh. (sigara)
• Allerjik rinit
• İyatrojenik(mek.vent.,na
• Anatomik varyasyonlar zotrekeal/nazal tüp)
(tonsiller-adenoin
• Nazal kuruluk
hipertrofi,septum
•
Barotravma
deviasyonu,nazal
•
Sistemik faktör (DM,
polip,damak yarığı…)
steroid td.,imm.yetm,
• Dental enf./girişim/
malnutrisyom,…)
travma
American Family Physician® > Vol. 58/No. 8 (November 15, 1998)
12
SİNÜZİT ETKENLERİ
• Akut Sinüzit:
• Kr. Sinüzit:
S.pneomonia ve H influenza ( %70 )
Moraksella catarrhalis (%25)( çocuk )
Streptokoklar (%8) (erişkin)
S.aureus (%6) (erişkin)
Diğer ( Neisseria,anaeroblar, Gr(-)kok)
Virüsler( çocuklarda %10 )
Funguslar ( Aspergillus ..)
Anaeroplar (en sık)
Streptokoklar, H. İnfluenza
S.aureus
13
SİNÜZİT ETKENLERİ
14
TANI
• ANAMNEZ*
• FM*
• GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ
Direkt radyografi
Endoskopik görüntüleme
CT / MR
• LABORATUAR (lökosit ,CRP,alerji testleri, nazal
smaer, imminolojik araştırma, kültür, biyopsi)
15
ANAMNEZ
• Predispoze eden faktörler sorgulanır (ÜSYE,barotravma,
alerji,diş enf.,iritan madde inh., )
• Ek hastalık ( DM,immun yetm.,malnutriston,kistik fibrozis)
•









Lokal Semtomlar
Yüz/baş ağrısı
Burun tıkanıklığı
Burun akıntısı
Geniz akıntısı
Öksürük (sabah )
Ağız kukusu
Ses kısıklığı
Koku alma boz.
Periorbital şişlik (öz.çocukta)
• Genel Semptomlar
 Halsizlik
 Kırgınlık
 Çalışma isteksizliği
 Depresyon
 Ateş
16
ANAMNEZ
• Baş ağrısı:öne eğilme ,öksürme ,başını sallama ile
artar , basınç hissi veya zonklayıcı şekilde, özellikle
başın ön bölümündedir.
• Erişkinde tek taraflı burun akıntısı sinüziti
düşündürür
• Baş ağrısı tutulan sinüs üzerinde hissedilir
 Maksiller sinüzit: yanak üstü, üst dişlerde
 Frontal sinüzit: alında
 Etmoid sinüzit: burun mediali ve göz çevresinde
 Sfenoid sinüzit: verteks,oksipital veya bitemporalde
17
ANAMNEZ
• Göz çevresinde ödem ve yanak hizasında basmakla
artan ağrı Akut Sinüzitin en tipik bulgusudur.
• Geceleri şiddeti artan burun tıkanıklığı Kronik
Sinüzitin en önemli bulgusudur
• Kr.sinüzitte göz çevresinde ve alın hizasında sinsi
baş ağrısı var.
• Kr.sinüzit hastalarında >%50 alerjik faktörler bulunur.
18
ANAMNEZ
BELİRTİ
SİNÜZİT
ALLERJİ
SOĞUK ALGINLIĞI
Yüzde basınç /
ağrı
Var
Bazen
Bazen
Süre
10-14 günden
fazla
Değişken
10 günden az
Burun akıntısı
Koyu, sarı-yeşil
Berrak, akıcı
Koyu beyazı veya akıcı
Ateş
Bazen
Yok
Bazen
Başağrısı
Bazen
Bazen
Bazen
Üst dişlerde ağrı
Bazen
Yok
Yok
Kötü ağız kokusu Bazen
Yok
Yok
Öksürük
Bazen
Bazen
Var
Burun tıkanıklığı
Var
Bazen
Var
Hapşırma
Yok
Bazen
Var
19
FİZİK MUAYENE
•
•
•
•
•
Pürülan nazal akıntı
Nazofarinkste postnazal pürülan akıntı
Burun mukozasında ödem ve hiperemi
Tutulan sinüs perküsyonu ile hassasiyet
Pradizpoze eden bulgular ( anatomik varyasyonlar..)
20
SİNÜZİT BULGU VE SEMPTOMLARI
• MAJÖR
- Yüzde basınç hissi/ ağrı
- Nazal obstrüksiyon
- Nazal/postnazal pürülan
akıntı
- Hiposmi/anosmi
- Ateş (akut sinüzitte)
• MİNÖR
- Baş ağrısı
- Ateş(akut sinüzitte çok)
- Halitozis
- Diş ağrıları
- Öksürük
- Gözlerde ağrı/ basınç
AAFP > Vol. 63/No. 1 (January 1, 2001) Adapted with permission from Hadley JA, Schaefer SD. Clinical
evaluation of rhinosinusitis: Otolaryngol Head Neck Surg 1997; 117(3 pt 2):S8-S11.
21
• Akut ve kronik sinüzit tanısında diğer nazal
somptrom/bulgular yoksa, ateş veya yüz
ağrısı/basınç hissi anlamlı değil
• Semptomların 5 gün sonra kötüleşmesi
• Semptomlar >10 gün sürmesi
• Viral enfeksiyonla orantılı olmayan semptom
AKUT BAKTERİYAL SİNÜZİT ?
AAFP > Vol. 63/No. 1 (January 1, 2001)
22
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ
• DİREKT SİNÜS GRAFİSİ
Teşhisi desteklemek için kullanılabilir
WATERS : Maksiller ve frontal
CALDWELL: Frontal ve kısmen etmoid
LATERAL : Sfenoid ve post. frontal
SUBMENTOVERTEKS : Sfenoid ve post.etmoid
23
• DİREKT GRAFİDEKİ PATOLOJİLER
 SİNÜS KAPALILIĞI (opak )
 MUKOZA KALINLAŞMASI (MK>6mm,uzun süreli olay)
 HAVA-SIVI SEVİYESİ (akut sinüziti gösteren en
önemli bulgu)
MK sinüs duvarına paralel,
sinüs konturuna uygun
Mukoza polipoid yapıda ,
MK konveks görünümde
Enfeksiyoz olay
Alerjik olay
24
25
26
Sol maksiller sinüste opasite
Sağ maksiller sinüste kist
27
DİREKT GRAFİNİN DEZAVANTAJI ?
• Majör sinüsler konusunda önemli bilgi verir
ancak, OMK bölgesi hakkında yeterli bilgi
vermez
28
NAZAL ENDOSKOPİ
 Medikel td.ye dirençli olgularda
 Kr. Sinüzitte
 Anatomik bozukluklar saptanır,kültür alınabilir, tedavi
yapılabilir.
 FONKSİYONEL ENDOSKOPİK SİNÜS CERRAHİSİ (FESS) ile
kr.sinüzitlerin %90 ı tedavi edilir
 Teşhis edilen her kr.sinüzit önce medikal tedavi edilmeli.
 Kalıcı iltihabi değişiklikler varsa FESS uygulanır.
29
PARANAZAL SİNÜS CT
 Sinüzit tanısında “ALTIN STANDART”
 Sinüzit yaygınlığını,predispozan durumları,OMK
anatomisini gösterir
 Medikal td.ye cevapsız ,rekürrent akut sinüzit veya
kr.sinüzitlerde ve operasyon düşünülen hastalarda
yapılabilir.
30
Coronal computed tomographic scan (A,B,C) (bone windows, noncontrasted) through the
paranasal sinuses anterior (frontal sinuses) to posterior (sphenoid sinuses). Diffuse
pansinusitis with mucosal thickening and polyposis is seen. In addition, fluid is evident in a
concha bullosa cell (aerated middle turbinate) on the patient's left (see arrow in B).
31
tümör
32
TEDAVİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Diyet
Buhar
SF ile yıkama,sprey (geçici rahatlama)
Mukolitik ajanlar
Antihistaminik (Alerjiye bağlı sinüzitte)
İnranazal steroid (Semptomatik subakut ve kronik
sinüzitte )
Analjezik-antiinflamatuar
33
Topikal dekonjestan (En fazla 3-4 gün )
Phenylephrin (Rinosil damla , 6 x 2-3 damla)
Naphazolin
(Deltarhinol damla, 3 x 1-2 damla)
(Sulfarhim burun merhemi, 3x1)
Oxymetazoline (İliadin damla/sprey , 2 x 1-2)
Xylometazoline (Otrivin sprey, 2-3 x 2-3 paf)
(Rinizol damla/sprey,2-3 x 2-3 )
9. Oral dakonjestan
10. Antibiyotik (En az 10 gün)
8.
34
ANTİBİYOTİK
DOZ
BİRİNCİ BASAMAK TADAVİ
Trimethoprim-sulfametoxazole ( BACTRİM)
Amoxicillin (ALFOXİL,AMOKSİNA,TRİMOSİN)
160/800mg 2x1
500 mg 3x1
İKİNCİ BASAMAK TEDAVİ
Amoxicillin-clavilunat (AUGMENTİN,AMOKLAVİN..)
Ampicillin-sulbactam (ALFASİD,DUOCİD.COMBİCİD)
Cefaclor (CECLOR)
Cefuroxim (CEFTİN)
Cefixime (SUPRAX)
Clarithromycin (KLACİD,DEKLARİT,MACROL)
Doxycyclıne (MONODOKS,TETRADOX)
125/500mg 3X1
125/500 mg 2-3 x1
500mg 3x1
500mg 2X1
400mg 2X1
500mg 2x1
1.gün 100mg 2x1
Sonra 100mg 1x1
AAFP, Vol.58/No.8 (November 15 ,1998)
35
Semptomatik tedavi,hidrasyon ve gözlem
Semptomların 5 gün sonra
kötüleşmesi,Semptomlar >10 gün
sürmesi,Viral enf. orantısız semptom:
BAKRERİYAL ENF. ?
Sağlıklı erişkinde,
toplumsal kaynaklı enf.;
yüksek doz amoxicillin
veya TM-SX , 7-14 gün
2-3 günde düzelme yok
ise geniş spektrumlu ve
beta-laktamaz-dirençli
antb.7-14 gün
Semptom ve bulgularda 5-7
günde gerileme varsa:
VİRAL ENF lehine
Hospitalize,DM,renal
yetm,immün yetm.,kr.ac
hast.,kistik fibtozis,
rekürrent akut enf. olup
8-9 hafta içinde antb.
tedavisi alanlarda ;
geniş sprekrumlu ve
beta-laktamaz-rezistan
AB , 7-14 gün
Senptomatik td. ve
gözleme son verilir
AAFP: Vol.63/No 1(january1,2001)
36
KOMPLİKASYONLAR
•
•
LOKAL
Mukozal kalınlaşma
Nazal polip
Osteomiyelit
Oroantral fist
ORBİTAL
Preseptal sellülit
Orbital sellülit
Subperiostal abse
Orbital abse
Körlük
•
•
SOLUNUMSAL
Adenoit
Tonsillofarenjit
Larenjit
KOAH ve astımı şiddetlendirir
İNTRAKRANİYAL
Menenjit
Epidural/subdural apse
Beyin apsesi
Kavernöz sinüs tromboflebit
37
SİNÜZİT ÖNLENEBİLİR Mİ ?
• Günlük hayat koşullarında değişiklik yapılarak sinüzit
riski azaltılabilir
 Evlerde nem oranı %35-50 tutulmak
 Alerji kontrol altına alınmak
 Burnu tahriş eden maddelerden (sigara dumanı..)
uzak durmak
 Dengeli beslenmek,düzenli egzersiz yapmak
 Uçak seyahati ve su altı dalışlardan kaçınmak
 Soğuk algınlığı sırasında bol su içmek
 Enfeksiyonu olan insanlarla ilişkileri sınırlamak veya
önlem almak (el yıkama, ortak eşya kullanmama..)
38
KAYNAKLAR
1.
2.
3.
4.
5.
American Family Physician® > Vol. 58/No. 8 (November 15,
1998),Acute Sinusitis: A Cost-Effective Approach to
Diagnosis and Treatment
American Family Physician®> Vol. 63/No. 1 (January 1,
2001),Adult Rhinosinusitis: Diagnosis and Management
KBB Hastalıkları Tanı ve Tedavide İlk Adım; Prof.Dr Metin
Önerci;Sinüzit, S:60-68
www.almanhastanesi.com.tr/makale/makaleler/sinuzit.htm
www.tip2000.com/doktorlar/sinuzit.html
39