23.Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi

23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
3
DÜZENLEME KURULU
4
KONGRE BİLİMSEL PROGRAMI
5
KONUŞMA ÖZETLERİ
SÖZEL BİLDİRİLER
POSTER BİLDİRİLERİ
YAZAR DİZİNİ
1
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
2
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
ÖNSÖZ
Değerli Meslektaşlarımız,
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi, 15-18 Mayıs 2013 tarihleri arasında Edirne’de
Trakya Üniversitesi Balkan Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilecektir.
Meriç, Arda ve Tunca ırmakları arasında yer alan ve başta Selimiye olmak üzere camileri, çarşıları, köprüleri ve
evleriyle bir tarih kenti niteliğinde olan Edirne, aynı zamanda ülkemize batıdan gelenleri ilk karşılayan bir sınır
kenti olma özelliğini de taşımaktadır.
Edirne aynı zamanda psikiyatrik tedavilerin tarihi yönünden de önemli olan bir kentimizdir. Önemli
yapıtlarından biri olan II. Bayezid Külliyesi, içinde barındırdığı Darüşşifa ve Tıp Medresesi ile Osmanlı
döneminde tıp eğitiminin yanı sıra, başta akıl hastalarına uygulanan su ve müzik tedavisi olmak üzere çeşitli
tedavi yöntemlerine öncülük etmiştir. Bu yapıt, Trakya Üniversitesi tarafından Sağlık Müzesi’ne dönüştürülmüş
ve bu müze, 2004 Avrupa Birliği Müze Ödülünü almıştır.
Edirne ile ilgili bu özellikleri dikkate alarak, kongremizin temasını ‘Köprüler ve Sınırlar’ olarak belirledik.
Kongremizin konusunu, çocuğun gelişim sürecindeki sınırlar ve sınırlılıklardan, çocuk ya da ergende psikiyatrik
semptomlar ya da bozuklukların oluşmasına zemin hazırlayabilecek sınırlar ve sınırlılıklara kadar giden geniş bir
yelpazede ele almayı amaçladık.
Baharı yeşillikleri ile güzelleşen Edirne’mizde güzel bir kongre geçirmeniz dileği ile,
KONGRE DÜZENLEME KURULU
3
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Onursal Başkan
Prof. Dr. Yener Yörük
Trakya Üniversitesi Rektörü
Kongre Eş Başkanlar
Doç. Dr. Işık GÖRKER - Prof. Dr. Füsun ÇUHADAROĞLU
Genel Sekreter
Doç. Dr. Işık GÖRKER
Sayman
Prof. Dr. Fatih ÜNAL
Üyeler
Prof. Dr. Ayla AYSEV
Prof. Dr. Müge TAMAR
Doç. Dr. Koray KARABEKİROĞLU
Doç. Dr. İbrahim DURUKAN
Yerel Organizasyon Kurulu
Dr. Hakan CENGİZ
Dr. Leyla BOZATLI
Dr. Volkan ŞAN
Dr. Güçlü AYAZ
Dr. Cansın CEYLAN
Dr. Mengühan ARAZ
Dr. Zeki ÇELİK
Dr. Ali EROL
Dr.Kıvanç Kudret BERBEROĞLU
Dr. Nazike AK
Psk. Meltem YÜCEL KARADAĞ
Psk. Tuğba SALT
Bilimsel Kurul
Prof. Dr. Ayşen Coşkun - Kocaeli ÜTF
Prof. Dr. Belma Ağaoğlu - Kocaeli ÜTF
Prof. Dr. Ayşe Avcı - Çukurova ÜTF
Prof. Dr. Sema Kandil - Karadeniz Teknik ÜTF
Prof. Dr. Elvan İşeri - Gazi ÜTF
Prof. Dr. Fevziye Toros - Mersin ÜTF
Prof. Dr. Tümer Türkbay – GATA
Prof. Dr. Salih Zoroğlu -İstanbul Üniversitesi
İstanbul TF
Prof. Dr. Türkay Demir -İstanbul Üniversitesi
Cerrahpaşa TF
Prof. Dr. Süha Miral - Dokuz Eylül ÜTF
Prof. Dr. Cahide Aydın - Ege ÜTF
Prof. Dr. Eyüp Sabri Ercan - Ege ÜTF
Prof. Dr. Aynur Akay Pekcanlar - Dokuz Eylül
ÜTF
Prof. Dr. Berna Özsungur - Hacettepe ÜTF
Prof. Dr. Fatih Ünal - Hacettepe ÜTF
Prof. Dr. Ayla Aysev - Ankara ÜTF
Prof. Dr. Müge Tamar - emekli Ege ÜTF
Prof. Dr. Füsun Çuhadaroğlu - Hacettepe ÜTF
Doç. Dr. Işık Görker - Trakya ÜTF
Doç. Dr. Koray Karabekiroğlu – On dokuz Mayıs
ÜTF
Doç. Dr. İbrahim Durukan - GATA
4
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
BİLİMSEL PROGRAM
15 MAYIS 2013 Çarşamba (1. Gün)
09:00-12.00
Kurslar
13:00-14:00
Açılış Töreni
14:00-15:00
Konferans: Bozkurt Güvenç
15:00-15:30
Kahve Arası ve Poster Sunumları
Panel: A Salonu
15:30-17:00
Toplumsal Değişim ve Sınırlar
Füsun
Çuhadaroğlu:
Çocuk
Boyutu
Müge Tamar: Aile Boyutu
Levent Kayaalp: Hekim Boyutu
Panel: B Salonu
Anne- Babalık Öğretilir mi? Kanıta Dayalı
Uygulamalar - Otutrum Başkanı: Aylin ÖZBEK
Serkan Kahyaoğlu: AÇEV'in Anne-Baba Eğitimleri
Burcu Arkan: Triple P: Olumlu Anne- Babalık
Eğitimi
Nazlı Baydar: İnanılmaz Yıllar
Fatma Varol Taş: Toplum Temelli Uygulamalar
17:00-18:30
Panel: Uzmanlık Eğitiminden Eğiticiliğe: Mesleki Eğitim Süreci
Oturum Başkanı: Süha Miral
Gözde Akkın Gürbüz: Uzmanlık Eğitimi
Mehmet Çolak: Mesleki Koşullar ve Eğitim
Şahbal Aras: Eğiticilerin Eğitimi
19:00
(Bu panel, Yeterlilik Kurulu ve Asistan Komisyonunun işbirliği ile hazırlanmıştır)
Açılış Kokteyli
16 MAYIS 2013 Perşembe (2. Gün)
08:00-08:55
Kurslar
09:00-10:00
Konferans: Bedirhan Üstün: ICD-11 ve DSM-V'e Geçerken Tanısal Değerlendirmeler
10:00-10:15
Kahve Arası
10:15-11:45
Panel: Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uygulamalarında Etik Boyut
Burcu Serim Demirgören: Sağlıkta Dönüşüm
Şahbal Aras: Okulda Dönüşüm
Bahar Gökler: Toplumda Dönüşüm
(Bu panel Etik Komisyon Tarafından düzenlennmiştir)
11:45-12:00
12:00-13:30
Yemek Arası
A Salonu
B Salonu
Kurs- Otizm Spektrum Bozuklukları
Prof. Dr. Nahit Motavallı
Prof. Dr. Yankı Yazgan
Komisyon Başkanları ve Yönetim Kurulu
Toplantısı
5
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
16 MAYIS 2013 Perşembe (2. Gün)
Panel: A Salonu
Panel: B Salonu
13:30-15:00
Erken Çocukluk Psikopatolojisinde Sınırlar,
Çocuk ve Erişkinliğe Köprüler
Oturum Başkanı: Işık Görker
Yaşamsal Görevimiz: Çocuk Haklarının
İzlenmesi
Oturum Başkanı: Runa İdil Uslu
Koray Karabekiroğlu: Daha Doğmadan
Doğan Bebek: Ruh Sağlığı İle İlişkili Prenatal
Faktörler
Tuna Çak: Erken Yaşam Stresleri ve Bebek
Ruh Sağlığı
Işık Görker: Erken Yaşamda Duygu
Düzenleme İle Etkileşim Kurma Arasındaki
Köprüler
Bengi Semerci: Çocuk ve Genç Psikiyatrisi
Çocuk Haklarının Neresinde?
Şahin Antakyalıoğlu: Çocuk Haklarına Dair
Güncel Uygulamalar
Adnan Arkadaş: Uluslar arası Çocuk Merkezi
Çocuk ve Haklarını İzleme ve Raporlama
Çalışmaları
15:00-15:30
Kahve Arası ve Poster Sunumları
Panel: A Salonu
Panel: B Salonu
15:30-17:00
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğu'nun Sınırları
Oturum başkanı: Eyüp Sabri Ercan
Eyüp Sabri Ercan: Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu ve Karşıt Olma karşı
Gelme Bozukluğu
Aynur Akay: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğu ve Bipolar Bozukluk
Nahit Motavallı Mukaddes: Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu ve Yaygın Gelişimsel
Bozukluk
Yankı Yazgan: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğu ve Tik Bozuklukları
17:00-18:00
Vaka Toplantısı: A Salonu
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğunda Tanı ve Tedaviyi
Yönlendirebilecek Yollar ve Bağlantıları
Değerlendirme
Yankı Yazgan
Beril Taşkın
18:00-19:30
Erişkinliğe Köprüde Çocuk ve Ergenlerde
Sınır Durumlar
Oturum başkanı: Taner Güvenir
Taner Güvenir: Sınırdaki Ergene Sınır
Koyabilmek
Türkay Demir: Sınırdaki Çocuğun İletişim
Yolları: Savunma, Fantezi ve Duygularla
Sahneye Konanlar
Doğan Şahin: Sınır Durumların Fenomenolojisi
Vaka Toplantısı: B Salonu
İstismar Olarak Değerlendirilen Bir Olguda
Yanlış Tanının Tartışılması
Ayşen Coşkun
Şahika Gülen Şişmanlar
Ümit Biçer
Komisyon Toplantıları
6
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
17 MAYIS 2013 Cuma (3. Gün)
08:00-08:55
09:00-10:00
10:00-10:15
10:15-11:15
11:30-12:00
12:00-13:30
Kurslar
Konferans: Grigoria Abetzoğlu: Çocuk Psikiyatrisinde Bağlar; Zarflar, Sınırlar
Kahve Arası
İkili Konferans
Işık Görker: Azınlıklar
Aspasia Serdari: Göç
Yemek Arası ve Poster Sunumları
Kurs- Otizm Spektrum Bozuklukları
Prof. Dr. Nahit Motavallı- Prof. Dr. Yankı Yazgan
13:30-15:00
Panel: A Salonu
OSB'de Tanı ve Değerlendirme Yöntemleri
İle Tedavi Süreçlerinde Çocuk ve Ergen
Psikiyatrisinin
Rolü
Oturum Başkanı: Nahit Motavallı
Mukaddes
15:00-15:15
15:15-16:45
Panel: A Salonu
Gonca Gül Çelik: PANDAS ve Genetik
Ebru Çengel Kültür: PANDAS Olgularında
Nörogörüntüleme Çalışmaları ve Nörolojik
Bulgular
Ayşegül Yolga Tahiroğlu: PANDAS
Olgularında Klinik Görüntüleme ve Klinik
Yönetim
Vaka Toplantısı: A Salonu
Duygudurum Bozuklukları ve Eşlik Eden
Durumlarda İnteraktif Olgu Tartışmaları:
Bir Uçtan Diğerine Kurulan Köprüler
19:00
Bağlanma- Ayrılma
Oturum Başkanı: Elvan İşeri
Elvan İşeri: Bağlanma- Bağlanamama
Birim Günay Kılıç: Ayrılma- Bireyselleşme
Hande Karakılıç: Travma- Ayrılma
Pınar Öner: Otizm Belirtilerlerinin Yaşam
Boyu Değişimi
Özgür Öner: Otizm Spektrum Bozukluğunda
Değerlendirme
Nahit Motavallı Mukaddes: Otizm
Spektrum Bozukluklarda Tanı ve
Değerlendirme Yöntemleri ve Tedavi Süreci
Kahve Arası
PANDAS
Oturum Başkanı: Ayşe AVCI
16:45-17:45
Panel: B Salonu
Panel: B Salonu
Ağrı ve Sınırları
Oturum Başkanı: Sabri Hergüner
Sabri Hergüner: Gögüs Ağrıları
Semih Ayla: Baş Ağrıları, Ağrının Nörobiyolojisi
Evrim Aktepe: Onkolojik Ağrılar
Vaka Toplantısı: B Salonu
Paranoid Belirtilerle Giden...
Füsun Çuhadaroğlu
Bilge Merve Bekler
Tartışmacı: Nahit Motavallı Mukaddes
Yönetici: Neslihan İnal Emiroğlu
Sunumlar: Seher Akbaş
( Bu toplantı Duygudurum Komisyonu eğitim
etkinliğidir)
Gala Yemeği
7
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
18 MAYIS 2013 Cumartesi (4. Gün)
08:00-08:55
Kurslar
09:00-10:00
Sözel Bildiriler
A Salonu: Oturum Başkanı: İbrahim Durukan
B Salonu: Oturum Başkanı: Sabri Hergüner
10:00-10:30
10:30-12:00
Kahve Arası ve Poster Sunumları
Panel: A Salonu
Panel: B Salonu
Özürlülerde Sınırlarımız, Sınırlılıklarımız
Oturum Başkanı: Yankı Yazgan
Bağımlılıkta Sınırlar ve Köprüler
Oturum Başkanı: Cahide Aydın
Betül Bakkaloğlu: Zeka Geriliğinin
Tanılanması ve Takibindeki Güçlükler
Senem Başgül: Özürlü Çocukta Bağlanma
Süreci
Dlek Sabancı: Özürlü Eğitiminin
Planlanmasında Sınırlılıklarımız
Av. Işıl Bağatur: Özürlü Çocukların Eğitimi
ve Sosyal Haklarındaki Hukuki Sınırlar
Cahide Aydın: Çocuk ve Ergenlerin Madde
Bağımlılığı
Kültekin Öğel: İnternet Bağımlılığı
Defne Tamar: Ergen Madde Kullanımında
Psikanalitik Yaklaşım
Erdal Vardar: Bağımlılık ve Agresyon
12:00-13:00
Konferans: Akılcı İlaç Kullanımı
13:00-13-30
Kapanış
KURSLAR
1. Bebek Ruh Sağlığı: Doç. Dr. Koray Karabekiroğlu
2. Aile Görüşme Teknikleri: Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç, Prof. Dr. Behiye Alyanak
3. Yaşamın Sınırlarına Yaklaşıldığında: Çocuk ve Ergenlerde Ölüm ve Yas (Kuramsal ve Psikodramatik
Yöntem Yoluyla Uygulamalı Bir Çalışma Grubu): Prof. Dr. Bahar Gökler
4. Alanda Adli Çocuk Psikiyatrisi Uygulamaları Kursu: Prof. Dr. Ayşen Coşkun, Prof. Dr. Ümit Biçer, Yard.
Doç. Dr. Şahika Gülen Şişmanlar.
5. Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi (K-SADS): Prof. Dr.
Fatih Ünal
8
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
KONUŞMA ÖZETLERİ
9
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
1.GÜN
15 – 18 Mayıs 2013
15 Mayıs
PANEL: Anne-Babalık Öğretilir mi? Kanıta Dayalı Uygulamalar
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Aylin Özbek
AÇEV’in Anne-Baba Eğitimleri
Serkan Kahyaoğlu
AÇEV
ANNE ÇOCUK EĞİTİM VAKFI ANNE BABALIK EĞİTİM PROGRAMLARI
Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) kurulduğu 1993 yılından bu yana çocukların potansiyellerini üst düzeyde
gerçekleştirmeleri için anne babalara yönelik eğitim programları geliştirmekte ve uygulamaktadır.
İnsanoğlu daha çocukken anne babası ile etkileşimi sonucu birçok bilgi ve becerinin yanı sıra ebeveynliği de
modellemektedir. Ebeveyn olmak kişinin hayatında önemli bir dönüm noktasıdır. Bu rolün getirdiği büyük
heyecan ve sorumluluk, çocuk yetiştirmek, çocukla yaşamak konusunda ister istemez birçok bilgi ve beceriyi
edinmeyi gerektirmektedir. Dolayısıyla ebeveynlik zaten öğrenilmekte ve öğrenilmek zorunda kalınmaktadır.
AÇEV programlarının içeriklerini en temelde bu iki gerçeği dikkate alarak oluşturmuştur.
Çocuk yetiştirme konusunda yetkin ebeveynlik becerilerini kazandırmayı amaçlayan AÇEV programlarında
temel bileşenler, anne babalık rolünde kişinin kendisini nasıl algıladığı, çocuğun gelişimi için ebeveynlerin
destekleyen bir çevre oluşturmaları için yapabilecekleri ve çocukla karşılıklı, yakın ilişki kurma ve çocuk
yetiştirmek için demokratik (olumlu) yöntemler olarak özetlenebilir. Ayrıca Anne Çocuk Eğitim Programı’nda
(AÇEP) annenin çocuğuyla evde uygulayabildiği zihinsel gelişim amacıyla hazırlanan malzemeler de yer
almaktadır. Programlarda ebeveynlik rolü bağlamında ebeveynin kaliteli ilişki ile ulaşılabilir, öğreterek ve örnek
olarak rehber, koruyan/destekleyen bir tutuma sahip olması önemli ilkeler olarak yer almaktadır. Bahsedilen
içeriklerin yanı sıra 2011 yılında değişen ihtiyaçlar doğrultusunda tüm programlar, 3 Tema Revizyon başlığı
altında “toplumsal cinsiyet rollerinde eşitlik, aile içi şiddeti önleme”, “barış; farklılıklara saygı ve ayrımcılık
yapmama ve “çocuk koruma” temalarına duyarlılık temaları bağlamında incelenerek yenilenmiştir.
Etki araştırmaları sonucunda AÇEV programlarına katılan anne babaların aşağıdaki noktalarda ebeveynlikle
ilgili becerileri kazandıkları görülmüştür. Demokratik tutumu kullanmada açık iletişim becerilerini kullanmada
artış, tavizkar ve baskıcı tutumu kullanmada, geleneksel (çocuğa sevgisini göstermeyen, otoriter) babalık rol ve
tutumlarında azalma (Atmaca, 2004), olumlu disiplin yöntemlerini kullanmada artış, çocuğa yönelik sözel ya da
fiziksel ceza kullanımında azalma, çocukla kaliteli zaman geçirmede artış (Diri, Tüz, Özdemir 2008).
Kaynakça:
Atmaca, A. (2004). Baba Destek Programı Değerlendirme Raporu. www.acev.org
Diri, A., Tüz, C., Özdemir, A. (2008). Güneydoğu Anadolu Anne Destek Programı Değerlendirme Araştırma
Raporu. www.acev.org
Triple P: Olumlu Anne Babalık Eğitimi
Öğr. Gör. Dr. Burcu ARKAN
Uludağ Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Psikiyatri Hemşireliği
[email protected]
Triple P (Positive Parenting Program – Olumlu Annebabalık Eğitimi)
Triple P (Positive Parenting Program – Olumlu Annebabalık Eğitimi), davranış problemleri olan ya da
olma riski taşıyan çocukların annebabaları için geliştirilen çok düzeyli bir aile müdahale programıdır. Bu
program, annebabalar ve çocuklar arasında olumlu, sevgi ve şefkate dayalı ilişkileri teşvik etmeyi ve
annebabalara birçok farklı çocuk davranışı ve yaygın gelişim problemleri ile baş etmede etkili tutum önerileri
geliştirmek için yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Olumlu annebabalık yöntemleri her annebabayı
ilgilendiriyorsa da özellikle talepkar, asi, meydan okuyan, saldırgan ve genel olarak rahatsız edici davranışlara
sahip çocukların annebabaları için daha yararlıdır.
Triple P programı bir klinik araştırma programından geliştirilmiştir (Sanders, 1996; 1999; Sanders,
Markie-Dadds, Tully, Bor, 2000; Sanders, Markie-Dadds, Turner, Ralph, 2004). Triple P’de kullanılan annebaba
eğitim yöntemlerinin, uyumsuz evliliğe sahip (Dadds, Schwartz & Sanders, 1987), ve depresif (Sanders &
McFarland, 2000) ve üvey (Nicholson & Sanders, 1999) annebabaların çocukları kırsal veya yoksul bölgelerde
yaşayan, sürekli yeme problemi (Turner, Sanders & Wall, 1994),ve davranış problemi olan çocukları (Connell,
Sanders & Markie-Dadds, 1997) içeren farklı toplumlarda, çocukların yıkıcı davranış problemlerini azaltmada
etkili olduğu kanıtlanmıştır. Bu annebaba eğitim yöntemleri hafif ve orta düzeyde zihinsel engeli olan (Harrold,
Lutzker, Campbell, & Touchette, 1992; Sanders & Plant, 1989) ve otizmli çocukların (Whittingham, Sofronoff,
Sheffield & Sanders, 2009) annebabaları için de geliştirilmiştir. Son zamanlarda yapılan bir metaanaliz çalışması
10
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
(Nowak & Heinrichs, 2000) annebabalık becerileri, çocukların problemli davranışları ve annebabaların sağlığı
üzerinde olumlu değişikler yaratan Triple P’nin etkinliğini ve etkililiğini özetlemiştir.
Triple P’nin etkilerini inceleyen birçok değerlendirme çalışması yapılmıştır. Sağlık hizmetinin bir
parçası olarak verilen annebabalık eğitiminin rapor edilen en büyük değerlendirme çalışmasında Zubrick ve ark.
(1995) Triple P’yi okul öncesi dönemde olan çocukların annebabalarına (718) uygulamışlardır. Sonuçlar
programa katılmayan 806 annebabanınkiyle karşılaştırıldığında farklılık göstermiştir ve ailelerin 2 yıl süresince
izlemleri yapılmıştır. Triple P’ye katılan annebabaların yıkıcı davranışlarında önemli bir azalma saptanmıştır.
Annebabaların depresyon, anksiyete ve stresinde önemli gelişmeler, gelişen bir evlilik uyumu ve çocuk
yetiştirme üzerine daha az çatışma olmuştur. Annebabalar genellikle memnun olmuş katılımcılardı ve programı
ya mükemmel ya da çok iyi şeklinde oylayarak %89’luk bir memnuniyet belirtmişlerdir. Yıkıcı davranış
ölçeğinin etki büyüklüklerine dayanılarak tahmin edilmiştir ki eğer Triple P tüm örnekleme uygulansaydı ve tüm
seçilebilir aileler katılsaydı müdahale sonrası 2 yıllık dönemde ciddi davranış problemlerinde %37’lik azalma
olurdu. İkinci bir araştırma Triple P’nin evlilik işleyişi üzerindeki etkilerini incelemiştir. Ireland, Sanders ve
Markie-Dadds (2003) davranış problemi ve annebabalıkla ilgili çatışma yaşayan çiftleri ya Standart Triple P
müdahalesine ya da eş desteği ve iletişim becerilerini konu alan fazladan 2 grup oturumunun yapıldığı
genişletilmiş Triple P müdahalesine rasgele olarak yerleştirmişlerdir. Hem Standart hem de genişletilmiş
program için problemli çocuk davranışı, tutarsız disiplin, annebaba çatışması, ilişki memnuniyeti ve annebabalar
arasında olumlu iletişim değişkenleri açısından gelişmeler olmuştur. Üçüncü bir çalışma (Sanders, Pidgeon,
Gravestock, Connors, Brown, & Young, 2004) öfke kontrol problemi sebebiyle çocuklarına kötü davranma
riskleri olan 98 annebabayı Triple P veya annebabalar için öfke kontrol eğitimi sunan genişletilmiş bir
versiyonunu uygulamıştır. Her iki koşul da birçok gözlemsel, kendi kendine rapor etme ve görüşme
değerlendirmelerinde karşılaştırılabilir gelişimler kaydedilmiştir. Fakat genişletilmiş program annebaba öfkesi ve
çocuk istismarı risk değerlendirmelerinde de yarar göstermiştir.
Triple P çocuklarda ciddi davranışsal, duygusal ve gelişimsel problemlerini annebabaların bilgi, beceri
ve güvenlerini arttırma yoluyla önlemeyi amaçlamaktadır. Doğumdan 12 yaşına kadar ergenlik öncesi çocukların
annebabaları için aşamalı olarak artan beş farklı düzeyde müdahaleden oluşmaktadır. 1. düzey, ilgili annebabalar
için yazılı ve elektronik medyayı, annebabalık ile ilgili bilgilerin yer aldığı broşürleri ve özel annebabalık tutum
önerilerini gösteren videokasetleri kullanarak medya yoluyla annebabalık ile ilgili yararlı bilgilere ulaşımı sağlar.
Bu düzeyde bir müdahale, annebabalık kaynaklarına ilişkin toplumsal bilinci artırmayı, annebabaları eğitim
programlarına katılmaya teşvik etmeyi ve çocuklarla ilgili yaygın davranışsal ve gelişimsel endişelere dair
çözüm yollarını göstererek daha iyimser bir bakış geliştirmeyi amaçlamaktadır. 2. düzey, hafif düzeyde davranış
problemleri olan çocukların annebabaları için erken tanılamaya yönelik bir davranış rehberi sunmayı amaçlayan,
kısa, bir ya da iki oturumluk birinci basamak koruma müdahaleleridir. 3. düzey 4 oturumdan oluşur. Hafif ve orta
düzeyde davranış problemleri olan çocukların annebabalarını hedef alır ve annebabalar için aktif beceri eğitimini
içerir. 4. düzey, daha ciddi davranış problemleri olan çocukların annebabaları için 10 oturumluk bireysel ya da 8
oturumluk grup eğitim programıdır. 5. düzey, annebabalığın diğer sıkıntılar (ilişki problemleri, annebabaların
depresyonu ya da yüksek düzeylerde stres) ile daha da karmaşık bir hale geldiği durumlarda ileri düzey bir
davranışsal aile müdahale programıdır.
Bu aşamalı, çok düzeyli müdahalenin mantığı, çocuklarda farklı düzeylerde işlevsel ve davranış
problemlerin var olması ve annebabaların, ihtiyaç duyacakları desteğin türüne, yoğunluğuna ve şekline dair
farklı beklentilere ve isteklere sahip olmasıdır. Çok düzeyli tutum önerisi, etkinliği en üst düzeye çıkarmak,
maliyetleri sınırlandırmak, fazla ve gereksiz hizmetlerden kaçınmak ve programın toplumun büyük bir bölümüne
ulaştığından emin olmak için tasarlanmıştır. Ayrıca programın çok disiplinli doğası, çocuklar için yetkin
annebabalığı teşvik etmede mevcut profesyonel işgücünün en iyi şekilde kullanılmasını sağlar.
KAYNAKLAR
 Connell, S., Sanders, M. R., & Markie-Dadds, C. (1997). Self-directed behavioural family intervention
for parents of oppositional children in rural and remote areas. Behavior Modification, 21, 379–408.
 Dadds, M. R., Schwartz, S., & Sanders, M. R. (1987). Marital discord and treatment outcome in the
treatment of childhood conduct disorders. Journal of Consulting & Clinical Psychology, 55, 396–403.
 Harrold, M., Lutzker, J. R., Campbell, R. V., & Touchette, P. E. (1992). Improving parent–child
interactions for families with developmental disabilities. Journal of Behavior Therapy and
Experimental Psychiatry, 23, 89–100.
 Ireland, J. L., Sanders, M. R., & Markie-Dadds, C. (2003). The impact of parent training on marital
functioning: A comparison of two group versions of the Triple P- Positive Parenting Program for
parents of children with early-onset conduct problems. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 31,
127-142.
 Nicholson, J. M., & Sanders, M. R. (1999). Randomized controlled trial of behavioral family
intervention for the treatment of child behavior problems in step families. Journal of Divorce and
Remarriage, 30, 1–23.
11
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi



15 – 18 Mayıs 2013
Nowak, C., & Heinrichs, N. (2008). A comprehensive meta-analysis of Triple P-Positive Parenting
Program using hierarchical linear modelling: Effectiveness and moderating variables. Clinical Child
and Family Psychology Review, 11, 114-144.
Sanders, M. R. (1996). New directions in behavioral family intervention. In T.H. Ollendick and R.J.
Prinz (Eds.), Advances in clinical child psychology (Vol. 18, pp. 283–330). New York: Plenum Press.
Sanders, M. R. (1999). The Triple P — Positive Parenting Program: Towards an empirically validated
multilevel parenting and family support strategy for the prevention of behaviour and emotional
problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2, 71–90.

Sanders, M. R., Markie-Dadds, C., Tully, L. A., & Bor, W. (2000). The Triple P — Positive Parenting
Program: A comparison of enhanced, standard and self-directed behavioral family intervention for
parents of children with early onset conduct problems. Consulting and Clinical Psychology, 68, 624–
640.

Sanders, M. R., Markie-Dadds, C., Turner, K. M. T., & Ralph, A. (2004). Using the Triple P system of
intervention to prevent behavioural problems in children and adolescents. In P. Barrett & T. Ollendick
(Eds.), Handbook of interventions that work with children and adolescents: Prevention and treatment
(pp. 489-516). Chichester, UK: John Wiley & Sons.

Sanders, M. R., & McFarland, M. (2000). The treatment of depressed mothers with disruptive children:
A comparison of parent training and cognitive behavioral family intervention. Behavior Therapy, 31,
89–112.

Sanders, M. R., Pidgeon, A., Gravestock, F., Connors, M. D., Brown, S., & Young, R. W. (2004). Does
parental attributional retraining and anger management enhance the effects of the Triple P - Positive
Parenting Program with parents at risk of child maltreatment? Behavior Therapy, 35(3), 513-535.

Sanders, M. R., & Plant, K. (1989). Programming for generalization to high and low risk parenting
situations in families with oppositional developmentally disabled preschoolers. Behaviour Modification,
13, 283–305.

Turner, K., Sanders, M. R., & Wall, C. (1994). A comparison of behavioural parent training and
standard education in the treatment of persistent feeding difficulties in children. Behavior Change, 11,
105–111.

Whittingham, K., Sofronoff, K., Sheffield, J., & Sanders, M. R. (2009). Stepping Stones Triple P: An
RCT of a parenting program with parents of a child diagnosed with an Autism Spectrum Disorder.
Journal of Abnormal Child Psychology, 37, 469-480.
Zubrick, S. R., Silburn, S. R., Garton, A., Burton, P., Dalby, R., Carlton, J., Shephard, C., & Lawrence, D.
(1995). Western Australia Child Health Survey: Developing health and well-being in the nineties. Perth, WA:
Australian Bureau of Statistics and the Institute for Child Health Research.
İnanılmaz Yıllar
Doç. Dr. Nazlı Baydar
Koç Üniversitesi, Psikoloji Bölümü
Eşsiz Yıllar (Incredible Years) Ana-Babalık Eğitim Programı’nın Etkinliği ve Türkiye’deki Aileler için
Uygulanabilirliği
Eşsiz Yıllar eğitim programı okul öncesi ve erken okul çağındaki çocukların sosyal ve davranışsal gelişimini
desteklemek, dışavurum problemlerini azaltmak ve sosyalizasyon sürecinde ailelere destek olmak amacı ile
geliştirilmiş bir programdır. Eşsiz Yıllar, hem tedavi amaçlı olarak klinik popülasyonlarda, hem de önleyici
müdahale olarak genel popülasyonlarda etkinliği Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, İngiltere, İspanya,
Hollanda, Norveç, ve İsrail gibi ülkelerde deneysel çalışmalarla desteklenmiş bir programdır. Eşsiz Yıllar
programı çocukların davranış bozukluklarını azaltmak için tasarlanan müdahalelere aşağıdaki altı nedenden
dolayı önemli bir katkı yapmaktadır:
(1)
Davranış problemlerinin başladığı erken çocukluk dönemini hedeflemektedir.
12
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
(2)
Ana-babaların çocukların davranışlarını kontrol etmek ve çocuklarının davranışlarını kendi
hedefleri doğrultusunda yönlendirmek istedikleri bir dönemi hedeflemektedir.
(3)
Özellikle Türkiye’de çocukların çok büyük bir oranının okullaşmadığı ve bundan dolayı annebaba etkisinin yüksek olabileceği bir dönemi hedeflemektedir.
(4)
Kanıta dayalı, yani rastsal olarak seçilmiş kontrol grubu içeren deneysel ve boylamsal bir
değerlendirme tasarımı ile etkinliği gösterilmiş bir program olarak uluslararası saygınlığı vardır.
(5)
Kültürel çeşitlilik ve kültürel duyarlılık göz önüne alınarak geliştirilmiş, farklı etnik guruplar
için etkinliği araştırılmış bir programdır.
(6)
Tam kapsamlı kılavuzları, müfredatı ve eğitici eğitimleri olan, çok yakın tarihte güncellenmiş
bir müdahale programıdır.
Bu sunumda Eşsiz Yıllar programının içeriği ve bugüne kadar yapılmış olan değerlendirmeleri özetlenmekte ve
Türkçe uyarlamasının ön değerlendirmesinin sonuçları sunulmaktadır. Bu bilgiler, müdahale programlarının
kültürel uyarlamaların genel prensipleri ve Türkiye’de erken çocukluğun özgün özellikleri göz önüne alınarak
Türkiye’deki erken çocukluk ebeveyn eğitimi programları için çıkarsamalar yapılmakta ve etkin programların
geliştirilebilmesi için atılabilecek adımlar öngörülmektedir.
Toplum Temelli Uygulamalar
Doç. Dr. Fatma Varol Taş
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
Balçova’nın Çocukları Daha Mutlu Büyüyecek”
Anne babalık çoğu zaman deneme yanılma yöntemi ile uygulanan, kişilerin kendi ebeveynlerinden gördükleri
annelik ya da babalık stillerinin belirleyici olduğu bir durumdur. Kanıta dayalı araştırma bulguları, eğitim
programlarının anne babalığı destekleyici ve geliştirici sonuçları olduğunu bildirmektedir. Bu eğitim
programlarından dünyada en yaygın kullanılan ve araştırma sonuçlarıyla desteklenenlerinden biri de Triple P:
Olumlu Anne Babalık Programı’dır. Bu programın Türkiye’de henüz yeni bir uygulama alanı oluşmaktadır. İzmir
Balçova Belediyesi, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Triple P International kurumlarının ortak projesi olarak
Balçova ilçesinde yaşayan anne babalara yönelik seminer dizileri ve grup uygulamaları ile sürdürülen bir çalışma
yürütülmektedir. Bu sunumda toplum temelli, kanıta dayalı çalışma projesi ve projenin başlangıç bulguları
paylaşılacaktır.
PANEL: Uzmanlık Eğitiminden Eğiticiliğe: Mesleki Eğitim Süreci
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Süha Miral
Uzmanlık Eğitimi
Dr.Gözde Akın Gürbüz
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Ve Ergen Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Çocuk ve Ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı, çocuk, ergen ve aileye etki eden düşünce davranış ve
duyguların önlenmesi, tanınması ve tedavi edilmesi üzerine odaklanan uzmanlık alanıdır. Çocuk ve ergen ruh
sağlığı ve hastalıkları uzmanlık eğitiminin amacı, psikiyatrik hastalığı olan çocuk ve ergenlerin kapsamlı
bakımını yapabilecek donanımda uzmanlar yetiştirmektir. Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı,
bebeklikten yetişkinliğe kadar, psikopatolojilerin gelişimi, tanınması, tedavisi ve önlenmesi konusunda eksiksiz
bilgiye sahip olmalıdır. Ayrıca çocuk diğer tıbbi birimlere, psikiyatrist olmayan ruh sağlığı çalışanlarına,
okullara, iletişim birimlerine ve çocuklara hizmet eden diğer programlara efektif konsültasyon sağlamalıdır.
Dünyada çocuk ve ergen ruh sağlığı tıbbi birimler içinde en çok eğitim farklılığı gösteren bölümlerden biri
olarak göze çarpmaktadır. Bu eğitimin standardizasyonunu gündeme getirmektedir. Bu konuda bazı ülkeler,
ulusal kılavuzlarla eğitim gereksinimlerini belirlemişlerdir.
2000’li yılların başından itibaren Avrupa’da ve Amerika’da sağlık sistemleri ile akademik eğitim entegre
edilmeye başlamış ve bu durum beraberinde birçok sorunu getirmiştir. Sistemin değişimi, klasik psikiyatrinin
sunduğu uzun süreli, hastaya dayanan, yoğun bir tedavinin yerini, kısa, sonuca odaklanan ve kanıta dayalı tedavi
13
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
yöntemlerine bırakma eğilimine girmiştir. Öte yandan artan iş yükü, uzmanlık öğrencilerinde hayat kalitesinde
düşme, eğitimde düşük tatmin gibi sonuçlar doğurmuştur.
Bu sunumda dünyada çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları eğitiminden bahsedilecek, çocuk ve ergen ruh
sağlığı ve hastalıkları uzmanlık eğitiminde yaşanan zorluklar anlatılacak ve çözüme yönelik literatür bilgisine
değinilecektir.
Eğiticilerin Eğitimi
Prof. Dr. Şahbal ARAS
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
Ülkemizde yaklaşık 230 uzmanlık öğrencisi bulunmaktadır. Eğitim süreçlerinde halen görev alan veya emekli
110 civarında eğitici bulunmaktadır. Yakın döneme kadar daha çok üç büyük şehirde yer alan çocuk ve ergen
psikiyatrisi uzmanlık eğitimi birimlerinin sayısı bugün 37’ye ulaşmıştır. Üç büyük şehir dışında yer alan 24
eğitim biriminden 14’ünde tek eğitici vardır. Tek eğiticinin olduğu yeni kurulan bazı eğitim birimlerinde
uzmanlık öğrencisi yokken, bazılarında 3-4 uzmanlık öğrencisi vardır. Ülkemizde büyük bir çocuk ve ergen
psikiyatristi açığı olduğundan, uzmanlık öğrencisi ve eğitim birimi sayılarının artması yararlıdır. Ancak bu
eğitim birimlerinin, alanında yetkin çocuk ve ergen psikiyatristleri yetiştirebilecek eğitim ortamı, eğitim
programı ve eğitici olanaklarına sahip olması, alanımızın sağlıklı gelişimi açısından önemlidir.
Uzmanlık öğrencileri, aynı anda hem öğrenci, hem çırak, hem de çalışan oldukları bir yetişkin öğrenme süreci
içindedirler. Uzmanlık öğrencilerinin klinik hizmetlerle birlikte, eğitimin gereklerini yerine getirdikleri bu
süreçte eğiticiler, kuramsal ve uygulamalı eğitim etkinlikleri, süpervizyon ve performans değerlendirmelerinde
rol alırlar. Bu rollerin bazıları daha çok alan uzmanlığı, bazıları ise daha çok eğitim uzmanlığı gerektirir.
Eğiticiler, çoğu kez aynı etkileşim sırasında hızlı geçişlerle eşzamanlı birçok rolü üstlenirler. Çocuk ve ergen
psikiyatrisi mesleki uygulamaları için rol modeli olmalarının yanı sıra eğitim ortamının duygusal iklimine
katkıları dolayısıyla, eğiticilerin özellikleri eğitim süreçlerini belirgin olarak etkileyebilmektedir. Bu nedenle
eğiticilerin eğitici özelliklerini geliştirmeye yönelik uygulamalar büyük önem taşımaktadır.
2.GÜN
16 Mayıs
PANEL: Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uygulamalarında Etik Boyut
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Bahar Gökler
Sağlıkta Dönüşüm
Uzm. Dr. Burcu Serim Demirgören
Serbest Hekim, İzmir
İnsan davranışlarına ilişkin değer yargılarını ve kuralları tanımlayan ahlak, ilkel toplumlardan beri var olan bir
kavramdır. İyi-kötü ve doğru-yanlış kavramlarını sorgulayan etik ise ilk olarak Antik Yunan uygarlıklarında
kullanılmıştır. Etik ilkelerden yola çıkarak hazırlanan etik kodlar, meslek elemanlarının davranışlarını
düzenleme, toplumu koruma ve güveni arttırmayı hedeflemektedir. Çocuk psikiyatrisindeki tedavi ve araştırma
uygulamalarında zarar vermeme, yarar sağlama, özerklik ve adalet evrensel etik ilkeleri yol göstericidir .
Son yıllarda, sağlık alanında önemli bir dönüşüm ve tartışma süreci yaşanmaktadır. Sağlık alanında çözüm
bekleyen önemli sorunlara işaret eden birçok rapor ve çalışma, bu alanda bir dönüşüm veya reformun
gerekliliğini ortaya koymaktadır. Türkiye'de 2003 yılından itibaren yürütülmeye başlanan Sağlıkta Dönüşüm
Programı ve bu programın bileşenlerinden biri olan " performans" sistemi çocuk ve ergen ruh sağlığı
uygulamalarında etik ihlallere yol açabilmekte; sağlık çalışanı ile hasta ve hasta yakınları arasında çatışma
yaşanmasına neden olarak günümüzde giderek artan sağlıkta şiddet olaylarının da yaşanmasına neden
olabilmektedir.
Panel: Erken Çocukluk Psikopatolojisinde Sınırlar, Çocuk ve Erişkinliğe Köprüler
14
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Işık Görker
Daha Doğmadan Doğan Bebek: Ruh Sağlığı ile İlişkili Perinatal Faktörler
Doç. Dr. Koray Karabekiroğlu
Ondokuzmayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Gebelik ve doğum süreci anne ve baba adayı açısından fizyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan oldukça yoğun
stres etmenlerinin bir arada olduğu bir dönemdir. Doğum sonrası dönemde annelerde annelik hüznü (postpartum
blues) ve postpartum depresyon (PPD) oldukça sık görülür. Öte yandan, doğum sonrası dönemde annelere
benzer olarak babalarda da anksiyete bozukluğu ve depresyon görülme riskinde artış olur. Özellikle annelerdeki
depresyon hem anneyi, hem bebeği hem de tüm aileyi psikososyal açıdan oldukça olumsuz etkileyebilir. PPD
gelişimi ile ilişkili risk faktörleri pek çok çalışmada araştırılmıştır ve özellikle annenin daha önce depresyon
geçirmiş olması, antenatal dönemde yüksek anksiyete düzeyleri ve düşük sosyal destekle PPD arasında güçlü bir
ilişki olduğu saptanmıştır. Öte yandan, hemen her yaş aralığında güvensiz bağlanma biçiminin depresyon
gelişimini artırdığı bilinmektedir. Ayrıca, özellikle gebelik ve doğum süreci sosyal beklentilerden de belirgin
ölçüde etkilenebilir. PPD görülme sıklığı ile kültürel faktörler arasında güçlü bir ilişki olduğu da belirtilmektedir.
Öte yandan, annenin depresyonu ve güvensiz bağlanma biçimi ile bebekte erken yaşlardan itibaren görülebilen
sosyal, duygusal ve gelişimsel sorunlar arasında da çok belirgin bir ilişki olduğu bildirilmektedir. Gebelik sonrası
dönemde depresyon yaşayan annelerin bebeklerinde erken dönemde infantil kolik, uyku ve yeme sorunlarına
daha sık rastlandığına dair bulgular vardır. İnfantil kolik ise ileriki yaşlarda gelişebilecek dikkat, kaygı ve/veya
davranım sorunlarının yordayıcısı olabilmektedir. 2012 yılında tamamladığımız çok merkezli bir çalışmada,
doğuma yaklaşık 3 ay kala anne ve baba adaylarındaki bebekle ilgili zihinsel tasarımlar, kaygı düzeyi ve
bağlanma örüntüsü ile doğum sonrası depresyon arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçladık. Altı farklı ilde
(Samsun, Kocaeli, İzmir, Mardin, Edirne ve Batman) Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniklerinde takip edilen
gebeler (n=219) ve eşleri (n=126) çalışmaya katılmıştır. Bu çalışma sonuçlarına göre, baba adaylarının anne
adaylarına göre (p<0.001), çalışan anne adaylarının çalışmayan anne adaylarına göre (p:0.008) daha olumlu bir
beklentiye sahip oldukları saptandı. Plansız (p:0.001) ve/veya istenmeyen (p.0.001) gebeliklerde, daha önce bir
gebelik varsa (p:0.001) ve/veya çocuk sahibi iseler (p.0.001) annelerin daha olumsuz bir beklenti içinde oldukları
görüldü. Takip verileri incelendiğinde ise, postpartum dönemde depresyon tanısı alan annelerin prenatal
dönemde olumsuz beklentilerinin anlamlı olarak daha yüksek olduğu görüldü (p:0.002). Bu sunumda literatür
eşliğinde verilerimizin sonuçları sunulacak, gebelik sürecinde annelik ve bebek ruh sağlığı alanında yapılacak
psikiyatrik değerlendirmenin önemi vurgulanacaktır.
Erken Yaşam Stresleri ve Bebek Ruh Sağlığı
Uzm. Dr. Tuna Çak
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Stres, organizmanın gerçek ya da gerçek dışı duygusal ya da fiziksel bir tehdit/tehlike karşısında uygun şekilde
yanıt verememesi sonucu oluşan durumu tanımlamak için kullanılan biyolojik bir terimdir. Çevreden gelen bir
uyarana karşı otomatik bir yanıt olarak ortaya çıkar. Kişiyi belirgin bir sıkıntıya ve zorlanmaya sokan çevresel
etkenlerin en yoğun olduğu durumlar “stres” durumları olarak tanımlanır. Gelişim sadece genetik yapı ile
önceden planlanmış bir süreç değildir, gen ve çevrenin birbirine dinamik olarak etkilediği, yer ve zamana özel
bir süreçtir. Konsepsiyonda sınırlı bir kalıtsal materyalle meydana gelen her bir gelişmekte olan canlı, aslında
kendi yapılanmasında aktif bir role sahiptir. Gelişimsel düzlemde stres üç temel düzeyde ele alınır; olumlu stres,
dayanılabilir stres ve zarar verici stres. Elimizdeki veriler anne karnında ya da erken çocukluk döneminde
deneyimlenen olumsuz yaşam olaylarının, zarar verici stres ve yüksek steroid düzeylerinin beyin gelişimi
üzerinde önemli ve süreklilik gösteren etkilerinin olduğunu ve yaşamın ileri yıllarında duygusal, bilişsel ve
fiziksel gelişim açısından bir risk faktörü oluşturabileceğini destekler niteliktedir. Erken yaşam stresleri, var olan
genetik yatkınlığı biçimlendirmekte ve kalıcı bir fenotip oluşturmaktadır. Oluşan fenotipin niteliği yaşamın
ilerleyen dönemlerinde stresörlere maruz kalındığında stres yanıtlarını ve psikopatoloji gelişimini
belirlemektedir. Prenatal stresin etkisi sonuca özeldir ve bu da stresin doğası, zamanlaması ve süresi tarafından
düzenlenir. Günümüzde prenatal stresin nörobiyolojisi ile ilişkili olarak kabul gören bir model oluşturulmuştur.
Bu modele göre maternal psikososyal stres, fetal gelişimi diğer faktörlerden bağımsız ve belirgin bir şekilde
olumsuz etkilemektedir. Bu etkinin plasental kortikotropin serbestleştirici hormonun (CRH) merkezi rol oynadığı
maternal plasental-fetal-nöroendokrin mekanizma aracılığı ile meydana geldiği düşünülmektedir. Gerek
biyolojik gerek ise psikososyal nedenlerle CRH artışına bağlı fetüsün deneyimlediği stres durumu; fetal merkezi
sinir sistemi gelişimini, fetal davranışları, gebelik süresini, yenidoğan döneminde merkezi sinir sistemi
15
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
işlevselliğini ve yenidoğan davranışlarını, bebeklik ve çocukluk döneminde ise duygusal, bilişsel ve motor
gelişimi olumsuz yönde etkilemektedir.
Erken Yaşamda Duygu Düzenleme ile Etkileşim Kurma Arasındaki Köprüler
Doç. Dr. Işık Görker
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Duygu ile ilişkili düzenleme kavramı, gelişimsel psikopatoloji alanında normal gelişimsel süreçlerin rolünü
anlamada, ve hem uyum sağlayıcı hem de uyum sağlamayan gelişimsel durumlar için bir çerçeve çizilmesini
sağlamada merkez bir rol üslenmektedir. Hem normal gelişimsel süreçte, hem de gelişimsel psikopatoloji
çerçevesinde, duygu düzenleme ve bu düzenlemeye bağlı yetiler, ya tipik yani olumlu gelişimsel özelliklerin ya
da atipik gelişimsel özelliklerin ortaya çıkmasının temelini oluşturmaktadırlar.
Gelişimsel olarak bebeğin gerçekleştirdiği en önemli işlev, duygularını düzenlemeyi öğrenmesidir. Duygusal
düzenleme, kişinin amacını gerçekleştirebilmesi için, kontrol edebilme, değerlendirme ve yoğun ya da geçici
duygusal tepkilerini değiştirebilme yetisi olarak belirtilmektedir. Duygusal düzenleme; duygusal deneyimler ve
ifadeleri ayarlayabilmeyi, inhibe etmeyi ve arttırma yetilerini kapsamaktadır. Bu düzenleme yetisi, çok sayıda
olumlu gelişimsel sonuçlara eşlik eder ve sosyo-duygusal gelişimin bir ön hazırlayıcısı olarak görülmektedir. Bu
konu ile ilgili çalışmalar, yaşamın ilk yılında bebeklerin, bakıcıları ile ilişki kurma dönemindeyken duygularını
düzenleme yetilerinin başladığını göstermiştir. Özellikle 4 – 9 aylar arasında bebekler, yüz yüze etkileşimlerde
duygusal yanıt verme yetilerini hızla geliştirmeye başlarlar. Bu yetiler, üçlü ilişkiler için sosyal ve duygusal
yetilerin gelişimini sağlamaktadır. Bu dönemde anne-bebek ilişkisinin niteliği ve annenin etkileşim tarzı çok
önemlidir. Çocuğun duygusal işaretlerine karşı annenin gösterdiği yüksek düzeydeki yanıtlılıkla karekterize anne
etkileşim modelleri, duygusal düzenleme becerilerinin gelişiminde özellikle büyük önem taşımaktadır.
Erken yaşamdaki duygusal düzenleme zorluklarının, daha ileri dönemlerde davranışsal sorunlara eşlik ettiği ve
çocukluk çağı psikopatolojisinin gelişimsel prekürsörleri olabileceğine ilişkin bulgular daha fazla görülmeye
başlanmıştır.
Sunumumuzda erken yaşlarda geliştirilen duygusal düzenlemelerin, daha sonraki yaşlarda kurulan sosyal
etkileşim tiplerine nasıl temel oluşturduğu ele alınacak ve tartışılacaktır.
Panel: Yaşamsal Görevimiz Çocuk Haklarının izlenmesi
Oturum Başkanı. Runa İdil Uslu
Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Çocuk Haklarının Neresinde?
Prof.Dr.Bengi Semerci
Bengi Semerci Enstitüsü,Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi,Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Çocuk ve genç psikiyatrisi çocuk haklarının neresinde sorusuna yanıt vermek için önce çocuk ve genç
psikiyatrisinin bir bilim dalı olarak gelişimine bakmak gerekir. 17 ve 18. Yüz yıllarda çocukların 2/3 ü 5
yaşından önce ölüyordu.Tıbbi yardım alamıyorlardı. Öte yandan, 1654 yılında Massachusetts’de baş
kaldıran,inatçı çocukların aileleri tarafından öldürülmelerine izin verilmişti.Bu süreç içinde çocukların ruh
sağlığından bahsetmek mümkün değildi. 1800 lü yılların sonunda Avrupa’da başlayan çocuk psikiyatrisine
ilişkin teorik çalışmalar, Amerika’ya çok daha geç ulaştı. Amerikan çocuk ve genç psikiyatrisi kuruluş tarihi
olarak 1899 yılını vermektedir. Sonraki gelişmelere bakıldığında ironik olan, bu tarihin artan aile içi şiddet ve
suçluluk nedeni ile Şikago çocuk mahkemesi tarafından çocuk suçluluğu için oluşturulan çocuk psikopatoloji
enstitüsünün kuruluş tarihi olmasıdır.İlk çocuk psikiyatrisi klinik bölümlerinin kurulması ise avrupanın çeşitli
ülkelerinde 1920-1930 tarihleri arasında olmuştur. Amerika’da çocuk psikiyatrisi 1953 yılında bir tıp uzmanlık
alanı olarak tanımlanmış ve ve ancak 1959 yılında uzmanlık sertifikası verilmesi ugun bulunmuştur.
Tüm dünyada, klinik bir alan olarak kendini kabul ettirmekte bu kadar geciken alan,uzman yetiştirmeye geç
başlamış ve uzman yetiştirme konusunda da yavaş bir ilerleme göstermişir. Hemen her ülkede kısıtlı sayıda
yetişen uzmanlar; çocuk psikiyatrisinin klinik bir tıp dalı olduğunu,çocukluk dönemi psikiyatrik hastalıklarının
varlığını,biyolojik etkenlerini ve ilaç tedavilerinin geliştirlmesi konularında girdikleri mücadele içinde, çocuklara
olan ilgilerini kliniklere gelen çocuklarla sürdürmüştür. 1978 yılında DSM sınıflama sisteminde çocukluk
dönemi hastalıkların yer alması adeta bir devrim olmuş ve çouk psikiyatrisinin ilgisinin “Hasta çocuk ve aile” ile
sınırlamasını pekiştirmiştir.
16
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Ülkemizde 1960 lı yıllarda kurulan çocuk psikiyatrisi klinikleri benzer gelişim göstermiştir. Anabilim Dalı
olduğu 199o yılına kadar çok az sayıda kişi yetiştiren ve ilginin az olduğu bölüm, sonrasında ilginin ve öneminin
artması ile birlikte göreceli olarak daha çok uzman yetiştirmekle birlikte, dünyadaki diğer kliniklere benzer
şekilde ilgisini kliniklere ve hastalara yöneltmiştir. Sayı azlığına karşın Türkiye nüfusunun yaklaşık yarısını
çocuk ve genç nüfusunun oluşturması gibi nedenlerle ,klinik dışı çocuklarla ilişkisi yuva çocuklarında
gelişebilecek patolojilerle ve faik-mümeyiz raporları ile sınırlı kalmıştır.Çocuk hakları ise daha çok klinik içi
çocukların tedavi hakları ve tedavi etiği ile gündeme gelmiştir. Böylece,adli psikiyatri ve çocuk hakları
gündemleri dışında kalmıştır. Genel çocuk haklarına ilişkin konular sosyal konular olarak değerlendirilerek,
psikologların,sosyal çalışmacıların,hukukçuların ilgi alanı sayılmış,bu alanla ilgilenen çocuk psikiyatristleri az
sayıda olan uzmanlıklarını gerçek işlerinde kullanmadıkları gibi gerekçelerle eleştirilmiştir.
Ancak son zamanlarda tüm dünyada bu durum dikkat çekmeye başlamış, bir çok ülkede çocuk psikiyatristleri
kliniklerinden çıkarak “Diğer çocuklar” için de bir şeyler yapmaları gerektiğini fark eder olmuştur. Tüm dünyada
çocuğa karşı ve çocuktan kaynaklanan şiddete görülen artış,sık görülmeye başlanan çocuk istismarının ve
ihmalinin oluşturduğu psikiyatrik ve sosyal sorunlar, çocuk ruh sağlığının korunabilmesi için çocukların tüm
haklarının korunması gerekliliğinin görülmesi, uzmanlara Çocuk Psikiyatrisinin açılımının sadece hastalık
olmadığını ,çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları olduğunu, koruyucu hekimliğin önemini yeniden
hatırlatmıştır.Ülkemizde özellikle değişen ceza kanunu ile çocuk cinsel istismarında
ruh sağlığının
sorugulanmaya başlaması,şikayet konusu olsa da çocuk psikiyatrisinin adli psikiyatri ve çocuk hakları ile
yeniden bağlantı kurmasını sağlamıştır. Bunun yanı sıra kliniktedeki psikopatolojilerin yol açtığı şiddet,madde
kullanımı,suç gibi toplumsal olayların daha sık gündeme gelmesi, bu bağlantıları araştıran çalışmaların
önemsenmesi çocuk psikiyatrisi ve çocuk hakları ilişkisini kuvvetlendirmiştir.
Çocuk psikiyatrisi çocuk haklarının neresinde sorusuna yeniden dönmek gerekirse; yanıt vermeye çocuğun
ruhsal açıdan sağlıklı doğma hakkını sağlayacak toplumsal ruh sağlığının düzenlenmesi ile başlayabiliriz. Bir
çocuğun gelişimini ve ruh sağlığını etkileyen,etkileme riski olan her türlü konu çocuk psikiyatrisinin ilgi
alanında olmalı ve çocuk psikiyatrisleri çocuk hakları konusunda en aktif gruplardan birini oluşturmalıdır.
Panel: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Sınırları
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Eyüp Sabri Ercan
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile Bipolar Bozukluk
Prof. Dr. Aynur Pekcanlar Akay
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Bu sunumda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile Bipolar Bozukluk (BB) arasındaki ayırıcı
tanı ve eş zamanlı bulunma durumlarındaki güçlükler tartışılacaktır. Bu iki bozukluk belki iki ayrı ve bağımsız
iki bozukluk olabilir. Belki de bu iki bozukluk aynı bozukluğun farklı görünümleri olabilir .Belki de bu iki
bozukluk arasında çok farklı kompleks bir ilişki olabilir.
DEHB ile BB arasındaki ilişki son zamanlardaki yayınlarda çok fazla ele alınmaktadır. Günümüzde oldukça
popüler bir konu haline gelmiştir.BB de DEHB komorbiditesi %98 gibi büyük bir oranda bulunmaktadır.
Çocukluk çağı BB de irritabilite çok yaygın görülen bir belirtidir. Özellikle irritabilite ve disinhibisyon DEHB
ile BB nin en sık tanısında karışıklığa neden olan belirtilerdir.
DSM-IV’e göre DEHB ile mani belirtilerinin ayırıcı tanısı önemlidir. Beş belirti (duygudurumda yükselme,
grandiosite, fikir uçuşmaları, uyku ihtiyacında azalma ve hiperseksüelite ) özellikle BB nin DEHB ile ayırıcı
tanısında en öneli belirtilerdir. Irritabilite, hiperaktivite, konuşma artışı ve distraktibilite her iki bozuklukta da
görülen belirtilerdir. Ayırıcı tanı açısından pek yararlı değildir.Yüksek düzey irritabilite ve agresyon ,yüksek
düzeyde mani ve mood değişiklikleri özellikle DEHB komorbiditesi olan BB olgularında sık görülen bulgulardır.
Belkide bu bulgular DEHB +BB nin erken çocukluk döneminde başlayan BB nin erişkinlikte başlayan BB den
farklı bir alt grubu olabileceğini desteklemektedir. Hiperaktif , dikkat eksikliği olan ve duygulanım olarak labil
çocukların gerçekten DEHB olup olmadıkları konusunda ciddi bir tartışma başlamıştır.
Sonuç olarak :şimdiye kadar yapılan çalışmaların sonuçları DEHB ile BB nin eşzamanlı olarak birlikte
bulunabileceğini desteklemektedir.BB + DEHB belki DEHB nin belki de BB nin bir alt tipi olabilir. Belki de
DEHB + BB ICD 10.da yer alan hiperkinetik davranım bozukluğunun bir benzeri olabilir.
Panel: Erişkinliğe Köprüde Çocuk ve Ergenlerde Sınır Durumlar
17
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Taner Güvenir
Sınırdaki Çocuğun İletişim Yolları: Savunma, Fantezi ve Duygularla Sahneye Konanlar
Prof. Dr. Türkay Demir
İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
Melanie Klein, yansıtmalı özdeşim kavramını ilk kez Bazı Şizoid Mekanizmalar Üzerine Notlar adlı çalışmasına
eklediği bir dipnotta kullanmıştı. Daha sonra bu kavram pek çok kuramcı tarafından işlendi ve içeriği değişip
genişledi. Bion’un, Klein’ın kavramını yorumlayışı ve analitik çalışmada kullanılışı kavramın açıklama gücünü
ve kullanışlılığını arttıran bir etki yarattı. Giderek yansıtmalı özdeşim yalnızca psikopatolojik bir olgu olarak
değil, olağan durumların, gündelik hayatın daimi bir görüngüsü olarak düşünülmeye başlandı. Böylelikle
yansıtmalı özdeşim taşınamayan içsel duyguları dışa atma yolu olmanın yanı sıra, bir iletişim biçimi ve hatta
empatinin ortaya çıkışını sağlayan bir mekanizma olarak düşünüldü. Sınırdaki çocuk ve ergenlerin önemli bir
iletişim yolu olarak sıklıkla kullandıkları yansıtmalı özdeşimin tanınması terapistin süreç boyunca önemli bir
yardımcısı olabilir.
Sınırdaki çocuk ve ergenler taşıyamadıkları içsel duyguları kapsayabilmesi için terapiste emanet ederek ve
terapistin içsel durumlarının nasıl olduğunu hissetmesini sağlayarak iletişim kurarlar.
Açlıkları ve dolayısıyla talepleri çok büyük olan sınırdaki çocuklarla çalışırken terapistin seanslardaki temel
tutumu olan yansızlık (nötralite) hangi anlamlara bürünür? Freud’un aktarım aşkı karşısındaki tutumuna, yani
tedavicinin hem aktarım aşkının ifade edilebileceği bir ortam oluşturmak hem de bu aşkın doyumunu sağlayacak
girişimlerden uzak durmak tutumuna benzer biçimde sınırdaki çocuğun ihtiyacını ifade etmesi için uygun bir
ortam oluşturmak ve aynı zamanda çocuğun kapsanma ihtiyacını karşılamak, onun nefretiyle yıkılmamak
önemlidir.
Depresif konumdaki nefretin üstesinden gelecek olan ondan üstün bir sevgi duygusuysa, erken dönem
korkularının ve çaresizliğin üstesinden gelecek olan nedir? Sınırdaki çocuğun yaşadığı ve ilettiği bu korku ve
çaresizliği aşabilmek için annenin kapsayıcı işlevine gerek vardır. Bu işlevin yerine getirilmesinin yollarından
birisi de dışa atılan kötü nesnenin dışarıda tutulmasına yardımcı olunması ve işlemden geçirdikten sonra geri
alınmasına imkan tanınmasıdır.
Sınırdaki çocuk ve ergenlerin duyguları görece zayıf benliğinden dolayı karmaşık ve iyi ayrışmamış olabilir. Bu
güçlü duygular yıkıcı olma potansiyeline sahiptir. Bu çocukların iletişim yollarından birisi kendi içsel
durumlarını sahneleyen duyguları ve duygulanımlarıdır. Bunlarla gerek içsel durumlarını gerekse nesne
ilişkilerini anlatırlar. Kendi hissettiklerini seanslarda sahneye koyar ve terapiste de yaşatırlar. Bu nedenle
sınırdaki çocuklarla çalışmak zordur. Ama bu zorluğun kendi içsel mecburiyetlerinden kaynaklandığını bilmek;
içsel durumlarını anlatmak ve iletmek için kullandıkları yolları tanımak tedavileri için olmazsa olmaz koşuldur.
Vaka Toplantısı: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda Tanı ve Tedaviyi
Yönlendirebilecek Yollar ve Bağlantıları Değerlendirme
Prof. Dr. Yankı Yazgan*,Uzm. Dr. Beril Taşkın**
*Serbest Hekim, İstanbul, Marmara Üniversitesi Tıp Fakülteai Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve
Hastalıkları Anabilim Dalı Emekli Öğretim Görevlisi, Yale Child Study Center–Öğretim Görevlisi
** Serbest Hekim, İstanbul
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukuğu (DEHB) dikkatsizlikve/veya dürtüsellik, aşırı hareketlilik
belirtilerinin benzer yaş ve gelişimsel düzeydeki bireylere kıyasla daha ağır, süreğen, şiddetli ya da sık
yaşanması durumu olarak tanımlanmaktadır. Okul, iş, ev, sosyal yaşam gibi birçok alanda işlevselliği bozan
DEHB %5-10’luk görülme sıklığı ile tüm dünyada çocukluk çağının sık rastlanan psikiyatrik durumlarından
biridir. Çocuk, aile, okul ve toplum üzerine etkileri ile DEHB bir halk sağlığı sorunu olarak görülmekte ve
mutidisipliner bir yaklaşımla ele alınması önerilmektedir.
Bu toplantıda tanı, tedavi planlama ve uygulama aşamalarında aile ve okul başta olmak üzere
yararlanılabilecek kaynaklar olgu örnekleri eşliğinde ele alınacaktır.
Kaynaklar:
Amerikan Psikiyatri Birliği: DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı. Yeniden Gözden Geçirilmiş Baskı.
Amerikan Psikiyatri Birliği, Washington DC, 2000’den çeviren Köroğlu E, Ankara, Hekimler Yayın Birliği,
2001.
Biederman J. Attention-deficit/hyperactivity disorder:a selective overview. Biol Psychiatry. 2005; 57:1215-20
18
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Polanczyk G, de Lima MS, Horta BL, Biederman J, Rohde LA. The worldwide prevalence of ADHD: a
systematic review and metaregression analysis. Am J Psychiatry 2007; 164:942-948.
Rowland AS, Lesesne C, Abramowitz J. The epidemiology of ADHD: A public health view. Mental Retardation
and developmental Disabilities Research Reviews 2002; 8: 162–170.
3.GÜN
17 Mayıs
Konferans: Çocuk Psikiyatrisinde Bağlar, Zarflar, Sınırlar
Bonds, psychic envelopes and limits in community based child psychiatry
Prof. Dr. Grigoris Abatzoglou
Aristotle University of Thessaloniki, Child and Adolescent Unit, 3 rd Psychiatric Clinic, AHEPA General
Hospital
We usually try to understand child development in terms of bonding between the child and its parents, of
creation of a self or of psychic envelopes according to the quality of these bonds, and of setting the limits
between self, the others and the world. Infantile psychopathology may be viewed as the failure of the above
procedures. We may try to develop child psychiatry preventive actions in the community using the above
concepts.
We will describe the initiative of our child psychiatric service to create a stable network of services aiming at the
appropriate forms of care concerning families and children at severe or extreme situations of psychosocial
distress.
This initiative constitutes nowadays a rich clinical experience of collaboration between mental health services
and social care, child welfare and child protection services, that has already achieved to exist without
interruption for the last twenty years. It has developed as a flexible, “informal” but solid structure of thought and
of therapeutic coherence, trying to contain the institutional acting-outs (splitting, denial, exclusion) that reflect
chaotic or disorganized situations of familial functioning. The institutional acting outs may often even reinforce,
by their blind activism or their paralyzing inertia, states of psychic fragmentation, familial scission or
intergenerationnal decomposition.
Regular monthly meetings weave this network and keep it alive and creative by a continuous redefinition of its
ethical bases, its clinical principles and its simple rules, that preserve its equilibrium, protect an intermediary
place that helps the interaction of different teams and develop the transitional space that allows the inventiveness
of various practices.
İkili Konferans: Azınlıklar ve Göç
Aspasia Serdari, MD, PhD, Democritus University Child and Adolescent Psychiatric
Clinic
Doç. Dr. Işık Görker
Panel: Bağlanma – Ayrılma
Oturum Başkanı:Prof. Dr. Elvan İşeri
Bağlanma-Bağlanamama
Prof. Dr. Elvan İşeri, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı
Bağlanma doğum sonrası anne ile ilk temasla başlayan, insanın tüm yaşamı boyunca, yaşamının her alanını
(romantik, iş yaşamı ya da eğitimsel yaşam vb.) etkileyen bir süreçtir. Annenin rolü, bebeğin kendisi ile dış
dünya arasında kurduğu ilişkide bir köprü olmaktır. Bu süreçte anne; bebeğin kendisine ve dış dünyaya ilişkin
algılarının, tutumlarının, değer yargılarının olumlu ya da olumsuz oluşuna yön vermektedir. Güvenli bağlanma
ilişkisinin olduğu durumda, çocuklar stres yaratan koşullarda da güvenlik duygusunu koruyabilir ve araştırıcı
davranışlarda bulunabilir. Bağlanma kuramının temelini de bu güven duygusu oluşturur. Erken bağlanma
ilişkisinin gelecekteki sevgi ilişkilerinin prototipi olduğu ileri sürülmektedir. Bu anlamda erken dönem annebebek ve çevre-bebek ilişkisinin değerlendirilmesi, danışmanlık ve destek verilmesi, ilişkisel sorunların erken
belirlenmesi ve ele alınması koruyucu ruh sağlığı açısından önemlidir.
19
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Bu sunumda erken dönem anne bebek ilişkisi bağlanma kuramı çerçevesinde ele alınacak, bu ilişkiyi etkileyen
etmenler, bağlanmanın değerlendirilmesi, bağlanma biçimleri ve çocukluk dönemi bağlanma bozuklukları
üzerinde durulacaktır.
Ergenlerde bağlanma ve psikopatoloji
Doç. Dr. Birim Günay Kılıç
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Bağlanma kuramı gelişimsel bakış açısına sahiptir. Bu kurama göre bağlanma sistemi, her gelişim evresinde
bireyin gereksinimlerini karşılayacak davranışsal ifadelerle yeniden organize olur. Erişilebilirlik, yakınlık arama
ve güvenli üs gibi bir ilişkiyi bağlanma ilişkisi olarak tanımlayan üç ölçüt yaşam boyu geçerlidir.
Ergenler, gelişimsel amaçlara yönelik aktif ve dinamik olan bu değişim süreci boyunca da ana babalarıyla
bağlanma ilişkilerini sürdürürler. Ancak gelişimlerine paralel olarak daha uzun ayrılıklara dayanabilirler. Daha
önce bağlanma figürü tarafından sağlanan öz-düzenlemeyi (self-regulation) içselleştirir ve yakınlık arama
davranışının sembolik yollarını kullanırlar. Aynı zamanda birincil bağlanma ilişkisinin sıralamasında ana
babaların yerini arkadaşlar ve romantik ilişkiler alır.
Gelişimsel geçiş dönemlerinde bağlanma ve uyum arasındaki ilişki daha güçlü olarak ortaya çıkar. Çocukluktan
erişkinliğe geçişin yaşandığı ergenlik döneminde bağlanma emosyonel uyum ve özerkliğin gelişimi açısından
önemlidir. Bu sunumda ergenlerde bağlanma stratejileri ve psikopatoloji arasındaki ilişki ele alınacaktır.
Travma ve Ayrılma
Uzm. Dr. Hande Karakılıç
Serbest Hekim, İstanbul
“bir insanın ölümü, kendisinden çok, hayatta kalanların sorunudur." – THOMAS MANN.
Hayatta ilk bağlanma bir yas’la, ana rahminden ayrılmayla başlar. Yas denince ilk akla gelen ölüm veya ayrılık
gibi kayıplara verilen yanıt oluyor. Halbuki yas herhangi bir yitim ya da değişime verilen bir ruhsal yanıt, iç
dünyamız ile dış gerçeklik arasında uyum sağlayabilme çabasıdır. Yas normal seyrinde ilerleyebileceği gibi,
komplike de olabilir. Kayıplar toplumsal büyümenin ve yaratıcılığın da tetikleyicilerinden olabilmektedir. Farklı
toplumlar çeşitli baş etme ritüelleri geliştirmişlerdir. Her kayıp, eğer yası tam tutulabilirse, bir büyüme ve
yenilenme aracı olabilir; ancak kayıplar çözümlenmediğinde yakın ilişkiler üzerinde yıkıcı etki yapar. Yas
tutamayanlar, uzun süreli sevgi bağları kuramayabilirler. Ya fazla sıkı tutunurlar, ya yeterince sıkı tutunamazlar.
Bu yüzden yas süreci bağlanma ve bağlanmamayla yakından ilişkilidir.
Panel: PANDAS
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Ayşe Avcı
Pandas ve Genetik
Yrd. Doç. Dr. Gonca Gül Çelik
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Çocukluk çağı Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) etiyolojisinde immun sistemin önemi, Streptokok ilişkili
Nöropsikiyatrik Bozukluklar -PANDAS (Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with
Streptococcal Infections) - tanımlaması ile gündeme gelmiştir. Ancak yakın dönemde streptokok dışında diğer
enfeksiyoz etkenlerle de immun sistemin nöropsikiyatrik alevlenmeleri tetikleyebileceği belirtilmektedir.
Bununla birlikte, immun sistemin ilişkili olduğu ruhsal bozuklukların, Tourette ve OKB’ nin yanında otizmden
anoreksiyaya kadar daha geniş bir klinik görünümü kapsayabileceği öne sürülmektedir. Ayrıca OKB olan
bireylerde, nörotransmitter gen varyantlarının, enfeksiyon sonrasında, nöral dokulardaki immunopatolojik
değişimler ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Özetle, nöropsikiyatrik bozuklukların ortaya çıkışında glutamat başta
olmak üzere nörotransmitter ve immun sistem etkileşimi ve bu etkileşimde çevresel etkenlerin yanında kalıtsal
yatkınlığın da rol oynayabileceği belirtilmektedir. Bu bilgiler göz önüne alındığında intrauterin dönemden
başlayan programlı hücre ölümü ve immun sistem etkileşiminin, gelişimsel olarak da nöropsikiyatrik
bozuklukları tetikleyebileceği düşünülmektedir. Bu sunumda PANDAS ve daha genel olarak enfeksiyon ilişkili
çocukluk çağı OKB’nin kalıtsal yönü tartışılacaktır.
PANDAS Olgularında Nörogörüntüleme Çalışmaları ve Nörolojik Bulgular
Doç.Dr. S. Ebru ÇENGEL KÜLTÜR
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk veErgen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
20
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PANDAS (PediatricAutoimmuneNeuropsychiatricDiseasesAssociatedwithStreptococalInfections) kavramı halen
üzerinde tartışmaların devam ettiği bir kavramdır. Bazı yayınlarda “streptokok enfeksiyonu sonrası gelişen
merkezi sinir sistemi sendromları”ndan bir olarak sınıflanmıştır. Bununla birlikte başka bir
çokmikroorganizmanında akut nöropsikiyatrik belirtilere neden olduğu düşünüldüğü için“pediyatrik
enfeksiyonların tetiklediği otoimmünnöropsikiyatrik bozukluklar” başlığı altında da değerlendirilmiştir. Bazı
yayınlarda da “çocukluk dönemi akut nöropsikiyatrik belirtileri” başlığı altında ele alındığı da görülmektedir. Bu
sınıflama ile etiyolojik olarak belli bir sınırlama yapılmamıştır. Bununla birlikte nöropisikiyatrik belirtilerin akut
başlangıçlı olması vurgulanmıştır. Nöropsikiyatrik belirtiler olarak çok çeşitlidir. Bu belirtiler başlıca OKB,
Tikler, hiperaktivie, irritabilite, sakarlıklar,anksiyete, agresyon, anoreksi, odaklanma sorunu, davranış sorunları,
depresyon, disgrafi,disartri, hipotoni,emosyonellabilite, uyku bozuklukları olup hepsi PANDAS olgularında da
tanımlanmıştır. Tikler dışında bu sınıflama da başka hareket bozuklukları da yer almıştır. Bunlar koreiform
hareketler, miyoklonus, distoni, paroksismaldiskineziler, parkinsonizm, tremor,streotipiler olarak sayılabilir.
Bunlar içinden motor tikler ve koreiform hareketler dışında distoni,miyoklonus, paroksismaldistonikkoreatetozis
gibi diğer ekstrapiramidal harekeler steptokokenfeksiyonu sonrasında tanımlanmıştır. PANDAS tanı ölçütlerinin
belirlenmesinde değerlendirilen orijinal kohortta hiçbir olguda görünür bir kore görülmemekle birlikte koreiform
hareketler saptanmıştır. Bu koreiform hareketler hafif şiddette (tüm grupta) ya da belirgin şiddette
(grubun %50’sinde) piyano çalma hareketleri olarak tanımlanmıştır.
GABHS enfeksiyonu ile ilişkisi bilinen ve tanımlanan ilk ekstrapiramidal hareket bozukluklarından biri olan
Sydenham Kore psikiyatrik bozukluklar ve hareket bozuklukları için otoimmün model olarak değerlendirilmiştir.
PANDAS hastalık modeli de Sydenham Kore modeli ile açıklanmıştır. Nörogörüntüleme çalışmaları
çoğunluklaolgu bildirimleri olup sınırlı sayıda çalışma vardır. Nörogörüntüleme çalışmaları lokalizasyon
hakkında bilgi vermekle birlikte patogeneze ilişkin sınırlı kalmaktadır. Streptokok sonrası merkezi sinir sistemi
hastalıklarının değerlendirilmesinde konvansiyonel CT ve MRI sıklıkla normal bulunmaktadır. Bununla birlikte
gözlenen enfilamatuar değişikler bazal gangliyonlara odaklanmaktadır. Volumetrik çalışmalarda PANDAS akut
fazında kaudatnükleus(%8), putamen (%5) ve globuspallidusta (%7) genişleme saptanmıştır.Bazal gangliyon
büyüklüğü ile belirti şiddeti arasında bir ilişki saptanmamıştır. Bir olguda basal gangliyon genişlemesinin
PANDAS akut fazında olup plazmaferez sonrası remisyon ile normalize olduğu gösterilmiştir. SPECT, proton
spektroskopi bulguları Sydenhamkoreolgularında gösterilmiş olup, PANDAS olgularında çalışılmamıştır. Sonuç
olarak Sydenhamkore ve PANDAS olgularındaki nörogörüntüleme sonuçları bazal gangliyonlara odaklanmıştır
ve iki durum arasındaki patojenik benzerliği (immün patolojiyi) desteklediği söylenebilir.
PANDAS olgularında nörogörüntüleme sonuçları bazal gangliyon yapılarına işaret etmekle birlikte tanı amaçlı
kullanımı nadiren yararlı görünmektedir, daha çok ayırıcı tanıya yardımcı konumdadır.
PANDAS Olgularında Klinik Görünümler ve Klinik Yönetim
Doç. Dr. Ayşegül Yolga Tahiroğlu
Çukurova Üniv. Tıp Fak. Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
OKB olgularında özel bir alt grubu oluşturan PANDAS (pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders
associated with streptococcal infections), B-hemolitik streptokok enfeksiyonlarını (BHSE) ile tetiklenen
otoimmün reaksiyon sonucu sinir sisteminde nöron kaybı ve buna bağlı tetiklenen ruhsal belirtiler ile
karakterizedir. Öte yandan tüm PANDAS ataklarının BHSE ile ilişkili olmadığı, diğer enfeksiyon ajanlarının,
hatta psikososyal stresin tetikleyici olabileceği de bilinmektedir. Günümüzde tanı ölçütleri hakkında tartışmalar
sürerken, etken/ruhsal belirti arasında zamansal ilişkiyi gösterme gibi güçlüklerden dolayı ayırıcı tanısı uzun
zaman gerektirmektedir. Tüm bu nedenlerle, klinik uygulamalar sırasında tanı, izlem ve tedavi gibi önemli
konularda belirsizlik sıkça yaşanmaktadır.
PANDAS ve diğer OKB olgularının klinik özellikleri hakkında yapılan açıklamaların çoğu
karşılaştırmalı analizler içermez. İki grup arasında önemli fark olmadığı, ancak PANDAS’da eştanıların daha sık
görüldüğü ileri sürülmüştür. Bazal ganglion işlev bozukluğuyla uyumlu olarak ayrılık anksiyetesi, okul başarısı,
el yazısı, idrar, hareketlilik ve impulsivitenin PANDAS için klinik belirteçler olduğu düşünülmekte ve rutin
uygulamada sorgulanmaları önerilmektedir. Klinik verilerin yanında laboratuar incelemeler de PANDAS tanısı
için birincil araçlardır. Belirlenmiş bir biyolojik gösterge bulunmamaktadır ancak, BHSE ortaya koymak veya
bununla belirtiler arasındaki eşzamanlılığı göstermek amacıyla yapılan incelemeler çoğu olguda tanının tek
dayanağıdır. BHSE ya da otoimmünitenin varlığını destekleyen her pozitif laboratuar sonucu, PANDAS tanısını
öncelikli düşünmek ve incelemek gerekliliğini vurgular. BHSE için özgül göstergeler; boğaz kültürü ve
streptokoklara karşı üretilen antikorlardır (ASO, antiDNaseB). BHSE ile ilgili diğer klinik durumlarda altın
standart kabul edilen boğaz kültürünün PANDAS açısından yararı sınırlıdır. Enfeksiyonu izleyen 1-2 haftadan
sonra yalancı negatiflik oranlarının sık olmasına karşın, PANDAS olgularında ruhsal belirtiler sıklıkla
enfeksiyondan haftalar sonra başlamaktadır. Hatta pek çok olgunun atlanmasına yol açmasından dolayı PANDAS
21
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
ayırımında boğaz kültürü incelemesinden özellikle kaçınmak gerektiğini vurgulayanlar da vardır. ASO düzeyleri
BHSE izleyen 3-6 hafta, AntiDNaseB ise 6-8 hafta içinde pik yapar. Olguların çoğunda belirtilerin başlangıcı
veya alevlenmesi de enfeksiyonu izleyen 1-2 ay içerisinde olduğundan, bu tetkikler zamansal ilişkinin
gösterilmesi açısından avantaj sağlar. PANDAS tanısı ve takibi açısından boğaz kültürüne göre daha güvenilir
olduğu düşünülmektedir ve günümüzde en sık kullanılan tarama araçlarıdır. Ancak kimi zaman enfeksiyonun ilk
günlerinde atağın başlayabileceği de unutulmamalıdır. Bu durumda laboratuar sonuçları BHSE kanıtlamasa da 34 hafta izlemin ardından tetkiklerin tekrarı doğru tanı oranlarını artıracaktır.
PANDAS ayırıcı tanısında araştırılması gereken önemli etmenler şunlardır;
 İlk belirti başlangıcı (PANDAS diğer OKB’den daha erken başlar; ortalama 7 yaş).
 Ani belirti başlangıcı (PANDAS’da belirtiler adeta bir gecede patlar)
 Belirtilerde artıp azalma/ataklı gidiş.
 Ani başlangıç olmasa bile alevlenmeler ile enfeksiyonların eş zamanlılığı.
 Adenoidektomi ve/veya tonsillektomi öyküsü (hem çocuk hem de ailede).
 Alerjik hastalık öyküsü (hem çocuk hem de ailede).
 Sık üst solunum yolu enfeksiyonu öyküsü (hem çocuk hem de ailede).
 Ailede romatizmal/otoimmün hastalık öyküsü (hatta Kanser öyküsü).
 Komorbid DEHB (özellikle bileşik tip) ve/veya Tik Bozukluları.
 Komorbid Duygudurum Bozukluğunun olmaması.
Tedavi: PANDAS olgularının SSRI ve bilişsel davranışçı tedavilerden yararlanma oranları Diğer OKB
olgularına benzerdir. Ancak immün sistemi hedef alan girişimler belirti kontrolü ve atakların önlenmesi
açısından büyük önem taşımaktadır. PANDAS’da penisilin profilaksisi hakkında çelişkili verilere karşın
yeterince araştırılmamıştır. Yararını destekleyen bulgular olsa da halen tedavi basamaklarında endikasyon olarak
bahsedilmez. Ancak klinik pratikte oldukça sık ve neredeyse rutin bir tedavi/koruma aracı olarak kullandığı
bilinmektedir. Pek çok olgunun tonsillektomiden fayda gördüğü, tonsillektominin ardından atak sıklığının
belirgin azaldığı, kimi zaman atakların uzun süre görülmediğini bildiren olgu serileri vardır. Rutin uygulamada
özellikle penisilin profilaksisinin yeterli olmadığı, ağır ve yıkıcı atakların sık görüldüğü olgularda
önerilmektedir. Ayrıca, plazmaferez ve intravenöz immünglobülin gibi girişimlerin yararlı olduğu gösterilmiştir.
Ancak uygulama zorlukları ve ciddi yan etki/komplikasyon olasılığı nedeni ile rutinde kullanımı yok denecek
kadar azdır. Ağır yıkımla giden atakların hızla bitirilmesi gerektiğinde kortikosteroid uygulamaları da göz
önünde bulundurulmalıdır.
Panel: Ağrı ve Sınırları
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Sabri Hergüner
Göğüs Ağrıları
Doç.Dr. Sabri Hergüner
Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Göğüs ağrısı okul çağı çocuklarında sık görülen (%10) ve pediatrik kardiyoloji kliniklerine en sık ikinci başvuru
nedenini oluşturan bir belirtidir. Tıbbi incelemeler sonucunda nadiren kardiyovaskuler bir neden ortaya çıkar ve
çoğunlukla durumu açıklayıcı tıbbi bir sebep bulunamaz. Çoğu olguda okul devamsızlığı, uyku sorunları ve
günlük yaşantıda kısıtlanma gibi sorunlara neden olabilmektedir. Bunun yanında iyi seyirli bir tıbbi durum
olmasına karşın bir çok olguda göğüs ağrısı belirtisi süreğenlik göstermektedir. Geniş örneklemli bir ergen
grubunda yapılan izlem çalışmasında olguların yarısından fazlasında belirtilerin 36 aya kadar devam ettiği
bildirilmiştir.
Her ne kadar erişkin yaş grubunda görülen nedeni açıklanamayan göğüs ağrısı ile özellikle panik bozukluk
olmak üzere yüksek oranda psikiyatrik bozukluk ek tanısı birlikteliği bildirilmiş olsa da ergen yaş grubu ile ilgili
çalışmalar kısıtlıdır. Lipsitz ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada göğüs ağrısı olan grupta anksiyete bozukluğu
ve depresyon sıklığının kontrol grubuna göre daha yüksek olduğunu göstermişlerdir.
Bu sunumda göğüs ağrısı olan çocuk ve ergenlerle görülen psikiyatrik durumlar ve klinik uygulamada kullanılan
müdahaleler üzerinde durulacaktır.
Kaynaklar
22
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
1.
15 – 18 Mayıs 2013
Lipsitz JD, Gur M, Sonnet FM, Dayan PS, Miller SZ, Brown C. Psychopathology and disability in children
with unexplained chest pain presenting to the pediatric emergency department. Pediatr Emerg Care
2010;26:830-6.
Lipsitz JD, Masia C, Apfel H, Marans Z, Gur M, Dent H. Noncardiac chest pain and psychopathology in
children and adolescents. J Psychosom Res 2005;59:185-8.
Baş Ağrıları, Ağrının Nörofizyolojisi
Yrd. Doç. Dr. Semih Ayta
Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nörolojisi Birimi
Nöroloji pratiğinde polikliniğe en sık başvuru nedeni baş ağrısı, çocuk nörolojisi pratiğinde ise nöbetten sonraki
en sık yakınma yine baş ağrısıdır. Ülkemizde 8-12 yaş arasındaki çocuklarda tekrarlayan baş ağrısı prevalansı
%49.2 düzeyinde bulunmuştur.
Baş ağrıları iki temel grupta, primer ve sekonder olarak sınıflandırılır. Primer baş ağrıları içinde aurasız ve auralı
migren, ailesel hemiplejik migren, migrenin yaygın öncülleri olabilecek çocukluk çağının periyodik sendromları
(tekrarlayıcı kusma, abdominal migren, çocukluk çağının ataklarla giden baş dönmesi), gerilim tipi baş ağrıları
büyük grubu oluştururlar.
Baş ağrısı tanı ve ayırıcı tanısında en temel iki unsur dikkatli anamnez ve arteriyel tansiyon ölçümünü de içeren
ayrıntılı nörolojik muayenedir. Rutin kan tetkikleri, hastanın kliniğine göre yapılacak EEG ve kraniyal
görüntüleme (MR/BT) incelemeleri çoğu zaman ikincil baş ağrısı açısından yardımcı olmaktadır.
Çocukluk çağı migreninde klinik bazı yönleriyle erişkinden farklıdır; ağrının süresi 1 saat bazen daha kısa
olabilir, 48 saati aşmaz, çoğu zaman frontal bölgede iki taraflıdır. Zonklayıcı olma, bulantı ve/veya kusma,
fotofobi ve/veya fonofobi erişkinle ortak özelliklerdir.
Tekrarlayan ağrı deneyimleri çocukların uyku, iştah, okul performansı, dikkat başta olmak üzere tüm yetilerini
olumsuz yönde etkiler. Migrenli çocuklarda total uyku süresinin arttığı, uykuya dalma süresinin uzadığı ve
gündüz uykulu olma halinin arttığı saptanmıştır.
Çocukluk çağı migreninin tedavisinde ilk basamak eğitimdir. Çocuklar ve aileleri migrene yatkın sinir sistemi
hakkında bilgilendirilmeli, ataklarla baş etme yöntemleri öğretilmeli, ağrı günlüğü oluşturulmalı, ataklarla ilişkili
aktiviteler sorgulanmalı, çocuklar düzensiz yemek ve düzensiz uykudan, alışılmadık kokulardan, bilgisayar
oyunları gibi yoğun görsel uyaranlardan olası olduğunca uzak tutulmalıdırlar. Atak tedavisinde asetamiofen veya
ibuprofen yeterli olacaktır. Profilaksi ağrılar nedeniyle çocuğun yaşam kalitesi veya okul başarısı belirgin şekilde
etkileniyorsa, ayda 2 veya daha sık atak geçiriyorsa, atak tedavisi başarısız oluyorsa uygulanmalıdır. Profilakside
en sık kalsiyum kanal blokerleri ve antiepileptik ilaçlar, bazn antidepresanlar kullanılır.
Son sözler: çocukluk çağı başağrıları büyük oranda ergenlik döneminde de devam eder. Prevalansı kızlarda daha
belirgin olmak üzere yaşla birlikte artış göstermektedir. Bu artışta sınav stresi başta olmak üzere pek çok
faktörün (çalışan anne, anne-baba kaybı veya ayrılığı, ailede baş ağrısı öyküsü gibi) önemli rolü vardır. Başağrısı
(özellikle migren) ergenlerde günlük yaşam işlevlerini olumsuz yönde etkiler.
Sonuçta ‘erken yaşlarda başlayan baş ağrılarının multidisipliner olarak doğru tanınması ve
doğru tedavi
edilmesi, klinik tabloda yaşla birlikte ortaya çıkabilen değişimlere paralel tedavi stratejilerinin geliştirilmesi baş
ağrısı ile etkin savaşımın vazgeçilmez ögelerdir’ diyebiliriz.
Onkolojik Ağrılar
Yrd. Doç. Dr. Evrim Aktepe
Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Ağrının pek çok tanımı olup Uluslararası Ağrı Araştırmaları Derneği tarafından yapılan tanımlamaya göre;
vücudun herhangi bir yerinden kaynaklanan, organik bir nedene bağlı olan ya da olmayan, kişinin geçmişteki
deneyimleri ile ilgili, sensoriyal, emosyonel, hoş olmayan bir duygu olarak tanımlanmıştır. Kanserli
hastaların %50-80’i hastalıklarının herhangi bir aşamasında ağrı yaşarlar. Küçük çocuklardaki ağrıların %67-80’i
girişimlere ve tedaviye bağlı, %20-33’ü kansere bağlı nedenlerden kaynaklanmaktadır. Kanser hastalarında ağrı
yaşam kalitesini negatif etkileyen semptomların başında gelmektedir. Bazı çocuklarda ağrı travmatik etki
yaratmakta, kısa ve uzun süreli psikolojik sorunlara neden olabilmektedir. Çocukta hastane ve tıbbi personel
korkusu, travma sonrası stres bozukluğu, uykusuzluk, depresyon, anoreksiya gelişebilmektedir. Çocuklarda ağrı
algısını etkileyen faktörler; çocuğa özgü ağrı duyarlılığı, baş etme yöntemleri, bilişsel faktörler, geçmişteki ağrı
tecrübeleri, çocuğun mizacı, ailenin ve sağlık personelinin yaklaşımı, cinsiyet, yaş ve kültürdür. Girişimlerle
ilişkili ağrının yönetiminde; ağrının en aza indirilmesi, hastanın işbirliğinin arttırılması, erken dönemde tıbbi
personel tarafından ağrının davranışsal ve farmakolojik tedavisi ile ilgili hasta ve ailesine bilgi verilmesi, riskli
durumların en aza indirilmesi, sonraki girişimlerdeki beklenti anksiyetesini azaltmak için ilk girişimdeki ağrı ve
23
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
anksiyetenin tedavi edilmesi, işlem sırasında çocuğun güvendiği kişilerin yanında bulunması gerekmektedir.
Kanserli çocuklarda ağrıya yaklaşım, farmakolojik ve farmakolojik olmayan (tamamlayıcı ve alternatif tıp
stratejileri, bilişsel ve davranışsal yaklaşımlar ve fiziksel stratejiler) yöntemleri içermektedir. Farmakolojik
tedavilerle bilişsel-davranışsal yaklaşımların etkinliğini karşılaştıran çalışmalarda bir tedavinin diğerine göre
daha etkin olduğu gösterilememiştir. Her bir tedavinin birbirinden farklı avantaj ve dezavantajları olup en iyi
tedavi yönteminin bilişsel davranışsal teknikler ile farmakolojik tedavilerin kombine kullanımı olduğu
bildirilmektedir.
Vaka Toplantısı: Duygudurum Bozuklukları ve Eşlik Eden Durumlarda Olgu
Tartışmaları ve Eşlik Eden Durumlarda Olgu Tratışmaları: Bir Uçtan Diğerine kurulan
Köprüler
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Nahit Motavallı Mukaddes
Prof. Dr. Nahit Motavallı Mukaddes*, Doç. Dr. F Neslihan İnal-Emiroğlu**, Doç. Dr. Seher Akbaş***
*İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
**Dokuzeylül Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim
Dalı
***Ondokuzmayıs Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı
Giriş: Bu yıl ulusal kongrede komisyonumuz ilk kez etkinlikte bulunacaktır. 2012 Ulusal kongrede yaptığımız
ilk komisyon toplantımızda mezuniyet sonrası ve meslek içi eğitimi destekleyen etkinliklerde bulunma
kararımız doğrultusunda bu yıl zor ve karışık olguların sunulduğu, izleyicilerinde katılım göstererek aktif olarak
öğrenebileceği bir yöntem kullanarak bir panel düzenleme kararı almış bulunmaktayız.
Amaç: Ulusal kongre sırasında özellikle karışık ve yönetilmesi güç duygudurum bozukluklu olguların sunulup
tanı ve tedavi süreçlerinin tartışıldığı bir panel düzenlemektir.
Yöntem: Sunumcular tarafından özellikle tanı, eş tanı ve tedavi güçlükleri olan gerçek olgular hazırlanacaktır.
Olgular yakınma , öykü ve değerlendirme süreçlerini sıra ile içeren bir şekilde sunulur iken tanı ve tedavi için
karar verme aşamalarına geçildiğinde key padlerle seyircilere çoktan seçmeli sorular yöneltilecektir. Soruların
cevapları alındığında keypadlere bağlı bir programla ekranda izleyicilerin seçeneklere göre verdiği cevaplar
grafiklerle oranlanarak yansıtıldıktan sonra olgunun izlemi ve görece bilimsel yazında kabul edilen doğru bilgiler
verilecektir. Böylece hem izleyicilerin kendi kendilerini değerlendirmesi, hem doğru ve son bilgileri ardından
öğrenmesi sağlanacak, hem de dikkatlerini daha aktif olarak sunuma vermeleri mümkün olacaktır. Olgular bu
şekilde sunulduktan sonra alanda deneyimli bir otör olarak Dr Nahit Motavallı Mukaddes panel sonunda
toparlayıcı bilgilendirici bir tartışma yapacaktır.
4.GÜN
18 Mayıs
Panel: Özürlülerde Sınırlarımız, Sınırlılıklarımız
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Yankı Yazgan
Zeka Geriliğinin Tanılanması ve Takibindeki Güçlükler
Uzm. Dr. Betül Mazlum Bakkaloğlu*
*İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı
*Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği
Çocukluk çağı nörogelişimsel bozuklukları, çocuk psikiyatrisi hastalıkları içerisinde hem görülme sıklığı hem de
erken tanı ve tedavinin ciddiyeti bakımından oldukça önemli bir yere sahiptir. Eş hastalanma oranının yüksek
olduğu bu hastalık grubunda öncelikli olarak ayırıcı tanının dikkatli bir şekilde yapılması değerlendirme
sürecinin en temel yapıtaşını oluşturmaktadır. Özellikle zeka geriliği ve otizm spektrum bozuklukları söz konusu
olduğunda beyin gelişim süreçlerinde normalden sapmaya neden olabilecek genetik ve metabolik etiyolojik
etmenlerin araştırılması tanı, tedavi ve takip süreçlerini etkileyebileceğinden son derece kritiktir. Ancak yüzlerce
organik ve genetik inceleme tetkiki içerisinde hangi tetkikin hangi hastada isteneceği konusu oldukça
karmaşıktır ve klinik bazı ipuçlarının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Zeka geriliği ve
otizm spektrum bozukluklarında ayırıcı tanı sadece hastanın takibinde değil aileye verilecek genetik danışma
açısından da oldukça önemlidir. Sunumda bu hastalıklarda ayırıcı tanı ve tıbbi inceleme aşamalarında hekimlere
yol gösterebilecek klinik belirtiler ve değerlendirme süreçleri tartışılacaktır.
24
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Özürlü Çocukta Bağlanma Süreci
Yrd. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül
Hasan Kalyoncu Üniversitesi
Özürlü çocukların gelişimi normal çocuklardan farklıdır, ancak gelişim ihtiyaçları onlarınkinden farklı değildir.
Bu çocukların da beslenmeye, sevilmeye, eğitime, başarmaya, kabul edilmeye ve toplumun bir üyesi gibi
yaşamaya hakları vardır.
Bağlanma belirli bir kişiye olumlu tepkilerin verilmesi, zamanın büyük bir kısmının o kişiyle birlikte geçirilmek
istenmesi, herhangi bir korku yaratan durum veya obje karşısında hemen o kişinin aranması, bağlanılan kişinin
varlığının duyumsanmasına eş zamanlı olarak rahatlama duygusunun eşlik etmesi gibi duygu ve davranış
örüntülerinin tümünü kapsamaktadır. Bir çocuk ancak güvenli bir üs varlığında çevresini keşfe çıkar. Bağlanma
sürecini etkileyen bir çok faktör vardır.
Farklı özelliklere sahip bir çocuğun anne babası olma rolü, anne babaların kendi seçtikleri bir rol değildir ve bu
role kendilerini hazırlamazlar. Engelli bir çocuk dünyaya geldiğinde, normal çocuk hayali yıkılmış, imge bebek
kaybedilmiştir. Doğan çocuk farklı görünüyordur, daha fazla ilgi ve bakım istemektedir, rutin bakımı daha güçtür
ve belki de en önemlisi gelecek belirsizdir. Yaşanan ilk şokun ardından inkar edilir, öfkelenilir, suçlu aranır, iki
uçlu duygular yaşanır, kendilerine bir ceza olarak algılanır, utanılır ve olumsuz duygular sebebiyle hissedilen
suçluluk çok ağır olur. Çok büyük bir acı, çaresizlik, çözümsüzlük ve yetersizlik hissedilir. Sonrasında depresyon
dönemine girilir. Çevredekilerin meraklı, acıyan ve sorgulayan bakışlarıyla baş edilemez ve sosyal olaylardan ve
çevreden uzak kalınır. Akrabaların ve yakın çevredekilerin tepkileri ile baş edilmeye çalışılır. Eşler birbirlerine
karşı suçluluk ve yetersizlik hissedebilir.
Yapılan araştırmalar, engelli çocukların da normal gelişim gösteren çocuklara benzer bağlanma davranışları
gösterdiklerini, anneyi yabancılara tercih ettiklerini ve yakınlık arayışı içinde olduklarını göstermiştir. Bağlanılan
sadece ebeveyn değil, çevresinde onunla yakından ilgilenen kişilerdir. Bu çocukların değişimlerden diğer
çocuklara göre daha çok etkilendikleri, kendi güvenli çevresini kurmakta daha çok zorlandıkları, tutarlı ve
sürekli ilişkilere daha çok ihtiyaçları olduğu unutulmamalıdır.
Özürlü Eğitiminin (Özel Eğitim) Planlanmasındaki Sınırlılıklarımız
Cem Akköse
TSÇV Metin Sabancı Özel Eğitim Okulu Müdürü
Özel gereksinimli bireylerin yaşamlarında en fazla zorluk yaşadıkları konulardan birisi toplumsal yaşama
uyumlarıdır. Eğitim, en genel anlamı ile bireyi toplumsal yaşama hazırlayan süreçtir. Özel gereksinimli
bireylerin eğitimi bu anlamda toplumsal yaşama uyum becerilerinin kazandırılmasında kritik öneme sahiptir.
Özel eğitimin planlanması ve uygulanmasında ise hem özel gereksinimli bireylerin ailelerinin eğitim ile ilgili
arayışlara geç başlaması hem de eğitim ortamlarının bu bireyler için uygun olmaması nedeni ile ciddi sınırlılıklar
bulunmaktadır. “Özürlü Eğitiminin Planlanmasındaki Sınırlılıklarımız” konulu konuşmada, özel gereksinimli
bireyler için eğitim olanakları ve bireylerin bu olanaklardan yararlanmada yaşadıkları sorunlar ve çözüm
önerileri üzerinde durulacaktır.
Panel: Bağımlılıkta Sınırlar ve Köprüler
Oturum Başkanı:Prof. Dr. Cahide Aydın
Bağımlılık ve Agresyon
Prof. Dr. Erdal Vardar
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Alkol kullanma ile saldırgan yıkıcı eylemlerin görülmesi iyi bilinen ve sık karşılaşılan bir durumdur(Shepherd,
Sutherland, & Newcombe, 2006). Alkol alımı ile algılama ve düşünce yapısında bozulmalar oluşur.
Depressif ve anksiyete belirtilerinde azalma ve sosyal davranışların değişimi gözlenir. Algılama ve
düşüncenin değişimi üzerinden alkol miyopi modeli ile saldırgan davranışları açıklamaya yönelik ALKOL
MİYOPİ MODELİ (AMM) önerilmiştir. Bu modele göre alkol alınması ile bilişsel yetilerde bozulma
sonucunda “myopik” bir etki ortaya çıkmaktadır. Myopik etkiden kast edilen dikkatin bozulması ile içsel
ve dışsal uyaranların algılanıp işlenmesinin etkilenmesidir. Kalan sınırlı bilişsel işleme süreci ile kolay
işlemler ile süreç devam eder. Saldırganlık eylemlerinin olduğu bir ortamda, alkol yıkıcı eylemleri daha
provakatif hale gelmesini bu sınırlı kaynakları kullandığı için daha kolay hale getirir, tehtid edici olmayan
25
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
eylemlerin yanlış anlaşılması bilgi işleme sürecinin etkilenmesi, baskılama mekanizmalarınını çalışmaması
ile yıkıcı eylemleri kolaylaştırır. Yani kışkırtıcı olmayan eylemler doğru değerlendirilemez ve baskılama
durudurucu sistemler alkol ile işlemez hale gelir. (Giancola, Duke, & Ritz, 2011). Riskli cinsel eylemler,
taciz ve tecavüz, aile içi şiddet, diğer maddeleri kullanmaya açık olma, intihar, trafikte riskli davranışlar
AMM ile bağlantılı davranışlar olarak tanımlanabilir.
Alkol miyopi modline göre alkol kullanılması ile dikkat bozuluyorsa saldırganlığa odaklanma durumunda da
şiddeti azaltacağı da varsayılabilir. Yani doğrudan şiddetin fedeflendiği durumda alkol alınması tersi bir
durumu ortaya çıkartabilir.
Alkol ve saldırgan yıkıcın eylemlerin bir arada olduğunu biliyoruz ancak bu durumun, alkolün yıkıcı
davranışlara yol açıp açmadığını söylemek zordur. Saldırganlık suçlarının yarısından fazlasında alkolün
eşlik etmediğini de biliyoruz. Kanıta dayalı verilerin yetersiz olması başka bir sorundur.
Bu sunumda alkol kullanmanın saldırgan ve yıkıcı eylemlere yol açmasının nedenselliği ve etyolojik teorileri
gözden geçirilecektir.
Kaynaklar
Galenter M. 2002. Recent Developments in Alcoholism Vol 13. Alcohol and Violence. Kluwer Academic
Publishers.
Giancola, P. R., Duke, A. a, & Ritz, K. Z. (2011). Alcohol, violence, and the Alcohol Myopia Model:
preliminary findings and implications for prevention. Addictive behaviors, 36(10), 1019–22.
Shepherd, J. P., Sutherland, I., & Newcombe, R. G. (2006). Relations between alcohol, violence and
victimization in adolescence. Journal of adolescence, 29(4), 539–53.
26
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
SÖZEL BİLDİRİLER
27
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
SB – 01 ÇOCUKLUK ÇAĞI KANSERLERİNDE HASTALARIN VE ANNELERİNİN
BAŞA ÇIKMA BECERİLERİ İLE ÇOCUKLARDAKİ OLASI PSİKİYATRİK
BOZUKLUKLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ
Dr. Abdurrahman Cahid Örengül*, Dr. Alperen Bıkmazer*, Dr. Ayşe Büyükdeniz*, Doç. Dr. Fatma Visal Okur**,
Doç. Dr. Neşe Perdahlı Fiş*
*Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
**Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Hematoloji-Onkoloji Bilim Dalı
[email protected]
Amaç: Yakın dönemde kanser tanısı almış çocuk ve ergenlerin tamamına yakın bir kısmı özellikle hastane
yatışları, girişimsel işlemler ve tedavinin fiziksel etkileri gibi nedenlerle yoğun sıkıntı yaşamaktayken,
remisyonda olan çocuk ve ergenlerin genel uyum düzeylerinin daha iyi olduğu ve yaklaşık %25-33’ünün belirgin
psikososyal sorunlar geliştirdikleri saptanmıştır. Bu durumun belirleyicileri arasında çocuğa aileye ve hastalığa
özgü çeşitli risk faktörleri ve koruyucu faktörlerden söz edilmektedir. Hastalık ve tedavi sürecine ikincil gelişen
psikiyatrik bozukluklar açısından incelendiğinde çocukluk çağı kanserlerinde en sık karşılaşılan sorunlar depresif
yakınmalar ve kaygı belirtileri olmaktadır. Bu çalışmada hematolojik kanser olguları ile solid tümör olgularının
ve annelerinin başa çıkma becerilerinin değerlendirilerek psikiyatrik bozukluklar ile olası ilişkilerinin
incelenmesi ve iki grubun bu faktörler açısından karşılaştırılması amaçlanmıştır
Yöntem: Çalışmanın örneklemini Marmara Üniversitesi Hastanesi Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Kliniği’nde
hematolojik kanser veya solid tümör tanısı ile izlenen 6-18 yaş arasındaki araştırmaya katılmaya gönüllü, 42
hasta ve ailesi oluşturmuştur. Hazırlanan sosyodemografik form ile sosyodemografik veriler ile hastalık ve tedavi
süreci ile ilgili bilgiler derlenmiş, Çocuklar için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme ÇizelgesiŞimdi ve Yaşam Boyu Versiyonu- Türkçe Versiyonu (K-SADS-PL, Kiddie-Schedule for Affective Disorders and
Schizophrenia-Present and Lifetime Version) ile psikiyatrik tanılar saptanmıştır. Ek olarak, çocuk ve ergenler
Çocuklar için Başa Çıkma Ölçeği’ni (KCOPE), anneleri ise Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği’ni
(COPE) doldurmuşlardır. İstatistiksel analizler SPSS (17.0) paket programı ile yapılmıştır.
Bulgular: Çocuk ve ergenlerin %57’si (n=24/42) erkekti, yaş ortalamaları 12.66 (± 3,42) yıldı. Hematolojik
kanser ve solid tümörü olan çocukların sayıları sırasıyla 23 (%55) ve 19 (%45)’du. Hastaların 15(%36)’ inde
hastalık aktif dönemdeydi. Hastaların 8 (%19)’inde hastalık nüks etmişti. Hastaların %54.7’ sinde psikopatoloji
mevcuttu. En sık görülen psikiyatrik bozukluklar uyum bozukluğu (% 19; n=8/42), dikkat eksikliği hiperaktivite
bozukluğu (% 17; n=7/42), özgül fobi (%14, n=6/42), yaygın anksiyete bozukluğu (%12, n=5/42) ve major
depresif bozukluktu (%7; n=3/42).
Annelerin en sık kullandığı başa çıkma yöntemleri pozitif yeniden yorumlama ve gelişme ile dini olarak başa
çıkmayken en az kullandıkları başa çıkma yöntemleri madde kullanımı ve davranışsal olarak boş vermeydi.
Cinsiyetle, hastalığın nüks edip etmemesiyle, tümörün solid ya da hematolojik oluşuyla, hastanede yatış
süresiyle psikopatoloji varlığı arasında ilişki saptanmazken, hastalığın getirdiği kısıtlılıkla içselleştirici bozukluk
varlığı arasında anlamlı ilişki (p=0.003) saptanmıştır. Psikopatolojisi olan çocukların annelerinin sorunlarla başa
çıkmada yararlı sosyal destek kullanımı yöntemini anlamlı olarak daha az kullandıkları (p=0.02) saptanmıştır.
Hastalık nedeniyle arkadaşlarıyla hastalık öncesine göre daha az zaman geçirebilen çocuklarda anlamlı olarak
(p=0,001) daha fazla psikopatoloji görülmekteydi. Çocukların başa çıkma yöntemleri ile psikopatoloji varlığı
arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.
Sonuç: Çalışmamızda, kanser tanısı almış çocukların yaklaşık yarısında psikopatoloji saptanmıştır.
Bulgularımız, hastalık nedeniyle yaşamı daha fazla kısıtlanan ve arkadaşlarıyla hastalık öncesine göre daha az
zaman geçirebilen çocukların psikopatoloji geliştirme açısından daha fazla risk altında olabileceklerini, bunun
yanı sıra annelerin uygun başa çıkma yöntemleri kullanıyor olmalarının çocuklarda psikopatoloji gelişimine
karşı koruyucu etkisinin olabileceğini düşündürtmektedir.
SB – 02 PRENATAL, NATAL VE POSTNATAL FAKTÖRLERİN MATERNAL
BAĞLANMA ÜZERİNE ETKİSİ
Caner Mutlu*, Özgür Yorbık**, İlhan Asya Tanju***, Fatih Çelikel***, Rabia Gönül Sezer****
*Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, Bakırköy Prof Dr Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve
Araştırma Hastanesi, Bakırköy, İstanbul
**Çocuk ve Ergen Psikiyatri Birimi, Çocuk Gelişimi Bölümü, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Üsküdar Üniversitesi,
Üsküdar, İstanbul
***Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, GATA Haydarpaşa Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Üsküdar, İstanbul
28
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
****Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Zeynep Kamil Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi,
Üsküdar, İstanbul
Özet
Amaç: Literatürde bebeğin anneye bağlanmasıyla ilgili çok sayıda çalışma mevcut iken annenin bebeğine
bağlanması üzerinde çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışmanın amacı, 1-4 ay arasında bebeği olan annelerde prenatal,
natal ve postnatal faktörlerin maternal bağlanma düzeyine etkisini belirlemekti.
Yöntem: GATA Haydarpaşa ve Zeynep Kamil Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Çocuk
Hastalıkları Polikliniği’ne başvuran 1-4 ay arasında bebeği olan ve bilgilendirilmiş olur formunu imzalayan 107
anne tarafından, araştırma ekibince oluşturulan bilgi formu, Maternal Bağlanma Ölçeği (MBÖ) ve Belirti Tarama
Listesi-90 (The Symptom Checklist-90;SCL-90) 109 bebek için dolduruldu. Bilgi formunda yer alan annenin
yaşı, eğitim düzeyi, düşük yada ölü doğum öyküsü, gebeliğin planlı ya da plansız olması, gebelik süresince
komplikasyon gelişimi, bebeğin ailenin kaçıncı çocuğu olduğu, bebeğin cinsiyeti, gebelik öncesi hayal edilen
bebeğin ve doğan bebeğin cinsiyetinin benzer olması, doğum şekli, bebeğin doğum zamanı, doğum esnasındaki
anestezi şekli, bebekte doğum sırasında komplikasyon gelişimi, doğum sonrası bebeğin ilk kucağa alınma
zamanı, annenin bebeği ilk emzirme zamanı, annenin ilk sütünün gelme zamanı, SCL-90 ölçeğinin Genel Belirti
Düzeyi (GSI), Pozitif Belirti Toplamı (PST) ve Pozitif Belirti Düzeyi (PSDI) değişkenler olarak alındı. Bu
değişkenlerin MBÖ skorlarına etkisi SPSS 15.0 istatistik programında değerlendirildi.
Sonuç: İki anne okur-yazar olmaması nedeniyle çalışma dışında bırakıldı. Araştırmaya alınan annelerin (n=105)
30.31±4.42 yıl yaş ortalamasına sahip olduğu, % 43.3’ünün yüksek öğretim mezunu olduğu belirlenmiştir.
Annenin yaşı ve evlilik süresi ile MBÖ skoru arasında anlamlı korelasyon saptanmadı (p>0.05; r:-0.17). İlk kez
çocuk sahibi olan annelerin MBÖ toplam puanı, diğer annelerin puanına göre istatistiksel olarak anlamlı
derecede daha yüksek bulundu (p<0.05). Gebelik öncesi hayal edilen bebeğin ve doğan bebeğin cinsiyetinin
farklı olduğu annelerde, aynı olan annelere göre GSI, PST ve PSDI skorları anlamlı olarak daha yüksek
bulunmuştur (p<0.05).
Yorum: Maternal bağlanma, zaman içinde gelişen ve birçok faktörden etkilenebilen özel bir ilişkidir. Bu
faktörlerin içinde ilk kez çocuk sahibi olmak, doğumdan sonraki birinci ile dördüncü ay arasında annenin bebeğe
bağlanmasında en önemli faktörlerden biri olarak görülebilir. Faktörlerin ortaya konması ve maternal bağlanma
üzerindeki etkilerinin belirlenmesinde daha fazla sayıda, daha geniş örneklemli çalışmalara ihtiyaç vardır.
SB – 03 OKULA BAŞLAMA YAŞI İLE ÇOCUK RUH SAĞLIĞI SORUNLARININ
İLİŞKİSİNİN ARAŞTIRILMASI
Çağatay Uğur, Nagihan Saday Duman, Hesna Gül, Mehmet Sertçelik, Sümeyra Kına, Birim Günay Kılıç, C.
Kağan Gürkan
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Amaç: Bu çalışmada bu yıl başlatılan uygulama nedeniyle okula erken başlamak zorunda kalan çocukların,
rapor alarak okula başlamayı erteleyen çocuklarla karşılaştırılması ve okula erken başlamanın ruhsal sorunlar ve
yaşam kalitesi üzerine olan etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Hipotezimiz okula erken başlayan çocuklarda
erteleyenlere göre psikiyatrik belirtilerin daha fazla ve yaşam kalitesinin daha düşük olacağı yönündedir.
Yöntem: Çalışmaya Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim
Dalı’na okula erken başlamanın durdurulması için rapor isteği ile başvuran (n=27), okula erken başlatılan ancak
sonrasında sorun yaşadığı için kliniğimize getirilen (n=29) ve okula erken başlatılan ancak klinik başvurusu
olmayan (n=29) çocuklar ve ebeveynleri alınmıştır. Tüm olgular 60-72 ay yaş aralığında yer almaktadır. Annebabalar sosyodemografik bilgi formu, Güçler ve Güçlükler Anketi (GGA), Okul Reddi Değerlendirme ÖlçeğiAnne baba Formu (ORDÜ-AB) ve Küçük Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Anketi-Anne baba Formu’nu (KÇYKAAB) doldurmuşlardır. Çocuklarla klinik görüşme yapılmış ve bu görüşme sırasında Küçük Çocuklar İçin Yaşam
Kalitesi Anketi-Çocuk Formu (KÇYKA-Ç) klinisyen tarafından uygulanmıştır.
Sonuçlar: Üç grubun ay olarak yaş ortalamaları arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır (One way ANOVA,
p>0.05). Gruplar arasında anne ve baba yaşı, eğitim süreleri ve aylık gelirleri açısından da fark bulunmamıştır.
Gruplar arasında kreş eğitimi almış olma açısından anlamlı bir fark vardır, bu anlamlı fark okula rapor alarak
başlamayan grubun kreş eğitimi alma oranının okula başlamış ancak psikiyatrik başvuru yapmamış
grubunkinden anlamlı olarak yüksek olmasından kaynaklanmaktadır (Ki Kare, p=0.017, Bonferroni Düzeltmesi
ile). GGA ile ölçülen ruhsal sorun şiddet puanları açısından gruplar arası anlamlı bir fark saptanmamakla
birlikte, ORDÜ-AB-okul ve KÇYKA-Ç puanları açısından üç grup arasında anlamlı bir fark vardır. İkili
karşılaştırmalar sonucunda çocuk yaşam kalitesi puanlarının rapor alarak okula başlamayan çocuklarda diğer iki
gruba göre anlamlı olarak yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır (One way ANOVA, p<0.017, Bonferroni
Düzeltmesi ile).
29
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Tartışma: Bu ön çalışmada okula erken başlatılan çocuklarda yaşam kalitesinin olumsuz etkilenebileceği
sonucuna varılmıştır. Çalışmaya vaka sayısı arttırılarak devam edilecektir.
SB – 04 ANKSİYETE BOZUKLUĞU TANISI ALAN ERGENLERDEKİ SOMATİK
BELİRTİLERİN AİLESEL VE ÇEVRESEL FAKTÖRLER İLE İLİŞKİSİ
Dr. Esengül Kayan Bozkulak*, Doç. Dr. Neşe Perdahlı Fiş*, Prof. Dr. Meral Berkem**
*Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilimdalı
**Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilimdalı, Emekli
Öğretim Üyesi
ÖZET
Amaç: Bu çalışmada Anksiyete Bozukluğu olan ergenlerdeki somatik belirtilerin bireysel ve çevresel
faktörlerlerle ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Marmara Üniversitesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniğine kaygı yakınmaları ile başvuran
ergenler Çocuklar için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi- Şimdi ve Yaşam Boyu
Versiyonu (K-SADS) ile değerlendirildi. Anksiyete Bozukluğu tanısı alan ergenlere Durumluluk-Süreklilik
Kaygı Envanteri (STAI), Çocukluk Çağı Depresyon Ölçeği (CDI), 11-18 yaş grubu gençler için kendini
değerlendirme Ölçeği (YRS) uygulandı. Ebeveynlerden sosyodemografik bilgi formunu, Olumsuz Yaşam
Olayları Listesini, 4-18 Yaş Çocuk ve Ergenler için Davranış Değerlendirme Ölçeğini ve ayrıca kendileri için
Belirti Tarama Listesini (SCL-90-R) doldurmaları istendi. CBCL ve YRS somatik şikayetler alt ölçek skorları ile
diğer verilerin ilişkisi incelendi
Sonuçlar: Araştırmaya dahil edilen 11-17 yaş arası 31 ergenin (ortalama yaş: 14.25 ± 1.91) çoğunluğunu kızlar
(%71.9, n=23/31) oluşturmaktaydı. Tanıların dağılımı Sosyal Anksiyete Bozukluğu (n=5), Yaygın Anksiyete
Bozukluğu (n=5), Özgül Fobi (n=4), Obsesif Kompulsif Bozukluk (n=2), Panik Bozukluk (n=3), birden fazla
Anksiyete Bozukluğunun birlikteliği (n=12) şeklindeydi. Yaş artışı ile somatik skorlar arasında anlamlı
korelasyon vardı (r=0.507, p=0.004). Somatik belirti skorları ile en anlamlı ilişki kardeşte psikiyatrik hastalık
(p=0.035) ve kardeşte tıbbi hastalık (p=0.016) varlığı arasında saptandı. Çocuğun kaygı ve somatik skorları, baba
psikiyatrik semptomları ile anne psikiyatrik semptomlarına kıyasla daha kuvvetli ilişki içindeydi. Annelerde
kaygı ve somatizasyon belirti skorları arttıkça çocuklarında daha fazla somatik yakınma belirttikleri görülürken,
çocuk özbildirim ölçeğindeki somatik skorlar ile anne kaygı ve somatizasyon belirtileri arasındaki ilişki
istatistiksel anlam göstermedi.
Yorum: Çocuk ve ergenlerde altta yatan psikiyatrik bozukluklar farklı olsa da somatik yakınmaların
oluşmasında çevresel ve ailesel faktörlerin etkisi olabilmektedir. Ailenin bir bütün olarak görüldüğü ve çocuğun
ailenin bir parçası olarak değerlendirildiği çocuk psikiyatrisi pratiğinde özellikle somatik belirtiler ele alınırken
ailesel faktörlere dikkat edilmesi daha fazla önem taşımaktadır.
SB – 05
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNDA
AMAÇLI(PROAKTİF) VE TEPKİSEL(REAKTİF) SALDIRGANLIĞIN ANKSİYETE
DÜZEYLERİ VE ANKSİYETE DUYARLILIĞI İLE İLİŞKİSİ
Ali Evren Tufan*, Ayhan Bilgiç**, Savaş Yılmaz**, Özlem Özel Özcan***, Serhat Türkoğlu****, Tuğba
Yüksel***
*Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
**Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
***İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
****Ordu Devlet Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü
Amaç: Anksiyete duyarlılığı (AD) anksiyete belirtilerinden endişe duymayı tanımlamaktadır (Morris ve March
2004). İnsanlardaki saldırganlık reaktif (tepkisel) ve proaktif (amaçlı, manipülatif) olarak ayrılabilir (Buckholtz
ve Meyer-Lindenberg 2008). Bu çalışmada, AD’ nın ve anksiyete düzeylerinin DEHB zemininde gelişen
saldırganlık üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Örneklem Çalışma Ordu Devlet Hastanesi (n= 108), Malatya Devlet Hastanesi (n= 75), İnönü
Üniversitesi Tıp Fakültesi (n= 45) ve Elazığ Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi (n= 46) ÇRS polikliniklerine
başvuran, DSM-IV-TR ölçütlerine göre DEHB tanısı alan, geçmişte tedavi almamış çocuk ve ergenleri
içermiştir. Hastalar, ÇGDŞ- ŞY- T DEHB modülü, Turgay-DSM-IV’ e Dayalı Çocuk ve Ergenlerde Davranım
Bozuklukları İçin Tarama ve Derecelendirme Ölçeği (T- DSM- IV-Ö), Çocuklarda Anksiyete Bozukluklarını
30
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Tarama Ölçeği, Çocuk Anksiyete Duyarlık Ölçeği ve Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği ile değerlendirilmiştir.
Saldırganlık Hedefleri ve Alt Tiplerinin Ayrımı
İnsanlara karşı saldırganlık için T- DSM- IV-Ö içerisindeki 27, 28, 29, 30, 32 ve 33 numaralı sorular, hayvanlara
karşı saldırganlık için 31 numaralı soru, cansız nesnelere karşı sergilenen saldırganlık için de 34 ve 35 numaralı
sorular değerlendirilmiş ve ortalama+ 2 S.D. ve üzeri puan alanlar seçilmiştir (İnsanlara yönelik saldırganlık
puanı > 9.7, hayvanlara yönelik saldırganlık > 1.2, Nesnelere yönelik saldırganlık > 0.7).
Amaçlı ve Tepkisel saldırganlığı ayırt edebilmek için ilk olarak Drabick ve Gadow’ un (2012) bulgularına uygun
olarak T-DSM-IV-Ö içerisinde listelenen Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu semptomlarından 19, 24 ve 25.
soruların Emosyonel/ Öfke/ İrritabilite belirtilerini sorguladığı kabul edilmiştir. Belirtilen maddelerden
ortalama+ 2 S.D. ve üzeri puan alanların klinik olarak anlamlı belirti sergilediği düşünülmüştür (> 10 puan).
Emosyonel/ Öfke/ İrritabilite belirtileri anlamlı olmayan ancak insan, hayvan veya nesnelere saldırganlığı klinik
olarak anlamlı düzeyde olanların Amaçlı Saldırganlık, hem Emosyonel/ Öfke/ İrritabilite belirtileri hem de
saldırganlığı klinik olarak anlamlı düzeyde olanların ise Tepkisel Saldırganlık gösterebileceği kabul edilmiştir.
İstatistiksel değerlendirme
Bu çalışmada anksiyete, AD ve YDB ilişkisinin değerlendirilmesi için SPSS 20.0- AMOS programı ile
uygulanan Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) kullanılmıştır. Anlamlılık değeri 0.05 olarak belirlenmiştir (Çiftyönlü).
Sonuç: Çalışma örneklemine ortalama yaşı 11.1 ± 2.6 ( Yaş aralığı 8– 17) olan 224 (% 82.0) erkek, 50 (% 18.0)
kız toplam 274 olgu dahil edilmiştir. Kız ve erkeklerin ortalama yaşları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir
fark bulunmamaktadır. Çocukların büyük çoğunluğu ilköğretim (n = 232, % 85.0) küçük bir bölümü ise lise (n =
42, %15.0) öğrencisidir.
YEM uygulandığında, cinsiyet ve anksiyete duyarlılığı arası olumlu ve çift yönlü ilişki olduğu, buna karşılık
anksiyete duyarlılığının anksiyete düzeyi ile olumlu ve tek yönlü ilişki gösterdiği görülmüştür (Şekil 1).
Anksiyete duyarlılığının bilişsel bileşenleri insanlara yönelik amaçlı saldırganlıkla olumsuz ilişki göstermektedir.
Dikkat eksikliği belirti puanları nesnelere yönelik amaçlı saldırganlıkla ve insan, hayvan ve nesnelere yönelik
olabilen tepkisel saldırganlıkla olumlu ilişkilidir. Hiperaktivite belirti puanları ise sadece tepkisel saldırganlıkla
(insan, hayvan veya nesnelere) olumlu olarak ilişkili bulunmuştur. YEM sonuçlarına göre amaçlı ve tepkisel
saldırganlık birbirlerinden büyük ölçüde ayrışmaktadır (p = .013).
Yorum: Bu çalışmada anksiyete duyarlılığının bilişsel belirtilerinin amaçlı saldırganlık açısından koruyucu
olabileceği ancak tepkisel saldırganlıkla ilişkisiz olduğu saptanmıştır. DEHB daha çok tepkisel saldırganlığı
artırarak etki gösteriyor gibi görünmektedir. Bu çalışma anksiyete, AD ve saldırganlık ilişkisini YEM kullanarak
inceleyen yazındaki ilk çalışma olmakla birlikte sınırlılıkları da bulunmaktadır. Bulgularımızın daha geniş
örneklemlerle desteklenmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
SB – 06 ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI ÖĞRENCİLERİNİN BENLİK SAYGISI
İLE ANNE BABAYA BAĞLANMA ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN
İNCELENMESİ
F. Elif Kılınç* ,Tülay Şener**
*AİBÜ Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, Bolu, [email protected]
**Çağdaş Eğitim Kooperatifi Özel Beşevler Anaokulu,, Bursa, [email protected]
Özet
Amaç: Benlik saygısı, bireyin kendisini yetenekli, önemli, başarılı ve değerli biri olarak algılama derecesidir.
Benlik, kişinin başkalarının kendisine nasıl tepkide bulunduğu ile ilgilenmesinin bir sonucu olarak sosyal
iletişim içinde ortaya çıkmaktadır. Kişiliğin temellerinin atıldığı aile ortamında kazanılan deneyimler kişinin
benlik kavramının gelişiminde son derece etkilidir. Ancak benlik saygısı ergenlik döneminde önem kazanan bir
boyuttur. Bu dönemde geliştirilen benlik saygısı bireyin erken yıllardan itibaren ona sunulan yaşantının bir
sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle araştırmada bireyin algısı açısından anne babasıyla kurduğu ilişki
örüntüsü ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırmanın amacını gerçekleştirmek için betimsel yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubunu Uludağ
Üniversitesi Yenişehir İbrahim Orhan Meslek Yüksekokulu’na devam eden Çocuk Gelişimi Programı 1. ve 2.
Sınıf öğrencilerinden 117 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada, veri toplama aracı olarak “Kisisel Bilgi Formu”,
“Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri” ve “Ana-Babaya Bağlanma Ölçeği” kullanılmıştır.
Sonuçlar: Araştırma sonuçları üniversite öğrencilerinin benlik saygısının anne babaya ilişkin görüşlerine göre
farklılaşıp farklılaşmadığı t-testi ile analiz edilerek, sonuçlar literatür ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Çocuk Gelişimi, Benlik Saygısı, Anne Babaya Bağlanma
SB – 07 YENİDOĞANLARDA KAN OKSİJEN SATURASYON DEĞİŞİMİ VE
31
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
ANNELERİN BAĞLANMA BİÇİMİ
Yrd. Doç. Dr. Gonca ÇELİK*, Yrd. Doç. Dr. Ferda ÖZLÜ**, Doç. Dr. Ayşegül TAHİROĞLU*, Prof. Dr. Ayşe
AVCI*, Prof. Dr. Mehmet SATAR**, Ar.Gör.Dr. İpek SÜZER **,Hem. Salime Kılınç**, Hem. Mehtap UZEL*
*Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı Hastalıkları
** Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenidoğan Kliniği
Amaç: Intrauterin dönemden dış dünyaya geçişte bakımverenin gözetiminde bebek yeni çevreyle denge kurmak
durumundadır. Bu dengenin sağlanmasında bebeğin fizyolojik ihtiyaçlarının fark edilmesi bağlanmanın temel
aşamasını oluşturur. Özellikle düşük doğum ağırlıklı bebeklerin ana kucağı ile bakım alması klasik yeni doğan
bakım şartlarına göre morbidite ve mortalite üzerine olumlu bulunmuştur. Bağlanma bozukluklarının kalıcı
olabilecek bedensel-ruhsal sonuçlarının öngörülmesine karşılık yaşamın ilk anlarında bağlanmanın herhangi bir
fizyolojik göstergesi ile ilgili henüz yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma yeni doğan yoğun bakımda
görevli hemşirelerin anne ile temas sonrasında bebek kan oksijen saturasyonunda bireysel farklılıkların olduğu
gözlemine dayanarak planlanmıştır. Çalışmanın amacı, annelerin bağlanma biçimi, anksiyete, depresyon
düzeyleri ile temas sonrası bebeklerin kan oksijen saturasyonu değişiminin olası ilişkisinin araştırılmasıdır.
Yöntem: Çalışmaya toplamda 37 anne ve bebeği dahil edilmiştir. RSQ (İlişki Ölçekleri Anketi), YİYE (Yakın
İlişkilerde Yaşantılar Envanteri), Süreklilik Durumluluk Kaygı Envanterleri, Hamilton Anksiyete ve Hamilton
Depresyon ölçekleri doldurulmuştur. Bu gözlemin olası karıştırıcı etkenlerini indirgemek amaçlı anemik olan,
ventilasyon desteği alan, ileri derecede konjenital anomalisi olan bebekler dışlanmıştır. Yeni doğan hemşireleri
küvözdeki bebeklerin anne ziyareti öncesi ve sonrasında ortalama oksijen saturasyonu, ağlamaları ile temas
süresi, temas sırasında babanın varlığı, annenin sözel iletişiminin olup olmadığı ve diğer sosyodemografik
değişkenleri kaydetmiştir. İstatistiksel analizler SPSS for Windows (16.0 versiyonu) ile yapılmıştır.
Sonuçlar: Temas sonrası oksijen düzeyinde artma olan grupta RSQ ölçeği güvenli bağlanma tipi n=13 iken
korkulu ve kaygılı bağlanma yoktu. (p=0,027) Benzer biçimde güvenli bağlanma alt grup ortalaması korkulu ve
saplantılı bağlanma alt grup puanlarına oranla yüksekti (49.1±16.8;41.6±6.1;35.8±7.5 p=0,003). STAI 1
ortalaması oksijen artışı olan grupta oksijen düzeyinde azalma olan ve değişiklik olmayan diğer iki gruba göre
daha düşüktü. (39.8±4.5; 46.8±8.2; 43.0±6.4 p=0,025 ) oksijen saturasyonu artan grupta anne bebek temas süresi
diğer iki gruba oranla daha fazlaydı. (21.3±19.3; 10.0±5.0; 10.0±4.6 p=0,098). Temas sonrası ağlamanın olduğu
grupta annelerin HAM A şiddetli grupta n=4 hasta var iken orta ve hafif anksiyete gruplarında hasta olmadığı
gözlendi.( p=0,042)
Yorum: Bu çalışmanın sonucu ile bebekte görülen oksijen saturasyonu, ağlama gibi değişkenler ile annenin
bağlanma biçiminin anne bebek etkileşiminin kalitesini fizyolojik olarak öngörebildiği düşünülmüştür. Doğum
sonrası bebek ile fiziksel temasın bir an önce ve konforlu biçimde sağlanmasının bağlanma biçimine kalıcı
olabilecek etkilerine yönelik yenidoğan yoğun bakım servisleri ile geniş örneklemli izlem programlarının
geliştirilmesi önerilmektedir.
SB – 08 RİSKLİ GEBELİKLERDE PRENATAL BAĞLANMA VE İLİŞKİLİ
ETMENLER: BİR ÖN ÇALIŞMA
Ömer Faruk Akça*, Harun Toy**, Rukiye Çolak Sivri*, Sabri Hergüner *
*Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
**Kadın Hastalıkları ve Doğum AD
Amaç: Anne-bebek ardındaki güvenli bağlanma bebeğin sosyal ve bilişsel gelişiminin yanı sıra bebeğin
erişkinlik döneminde diğer insanlara olan bağlanmasını da etkilemektedir. Prenatal dönemde annenin bebeğine
olan bağlanması, doğum sonrası bağlanmayı ve bebekle ilgili algı ve düşüncelerini öngörmektedir. Prenatal
dönemde anne-bebek ilişkisini araştıran çalışma sayısı oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada bebeğini kaybetme riski
bulunan anne adaylarının bebeklerine olan bağlanmaları ve bağlanmayı etkileyen faktörlerin araştırılması
amaçlanmıştır.
Yöntem: Meram Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı’nda takip edilen, 3. trimesterdeki
(28 – 34 hafta arasında) gebelerden, araştırmaya katılmayı kabul eden, riskli gebeliği bulunan 40 anne adayı ve
gebeliğinde herhangi bir risk bulunmayan 40 anne adayı olmak üzere toplam 80 kişi araştırmaya alınmıştır.
Araştırmanın dışlama kriterleri olarak her iki grup için de; riskli gebelik nedeni olarak belirtilenler dışında kronik
bir hastalığının olması, son 6 ay içinde psikiyatrik tedavi almış olmak ve ilkokulu bitirmemiş olmak olarak
belirlenmiştir. Araştırma kapsamında katılımcılara Sosyodemografik Veri Formu, Prenatal Bağlanma Ölçeği,
Edinburgh Depresyon Ölçeği ve Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri uygulanmıştır. İki gruptaki anne adayları bu
ölçeklerden aldıkları puan bakımından karşılaştırılmıştır. Ayrıca Edinburgh Depresyon Ölçeği’nden 12’den
32
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
yüksek puan alan anne adaylarının depresyon tanısı aldığı varsayılarak depresyon tanısı alma bakımından iki
grup karşılaştırılmıştır.
Bulgular: Riskli gebeliği olan (RG) ve gebeliğinde herhangi bir risk bulunmayan normal gebelik sürecindeki
(NG) anne adayları yaş, gebelik haftası ve eğitim düzeyleri bakımından karşılaştırılmış ve gruplar arasında
farklılık saptanmamıştır (p>0.05). Anne adaylarının bebeklerine olan bağlanmaları karşılaştırıldığında, RG anne
adaylarının bağlanma puanlarının NG anne adaylarından daha yüksek olduğu (t=3.5, p=0.001), ayrıca RG anne
adaylarının NG anne adaylarına göre daha yüksek düzeyde depresif belirti gösterdikleri belirlenmiştir (t=3.0,
p=0.003). RG bağlanma puanları ortalaması 2.45 (±0.44), NG bağlanma puanları ortalaması 2.09 (± 0.48) olarak
belirlenmiştir. Edinburgh Depresyon Ölçeği puanları ortalaması RG için 11,8 (±5.8), NG için 8 (±5.3) olarak
belirlenmiştir. RG Durumluk ve sürekli kaygı düzeyleri bakımından karşılaştırıldığında sürekli kaygı düzeyleri
bakımından iki grup arasında anlamlı farklılık saptanmazken (t=0.8, p=0.41), durumluk kaygı düzeyleri RG anne
adaylarında daha yüksek olarak bulunmuştur (t=2.3, p=0.02). Sürekli kaygı envanteri ortalaması RG için 44
(±7.3), NG için 42.6 (±8.1), Durumluk kaygı envanteri ortalaması RG için 42.1 (±11.1), NG için 36.5 (±9.5)
olarak belirlenmiştir. Edinburgh Depresyon Ölçeği’ne göre RG’daki anne adaylarının 23’ü, NG’daki anne
adaylarının ise 4’ü depresyon tanısı almıştır ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı olarak bulunmuştur
(x2=13.8, p<0.001).
Yorum: Bu çalışmanın sonuçlarına göre RG anne adaylarının depresif belirtilerinin daha şiddetli olmasına
rağmen bebeklerine olan bağlanmaları daha güçlüdür. Bebeğini kaybetme ihtimali nedeniyle annelerin
bebeklerine daha güçlü bağlanmaları bu bulguyu açıklayabilir. Ayrıca RG anne adaylarının sürekli kaygı
düzeyleri NG anne adayları ile benzer düzeylerde iken durumluk kaygı düzeylerinin daha yüksek olması
bebeğini kaybetme riskinin kaygıda artışa neden olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Çalışmamızın sonuçları
riskli gebeliği olan anne adaylarının depresyon ve kaygı belirtileri açısından değerlendirilmesi ve gerektiği
durumlarda psikiyatri kliniklerine yönlendirilmesini önermektedir.
SB – 09 Bir Üniversite Hastanesinin Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı Okul Öncesi Çocuk Polikliniğine Getirilen Kız ve Erkek Çocukların Anne
ve Babalarında Depresif Belirtiler, Savunma Biçimleri ve İlişkili olduğu Özellikler: Bir
Ön Çalışma
Zehra Topal*, Nuran Demir*, Taha Can Tuman**, Didem Yağcı Yetkiner***, Özlem Şeyda Uluğ***, Ali Evren
Tufan*
*Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
**Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
***Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
Amaç: Okul öncesi çocuklarda duygulanım ve davranım sorunları yaygınlıkları, süreğen olma olasılıkları,
gelişime etkileri ve erken tanı, destek ve koruyucu ruh sağlığı bakımından önemleri nedeniyle gün geçtikçe daha
çok araştırılmaktadır . Bu yaş grubundaki araştırmalar daha çok dışa yönelim sorunlarına odaklanmıştır. Türkçe
yazında Ayrılık Kaygısı Bozukluğu tanısı alan çocuklar ve annelerinde mizaç özellikleri üzerine yürütülmüş
araştırmaların dışında ebeveynlerin depresif belirti şiddeti, kullandıkları savunma biçimleri ve çocuklarındaki
mizaç özellikleri arasındaki ilişkilere odaklanan herhangi bir araştırmaya rastlanamamıştır.
Yöntem: Kesitsel düzendeki, geriye dönük bu araştırmanın evrenini AİBÜ Tıp Fak. Hastanesi ÇERSAH AD
Okul Öncesi Çocuk polikliniğine 2012 yılı Temmuz ve Aralık ayları arasında başvuran 150 hasta oluşturmuştur.
Bu hastalar arasında Sağlık Kurulu Raporu almak üzere başvurmamış, süreğen nörolojik/ tıbbi hastalığı olmayan,
en az üç görüşme yürütülmüş, 3- 6 yaş arası 24 çocuğun (16.0 %) verileri değerlendirilmiştir. Değerlendirme
görüşmesinin ardından Anne ve Babalar kendileri için Beck Depresyon Envanteri, Savunma Biçimleri Testi ve
Aile Değerlendirme Ölçeği’ ni, çocukları için de DEHB ve Yıkıcı Davranım Bozuklukları Belirtilerinin Okul
Öncesi Dönem Tarama ve Değerlendirme Ölçeği ve Çocuk Davranış Listesi Kısa Formu’nu doldurmuşlardır.
Çocukların gelişimsel olarak değerlendirmesi için Ankara Gelişimsel Tarama Envanteri (AGTE) uygulanmıştır.
İstatistiksel analizlerde Ki Kare, Mann- Whitney U ve Spearman non-parametrik korelasyon testi uygulanmıştır.
Tüm analizler araştırıcı olarak planlanmış ve P 0.05 olarak alınmıştır.
Sonuç: Araştırmaya yaşları ortancası 44.0 ay (Çeyrekler arası Aralık, IQR = 15.0 ay) 24 çocuk dahil edilmiştir
(% 54.2 Erkek). Anne ve babaların yaşlarının ortancaları ise sırasıyla 32.0 (IQR= 9.0) ve 35.0 (IQR= 11.0) yıl
olarak saptanmıştır. Çocukların çoğunlukla çekirdek aile içerisinde büyütüldükleri ve ilk çocuk oldukları
görülmüştür (her iki değişken için % 70.8). Erkek ve kız çocukların ve ebeveynlerinin sosyodemografik
özellikleri bakımından anlamlı fark saptanamamıştır. Beş olgunun annesinin hamilelik döneminde tıbbi/ ruhsal
sorunlar yaşadığı (% 20.8), iki olgunun miadından önce doğduğu ve doğum sonrası sorunlar yaşadığı (% 8.3),
annelerin çoğunlukla sezaryenle doğum yaptığı (% 62.5) saptanmıştır. Poliklinik başvurusu olan annelerin
sadece birinde (% 4.2) doğum sonrası dönemde Major Depresif Bozukluk öyküsü saptanabilmiştir.
33
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Erkek ve kız çocukların doğum ağırlıkları, gelişim basamakları ve AGTE ile değerlendirilen gelişim düzeyleri
arasında anlamlı fark saptanamamıştır. ADÖ ile değerlendirildiğinde, polikliniğe getirilen çocukların ailelerinin
gereken ilgi, duygusal tepkiler, ve sorun çözme alanlarında sorun yaşayabildikleri görülmüştür. Erkek ve kız
çocukların ADÖ ile değerlendirilen aile işlevleri, anne ve babaların BDE ve SBT-40 ölçeklerinden aldıkları puan
ortancaları arasında anlamlı fark saptanamamıştır. Kız çocukların ÇDL-KF ile değerlendirilen mizaç alt
boyutlarından rahatsızlık ve mutsuzluk alanlarında erkek çocuklara göre anlamlı ölçüde daha yüksek puan
aldıkları görülmüştür.
Yorum: Bulgularımız, okul öncesi polikliniğe getirilen çocukların ailelerinde gereken ilgiyi gösterebilme,
duygusal tepkiler verme ve sorun çözme alanlarında sorun yaşanabileceğini düşündürmektedir. Kız çocuklar
mizaç alt boyutlarından rahatsızlık ve mutsuzluk alanlarında erkek çocuklara göre anlamlı ölçüde daha yüksek
puan almaktadır. Okul öncesi çocukların ebeveynlerinin, özgün tanılar için belirtileri eşik altında kalsa dahi
psikopatoloji, savunma düzenekleri ve aile işlevleri açısından değerlendirilmeleri önemli olabilir. Bulgularımızın
daha geniş örneklemlerle, uzunlamasına ve çok merkezli olarak yürütülecek araştırmalarla desteklenmesine
ihtiyaç duyulduğu söylenebilir.
SB – 10 ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMASI VE KOMPLEKS PTSD
Dr.Veysi ÇERİ
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Amaç: Post Travmatik Stress Bozukluğundan farklı bir tanı olup travma alanında çalışan uzmanlarca PTSD’den
daha sık görüldüğü ve daha kronik bir gidişat sergilediği belirtilen ‘Kompleks PTSD’’ ile ilgili güncel literatürün
gözden geçirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çocuklarda Kompleks PTSD ile ilgili literatur araştırması yapılarak, konu ile ilgili güncel makale ve
çalışmalar gözden geçirildi, travma alanında çalışan uzmanların kompleks PTSD ile ilgili değerlendirmelerine
başvuruldu. Elde edilen veriler powerpoint sunumu eşliğinde sözel olarak sunulmak üzere hazırlandı .
Sonuç: Çocukluk çağında uzun sureli fiziksel ya da seksüel istismar/travma’ya maruz kalmış olup, ruhsal sekel
edinmiş kişilerin bir çoğu PTSD kriterlerini tam olarak karşılamamaktadır. Erken yaşlarda, uzun süreli maruz
kalınan, özellikle kişilerarası etkileşim/ilişki kaynaklı travma(lar)ın, psikolojik işlevsellik ve bütünlük üzerine
etkisi PTSD semptomatolojisinin oldukça üzerindedir. Duygusal labilite, öfke kontrolü, dissosiyatif semptomlar,
somatizasyon, karakter patolojisi ve psikiyatrik tedaviye direnç gibi bir çok durumun bu doğadaki travma(lar)
ile ilşkili olduğu görülmektedir.
34
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
POSTER BİLDİRİLERİ
35
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB-001 ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI HASTALIKLARI POLİKLİNİĞİNE
BAŞVURAN HASTALARIN WISC-R PUANLARI İLE İLİŞKİLİ ÖZELLİKLER
Abdurahman Cahid Örengül, Ender Atabay, Alperen Bıkmazer, Zeynep Yazıcı, Neşe Perdahlı Fiş
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
[email protected]
AMAÇ: Zeka, genetik ve çevresel faktörlerden etkilenebilen önemli bir yetidir. Çevresel değişkenler, aile
genişliği, sosyoekonomik durum, ebeveyn eğitim düzeyi gibi faktörleri içermektedir. Wechsler Çocuklar İçin
Zekâ Ölçeği (WISC-R) Çocuk Psikiyatrisi polikliniklerinde ve araştırmalarda çocuğun bilişsel becerilerini
belirlemek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Farklı tanı gruplarında özellikle alt test profilleri
değişebilmektedir. WISC-R uygulanma sürelerini kısaltabilmek için çeşitli kısa formlar oluşturulmuştur. Bu
formlar tüm testleri uygulamanın mümkün olmadığı zamanlarda tarama amaçlı kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
Bunlar arasında Kaufman formülü dört alt test, Kennedy-Elder formülü ise beş alt test üzerinden toplam zeka
skoru vermektedir. Bu çalışmada öncelikle Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniğine Başvuran
hastaların WISC-R puanları ve ilişkili özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. İkinci amaç ise ve Kaufman ile
Kennedy-Elder metodlarına göre hesaplanan toplam skorların orijinal WISC-R toplam skorlarını yordama
gücünün değerlendirilmesidir.
YÖNTEM: Marmara Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği’ne 2012
yılında başvurmuş WISC-R uygulanmış 94 olgunun WISC-R profilleri ve sosyodemografik özellikleri
değerlendirilmiştir. Hastaların Kaufman ve Kennedy-Elder’ in kısa formlarına göre WISC-R toplam skorları
hesaplanıp orijinal WISC-R toplam skoru ile karşılaştırılmıştır. İstatistiksel analizler SPSS (17.0) paket programı
ile yapılmıştır.
SONUÇ: Çalışmaya alınan çocukların ortalama yaşları 10 (± 2,5) yıldı. Çocukların %64’ ü erkekti.
Çocukların % 6,4’ünde orta düzeyde zeka geriliği, %18,1’inde hafif düzeyde zeka geriliği, %41,5’inde
sınırda/donuk zihinsel kapasite, %22,3’ ünde normal zeka, %11,7’sinde parlak zeka düzeyi saptanmıştır.
Babası lise ve üzerinde eğitimli olanların sözel puanları anlamlı olarak (p= 0,03) daha yüksekti. Ancak anne
eğitimi, doğum kilosu, doğum komplikasyon olup olmaması ve yürüme zamanı ve tuvalet eğitimi zamanıyla
WISC-R puanları arasında ilişki bulunmamıştır. Çocuğun cümle kurmaya başladığı zamanla benzerlikler (r=0,416, p= 0,001), sözcük dağarcığı (r=-0,327, p= 0,001), yargılama (r=-0,266, p=0,038) alt testleri ve sözel IQ
arasında anlamlı negatif korelasyon (r=-0,364, p= 0,004) bulundu. Toplam zeka puanları ile WISC-R Kaufman
formülü (r=96,6, p<0,001) ve Kennedy-Elder formülü arasında (r=96,5, p<0,001) istatistiksel olarak anlamlı
pozitif korelasyon saptandı.
YORUM: Baba eğitimi ve çocuğun erken cümle zamanı sözel zeka ile ilişkili bulunmuştur. Ek olarak, yazın
bilgisinde adları sıkça geçen Kaufman ve Kennedy-Elder kısaltılmış WISC-R formüllerinin ülkemiz klinik
örneklemlerinde de tarama amaçlı kullanım için uygun olabileceğini düşünüldü. Ancak daha geniş klinik
gruplarda da bulguların tekrarlanması gerekmektedir.
PB-002 DEHB’Lİ ÇOCUKLARDA TV VE BİLGİSAYAR MARUZİYET SÜRELERİ
VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI
Abdurahman Cahid Örengül*, Alperen Bıkmazer*,Leyla Ezgi Tüğen*, Pınar Ay**, Ayşe Rodopman Arman*
* Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
** Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
[email protected]
AMAÇ: Medya araçlarının yaygın olarak kullanılmasıyla birlikte çocuklar üzerindeki etkilerinin bilinmesi önem
kazanmaktadır. Okulöncesi dönem çocuklarında dikkat problemleri ve aktivite seviyesiyle televizyon (TV)
izleme süreleri arasında ilişki olduğu gösterilmiştir. Ayrıca günde 1 saatten fazla bilgisayar ya da video oyunları
oynayan çocuklarda daha fazla dikkat problemleri görüldüğü bildirilmiştir. İlkokul çocuklarında Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu(DEHB) ile internet kullanımı ilişkisi olduğu gösterilmiştir. Bu çalışmada DEHB'li
çocuklarda günlük TV ve bilgisayar kullanım süreleri ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi ve yaş ve cinsiyet olarak
eşleştirilmiş DEHB’si olmayan çocuklarla karşılaştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmanın örneklemini Marmara Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen ruh sağlığı ve hastalıkları
Kliniği’nde DEHB tanısı ile izlenen 8-15 yaş arasındaki araştırmaya katılmaya gönüllü olan 48 çocuk
oluşturmuştur. Çalışmanın kontrol grubunu ilköğretim öğrencileri arasından ebeveynlerine DSM-IV tabanlı
DEHB değerlendirme listesi ve sosyodemografik form doldurtularak seçilen sağlıklı çocuk grubu
36
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
oluşturmuştur. Hazırlanan sosyodemografik form ile sosyodemografik veriler ile TV ve bilgisayar kullanımı ile
ilgili bilgiler derlenmiş, Çocuklar İçin Duygulanım Bozuklukları Ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi- Şimdi Ve
Yaşam Boyu Versiyonu- Türkçe Versiyonu (K-SADS-PL, Kiddie-Schedule for Affective Disorders and
Schizophrenia-Present and Lifetime Version) ile psikiyatrik tanılar saptanmıştır. İstatistiksel analizler SPSS
(17.0) paket programı ile yapılmıştır.
SONUÇ: DEHB’li çocukların (n=48) yaş ortalaması 10,5 (± 1,8) yıl, kontrol grubunun(n=53) yaş ortalaması 9,7
(± 0,5) yıldı. DEHB’li çocukların %85’i erkek, kontrol grubunun %87’ si erkekti. DEHB’li çocukların %58’i
günde 3 saat ve üzerinde TV izlerken bu oran kontrol grubunda %30’du ve aradaki fark istatistiksel
olarak(p=0,03) anlamlıydı. DEHB’li çocukların %25’i günde 3 saat ve üzerinde bilgisayar oynarken kontrol
grubunda bu oran %19’du ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. DEHB’li çocukların %50’si günde
toplam 4-6 saatini TV ve bilgisayar başında geçirmekteyken, bu oran kontrol grubunda %25’ti. DEHB’li
çocuklarda bilgisayar oynama süreleri TV izleme süreleriyle ilişkili değilken, normal örneklemde ilişkili
(p=0,002) bulundu. Her iki grubun da TV izleme ve bilgisayar oynama süreleri ders başarısıyla ilişkili değildi.
Çocukların TV izleme ve bilgisayar oynama süreleri ile ebeveynlerin yaş, eğitim durumu, gelir düzeyi ve
çocukların odasında TV ya da bilgisayar olup olmaması arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır.
YORUM: Çalışmamızda, DEHB’si olan çocukların DEHB’si olmayan çocuklara göre daha fazla TV izlediği
bulunmuştur. Ancak bu durum ders başarısı ve sosyodemografik değişkenler ile ilişkili bulunmamıştır. Özellikle
DEHB’li çocukların önemli bir kısmının günde 4 saatten fazla TV ve bilgisayar kullanımı olduğu göz önünde
bulundurulursa DEHB’li çocuklarda medya kullanımının etkileri konusunda daha fazla araştırma yapılması
gerekmektedir.
PB – 003 DSM-V’İN BELİRLEDİĞİ DEHB RESTRİKTİF ALT TİPİ GEÇERLİ BİR
TANI MI? DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN
YÜRÜTÜCÜ İŞLEVLER,
GENETİK VE ÇOKLU BEYİN GÖRÜNTÜLEME
YÖNTEMLERİYLE BÜTÜNSEL DEĞERLENDİRİLMESİ
Ali Bacanlı1, Serkan Süren1, Kemal Utku Yazıcı1, Buket Kosova2, Duygu Aygüneş2, Cem Çallı3, Cahide Aydın1,
Eyüp Sabri Ercan1
1
E.Ü.T.F. Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, 2E.Ü.T.F Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, 3E.Ü.T.F
Radyoloji Anabilim Dalı
AMAÇ: Bu araştırmanın amacı alt tipleri çok iyi belirlenmiş, geniş bir DEHB örnekleminde yürütücü
işlevlerinin bilgisayarlı bir test baterisiyle değerlendirilmesi sonrasında genetik skorlama yapılması ve en son
olarak genetik skorlamaya göre sınıflandırılan olguların çoklu beyin görüntüleme yöntemleriyle incelenmesidir.
Bu bağlamda genetik risk faktörüne göre sınıflandırılmış DEHB’li olguların fMRI yöntemiyle bilişsel görev
esnasında DEHB patofizyolojisiyle ilişkilendirilmiş beyin bölgelerinin aktivasyonu, DTI yöntemiyle bu bölgeler
arasındaki beyaz cevherin mikrostrüktürel yapısının ve ASL yöntemiyle perfüzyonun değerlendirilmesi
amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmamızın örneklem grubu, 8-15 yaş arası, 300 olgudan oluşmuştur (100 DEHB Bileşik Tip, 50
Dikkat Eksikliği, 50 Restriktif, 100 sağlıklı kontrol). Çalışmaya katılan tüm olgulara bilgisayarlı nöropsikolojik
test bataryası uygulanmış ve DRD4 ve DAT 1 genotiplerine göre genetik skorlama için tükrük örneği alınmıştır.
Genetik skora göre sınıflanan 96 olgu (her tanı grubundan 24 olgu) fMRI, DTI ve ASL’den oluşan multimodal
görüntülemeye alınmıştır.
BULGULAR: Çalışmada yer alan olguların nöropsikolojik test bataryası sonuçlarına göre kontrol grubu ve
DEHB olan olguların tüm alt testlerde anlamlı olarak farklılaştığı belirlenmiştir. DEHB alt tipleri ayrı ayrı ele
alındığında, DEHB restriktif tipin psikomotor hız ve reaksiyon süresi alt testlerinde diğer DEHB olgulardan
anlamlı olarak daha yavaş oldukları, çoklu dikkat testinde ise bileşik tipin en fazla bozulma yaşadığı
belirlenmiştir. Continous Performance Testte restriktif tip olguların omisyon, bileşik tip olguların ise daha fazla
komisyon hatası yaptığı belirlenmiştir.
DRD4 geni 7. tekrarlayan aleli ve DAT 1 geni 10. tekrarlayan alelinin homozigot olmasına göre kontrol ve tanı
grupları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Kontrol ve DEHB olan olgular alt tiplere ayrılarak
karşılaştırıldığında DRD4 geni 7. tekrarlayan alelinin restriktif tipte diğer alt gruplardan anlamlı olarak daha sık
olarak bulunduğu belirlenmiştir.
Multimodal görüntüleme sonrasında DEHB olan olguların başta fronto-striatal ve occipital bölgeler olmak üzere
kontrol grubundan farklılaştığı belirlenmiştir. fMRI’da Restriktif tip olguları, DE baskın tip olgularına kıyasla
NoGo (inhibisyon) görevi esnasında özellikle occipital ve parietal bölgelerde, Go (dikkati sürdürme) görevi
esnasında ise yine occipital ve parietal bölgelerle birlikte daha yaygın alanlarda (frontal, temporal ve subkortikal
37
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
bölgelerde) aktivasyon artışı anlamlı derecede farklılaşmıştır. Restriktif tip olgularında NoGo görevi esnasında
sadece occipital ve parietal bölgelerde aktivasyon artışlarında farklılaşma var iken asıl sorun yaşadıkları dikkati
sürdürme ile ilgili Go görevi esnasında daha yaygın aktivasyon görülmüştür. Restriktif tip olgularının DTI’da da
kontrol grubuna kıyasla AD (aksial difüzite) değerlerinde bahsedilen alanlar arasındaki beyaz cevher
projeksiyonlarında yapısal farklılıklar gösterdiği, ASL’de ise bahsedilen alanlarının perfüzyonunun Kombine tip
olgularına göre daha fazla artış olduğu saptanmıştır.
TARTIŞMA: Bu çalışmada, DEHB’nin etiyolojisine bütünsel bir yaklaşımla DTI ile yapısal, fMRI ile
fonksyonel ve ASL yöntemi ile perfüzyonel olarak saptanabilecek olası farklılıkların; DEHB’de en önemli aday
genler olan DRD4 ve DAT1 ile ilişkisinin yordandığı ve temel patoloji olan yürütücü işlevlerin de
değerlendirildiği literatürdeki ilk çalışmadır. Çalışmamız aynı zamanda DSM-V için önerilen DEHB-Restriktif
tipinin kapsamlı olarak araştırıldığı ve diğer alt tiplerden farklılaştığı nöropsikolojik, genetik, yapısal ve
fonksiyonel özelliklerinin gösterildiği yazındaki ilk çalışmadır.
PB – 004 8-12 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARDA ENÜREZİS NOKTURNA’NIN YAŞAM
KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ
Ali Güven Kılıçoğlu, Caner Mutlu, Mustafa Kayhan Bahalı, Hilal Adaletli, Hatice Güneş, Handan Metin,
Hamiyet İpek Toz, Özden Şükran Üneri
Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Kliniği
AMAÇ: Enürezis nokturna çocuk psikiyatrisi klinik pratiğinde sık karşılaşılan, çocuk ve ailenin yaşantısını
önemli ölçüde etkilediği düşünülen bir bozukluktur. Bu çalışmada 8-12 yaş grubu çocuklarda enürezis
nokturnanın anne ve kendileri açısından yaşam kalitesi algısı üzerine etkileri ve enürezis nokturnalı çocukların
yaşam kaliteleri ile ilgili algılarının sağlıklı kontrol grubu ile karşılaştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmaya 02.01.2012-31.12.2012 tarihleri arasında polikliniğimize gece alt ıslatma şikayetiyle
başvuran ve DSM-IV- TR’ye göre enürezis nokturna tanı kriterlerine uyan 8-12 yaş arasındaki 74 çocuk ve
annesi araştırma grubuna alınmıştır. Kontrol grubuna ise 101 sağlıklı çocuk ve annesi dahil edilmiştir. Her iki
gruptaki çocuklardan Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ) çocuk formunu, annelerden ise ÇİYKÖanne baba formunu doldurmaları istenmiştir.
SONUÇ: ÇİYKÖ puanları açısından annelerin ve çocukların yapmış olduğu değerlendirmelerin her ikisinde de
enürezis nokturnalı çocukların fiziksel sağlık, psikososyal sağlık ve ölçek toplam puanları açısından kontrol
grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük olduğu saptanmıştır (p<0.05).
YORUM: Yazında enürezisin benlik saygısı üzerine olumsuz etkisi olduğu ve bir stres faktörü olarak
değerlendirilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bununla birlikte çocuklarda enürezis nokturnanın yaşam kalitesi
algısı üzerine etkisi ile ilgili çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Ulaşabildiğimiz kadarıyla çalışmamız Türkiye’de bu
konuyla ilgili yapılan ilk çalışmadır. Çalışma sonuçlarımız ışığında 8-12 yaş grubu çocuklarda, enürezis
nokturnanın yaşam kalitesini ciddi bir şekilde olumsuz etkilediği söylenebilir.
PB – 005
DİKKAT EKSİKLİĞİ/ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU TANISI
KONULAN ÇOCUK VE ERGENLERDE ANKSİYETE, ANKSİYETE DUYARLILIĞI
VE YIKICI DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI İLİŞKİSİ: YAPISAL EŞİTİLİK
MODELLEMESİ
Ayhan Bilgiç*, Serhat Türkoğlu**, Özlem Özcan***, Ali Evren Tufan****, Savaş Yılmaz*, Tuğba Yüksel***
*Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
**Ordu Devlet Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Birimi
***İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
****İzzet Baysal Üniversitesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
AMAÇ: Dikkat Eksikliği/ Hiperaktivite Bozukluğu’ nda (DEHB) anksiyete bozukluğu eş tanısı görülme sıklığı
yüksektir. Anksiyetenin DEHB ve DEHB’ye eşlik eden yıkıcı davranım bozukluklarının (YDB) klinik gidişini
etkilediği bildirilmiştir. Anksiyete duyarlılığı (AD) ise anksiyeteden farklı bir kavram olup, AD’nin bireyin
anksiyete belirtilerine duyarlılığını yansıtan yapısal bir özellik olduğu kabul edilmektedir. Bu çalışmada, DEHB
tanısı alan çocuk ve ergenlerden oluşan bir klinik örneklemde anksiyete, AD ve YDB ilişkisinin
değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
38
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
YÖNTEM: Örneklem 8-17 yaş aralığında, yeni tanı konulmuş toplam 274 olgudan oluşturulmuştur. DEHB
belirti şiddeti Turgay- DSM-IV’ e dayalı Çocuk ve Ergenlerde Davranım Bozuklukları için Tarama ve
Derecelendirme Ölçeği (T-DSM-IV-Ö), Conners Ana-Baba Derecelendirme Ölçeği (CADÖ) ve Conners
Öğretmen Derecelendirme Ölçeği (CÖDÖ) kullanılarak değerlendirilmiştir. Çocuk ve ergenlerin AD ve
anksiyete belirti düzeyleri öz bildirim ölçekleri ile belirlenmiştir. Anksiyete, AD ve YDB arasındaki ilişki yapısal
eşitlik modeli (YEM) kullanılarak analiz edilmiştir.
SONUÇLAR: YEM uygulaması sonucunda, AD sosyal alt ölçek puanlarının T-DSM-IV-Ö ile belirlenen
davranım bozukluğu (DB) belirtileri üzerine negatif yordayıcılığının bulunduğu saptanmıştır. Öte yandan, DB
belirti düzeyinin ise anksiyete şiddeti üzerine pozitif yordayıcılığının olduğu gözlenmiştir.
YORUM: Bu sonuçlar, DEHB tanısı alan çocuk ve ergenlerde anksiyetenin sosyal alandaki belirtilerine yönelik
kişisel duyarlılığın davranım bozukluğu gelişimi açısından önleyici özelliklere sahip olabileceğini, davranım
bozukluğu belirtileri varlığının ise anksiyete bozukluğu gelişimi açısından bir yatkınlık faktörü olabileceğini
düşündürmektedir
PB-006 AİLELERİN KONSULTASYON VE LİYEZON PSİKİYATRİ
POLİKLİNİĞİNE BAKIŞ AÇILARI VE BEKLENTİLERİ: ÖN ÇALIŞMA
Burcu Atar, M. Burak Baytunca, H.Serpil Erermiş, Tuğba Donuk, Nagihan Demiral, Burcu Özbaran, Sezen Köse,
Tezan Köse, Cahide Aydın
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
AMAÇ: Konsültasyon-liyezon psikiyatrisi (KLP) tıbbi durumlar ile psikososyal durumlar arasındaki bağlantıyı
ve etkileşimi araştıran; fiziksel hastalıklara eşlik eden psikiyatrik ve psikososyal tanı, tedavi ve araştırmasında
genel tıp ile işbirliği içinde çalışan bölümdür. Bu ön çalışmada ailelerin pediatrik KLP polikliniklerine geliş
şekli, amacı ve ailelerin bu konudaki bilgi ve beklenti düzeylerinin araştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Bu çalışmada Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim
Dalı KLP polikliniğine 1 ay içinde başvuran hastalar değerlendirilmiştir. Oluşturulan özel bir form ile
sosyodemografik veriler, ailelerin KLP polikliniğine bakış açıları, beklentileri incelenmiştir.
BULGULAR: Şubat 2013’te KLP polikliniğine başvurup, formu uygun şekilde tamamlayan 62 hastaya ilişkin
veriler değerlendirilmiştir. Başvuran hastaların en küçüğü 6 en büyüğü 17 yaşında olup, yaş ortalaması 11,3 tür.
Hastaların çoğu kızdır.(%53,2) Hastaların çoğu polikliniğe ayaktan başvurmuş olup (%88,7) büyük çoğunluğu
(%90,3) konsültasyona geliş nedenlerini biliyorlardı. Hastaların en önemli yakınması dikkat ve akademik başarı
ile ilgili (%35,5) sorunlar olup, psikiyatri konsültasyonu istenmesine bağlı kaygıları yoktu (%75,8). Başvuruların
çoğunda kronik bedensel hastalık bulunmamakla birlikte (%33,9) en sık rastlanan bozukluk epilepsiydi. Çocuk
psikiyatrisi konsültasyonu istenen ailelerin yaklaşık olarak %25 i çocuklarının psikolojik bir sorunu olmadığını
düşünüyordu. En sık belirtilen ruhsal sorunlar ise sırasıyla umutsuzluk(%21), hareketlilik (%17.7) ve
içekapanıklık (%14,5) olarak sıralanmıştır. Ailelerin çocuk psikiyatrisinden beklentileri sorgulandığında ise en
başta ilaç tedavisi (%25,8),daha sonra hastalık hakkında nasıl davranacağını öğrenmek isteme (%22)
gelmekteydi. Ailelerin çoğu tedavide hekim görüşmesi istemekte (%66,1), daha sonra psikolog ile görüşme
(%25,8) ve diğer tedavi yöntemleri (grup terapisi ve uğraş tedavileri) %3,2 gelmekteydi.
TARTIŞMA VE SONUÇ: KLP temelde bedensel hastalığı olan çocuklara hizmet vermekle birlikte, bu çalışma
sonuçlarında olduğu gibi kronik hastalığı olmayan birçok çocuk da görülebilmektedir. Çocukta psikiyatrik belirti
dağılımı ve aile beklenti düzeyi literatür eşliğinde tartışılmıştır.
PB-007 ATOMOKSETİNİN TİROİD FONKSİYONLARI ÜZERİNE ETKİSİ
Canan Tanıdır1, İ. Cansaran Tanıdır2, Erkut Öztürk2, M. Kayhan Bahalı1, Hatice Güneş1, Hilal Doktur Adaletli1,
Özden Ş. Üneri1
Prof. Dr. Mazhar Osman Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları E.A.H, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Kliniği, İstanbul
İstanbul Mehmet Akif Ersoy Göğüs Kalp- Damar Cerrahisi ve Kardiyoloji E.A.H, Çocuk Kardiyoloji Kliniği,
İstanbul
AMAÇ: Atomoksetin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tedavisinde kullanılan
stimulan dışı bir moleküldür. Görece yeni olan kullanımı nedeniyle tiroid fonksiyonları üzerine
yan etki profili kesin olarak bilinmemektedir. Bu çalışmanın amacı DEHB tanılı ve atomoksetin
kullanan çocuk ve ergenlerde, tiroid fonksiyonlarına atomoksetin etkisinin araştırılmasıdır.
39
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
YÖNTEM: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri
polikliniğinde ilk kez dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı konan ve atomoksetin tedavisi başlanan 38
hastanın dosyaları geriye dönük olarak incelenmiştir. Dosyalardan bulunarak not edilen, atomoksetin kullanımı
öncesi ve etkin doz sonrası tiroid fonksiyon değerleri istatistiksel olarak karşılaştırılmıştır.
BULGULAR: Tedavi öncesinde ve sonrasında ölçülen TSH, serbest T4 ve serbest T3 değerleri arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Bir olguda tedaviye başlandıktan 4 hafta sonra TSH
değerinde istatistiksel olarak anlamlı olmayan bir artış olduğu ancak ilaç kesimi sonrası takipte normal sınırlara
gerilediği gözlenmiştir.
SONUÇ: Atomoksetin tedavisi kısa dönemde ve terapotik dozlarda çocuk ve ergenlerde tiroid fonkisyonlarında
bir değişime yol açmıyor gibi görünmektedir. Ancak olgu sayısının az olması, randomize olmayan bir örneklem
olması ve geriye dönük dosya taraması ile yapılan bir çalışma olması nedeniyle bu sonuçların dikkatle
değerlendirilmesi gerekmektedir.
PB-008 ‘YETER Kİ YESİN!’
Canem Kavurma*, Erhan Bayram**, Aylin Özbek*, Semra Hız***
*
Araştırma Görevlisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D., İzmir.
** Uzm. Dr., Şanlıurfa Çocuk Hastalıkları Hhastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Şanlıurfa.
*** Prof.Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları A.D, İzmir.
AMAÇ: Çocuklardaki "iştahsızlık" şikayeti ebeveynleri ve bununla birlikte profesyonelleri endişelendiren
polikliniklerde sık karşılaşılan başvuru nedenlerinden birisidir. Çocukluk döneminde görülen bir çok organik
patolojiye eşlik edebilen bir durum olabileceği gibi, altta yatan herhangi bir organik etiyoloji olmadan bazı
çevresel faktörlerin etkisi sonucunda iştahsızlık ortaya çıkabilmektedir. Bu çevresel faktörler içerisinde; yemeğin
yenildiği yer, yemeğin miktarı, sıklığı ve zamanlaması ile birlikte anne çocuk etkileşimi, ebeveynlerin yeme
stilleri ile çocuklarını besleme stratejileri yer almaktadır.
Bu çalışmada iştahsızlık yakınması ile başvuran ve bu yakınma ile ilişkili bedensel bir bozukluğu olmayan
çocuklarda (a) çocukların yemek zamanı özelliklerini araştırmak ve beslenmelerine etkilerini anlamak, (b)
ebeveynlerin çocuklarını beslenmede kullandıkları stratejilerini tanımlamak, bu stratejileri kullanma sıklıklarını,
çocukların bu stratejiler sonucunda yeme miktarlarındaki değişiklikleri belirlemek (c) ailelerin işlevselliklerini
(d) ve genel ebeveynlik tutumlarını belirlemek amaçlanmıştır.
YÖNTEM: 1 Şubat 2009 ve 1 Mayıs 2009 tarihleri arasında Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Pediatri Polikliniği'ne çocuklarının "iştahsızlık" şikayeti nedeniyle endişelenen ve başvuran çocuklar ve
ebeveynler çalışmaya dahil edilmiştir.
İçleme Kriterleri:
1- Ebeveyninin çocuğunun en az bir aydır her çeşit besine veya belli besinlere karşı olan "iştahsızlık" şikayeti
nedeniyle endişeleniyor olması.
2-Çocukların 1-13 yaş arasında olması.
3-Çocuğun büyümesini etkileyecek, ağrıya sebep olacak veya yeme sırasında rahatsız olmasına neden olacak
herhangi bir fiziksel hastalığının olmaması.
4-Çocuğun yaygın gelişimsel bozukluk, mental retardasyon ve nörolojik hastalık tanısının olmaması.
5-Ebeveynde doğru yanıtlar vermesini veya görüşmeyi sürdürmesini engelleyici bir psikiyatrik rahatsızlığın
olmaması.
6- Çalışmaya katılmak için çocuğun ebeveyninin onam vermesi.
Çalışmaya dahil edilen çocuklarda fiziksel muayene, rutin biyokimya ve idrar testleri yapıldı.
"İştahsızlık" şikayetine sebep olabilecek organik etiyoloji dışlandıktan sonra çocuklar ve ebeveynleri ile ayrı
olarak bir çocuk psikiyatrisi tarafından klinik görüşme yapıldı. Bu klinik görüşmede; sosyodemografik
özellikler, yemek zamanı yapısı, ebeveynlerin yemek yedirme stratejileri ve çocukların bu stratejilere cevabı ile
ilgili bilgiler öğrenildi. Son olarak; bu ailelerin aile işlevsellikleri Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) ve
ebeveynlerin genel ebeveyn tutumları Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği (PARİ) ile değerlendirildi.
Veriler tanımlayıcı ve gruplar arasındaki farkların araştırıldığı istatistiksel analizler ile değerlendirildi.
SONUÇ: Çalışmaya katılan 52 çocuğun ortalama yaşı 68.4 aydı (12 - 156 ay). Çocukların 28'i (53.8%) kız iken
24'ü (46.2%) erkekti. Bu çocukların sosyodemografik özelliklerinde en dikkati çeken noktalar; %25'inin
doğumdan sonra medikal bir problem yaşaması ve %63.5'inin anne sütü alma zamanının 12 aydan uzun
olmasıydı. Bu çocuklarının % 46.2'sinin annesi ve % 57.7'sinin babası ilkokul mezunuydu.
Bu çocukların yeme zamanı yapısında; %76.9'unun yemeğini mutfak veya oturma odasında;
%71.2'sinin yemeğini televizyon seyrederken; % 88.5'inin aile bir arada iken ve % 46.2'sinin etrafta dolaşıp
oynarken ve yürürken yediği öğrenilmiştir.
40
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Ailelerin % 30.8'inin en az üç yemek yedirme stratejisi kullandığı; bu stratejilerden "oyunlar ile ilgili
ödüller verme", "yiyecek veya yemek dışı aktivitelerle tehdit" ve "övmek" en sık tercih edilenler olduğu
anlaşılmıştır.
Çocukların %44.2'sinin bu ebeveyn stratejileri ile yeme miktarlarının "biraz-orta miktarda" artmıştır.
Aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumu ölçeği (PARI)'nin aşırı kontrolcü ve aşırı ebeveynlik alt ölçeği
olan PARI-I, iştahsızlık şikayeti olan çocukların ailelerindeki en sık bulunan ebeveyn tutumu olarak
bulunmuştur.
Çocuklarının iştahsız olması nedeniyle endişelenen bu aileler Aile değerlendirme ölçeği (ADÖ) ile
değerlendirildiklerinde aile işlevsellik alt ölçeklerinden "gereken ilgiyi gösterme" ve "davranış kontrolü"
puanları yüksek olarak saptanmıştır.
YORUM: Çocuklarının iştahsız olduğunu düşünen, bu sebeple endişelenen ve polikliniğe başvurma gereksinimi
duyan ailelerinin çoğunun çocuklarını televizyon seyrederken, dolaşırken ve oynarken yedirdikleri göz önünde
bulundurulduğunda; bu ailelerinin çoğunun uygun yemek ortamı yaratamadıkları söylenebilir. Bununla birlikte
ebeveynlerin yarısına yakınının en az üç yemek yedirme stratejisi uyguladıkları ve bu stratejilerin çoğu ailenin
çocuklarındaki yeme miktarını arttırmada etkin olmadığı dikkati çekmektedir.
İştahsız olan çocukların genel ebeveyn tutumlarının "aşırı kontrolcü" olması çocuklarının aldıkları besin
miktarı üzerinde de bu tutumu sergilediklerini ve bu durumun da çocuklarında yemeğe karşı ilginin azalmasına
yol açtığını gösteriyor olabilir. Ayrıca bu ailelerdeki gereken ilgiyi gösterme ve davranış kontrolü alanlarındaki
güçlükler de yeme alanındaki sorunlara katkıda bulunuyor olabilir.
Bu çocuklar bir pediatri hekimine başvurduğunda çocuğun beslenme durumu ve fiziksel gelişimine
yönelik önlemler alınabilse de sorunun psikososyal boyutu ile ilgili girişimler yetersiz kalabilmektedir.
"İştahsızlık" şikayeti olan çocukların değerlendirilmesinde ailesel etkenlerin önemi göz önüne alındığında, bunun
büyük bir eksiklik olduğu ortaya çıkmaktadır. Konuyla ilgili sağlık çalışanları arasındaki işbirliğinin ve
ülkemizde bu alanda yapılacak çalışmaların artmasının, çocukluk çağında görülen beslenme sorunlarının
anlaşılmasında ve tedavisinde önemli olduğu düşünülmektedir.
PB-009 OTİZM YELPAZESİ BOZUKLUĞU
SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
OLGULARININ
KLİNİK
VE
Çağatay UĞUR, Mehmet SERTÇELİK, Hesna GÜL, Sümeyra KINA, Nagihan SADAY DUMAN, Cihat Kağan
GÜRKAN, Birim Günay KILIÇ, Melda AKÇAKIN
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
AMAÇ: Bir üniversite hastanesinin çocuk ve ergen psikiyatrisi bölümüne başvuran ve otizm polikliğinde Otizm
Yelpazesi Bozukluğu (OYB) tanısı konulan ve OYB tanısıyla izlenen hastaların klinik ve sosyodemografik
özelliklerinin, tedavi ve izlem sürecinin araştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Araştırma 2012-2013 yılları arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh
Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Otizm Polikliniğinde takip edilen çocuk ve ergenlerin dosya bilgileri ve
sağlık kurulu raporları değerlendirilerek geriye dönük bir desende yapılmıştır. Bu poliklinikte OYB tanısı konan
çocuk ve ergenler takip edilmekte ve değerlendirmeler tüm olgular için standart bir şekilde yapılmaktadır.
Çalışmada hasta dosyalarında yer alan sosyodemografik özellikler ve çocukların tedavi sürecine dair bilgiler
araştırıcılar tarafından hazırlanan bir forma kaydedilmiş ve istatistik analizi yapılmıştır.
SONUÇ: Araştırmada OYB tanısı konmuş 142 çocuk ve ergenin verileri incelenmiştir. Olguların 116’sı
(%81,7) erkekler, 26’sı (%18,3) kızlardan oluşmaktadır. Hastaların ilk tanılarının konulduğu yaş ortalaması
40,13±16,42 ay olarak saptanmıştır. Kliniğimize başvuran olguların yaş ortalaması ise 56±30,45 ay olarak
saptanmıştır. Kliniğimize erken başvuruların büyük çoğunluğu Bebek Polikliniğine yapıldığından dolayı
çalışmaya konu olan grupta başvuru yaşı oldukça yüksektir. DSM-IV-TR ölçütlerine göre hastaların 74’üne
(%52,1) Otistik Bozukluk, 68’ine (%47,9) Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk tanısı
konulmuştur. Hastaların 115’inin zekâ testi sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu hastaların 98’inde (%85,2) mental
retardasyon ek tanısı bulunmaktadır. Hastaların 108’inin anaokulu/kreşe gitme bilgilerine ulaşılmış, 79’unun
(%73,1) okul öncesi eğitim aldığı anlaşılmıştır. Olguların 122’sinin özel eğitime gitme bilgilerine ulaşılmış, 117
(%95,9) olgunun özel eğitime devam ettiği saptanmıştır. Olguların 116’sının ilaç kullanım bilgilerine
ulaşılabilmiş, 72 olgunun (%62,1) takipleri boyunca en az bir kere ilaç tedavisi aldığı belirlenmiştir. Takipler
sırasında en az bir kere ilaç tedavisi alan hastaların Sorun Davranış Kontrol Listesi (SDKL) total puanlarının hiç
almayanlara göre anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmüştür (t testi, p=0,019).
TARTIŞMA: Çalışmadaki olguların ilk tanı konma yaşlarının yüksek olmasının yanı sıra, kliniğimize
başvurunun ilk tanı yaşından yaklaşık 1 yıl sonra olduğu görülmüştür. Bu durumun çevre illerden tanıyı
kesinleştirme ya da tedavi amacıyla başvuran hastalarımızın sayıca çok olmasından kaynaklandığı
düşünülmüştür. Olguların büyük çoğunluğunun özel eğitime devam etmesine karşın, sorun davranışların ve buna
41
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
bağlı olarak ilaç kullanım oranlarının ve mental retardasyon oranının yüksek olması nedeniyle polikliniğimize
başvuruların göreceli olarak ağır hastalar ve aileleri tarafından yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır .
PB-010 BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE SON BİR YILDA İSTENEN ÇOCUK VE
ERGEN PSİKİYATRİSİ KONSÜLTASYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Çilem Bilginer, Canan İnce, Serkan Karadeniz, Büşra Duran, Mutlu Karakuş, Sema Kandil
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
AMAÇ: Bu çalışma ile bir üniversite hastanesinde, son bir yılda istenen çocuk ve ergen psikiyatrisi
konsültasyonlarının sebepleri, olguların klinik ve sosyodemografik özellikleri ile tedavi yaklaşımları sunularak
konuya dikkat çekilmek istenmiştir.
YÖNTEM: Çalışmanın örneklemini, 01.01.2012-31.12.2012 tarihleri arasında Karadeniz Teknik Üniversitesi
Tıp Fakültesi Hastanesi’nde yatarak tedavi görmüş ve yatış sürecinde çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları
birimine konsülte edilmiş olgulardan oluşmuştur.
SONUÇ: Son bir yılda 240 yatan hastadan çocuk psikiyatrisi konsültasyonu istenmiştir. Olguların %51.3’ü
(n=123) erkek, %48.8’si ise (n=117) kızlardan oluşmuştur. Yaş aralığı 1-16 yaş arasında değişirken yaş
ortalamasının 11.3 yaş olduğu saptanmıştır. Cinsiyetler arasında yaş ortalaması açısından fark bulunmamıştır
(p=0.119; z=-1.558). Yaş aralıklarına göre incelendiğinde olguların %4.6’sı 0-3 yaş, %10.8’i 4-6 yaş, %34.2’si 712 yaş ve %50.4’ü 13-16 yaş aralığında yer almıştır. Konsültasyonların %89.2’si (n=127) çocuk sağlığı ve
hastalıkları birimine bağlı yataklı servislerden istenmiştir. En sık konsültasyon isteyen birim 104 olgu ile
adölesan servisi iken en sık konsültasyon sebebi %15.4 (n=37) ile Tip 1 Diyabetes Mellitus tedavisine uyum
açısından değerlendirilme istemi olmuştur. Konsülte edilen toplam 240 olgunun %40.4’üne (n=97) tanı
konulmamıştır. Hastaların tedavisinde sıklıkla anksiyolitik özellikli ilaçlar tercih edilmiştir. En çok önerilen ilaç
ise %10,4 ile (n=25) hidroksizin olmuştur. Bunun yanında yalnızca 7 olguda (%2.9) birden fazla psikotropik ilaç
seçildiği gözlenmiştir.
YORUM: Bu çalışmada bir yıllık sürede, çoğunluğu çocuk sağlığı ve hastalıkları birimlerinden olmak üzere
toplam 240 hastadan çocuk psikiyatrisi konsültasyonu istenildiği saptanmıştır. Bu sayı, 2003 yılında kliniğimizde
yapılmış benzer bir çalışmada toplanan hasta sayısının yaklaşık 6 katıdır. Konsülte edilen olgu sayısındaki bu
dramatik artış, KLP uygulamalarına verilen önemin ve birimler arası işbirliğinin giderek arttığına işaret
etmektedir. Bu çalışma ile çocuk psikiyatrisinden istenen konsültasyon sayılarının ve buna bağlı olarak pediatrik
KLP birimlerine olan ihtiyacın artış gösterdiğine dikkat çekilmek istenmiştir.
PB-011 ÇOCUK RUH SAĞLIĞI POLİKLİNİĞİNE GETİRİLEN 3-6 YAŞ GRUBU
HASTALARIN GELİŞİMSEL, KLİNİK VE AİLESEL ÖZELLİKLERİ
Derya ERKUŞ*, Selma TURAL HESAPÇIOĞLU*
*Uzm. Dr.Muş Devlet Hastanesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
ÖZET
AMAÇ: Çocukluk döneminde başlayan çoğu ruhsal bozukluk yaşam boyu önem taşımaktadır. Ruhsal
bozukluklar, büyüdükçe çocukta daha fazla fonksiyon kaybına neden olmakta ve erişkin dönemde devam eden
yıkımlara neden olabilmektedir. Bu çalışmanın amaçları; okul öncesi 3-6 yaş grubu çocuklarda Çocuk ve Ergen
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniğine başvuru nedenlerinin belirlenmesi, çocuğa ve aileye ilişkin sosyo
demografik özelliklerin saptanması, aile işlevlerinin değerlendirilmesi, annedeki psikopatolojilerin ve
çocuklardaki sorun davranışların belirlenmesi olarak sıralanabilir.
YÖNTEM: Bu çalışmaya Aralık 2012- Nisan 2013 tarihleri arasında Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve
Hastalıkları Polikliniğine başvuran 3-6 yaş aralığında bulunan hastalar dahil edilmiştir. Hastalara ve aileye ilişkin
sosyo demografik veri formu görüşme esnasında hekim tarafından doldurulmuştur. Sorunlu davranış alanlarının
belirlenmesi için “Sorun Davranış Kontrol Çizelgesi” ve “4-18 Yaş Çocuk ve Gençler İçin Davranış
Değerlendirme Ölçeği”, annelerin ruhsal belirtileri için “SCL-90”, aile işlevleri için “Aile Değerlendirme
Ölçeği” ailelere doldurulmak üzere verilmiştir.
SONUÇLAR: Çalışmada 13 kız (%31,7), 28 erkek (%68,3) toplam 41 olgudan elde edilen veriler
değerlendirilmiştir. Çocukların yaş ortalaması 51,9±13,8 yıldır. En sık başvuru nedenleri özürlülük raporu
çıkarma isteği (n=14; %34,1), konuşamama (n=8; %19,5), kekemelik (n=3; %7,3) olmuştur. Diğer başvuru
nedenleri okul uygunluğunun değerlendirilmesi, aşırı hareketlilik, gözlerde dalma, kafasını sert yerlere vurma,
kıl çekme, dudak soyma, inatçılık, sinirlilik, göz kırpma, gece idrar kaçırma, içe kapanıklık, yabancı maddeleri
42
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
yeme, kelimeleri yanlış söyleme olmuştur. Hastaların okul öncesi eğitimi alma oranları %36,6 olarak
saptanmıştır. Hastaların %20 sinde gebelik esnasında annede medikal problemlere rastlanmıştır. Olguların
12’sinde (%29,3) asfiksi, 1’inde (%2,4) ise mekonyum aspirasyonu ve kordon dolanması olduğu öğrenilmiştir.
Olguların %12,2’si hiç anne sütü almamış olup, 16’sında (%39,0) en az bir kez geçirilmiş havale öyküsü
mevcuttur. Tüm olgulara AGTE uygulanmış olup, genel gelişim düzeyinde 20 olgunun (%48,8), dil bilişsel
gelişim alanında 20 olgunun (%48,8), ince motor gelişim alanında 25 olgunun (%61,0), kaba motor gelişim
alanında 19 olgunun (%46,3), sosyal beceri-öz bakım alanında 19 olgunun (%46,3) %30 değerinin altında
kaldığı anlaşılmıştır.
TARTIŞMA: Çocuk psikiyatrisi klinik uygulamalarında zihinsel beceriler, öğrenme düzeyi, dil becerileri, uyum
becerileri, görsel-motor koordinasyon ve kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. 0-6
yaş dönemindeki çocukların gelişimini sağlıklı bir şekilde değerlendirmek, gelişimsel geriliği erken fark etmek;
gerekli önlemleri almayı, dolayısıyla uygun eğitim ve hizmetlere ulaşmayı sağlayacak, aile ve uzmanların
çocuğun gelişiminde olumlu etki yaratacak kararlar almalarında yol gösterici olacaktır.
PB-012 LİSE 4. SINIF
PSİKOLOJİK DANIŞMA
ÖĞRENCİLERİNDE
SINAV
KAYGISI:
GRUPTA
Duygu Kaçamak, Ebru Erol, Rezzan Aydın, İpek Perçinel, Meryem Dalkılıç, Fatma Apak, Tezan Bildik
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Sınav kaygısı; sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına
engel olan ve başarının düşmesine neden olan yoğun kaygı halidir. Fizyolojik ve psikolojik belirtilerle ortaya
çıkan sınav kaygısı, kişinin sınav sonucunda elde edeceği akademik başarısızlığı genelleyerek, kişiliğinin
başarısızlığı olarak algılamasına da neden olabilmektedir.
YÖNTEM: Çalışmaya 29 kız, 14 erkek olmak üzere 43 lise son sınıf öğrencisi gönüllülük esasına göre
katılmıştır. Bir hafta ara ile iki oturum şeklinde gerçekleştirilen atölye çalışmasında ‘‘Kaygı Nedir?’’, ’‘Sınav
Kaygısı Bir Performans Anksiyetesi Türüdür’’, ‘‘Sınav Kaygısı ile Başa Çıkma Yolları’’, ‘’Ne Zaman
Profesyonel Yardım Almak Gerekir?‘’, ‘‘Etkili Ders Çalışma Teknikleri’’ ve‘‘Gevşeme Egzersizleri’’ konularında
eğitim verilmiştir.
YORUM : Katılımcılara ön ve son test olarak Sınav Kaygısı Tutum Envanteri ve Bilgi Düzeyi Değerlendirme
Formu uygulanmıştır. Sınav kaygısına ilişkin verilen eğitime bağlı bilgi düzeylerindeki değişim incelenmiştir.
PB-013 DÜRTÜSELLİK, YEME VE BAĞLANMA; İSTİSMAR VAKALARINA
FARKLI BİR BAKIŞ
Dr. Esra ÖZDEMİR DEMİRCİ, Uzm. Dr. Sevgi ÖZMEN, Doç. Dr. Didem Behice ÖZTOP
Erciyes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
GİRİŞ; Çocuk istismarı yinelenebilirliği, çocuğa genellikle en yakını olan kişiler tarafından yapılıyor olması ve
çocuk üzerinde yaşamının ilerleyen yıllarını dahi etkileyecek uzun süreli etkilerinin olması, tanımlanması ve
tedavi edilmesi en zor travma türüdür (Yılmaz ve ark., 2003, Johnson, 2000).
Literatürde cinsel istismarda çocukların doğal babalarından ayrı yaşamaları; annenin çocuğa cinsel eğitimi
cezacı bir tutumla vermesi; çocuğun anne ya da babadan yeterince sevgi almamış olması; anne ya da babanın
geçmişinde yaşanmış istismar öyküsünün bulunması risk faktörü olarak kabul edilmektedir.Bu noktada istismar
için risk faktörlerinin sosyodemografik özelliklerin yanı sıra klinik özellikler açısından da belirlenmesi istismarın
önlenmesinde ve gerekli tedbirlerin alınmasında öngörü sahibi olmamızı kolaylaştırabilir.
Bu çalışmada 2012-2013 yılları arasında tarafımızca adli olarak değerlendirilen 33 istismar vakası alınmış olup;
vakalar bağlanma, dürtüsellik , yeme bozuklukları ve benlik algıları konusunda değerlendirilmiş olup klinik
olarak risk faktörleri belirlenmeye çalışılmıştır
YÖNTEM Çalışmaya 2012 tarihinde Erciyes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Polikliniklerinde adli vaka olarak değerlendirilen, 6 aylık takip sürecini tamamlamış, zeka geriliği olmayan, 1218 yaş arasında 21 kız ve 12 erkek çalışmaya dahil edildi. Katılımcıların BMI leri hesaplandı.Değerlendirme
araçları olarak ; Atilla Turgay DEHB Ölçeği, Ana-Babaya Bağlanma Ölçeği, UPPS dürtüsel davranış ölçeği,
Yeme Tutum Testi (YTT), Rosenberg benlik algısı ölçeği kullanıldı.
BULGULAR Çalışmaya katılan hastaların % 48.5’i ilköğretim, %27.3’ü lise mezunu olup; %18.2’si
ilköğretim, %6.1’i lise terktir. Sosyodemografik verileri dikkate alındığında; % 90.9 unun anne baba ile birlikte
yaşadıkları, boşanmış anne baba yüzdesinin düşük olduğu gözlenmiştir.
43
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
İstismar vakalarının annelerinin çocukluk dönemi sorgulandığında fiziksel istismar %33,3, duygusal istsmar
% 18,2 iken; babalarda fiziksel istismar % 66,7 olarak bunmuştur, erkek ve kız vakalar arasında anne babanın
çocukluk çağı travmaları arasında anlamlı fark bulunamamıştır. Yeme tutumları puanları ile benlik algıları
kıyaslandığında düşük benlik algısı ile yeme tutum puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki
bulunmuştur. Ayrıca yeme tutum puanları yükseldikçe BMI in azaldığı, aralarında ters ilişki bulunduğu
gözlenmiştir.
Erkek vakaların anne bağlanma puanları aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunamazken baba
bağlanma puanları arasında anlamlı fark tespit edilmiştir. Genel olarak bakıldığında anne bağlanma puanları
arttıkça baba bağlanma puanlarının da arttığı tespit edilmiştir. Dürtüsellik puanları açısından bakıldığında
vakalarda UPPS dürtüsel davranış ölçeği sebatsızlık puanları her iki cinsiyet için istatistiksel olarak anlamlı
yüksek bulunurken, tasarlama puanları kız vakalarda anlamlı yüksektir. Yeme bozukluğu tanısı alan vakaların
dürtüsellik ölçeklerinde heyecan arayışı puanlarının yüksek olduğu gözlenmiştir.
TARTIŞMA Toplumsal olarak çocuğun değerinin azalması(azınlık, engellilik, cinsiyet), sosyal eşitsizlikler,
organize şiddet (savaşlar,kavgalar, yüksek suç oranları) toplumda şiddete hoşgörüyle bakılması, medya şiddeti,
anne babaya ilişkin genç yaş ,yalnız anne baba, istenmeyen gebelik, deneyimsiz anne baba, erken yaşta şiddete
maruziyet, madde kullanımı, yetersiz doğum öncesi bakım, fiziksel ya da ruhsal hastalık, akrabalarla sorunlar,
Çocuğa ilişkin cinsiyet, prematürite, istenmeyen çocuk, engellilik gibi özelliklerin yanı sıra geniş aile, düşük
sosyoekonomik durum sosyal izolasyon yüksek stres düzeyleri aile içi şiddet WHO tarafından istismar için risk
faktörleri olarak bildirilmiştir.
Çalışmamızda istismar vakalarının büyük bir çoğunluğunun anne baba öğretim düzeylerinin ilkokul olması,
kardeş sayısının ortalama 3 olması, anne ve babaların çocukluklarında sık fiziksel istismara maruz kalmaları,
ailelerin aylık gelirlerinin 1500 TL ve altında olması dikkat çekici özelliklerdir. Literatürden farklı olarak anne
baba boşanma oranının düşük olması örneklem sayısının azlığı ile ilişkilendirilebilir. Bağlanma puanları
açısından anlamlı bir fark tespit edilmemiş olup anne bağlanma puanları arttıkça baba puanlarının artması dikkat
çekmiştir.
Yeme bozukluları, genellikle ergenlik döneminde başlamaktadır. Yaşam olayları, istismar, düşük benlik algısı,
başa çıkma becerilerindeki yetersizlik, anne-babalarını “uzak ve reddedici” tutumu ile ilişkilendirilmektedir.
Ayrıca tıkınırcasına yeme nöbetleri stresle başa çıkma yolu olarak benimsenmiş olabileceği ve travmanın
disosiyatif sonuçları ile ilişkili olabileceği ileri sürülmektedir. Kusma ise istismar sonucunda meydana gelen
travmanın dışa atılması olarak yorumlanmıştır. Ayrıca yeme bozukluklarında yeme davranışı üzerinde bir kontrol
bozukluğu olabileceği ve diğer dürtü denetiminin sağlanmadığı durumlarla birlikte olabileceği ileri
sürülmektedir
Çalışmamızda 7 vaka yeme tutumu testinden 30 ve üzeri puan almış olup yeme tutumlarındaki bozuklukların
istismar öncülü mü olarak değerlendirilmesi gerektiği yoksa istismarın bir sonucu mu olarak geliştiği net olarak
yordanamamıştır. Yeme tutumları puanları ile benlik algıları kıyaslandığında düşük benlik algısı ile yeme tutum
puanları arasında olarak anlamlı ilişki bulunmuş olmasına rağmen dürtüsellik puanları ile yeme tutumu puanları
arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir ancak yeme bozukluğu puanı yüksek vakaların dürtüsellik
ölçeklerinde heyecan arayışı puanlarının yüksek olduğu gözlenmiştir
Çalışmamızda tespit edilen yeme tutum bozuklukları travmanın bir sonucu mudur yoksa istismar vakalarında
dürtüsellik ve yeme tutum bozukluğu sık mı gözlenmektedir?, Özellikle kız vakalarda erkeklere göre düşük baba
bağlanma puanları dikkate alındığında babaya bağlanma istismar için risk faktörü olarak ele alınabilir mi ?’’ gibi
sorularını akla getirmektedir.
PB-014 3-6 YAŞ ARASI STRABİSMUS VE AMBLİYOPİ TESPİT EDİLEN
ÇOCUKLARDA SOSYAL, DUYGUSAL, DAVANIŞSAL VE PSİKİYATRİK
SORUNLARININ ARAŞTIRILMASI
Yrd. Doç. Dr. Hatice Arda1, Doç. Dr. Didem Behice Öztop2, Dr. Özlem Kahraman2, Dr. Aziz Kara2, Dr. Esra
Özdemir Demirci2 ,Hemşire Selma Bozkurt2, Psikolog Emel Karakaya2
Erciyes Üniversitesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı, Kayseri 1
Erciyes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Kayseri2
GİRİŞ: Strabismus (şaşılık) ve ambliyopi çocukluk döneminde sık görülen göz hastalıklarındandır. Genel çocuk
popülasyonunda şaşılık sıklığı çeşitli çalışmalarda %3-4 arasında bulunmuştur. İstatistiki çalışmalara göre
toplumda ambliyopi sıklığının ise %1.3-3.5 arasında olduğu bilinmektedir. Şaşılığın neden olduğu füzyon ve
derinlik kaybı gibi fonksiyonel problemlerin yanı sıra kişide yarattığı psikolojik etki de bilinmektedir.
Strabismusun çocuklarda subjektif görme fonksiyonunu ve psikolojik iyilik halini etkilediği çeşitli çalışmalarda
gösterilmiştir. Ayrıca çocukluk döneminde arkadaşlarla olan ilişki şaşılığın varlığından olumsuz yönde
etkilenmektedir. Günümüzde artık şaşılığın normal göz temasının kaybolmasına bağlı olarak sosyalleşmeyi
44
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
güçleştiren bir özür olduğu fikri kabul görmektedir. Bununla birlikte strabismus ve ambliyopiye eşlik eden
psikiyatrik durumları değerlendiren çalışmaların yetersiz olduğu görülmüştür. Ambliyopinin yalnızca gelişmekte
olan vizüel sistemi etkilemesi ve çocukların amliyopiye en hassas olduğu dönemin 2-3. yaşlar olması, bu
hassasiyetin vizüel sistemin maturasyonunun tamamlandığı 6 veya 7 yaşlara kadar devam ettiği bilinmektedir.
Şaşılığı ve ambliyopisi olan hastaların dikkatle değerlendirilmesi, eşlik eden psikopatolojilerin tespit edilmesi
çocukların hayat kaliteleri açısından oldukça önemlidir. Strabismus ve Ambliyopi, çocuğun işlevselliğini
psikiyatrik alanda da etkilediğinden tedavisi bu alanda atlanmamalıdır. Bu çalışma ile 1-6 yaş arası Strabismus
hastalığı olan çocukların sosyal, duygusal, davranışsal ve psikiyatrik sorunlarının araştırılması amaçlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM:Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Polikliniğine muayene için başvuran ve
strabismus tanısı alan 3-6 yaş arası 26 çocuk dahil edilmiştir. Kontrol grubu hasta yaş grubu ive cinsiyeti ile
uyumlu, bilinen herhangi bir nörolojik, endokrinolojik, psikiyatrik, metabolik rahatsızlığı bulunmayan ve
medikal tedavi almayan 27 çocuktan oluşturulmuştur.. Sosyodemografik bulgular her iki grup için standart
olarak hazırlanmış sosyodemografik veri toplama formu ile anne-babalara sorularak elde edilmiştir. Bu yaş
aralığındaki çocukların ruhsal durumunu değerlendirmek amacıyla Erken Çocukluk Envanteri-4:Ebeveyn
Formu(3-6 yaş) çalışmamızda kullanılmıştır. Strabismus ve ambliyopinin bilişsel gelişim ve alıcı dile olası
etkilerini saptayabilmek için çocuklara uygulanmıştır
BULGULAR: Çalışmada sosyodemografik veriler açısından hasta ve kontrol grubu kıyaslandığında anne ve
babanın eğitimi, annenin mesleği, annede fiziksel hastalık varlığı ve ailenin gelir düzeyi , hasta grubundaki
çocukların yürüme ve ilk cümle kurma yaşı açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. (P<0.05)
Sosyodemografik veri formuna göre aşırı korku, dikkat eksikliği, anlama güçlüğü, konuşma problemleri, aşırı
ağlama hasta grubunda kontrol grubuna kıyasla sık rastlanan semptomlar olarak istatistiksel açıdan anlamlıdır.
Erken Çocukluk Envanteri-4:Ebeveyn Formu(3-6 yaş) değerlendirildiğinde dil gelişimi ve ince motor becerileri
alanlarında istatistiksel fark anlamlı olup, hasta grubunda ayrılık anksiyetesi bozukluğu, yaygın anksiyete
bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, depresyon, distimi, tik bozuklukları daha sık bulunmuş olup istatistiksel
açıdan anlamlıdır
TARTIŞMA: Şaşılık kronik, sosyal olarak fark edilen bir bozukluk olduğu için psikososyal açıdan çocukları
olumsuz etkileyebilmektedir. Literatürle uyumlu olarak çalışmamızda şaşılığı olan çocuklarda depresyon ve
kaygı düzeyi davranış sorunları( aşırı ağlama, aşırı korkular) daha yüksek bulunmuştur.
Yapılan çalışmalarda motor becerileri yaşıtlarından geri olan bu çocuklarda strabismusun denge becerileri, motor
keskinliği, beden postürünü olumsuz etkilediği tespit edilmiş olup çalışmamızda bu sonuçlarla uyumlu olarak bu
çocuklarda dil ve ince motor gelişim alanlarında gerilik saptanmış olup eş zamanlı olarak yürüme ve ilk cümle
yaşlarında istatistiksel farklar tespit edilmiştir.
Tıbbi bir hastalığı olan çocukların % 20-30’unda, dış görünüşü etkileyen veya nörolojik bir durum söz konusu
olduğunda % 50’sinde psikiyatrik rahatsızlıklar görülmektedir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde genel
popülasyondaki sıklığı % 3-4 arasında olan strabismus sosyal olarak fark edilen, psikososyal açıdan çocukları
olumsuz etkileyen kronik bir rahatsızlık olup; liyezon psikiyatri açısından daha dikkatli değerlendirilmesi
gereken bir bozukluktur. Bu hastaların dikkatle değerlendirilmesi, eşlik eden psikopatolojilerin tespit edilmesi
çocukların hayat kaliteleri açısından oldukça önemlidir.
Ayrıca bu alanda yapılan çalışmalar dikkate alındığında literatürde Strabismus bozukluğu olan çocukların
sosyal sorunları ve ek psikiyatrik hastalıkları olduğu yönünde veriler mevcuttur olup 6 yaş üzeri çalışmalara
rastlanmış tır. Bu alanda 6 yaş altındaki çocukların değerlendirileceği yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
PB-015 SÖZEL/PERFORMANS ZEKA BÖLÜMÜ ARASINDAKİ CİDDİ
FARKLARIN KLİNİK ANLAMI
Gresa Çarkaxhiu1, Duygu Çalışır Murat1, Herdem Aslan1, Zeynep Yazıcı1, Oylum Tokol1, Ayşe Rodopman
Arman1, Sennur Zaimoğlu2
1
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD, 2Marmara Üniversitesi
Nörolojik Bilimler Enstitüsü
AMAÇ: Ülkemizde zeka değerlendirmesinde Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formu (WÇZÖR) sıklıkla kullanılmaktadır. WÇZÖ-R, sözel ve performans yetilerini içeren 12 (oniki) alt testten oluşur ve farklı
bilişsel alanları ve/veya kalıpları ölçer. 1970 lerde, Sözel ve Performans puanları arasındaki ciddi farklar,
gelişimsel nörolojik sorunlarla, akademik başarı ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır 1. Günümüzde halen yeti
alanları arasında ciddi farklılıklarla karşılaşan klinisyenler tıbbi anlamda yapılması gereken değerlendirmeler ve
klinik yorumların nasıl olması gerektiği konusunda hem fikir değillerdir.
YÖNTEM: Marmara Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Polikliniğine başvuran ve değerlendirme sürecinde, WÇZÖ-R testi uygulanarak Sözel ve Performans Zeka
Bölümleri (ZB) arasında ciddi farkların izlendiği seçimsiz bir örneklemde; sesletim konuşma/dil gelişim
45
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
problemleri, nonspesifik EEG degisiklikleri, akademik başarısızlık, dikkat problemleri ve sosyal iletişimle ilgili
kısıtlılıklar gözledik.
SONUÇ-YORUM: Çalışmada, bu örneklemin (yaşları 6-13 arasında; Performans ZB≥80; ve Sözel/Performans
ZB arasındaki farkın 15 puan ve üzeri olan olgular) gelişimsel (sesletim, konuşma/dil, motor) klinik,
nöropsikolojik ve nörolojik değerlendirme verilerinin sunumuna yer verilerek, Sözel ve Performans ZB ler
arasındaki ciddi farkların olası nedenleri ve klinikte anlamlı değerlendirme süreçleri tanımlanmaya çalışılacaktır.
PB-016 ÇOCUK PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNDE DEĞERLENDİRİLEN ADLİ
OLGULARIN RETROSPEKTİF OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ
Hamza Ayaydın1, Osman Abalı2
1
Edirne ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği, Edirne Devlet Hastanesi, 2 İstanbul Üniversitesi, Çocuk
Psikiyatri ABD
AMAÇ: Bu çalışmada İstanbul Tıp Fakültesi çocuk psikiyatri polikliniğinde ne tür adli vakalarla sıklıkla
karşılaştığımızı ve yaş cinsiyet oranlarını belirlemeyi amaçladık.
YÖNTEM: Çalışmanın örneklemi 15.11.2011 ile 18.04.2012 tarihleri arasında adli değerlendirme için İstanbul
Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalına yönlendirilen (n=69) ve çocuk psikiyatrisi
polikliniğinde istismara uğradığı belirlenen (n=3) toplam 73 adli vakadan oluşmuştur. Hastalar; cinsiyet, yaş,
adli başvuru nedeni yönlerinden değerlendirilmiştir.
SONUÇ: Toplam adli vakaların (n=73) %89.04’ünde (n=65) cinsel istismar saptanmıştır. Adli vakaların
%28.76’sı (n=21) 13 yaş altı, %71.24’ü (n=52) 13 yaş ve üzeri olarak saptanmıştır. Cinsel istismar nedeniyle
değerlendirilen tüm vakaların (n=65) % 29.3’ü (n=19) 13 yaş altında, % 70.77’si (n=46) 13 yaş ve üzeri olarak
saptanmıştır. Cinsel istismar nedeniyle değerlendirilen tüm vakaların (n=65) % 86.15’inin (n=56) kız, %
13.84’ünün (n=9) erkek olduğu saptanmıştır. 13yaş altı adli vakaların (n=21) 18’i kız, 3’ü erkekti. 18 kızın 1’i
velayet davası, 1’i fiziksel istismar, 16’sı cinsel istismar mağduru idi. 13 yaş altı erkeklerin (n=3) tümü cinsel
istismar mağduru idi. 13 yaş altı cinsel istismar mağdurlarının (n=19) % 84.21’i (n=16) kız, % 15.79’u (n=3)
erkekti.Cinsel istismar nedeniyle başvuran 13 yaş üstü ergenlerin (n=46) % 86.96’sı (n=40) kız iken, %
13.04’ünün (n=6) erkek olduğu saptanmıştır.
YORUM: Toplam adli değerlendirmelerin çoğunluğunu 13 yaş ve üzerindekiler oluşturmuştur. Toplam adli
değerlendirmelerin çoğunluğunu cinsel istismar vakaları oluşturmuştur ve vakaların çoğunluğu 13 yaş ve üzeri
bulunmuştur ki bu durum literatürle uyumludur. Çalışmamızla uyumlu olarak bir çok yurt dışı ve yurt içi
çalışmada kızların erkeklerden daha fazla cinsel istismara maruz kaldığı belirtilmiştir. Bunlara ek olarak erkek
çocukların cinsel istismarının açığa vurulması kızlara oranla daha az olabilir. Bu bulgular ışığında erken adolesan
dönemde cinsel istismar riskinin arttığı söylenebilir.
PB-017 TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU TANILI CİNSEL İSTİSMAR
MAĞDURLARINDA PSİKİYATRİK EK TANI VE KONTROL GRUBU İLE
KARŞILAŞTIRILMASI
Hamza Ayaydın1, Osman Abalı2
1
Edirne ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği, Edirne Devlet Hastanesi, 2 İstanbul Üniversitesi, Çocuk
Psikiyatri ABD
AMAÇ: Cinsel istismar kavramı, ‘henüz cinsel gelişimini tamamlamamış bir çocuğun ya da ergenin, bir erişkin
tarafından cinsel arzu ve gereksinimlerini karşılamak için güç kullanarak, tehdit ya da kandırma yolu ile
kullanılması’ olarak tanımlanmaktadır. Akut Stres Bozukluğu ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
travma sonrasında gelişen ve anksiyete bozuklukları içerisinde yer alan hastalıklardır. Biz bu çalışmada TSSB
geliştiren cinsel istismar mağduru ergenlerde diğer psikiyatrik bozuklukları değerlendirerek kontrol grubu ile
karşılaştırmayı ve tedavi sürecinde başka hangi bozukluğukların ön planda değerlendirilmesi gerektiğini
anlamayı amaçladık.
YÖNTEM: İstanbul Tıp Fakültesi, Çocuk Psikiyatri Ayaktan Tedavi Ünitesi’nden cinsel istismar nedeniyle
tetkik ve tedavi edilen 13-18 yaş arası olgulardan Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve
Şizofreni Görüşme Çizelgesi - Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli Türkçe Uyarlaması, TSSB alt ölçeği (ÇDŞG-ŞY-T,
TSSB alt ölçeği) ile kendisi ve ailesi ile ayrı ayrı görüşülerek travma sonrası stres bozukluğu tanışı alanlara
((n=33( kız:27, erkek:6)) ÇDŞG-ŞY-T’nin tümü uygulanmıştır. Benzer sosyodemografik özellikleri olan
istismara uğramamış kontrol grubuda ((n=10(Kız:6 Erkek:4)) ÇDŞG-ŞY-T ile değerlendirilmiştir. Olgu grubu
ile kontrol grubu psikiyatrik bozukluklar yönünden karşılaştırılmıştır.
46
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
SONUÇ: Olguların %100’ü (n=33) en az iki psikiyatrik tanı alırken, kontrol grubunun %60’ı hiç tanı
almamıştır. Olgu grubunun ortalama psikiyatrik tanı sayısı 4.76±1.64 iken kontrol grubunda 0.8± 1.13 idi . Olgu
grubundaki erkekler ile kontrol grubundaki erkekler Yıkıcı Davranım Bozukluğu açısından karşılaştırıldığında
istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0.05).Olgu grubunda, TSSB ve ASB dışındaki diğer
anksiyete bozuklukları % 69.7 (n=23) sıklıkta görülürken kontrol grubunda % 30 (n=3) idi ve iki grup arasında
anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0.05). Olgu grubunda Duygudurum Bozukluklarının (DDB) tümünü Major
Depresif Bozukluk (MDB) oluşturmaktaydı ve kontrol grubunda DDB veya MDB saptanmadı. Olgu grubunda
MDB (kız: % 88.9; n=24 ve erkek: % 66.7; n=4) % 84.8 (n=28) sıklıktaydı. Olgu ve kontrol grubunda MDB
yönünden istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.0001).
YORUM: Bu çalışmanın bulguları cinsel istismar mağdurlarında psikiyatrik hastalık sıklığının belirgin olarak
daha yüksek orandan olduğunu desteklemektedir. Bu grupta yer alan çocuk ve ergenlerde TSSB’nin dışındaki
diğer psikiyatrik bozuklukların da sorgulanıp tedavi edilmesi gerekmektedir.
PB-018 TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU TANILI CİNSEL İSTİSMAR
MAĞDURLARININ
SOSYODEMOGRAFİK
ÖZELLİKLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE KONTROL GRUBU İLE
TAŞINMA, SELF
MUTİLASYON VE İNTİHAR GİRİŞİMİ GİBİ ÖZELLİKLER YÖNÜNDEN
KARŞILAŞTIRILMASI
Hamza Ayaydın1, Osman Abalı2
1
Edirne ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği, Edirne Devlet Hastanesi, 2İstanbul Üniversitesi, Çocuk
Psikiyatri ABD
AMAÇ: Cinsel istismara maruz kalan çocukların Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) geliştirme riski
yüksektir. Bu çalışmada TSSB geliştiren cinsel istismar mağdurlarının kendi içinde cinsiyet yönünden
karşılaştırılması ve benzer sosyodemografik özellikleri(SDÖ) olan kontrol grubu ile karşılaştırılarak eğitim
süreci, taşınma, self mutilasyon ve intihar girişimi yönünden karşılaştırmayı amaçladık.
YÖNTEM: 13-18 yaş arası ergenlerden oluşan çalışma grubu DSM-IV’ e göre cinsel istismara bağlı TSSB
geliştiren olgu grubu (n=33) ve benzer SDÖ olan istismara uğramamış kontrol grubundan (n=10) oluşmaktadır.
Olgu grubu için oluşturulan form cinsel istismar mağduru ergenlerde SDÖ ve olayın olduğu yer, olay sonrası
taşınma, sanığın yakınlığı,olayı ilk kime söylediği,kendisini suçlama, suçlanma, penetrasyon, olay anında
fiziksel istismar,olayın tekrarlaması,olay öncesi ve sonrasında madde kullanımı, olay sonrası intihar girişimi,
olay öncesi ve sonrası kendine zarar verme davranışı içermektedir. Kontrol grubu için oluşturulan form ile SDÖ,
taşınma, self mutilasyon ve intihar girişim durumu değerlendirilmiştir.
SONUÇ: Olgu grubu 27 kız, 6 erkek toplam 33 ergenden oluşurken kontrol grubu 6 kız, 4 erkek toplam 10
ergenden oluşmuştur. Olgu ve kontrol grupları arasında SDÖ ve sosyoekonomik düzeyleri (p>0.05) yönünden
anlamlı bir fark bulunmamıştır. Şehir içi taşınma olgu grubunda anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0,01).
Toplam sanık sayısı 35’ti. Sanıkların 34’ü erkek (%97.2), 1’i (%2.8) kadındı. 35 sanığın 23’ü(%65.7) tanıdık,
12’si (%34.3) yabancıdır. Olgu grubunda ensest sıklığı %15.1 (n=5) olarak belirlenmiştir. Olgu grubunda
istismarı, kızlar en sık olarak annelerine (%48.1), erkekler ise polise(%50) söylemişlerdir. Olgu grubunu
oluşturan ergenlerin %72,7’ sinde penetrasyon, %39.4’ünde olaya eşlik eden fiziksel istismar, %72.7’sinde cinsel
istismarın tekrarladığı,%39.4’ünde intihar girişimi, %30.3’ünde self mutilasyon saptanmıştır. Olay sonrası
dönemde kız olguların % 44.4’ü okulu bırakmıştır.
TARTIŞMA: Olgu grubumuzda faillerin sıklıkla tanıdık olduğu ve %2.8’inin kadın olduğu belirlenmiştir.
Olayın yaşandığı yer sıklıkla kapalı bir mekandır. Çalışmamızda ÇCİ vakalarının sosyoekonomik durumlarının
düşük olduğu saptanmıştır. Okula devamsızlığın yüksek oranı ÇCİ mağdurlarının akademik olarak kötü şekilde
etkilediği düşünülmüştür. Kendini suçlayanların çoğunun ailesi tarafından da suçlandığı görülmüştür.Bu
nedenle, ailenin suçlama durumu iyi değerlendirilip yönlendirilmesi ergende oluşabilecek psikopatolojilerin
engellenmesinde katkı sağlayacaktır. Olgu grubunda intihar girişim sıklığının yüksek olduğu görülmüştür.Olgu
grubumuzda fiziksel istismar sıklığının daha yüksek olması nedeniyle, fiziksel şiddete maruz kaldığı anlaşılan
ergenlerin cinsel istismar yönünden de değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
PB-019. PEDİATRİ UZMANLARININ DEHB HAKKINDAKİ GÖRÜŞ VE
TUTUMLARI
Hasan Kandemir (1), Salih Selek (2)
47
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
1) Harran Universitesi Cocuk Ruh Sagligi ve Hastaliklari Anabilimdali, Urfa
2) Harran Universitesi Ruh Sagligi ve Hastaliklari Anabilimdali, Urfa
AMAC: Dikkat Eksikligi Hiperaktivite Bozuklugu Cocukluk caginda sik gorulmektedir. Gunluk pratik
icerisinde bu cocuklarin Pediatri uzmanlariyla karsilasma ihtimalleri daha yuksektir.Pediatri uzmanlik egitimi
icerisine Cocuk Ruh Sagligi rotasyonu son yillarda eklenmistir. Calismamizda Dikkat Eksikligi Hiperaktivite
Bozuklugu hakkinda pediatri uzmanlarinin gorus ve tutumlarini arastirmak hedeflenmistir.
YONTEM: Gorev sureleri 1-16 yil arasinda degisen gunluk 20-120 hasta goren devlet veya ozel hastanelerde
calisan 38 pediatri uzmanindan( 30 pediatri , 8 pediatri+yandal) DEHB ile ilgili 46 sorudan olusan dogru, yanlis
seklinde cevaplari olan bir anket doldurmalari istendi.
SONUC: Yapilan anket sonuclarinda %44.7 DEHB tanisi koyabilecegini %39.5 tani olcutlerini bilmedigini,%
26.3 bilgisayar basinda uzun sure oturabilen bir cocugun DEHB olamiyacagini %34.2 DEHB tanisi konan bir
cocugun oncelikle cocuk norolojisine gitmesi gerektigi , % 26.3 ilaclarin ciddi yanetkileri oldugu %10.5 ise
ilaclarin bagimlilik yapabilecegini belirtmislerdir.
YORUM: Bu bulgular pediatri uzmanlarinin sIk gorulen DEHB ile ilgili genel tutumlarini ortaya koymaktadir.
Pediatri uzmanlik egitimi icerisine konulan Cocuk Ruh Sagligi ve Hastaliklari rotasyonunun bu alandaki
bilgilenmeyi arttiracagi ve yararli olacagi dusunulmektedir
PB-020 COCUK VE ERGENLERDE BASAGRISI TIPLERININ YASAM
KALITESINE ETKISININ INCELENMESI
Hasan Kandemir(1), Taner Sezer(2), Salih Selek(3),Mustafa Calik(4),Ali Emhan(3)
1) Harran Universitesi Cocuk Ruh Sagligi ve Hastaliklari, Urfa
2)Baskent Universitesi Cocuk Noroloji Klinigi , Ankara
3) Harran Universitesi Ruh Sagligi ve hastaliklari, Urfa
4) Harran Universitesi Cocuk Noroloji Klinigi, Urfa
AMAC : Klinik pratik icerisinde sIk karsilasilan basagrisi sikayetinden yola cikarak, Cocuk ve Ergenlerde
Basagrisi tipleri ile yasam kalitesi arasindaki iliskinin incelenmesi.
YONTEM: Calisma 7-17 yas arasi 127 kisi ile gerceklestirildi. Gerilim Tipi(n=30), Aurali Migren(n=31),
Aurasiz Migren(n=31) tanisi alan cocuklar ile Kontrol Grubu(n=35) nun yasam kaliteleri karsilastirildi.
Katilimcilara Cocuklar Icin Yasam Kalitesi Olceklerinin ebeveyn ve cocuk formlari doldurtuldu.
SONUC: Basagrisi gruplarinda CIYKO COCUK puanlarinin degerlendirilmesi sonucunda , yasam kalitesinin
hem fiziksel saglik hem psikososyal saglik hemde toplam yasam kalitesi alanlarinda kontrol grubuna gore daha
bozuk oldugu goruldu.(p<0.05). CIYKO-EBEVEYN puanlarina bakildiginda psikososyal saglik ve genel saglik
alanlarinda yasam kalitesi basagrisi gruplarinda daha kotu bulunmus(p<0.05) , fiziksel saglik puanlarinda
kontrol grubuyla aurali migren ve aurasiz migren gruplari arasinda anlmali farklilik gorulmesede(p>0.05) ,
gerilim tipi basagrisi olanlarda kontrol grubuna gore daha kotu bulunmustur(p<0.05). Basagrisi tipleri kendi
aralarinda karsilastirildiginda gerilim tipi basagrisi olanlarin, aurali migren ve aurasiz migren tiplerine gore
butun alanlarda yasam kaliteleri daha kotu bulundu.(p<0.05).
YORUM: Bu bulgular basagrisi sikayetinin cocuklarin yasam kalitelerini etkileyebilecegini farkli basagrisi
tiplerinin de degisik duzeylerde olumsuz etkileri olabilecegini gostermektedir.
PB-021 CRAFFT ; ERGENLERDE MADDE KOTUYE KULLANIMI TARAMA
OLCEGININ
TURKCE GECERLIK ve GUVENILIRLIK CALISMASI
Hasan Kandemir (1), Omer Aydemir(2) Suat Ekinci (3), , Salih Selek (4)
1) Harran Universitesi Cocuk Ruh Sagligi ve Hastaliklari Anabilimdali, Urfa
2) Celal Bayar Universitesi Ruh Sagligi ve Hasataliklari Anabilimdali, Manisa
3) Balikli Rum Hastanesi, Istanbul
4) Harran Universitesi Ruh Sagligi ve Hasataliklari Anabilimdali, Urfa
48
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
AMAC : CRAFFT ; ergenlerde madde kotuye kullanimini degerlendiren 9 sorudan olusan kisa pratik bir
olcektir.Bu calismada amac CRAFFT olceginin Turkce surumunun gecerlilik ve guvenilirligini ortaya
koymaktir.
YONTEM: DSM-IV gore madde bagimliligi tanisi alan 34 , tani almayan 90 ergen olmak uzere 85 i erkek 39 u
kiz 15-18 yas arasi toplam 124 kisiyle yurutulmustur.
SONUC : Katilimcilarin yas ortalamasi 16.653 ( min 15, max 18) olup 34 u DSM-IV e gore madde bagimliligi
tanisi almaktaydi. Madde bagimliligi tanisi alanlarin 27( %79.4) si erkek , 7(%20.6) si kiz di. 90 kisi herhangi bir
tani almiyordu. Istatistiksel analizde Olcegin guvenilirliginde ic tutarlilik katsayisi 0.9014 madde-toplan puan
korelasyon katsayilari 0-5490 ile 0.7656 arasindadir ve tum maddeler anlamli duzeyde korelasyon
gostermektedir (p<0.0001).Yapilan faktor analizinde tek boyutlu bir yapi gorulmustur ve ozdegeri (eigenvalue)
5.062 olan varyansin %56.2 sini aciklayan tek faktor elde edilmistir. Tum maddeler bu faktorde temsil edilmistir
ve faktor yukleri 0.632 ile 0.831 arasinda degismektedir. Olcegin madde bagimlisi olan ve olmayanlari ayirt
etmek acisindan kesme puani 4 olarak elde edilmistir ve bu kesme puaninin duyarliligi (sensitivity) %82.3 ve
ozgullugu (specificity) %87.7 dir.
YORUM: Ergenlerde madde kullanimiyla ilgili problemlerin artis gosterdigi gunumuzde, CRAFFT madde
kullanimi degerlendirme olceginin Turkce formunun gecerli ve guvenilir oldugu gosterilmistir.
PB-022 BİR ÇOCUK VE ERGEN BAĞIMLILIK TEDAVİ MERKEZİNE BAŞVURAN
OLGULARIN
YILLARA
GÖRE
MADDE
TERCİHLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Dr.Hozan Saatçıoğlu, Dr.Ömer Kardaş, Doç.Dr.Zeki Yüncü, Prof.Dr.Cahide Aydın, Doç.Dr.N.Burcu Özbaran,
Yard. Doç.Dr.Sezen Köse
E.Ü.T.F. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD
AMAÇ:AMKB çok sayıda kişiyi etkileyen ve pahalı sonuçları olan, tekrarlayan bir hastalık olarak
tanımlanmaktadır. Ergenlik ve genç erişkinlikte pek çok etken, madde kullanım kararını ve bağımlılık gelişimini
etkilemektedir. Madde kullanım ve bağımlılık gelişiminde ilk adım olasılıkla sosyal ve psikolojik etkenlerle
olmaktadır. Alkol ve madde kullanım bozukluğunun seyri yıllar içerisinde farklılık göstermektedir. Bu çalışmada
2003 yılında hizmete girmiş olan ergen bağımlılık merkezine 10 yıl boyunca başvuran olguların yıllar içinde
klinik özelliklerine göre(cinsiyet, ilk maddeye başlama yaşı, kullanılan maddenin türü) değerlendirmeyi
amaçladık.
YÖNTEM: 2003-2013 yılları arasında çocuk ve ergen bağımlılık polikliniğimize başvuran olguların dosyaları
tarandı, olgular başvuru tarihine göre eylül 2003-eylül 2005 (d1), eylül 2005-eylül 2007 (d2), eylül 2007-2009
(d3), 2010-2011 (d4), 2012-Şubat 2013 (d5) olmak üzere 5 döneme ayrıldı. Dosya taraması sırasında eksik olan
bilgiler kayıp değer olarak kabul edilerek, istatistiksel değer olarak ihmal edildi. Elde edilen veriler SPSS 16.0
programına aktarılarak sayısal değişkenlerin karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizi, sınıfsal değerlerin
varyans analizinde ki-kare testi uygulanmıştır. İstatistiksel anlamlılık p<0.05 olarak kabul edilmiştir.
SONUÇ: Bu süre içerisinde toplam 2406 olgu merkezimize başvurmuştur. Başvuran olguların d1’de %10.9
kız, %89.1 erkek; d2’de %18.6 kız, %81.4’ü erkek; d3’te %10.5’i kız, %89.5 erkek; d4’te %14.9’u kız, %85.1’i
erkek; d5’te %22.9 kız, %77.1 erkek olarak bulunmuştur(p:0.0001). Olguların yaş ortalaması yıllara göre
farklılık göstermemektedir (d1:16.3, d2:16.5, d3:16.4, d4:16.1, d5:15.9, p:0.67). Maddeye başlama yaşı
açısından dönemler arasında fark saptanmamıştır (d1:13.5, d2:13.7, d3:13.7, d4:13.8, d5:14.4) (p:0.332) ancak
maddeyi kullanım süreleri(maddeye başlama ile tedaviye başvuruncaya kadar geçen süre) her 5 grup arasındaki
fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur(d1:30.8, d2:29.7,d3:29.3, d4:17.4, d5:12,9, p:0.001) Sigara her 5
dönemde en sık kullanılan maddedir ve sigaraya başlama yaşı açısından dönemler arasında fark olmadığı
saptanmıştır. Sigara kullanım sıklığı d1:%94.7, d2:92.9, d3:95.4, d4:83.1, d5:72.6 sigaranın ardından ise d1’de
başvuran olguların %41.5’i esrar, %32.9 ‘u inhalan, %4.0 ekstazi, %19.3’ü alkol, %1’i benzodiazepin, %0.3’ü
kokain, %0 eroin; d2’de başvuran olguların %56.2’si esrar, %17.6‘sı inhalan, %7.6’sı ekstazi, %16.6’sı
alkol, %1.4’ü benzodiazepin, %0.3’ü kokain, %0 eroin; d3’de başvuran olguların %71.4’ü esrar, %19‘u
inhalan, %1.4’ü ekstazi, %6.9’u alkol, %0.2’si benzodiazepin, %0.2’si kokain, %0.4’ü eroin; d4’de başvuran
olguların %71.4’ü esrar, %22.6‘sı inhalan, %0.7’si ekstazi, %4.5’i alkol, %0’ı benzodiazepin, %0.2’si
kokain, %0.2’si eroin; d5’de başvuran olguların %78.6’si esrar, %15.5‘i inhalan, %3.2’si ekstazi, %1.9’si
alkol, %0’ı benzodiazepin, %0.3’ü kokain, %0.2 eroin kullandıkları saptanmıştır.
YORUM: Bu çalışmada 10 yıllık süre içerisinde başvuran 2406 olgunun yaş ortalamasının yıllara göre fark
göstermediği belirlenmiştir. Bu araştırmanın belki de en ilgi çekici noktası maddeyi ilk deneme yaşının daha
küçük yaşlara kaymaması ve tedaviye gelene kadar geçen sürenin yıllar içerisinde anlamlı olarak azalmasıdır.
49
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Dönemler arasında madde tercihleri ve cinsiyetler arasında anlamlı farklılık saptanmıştır.
PB-023 ANNE VE BABA ADAYLARININ GEBELİKTEKİ “EBEVEYNLİK VE
BEBEK İMGELERİ” İLE POSTPARTUM DEPRESYON ARASINDAKİ İLİŞKİ:
ÇOK MERKEZLİ BİR TAKİP ÇALIŞMASI
Yazarlar: Koray Karabekiroglu1 (e-posta: [email protected]), Mahmut Cem Tarakcioglu2, Rahime Kaya3,
Gökçe Nur Taşdemir-Say1, Tuna Çak4, Isik Görker5, Dicle Sapmaz1, Aytül Karabekiroglu6, Nursu Çakin-Memik2,
Murat Yüce1, Sezen Köse3, Burcu Özbaran3, Burcu Akın-Sarı7, Serpil Özkoc-Erol8, Hakan Cengiz5, Füsun Varol9,
1
Ondokuz Mayıs Ü. Tıp F. Çocuk Psikiyatrisi AD. Samsun
2
Kocaeli Ü. Tıp F. Çocuk Psikiyatrisi AD. İzmit
3
Ege Ü. Tıp F. Çocuk Psikiyatrisi AD. İzmir
4
Hacettepe Ü. Tıp F. Çocuk Psikiyatrisi AD. Ankara
5
Trakya Ü. Tıp F. Çocuk Psikiyatrisi AD. Edirne
6
Psikiyatri Dep. Eğitim ve Araştırma Hast. Samsun
7
Başkent Ü. Tıp F. Psikiyatri D. Ankara
8
Çocuk Gelişimi Uzmanı, Kadın Doğum Hast. Mardin
9
Trakya Ü. Tıp F. Kadın Hast. ve Doğum AD. Edirne
AMAÇ: Gebelik ilerledikçe, özellikle ikinci trimesterde, anne ve baba adaylarının zihinlerinde bebek ve doğum
süreci ile ilgili imgeler ortaya çıkar. Bu imgelenme farklı yazarlar tarafından farklı terimlerle (ör,
“hayali/fantasmatik bebek”, “annelik tasarımları”, “içselleştirilmiş rol ilişkileri”, “bebek bakımı ortamındaki
hayaletler”) ifade edilmiştir (Taşkın-Ilıcalı ve Okman-Fişek, 2004). Bu imgelerin niteliğini değerlendiren
yapılandırılmış araçların sayısı yok denecek kadar azdır. Öte yandan, bu imgeler ile perinatal anne-bebek ruh
sağlığı arasındaki ilişki yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışmada, doğuma yaklaşık 3 ay kala anne ve baba
adaylarındaki bebekle ilgili zihinsel tasarımlar, kaygı düzeyi ve bağlanma örüntüsü ile doğum sonrası depresyon
arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçladık.
YÖNTEM: Altı farklı ilde (Samsun, Kocaeli, İzmir, Mardin, Edirne ve Batman) Kadın Hastalıkları ve Doğum
Kliniklerinde takip edilen gebeler (n=219) ve eşleri (n=126) çalışmaya katılmıştır. İlk görüşme 22-35. gebelik
haftasında, doğum sonrası yapılan ikinci görüşme ise ilk görüşmeden 12-48 hafta sonra yapılmıştır. Gebelik
döneminde anne ve baba adayları yazarlar tarafından bu araştırma için geliştirilen İmge Bebek-Beklenti Formu
(İBBF) ile Erişkin Bağlanma Stili Ölçeği (EBSÖ), Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri (DSKE) ile Kısa
Semptom Envanteri (KSE) doldurmuştur. Ayrıca Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği (EDSDÖ) ve
DSM-IV’e dayalı yapılandırılmış tanı görüşmesi (The Structured Clinical Interview for DSM-IV-TR) (SCIDI/Depression)- Depresyon gebelikte ve doğum sonrası dönemde uygulanmıştır.
SONUÇ: İBBF sonuçlarına göre, baba adaylarının anne adaylarına göre (p<0.001), çalışan anne adaylarının
çalışmayan anne adaylarına göre (p:0.008) daha olumlu bir beklentiye sahip oldukları saptandı. Plansız (p:0.001)
ve/veya istenmeyen (p.0.001) gebeliklerde, daha önce bir gebelik varsa (p:0.001) ve/veya çocuk sahibi iseler
(p.0.001) annelerin daha olumsuz bir beklenti içinde oldukları görüldü. Öte yandan, annenin yaşı arttıkça olumlu
beklentinin arttığı (r: .14; p:0.037); prenatal DSKE durumluk kaygı, EDSDÖ, KSE tüm puanlar ve güvensiz
bağlanma puanları yükseldikçe olumlu beklentinin azaldığı (hepsi p<0.001) saptanmıştır. Takip verileri
incelendiğinde ise, postpartum dönemde depresyon tanısı alan annelerin prenatal dönemde olumsuz
beklentilerinin anlamlı olarak daha yüksek olduğu görüldü (p:0.002).
SONUÇ: Bulgular doğumdan yaklaşık 3 ay once, anne ve baba adaylarının zihinlerindeki bebek ve doğum
süreci ile ilgili olumsuz beklentilerin pek çok ruhsal faktörle ilişkili olduğunu ve doğum sonrası depresyonu
öngörmede güçlü bir parametre olabileceğini göstermiştir. Öte yandan, bu çalışma için yazarlar tarafından
geliştirilen İBBF’nin geçerliği ile ilgili önemli bulgular ortaya koymuştur. Daha önceki çalışmalarda da, olumsuz
beklentilerin anne-bebek ilişkisini oldukça olumsuz etkileyebildiğine dair kanıtlar vardır (Sokolowski ve ark.,
2007). Bu çalışma bulguları, gebelik sürecinde annelik ve bebek ruh sağlığı alanında yapılacak psikiyatrik
değerlendirmenin önemini vurgulamaktadır.
PB-024 BİR YILLIK DÖNEMDE OMÜ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ KLİNİĞİNDEN
İSTENEN KONSÜLTASYONLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Mahmut Müjdeci*, Mahmut Çakır*, Miraç Barış Usta*, Murat YÜCE*, Koray Karabekiroğlu*
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
50
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
AMAÇ: Genel tıbbi durumla ilişkili bozukluklarda eşlik eden psikiyatrik belirtiler hastanın tanısı ve tedavisinde
önemli bir yer tutabilmektedir. Bu çalışmada OMÜ Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim
Dalı’ndan bir yıllık dönemde tüm servislerden istenen konsültasyonların ayrıntılı olarak değerlendirilmesi
hedeflenmiştir.
YÖNTEM: 01.01.2012- 01.01.2013 tarihleri arasında OMÜ Tıp Fakültesi Hastanesi’nde takip edilen, çocuk
psikiyatri konsültasyonu istenen 368 hasta çalışmaya alınmıştır. Bu çalışmada istenen konsültasyonlar ve
karşılama notları geriye dönük olarak değerlendirilmiştir. Konsültasyonların hangi birimlerden istendiğine,
konsültasyon istek nedenlerine, hastaların demografik özelliklerine, konan psikiyatrik tanılarına, hastaların
yatarak mı yoksa ayaktan mı tedavi edildiğine ilişkin veriler incelenmiştir.
BULGULAR: En küçük hasta 1 ay 9 günlük, en büyük hasta 18 yaşındaydı. Kız hastaların erkek hasta sayısına
oranının yüksek olması dikkat çekiciydi. Konsültasyon isteme sebeplerinin başlıcaları “suicid girişimi” ve
“depresif duygudurum” olarak öne çıkmaktaydı. Konsültasyon istenen bölümlerin başında Çocuk Hastalıkları
Servisi ve Çocuk Acil Servisi yer alıyordu. Psikiyatrik değerlendirmenin sonunda hastaların %80‘ine psikiyatrik
hastalık tanısı konulmuştur. Psikiyatrik değerlendirmenin sonucunda en sık olarak Depresif Bozukluk tanısı
konmuştur.
SONUÇ: Diğer servislerde takip edilen çocukların mevcut hastalıklarına psikiyatrik belirtiler sık eşlik
etmektedir. Özellikle çocuklardaki psikiyatrik aciller başta olmak üzere birçok psikiyatrik bozukluk çocuk ve
ergen psikiyatrisi uzmanları tarafından değerlendirilmeye ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle 0-18 yaş arasındaki
hastaları değerlendiren uzmanlarla çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıklarıyla uğraşan uzmanlarının işbirliği
içerisinde çalışmaları psikiyatrik hastalıkların atlanmaması açısından önemlidir.
PB-025 ÇOCUK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE DEĞERLENDİRİLEN VE ERİŞKİN
PSİKİYATRİ SERVİSİNDE YATIRILARAK TAKİP EDİLEN HASTALARIN TANI
VE TEDAVİ PROFİLLERİ
Mahmut Çakır*, Miraç Barış Usta*, Mahmut Müjdeci*, Meral Oran Demir**, Murat Yüce*,
Seher Akbaş*, Koray Karabekiroğlu*
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri Anabilim Dalı
**Gaziosman Paşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
GİRİŞ: Ülkemizde çocuk ve ergen psikiyatrisi alanında yataklı servis sayısı oldukça yetersizdir. Yataklı tedavi
özellikle bazı durumlarda psikiyatrik tedavi seçenekleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Örneğin, ayaktan
tedavi kliniğinde tedaviye yeterince yanıt vermeyen, psikiyatrik tanısı ve komorbid durumlar yeterince
netleştirilemeyen, tedavi uyumu iyi olmayan ya da ailelerin bakımda zorlandığı psikiyatrik hastalar yatırılarak
tedaviye gereksinim duymaktadırlar. Bu çalışmada erişkin psikiyatrisi yataklı servisinde yatırılarak tedavisi
gerçekleştirilen çocuk ve ergen hastaların retrospektif olarak incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri Kliniğinde Ocak 2009-Şubat 2013
tarihleri arasında takip edilen ve erişikin psikiyatri servisinde yatarak tedavi edilen hastaların dosyaları
retrospektif olarak incelenmiş ve demografik özellikler, tanı dağılımı, verilen ilaçlar, vb. parametreler
değerlendirilmiştir.
BULGULAR: İncelenen 134 hastanın %76.9’u kız ve yaşlarının 7-18 arasında olduğu bulunmuştur (ort= 15.1,
SD= 1.8). Sıklık sırasına göre olgulara en sık her hangi bir duygudurum bozukluğu (%88,8), yıkıcı davranım
bozukluğu (%30,5), anksiyete bozukluğu (%12,6) ve psikotik bozukluk (%10,4) tanısı konduğu saptanmıştır.
Hastaların en sık olarak, %90’ının en az bir antipsikotik ve %62’sinin en az bir antidepresif ilaç tedavisi aldığı
belirlenmiştir. Ayrıca olguların hepsinin bir ya da daha fazla psikotrop ilaç tedavisi aldığı tespit edilmiştir.
TARTIŞMA: Özellikle tedaviye rağmen ruhsal işlevselliği düzelmeyen ya da suisidal ve agresif davranışlar
göstererek kendisi ve başkaları için yüksek risk taşıyan olguların yatarak takip edilmeleri daha çok gerekli
olabilmektedir. Literatürde yatan hastaların hepsinin psikotrop ilaç almadığı ya da almak zorunda olmadıkları
yönünde bildiriler vardır. Çalışmamız kapsamındaki hastaların hepsine ilaç başlanması bu açıdan ilgi çekici
bulunmuştur ve bu yönde farkındalığımızı artıran bir sonuç olmuştur. Yatan hastaların yaş aralığı ve yaş
ortalaması ile ilgili elde edilen veriler genel literatür bulguları ile uyumlu bulunmuştur. Özellikle %90 oranında
antipsikotik ilaç kullanımı bazı merkezlerdeki kullanım oranlarıyla benzer bulunmuştur. Öte yandan, literatür
bilgileri ile uyumsuz olarak yatan hastaların çok büyük çoğunluğunun duygudurum bozukluğu olması dikkat
çekicidir. Bu çalışma ile psikiyatri servsinde yatırılarak takip edilen çocuk ve ergen hastaların tanı ve tedavi
profilleri incelenmiş ve bu yönde yapılacak sonraki çalışmalara ışık tutacak veriler elde edilmiştir.
51
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB-026 ESOGÜ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK İSTİSMAR BİRİMİNE BAŞVURAN
CİNSEL SUÇ MAĞDURU ÇOCUK VE ERGENLERİN ANALİZİ
Mehmet Ali Kökçüoğlu1, Beyza Urazel1, Bengisu Özçivit Asfuroğlu2, Saniye Tülin Fidan2, Tarık Gündüz1
1; ESOGÜ Tıp Fakültesi Adli Tıp ABD., Eskişehir
2;ESOGÜ Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD.,Eskişehir
AMAÇ; Son yıllarda cinsel suçlar artmakta ve çocuklara yönelik cinsel istismar olguları da ilk sıralardaki yerini
almaktadır. Çocukluk dönemi, cinsel gelişim ve bilgilenmenin henüz tamamlanmadığı bir süreçtir. Bu dönemde
yaşanacak herhangi bir cinsel istismar eylemi, çocukta meydana gelebilecek zararı ağırlaştırmaktadır. Özellikle
istismarın aile içerisinden kaynaklanması çocukta meydana gelecek zararların daha uzun ve ağır seyretmesine
neden olmaktadır.Bu çalışma ESOGÜ Hastanesine yansıyan cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerin
sosyodemografiközelliklerinin yanısıra beden ve ruh sağlıklarının bozulup bozulmadığının değerlendirilmesi
amacıyla planlanmıştır.
YÖNTEM; 2012Ocak-2013 Mart tarihleri arasında ESOGÜ Tıp Fakültesi Çocuk İstismar Birimi’ne başvuran
cinsel istismara uğramış 88 çocuk ve ergenin demografik verileri ve muayene bulguları retrospektif olarak
incelenmiştir. İstatistiksel veriler SPSS 18.0 programı ile değerlendirilmiştir.
SONUÇ; Olguların76’sı(%86,4) kız, 12’si(%13,6) erkektir. Yaş ortalaması 14±3’tür. 5 (%5,7) olgunun 7
yaşından küçük, 2’sinin(%2,3) evli olduğu, 13(%14,8) çocuk ve ergenin ise aile içi cinsel istismar mağduru
olduğu, 2’sinde(%2,3) donuk normal zeka, 2’sinde(%2,3) hafif derecede zeka geriliği, 5’inde(%5,7) orta
derecede zeka geriliği olduğu tespit edilmiştir. Psikiyatrik açıdan değerlendirildiklerinde olguların 59’unda
(%67) aktif psikopatoloji tespit edilmiş, 29’unda(%33,0) aktif psikopatoloji saptanmamıştır.
YORUM; Çalışmamızda cinsel istismar sonucu olguların % 67’sinde aktif psikopatoloji saptanmıştır. Cinsel
istismar olgularında psikiyatrik muayenenin oldukça önemli olduğu görülmektedir. Cinsel istismar mağduru
çocuk ve ergenlerin yargılama sürecine ayrıca özen gösterilmeli ve sürecin kısalması için gerekli önlemler
alınmalıdır.
ANAHTAR KELİMELER; Cinsel İstismar, Ruh Sağlığı, Cinsel Suç
PB-027 DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUK VE
ERGENLERDE FARMAKOLOJİK TEDAVİNİN İŞLEVSELLİK SONUÇLARI: 12
AYLIK PROSPEKTİF GÖZLEMSEL BİR ÇALIŞMA
Murat Altin1, Ahmed A. El-Shafei2, Maria Yu3, Durisala Desaiah4, Nikolay N. Zavadenko5, Hong Yun Gao6
1
Eli Lilly Türkiye, İstanbul Türkiye;
2
Eli Lilly Kahire, Kahire, Mısır;
3
Eli Lilly Kanada, Toronto, Ontario, Kanada;
4
Lilly Araştırma Laboratuarları, Lilly Kurumsal Merkezi, Indianapolis, IN, ABD;
5
Nöroloji Bölümü, PediyatrikNöroşirürji ve Tıbbi Genetik Fakültesi, Rusya Devlet Tıp Üniversitesi, Moskova,
Rusya Federasyonu;
6
Psikolojik Tıp Bölümü, Fudan Üniversitesi Çocuk Hastanesi, Şangay, Çin
AMAÇ: Farmakolojik monoterapiyebaşlanmış Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan çocuk
ve ergenlerde işlevsellik sonuçlarındaki değişikliklerin 1 yıllık sürede doğal ortamda değerlendirilmesi.
YÖNTEMLER: Bu faz 4, prospektif, gözlemsel, girişimsiz çalışma 6 ülke/bölgedeki (Rusya Federasyonu, Çin,
Tayvan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Lübnan)28 merkezde gerçekleştirilmiştir. Hastalar çalışmanın
yapıldığı ülkelerde DEHB tedavisinde kullanılanfarmakolojik tedavilere göre şu monoterapilere
alınmıştır:stimulanlar (n= 221), nootropikler (n= 91) veya atomoksetin (n= 234). Hastalar, hekimin reçete ettiği
tedavi rejimlerine dayanılarak Çocuk Sağlık ve Hastalık Profili-Çocuk Edisyonu (CHIP-CE) Başarı alanına göre
değerlendirilmiş ve 12 aylık süre boyunca takip edilmiştir.
SONUÇ: Sonlanım noktasında, CHIP-CE Başarı alanı skorundaki ortalama ilerleme bütün ülkelerde ve
Tayvan’da atomoksetin (ortalama değişiklik -4,2) alan hastalar haricindeki terapilerde (ortalama değişiklik 2,019,0 arası) gözlenmiştir.
YORUM: Bir yıllık tedaviden sonra, DEHB tedavisi için uygulanan farmakolojik monoterapiile Batı ülkeleri
dışındaki ülkelerdeki çocuk ve ergenlerde de işlevsel iyileşmeler gözlemlenmiştir.
52
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB-028 BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİ ÇOCUK VE ERGEN PSİKİYATRİSİ
POLİKLİNİĞİNE
BAŞVURAN
HASTALARDA
SOSYODEMOGRAFİK
ÖZELLİKLER, BAŞVURU YAKINMALARI VE TANI DAĞILIMLARI İLE İLGİLİ
BİR ÇALIŞMA
Mutlu Karakuş, Büşra Duran, Sema Tanrıöver Kandil
KTÜ Tıp Fakültesi, Çocuk- Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Çalışmamızda Çocuk - Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine ilk kez başvuran olguların
sosyodemografik özellikleri, başvuru yakınmaları ve tanı dağılımlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk- Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine
1 Eylül 2011 – 31 Mayıs 2012 tarihleri arasında ilk kez başvuran, anne ve/veya babası çalışmaya katılmayı kabul
eden 1123 olgu alınmıştır.
BULGULAR: Çalışmaya katılan olguların %61,2’sinin (n= 687) erkek, %38.8'inin (n=436) kız olduğu tespit
edilmiştir. Olguların çoğunluğunun 7-12 yaş grubundaki erkekler (n=345/%50.2 ) olduğu belirlenmiştir.
Olgularda ilk başvuru esnasında en çok belirtilen yakınmalar; dalgınlık- dikkatsizlik- unutkanlık (%15,3),
sinirlilik (%12,6), hareketlilik (% 9,6), ödev-ders sorunu (%7.8) ve fiziksel belirtiler (% 6), tanılar ise; dikkat
eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)(%20.5), anksiyete bozukluğu (%20.4), depresyon (%8.3) , hafif
mental retardasyon (Hafif MR)(% 6.7), sınır entelektüel işlev (%4.0) ve enürezis (% 3.9) olarak saptanmıştır.
Okul öncesi olgularında en sık belirtilen ilk başvuru yakınmaları; konuşma geriliği- adına bakmama (%18.8),
hareketlilik (%13.2) , sinirlilik (%11.2 ), tanılar ise; anksiyete bozukluğu (% 14.1) , DEHB (%11.9) , hafif MR
(% 7.8) , konuşma geriliği (%7.5) , başka türlü adlandırılamayan yaygın gelişimsel bozukluk (BTA-YGB)
(%4.4) olarak saptanmıştır. Ergenlik öncesinde en sık belirtilen yakınmalar; dalgınlık- dikkatsizlik unutkanlık
(%22,8), hareketlilik (%11.7) , ödev ve ders sorunları (%10.2) , tanılar ise; DEHB ( % 30.1) , anksiyete
bozukluğu (% 20.4 ), hafif MR ( % 7.8 ), depresyon ( % 5.9 ), enürezis (% 5.6) olarak saptanmıştır. Ergenlik
döneminde en sık belirtilen yakınmalar; sinirlilik ( %18.9 ) , dalgınlık-dikkatsizlik-unutkanlık (% 14) ve ödevders ile ilgili sorunlar (% 12.1), tanılar ise; anksiyete bozukluğu ( % 27.9 ), depresyon ( % 21.9 ), DEHB ( %
11.3 ), davranım bozukluğu ( % 7.5), obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) (% 7.5) ve konversiyon bozukluğu ( %
2.3 ) olarak saptanmıştır.
YORUM: Çalışmamızda olguların başvuru yakınmaları ve olgulara konan tanıların sıralamaları farklı olsa dahi
diğer ruh sağlığı kliniklerinde yapılan çalışmalarla uygunluk gösterdiği görülmüştür. Okul öncesi dönemde
iletişim sorunlarının, ergenlik öncesinde eğitim-öğretim sorunlarının, ergenlik döneminde anksiyete ve
duygudurumla ilgili yakınmaların diğerlerine oranla daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
PB-029 CİNSEL İSTİSMARA UĞRAYAN ÇOCUKLARDAKİ PSİKOPATOLOJİ
ŞİDDETİ İLE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER
Nagehan ÜÇOK DEMİR, Mustafa Yasin IRMAK, Duygu MURAT,
Nese PERDAHLI FİŞ
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Çalışmamızda; kliniğimize adli rapor istemi ile yönlendirilen cinsel istismara uğramış çocuk ve
ergenlerdeki psikopatoloji şiddeti ile ilişkili etmenlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Eylül 2010 - Aralık 2012 tarihleri arasında Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim Araştırma
Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniğine adli makamlarca yönlendirilmiş olan 4-17
yaş arasındaki 175 olgunun dosya bilgileri geriye dönük olarak incelenmiştir. İstatistiksel analizler SPSS (17.0)
paket programı ile yapılmıştır.
BULGULAR: Araştırmanın örneklemini oluşturan 175 çocuk ve ergenin %74.3’sı kızdı (n= 130). Yaş
ortalaması 12.9±3.7 yıl olup; olguların % 68’i 12-17 yaş aralığındaydı. Olguların %35.4’ü hastanenin bulunduğu
ilçe olan Pendik’te yaşıyordu. En sık görülen ruhsal bozukluk travma sonrası stres bozukluğu olup
(TSSB)(%58.9), TSSB olanların %40’ına Major Depresyon eşlik ediyordu. Psikopatoloji şiddeti; kız cinsiyette
(p:0.006), ergenlik dönemindeki olgularda (p:0.009), istismarcının tanıdık biri olması (p:0.026) ve cinsel
istismarın penetrasyon içermesi durumunda (p:0.024) istatistiksel olarak anlamlı biçimde artmaktaydı.
SONUÇ: İstismar sonrasında gelişen psikopatolojinin şiddetini arttıran bu faktörlerin biliniyor olması tedaviye
dirençli olabilecek, daha yakın takip edilmesi gereken olguları klinisyenin daha çabuk tanımasına ve uygun
müdahale yöntemlerini seçmesine yardımcı olacaktır.
53
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB-030 BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNİN ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE
HASTALIKLARI POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN VE DSM-IV-TR TANI SİSTEMİNE
GÖRE YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK TANISI ALAN ÇOCUK VE
ERGENLERİN DSM-5 TANI SİSTEMİNE GÖRE ALDIKLARI TANILAR VE
TOPLUMSAL İLETİŞİM BOZUKLUĞU TANISININ YORDAYICILARI: BİR ÖN
ÇALIŞMA
Nuran DEMİR1, Zehra TOPAL1, Taha Can TUMAN2, Didem YAĞCI YETKİNER3, Özlem Şeyda ULUĞ3, Ali
Evren TUFAN4
1 Arş. Gör. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
2 Arş. Gör., Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
3 Uzm. Psikolog, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
4 Yrd. Doç. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
AMAÇ: DSM-IV içerisinde yer alan Yaygın Gelişimsel Bozukluklar (YGB) için DSM-5 içerisinde yapılması
önerilen değişiklikler birden fazla kategoriyi içeren, kapsayıcı bir üst gruptan Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)
olarak adlandırılan tek bir kategoriye geçilmesini, tanı için gerekli semptom gruplarının üçten ikiye indirilmesini,
başlangıç yaşı için önerilen katı sınırların ortadan kaldırılmasını, ve duyusal ilgiler ve kaçınmalar gibi DSM-IV
içerisinde vurgulanmayan semptomların eklenmesini içermektedir. Bu öneriler deneysel verilere dayansa da,
yeni ölçütlerin özgünlük ve duyarlılığı ile ilgili veriler kısıtlıdır. Gözden geçirilen ölçütlerin YGB tanımını
daraltıp daraltmayacağı özellikle ilgi çeken bir konudur.Bu araştırmada bir üçüncü basamak tedavi merkezine
başvuran, DSM-IV-TR ölçütlerine göre YGB içerisinde yer alan tanıları olan çocuk ve ergenlerin DSM-5
ölçütlerine göre aldıkları tanıların değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Araştırmada kullanılan DSM-5 ölçütleri 03/ 09/ 2012 tarihinde Amerikan Psikiyatri Birliği’nin
DSM-5 içerisinde önerilen değişiklik listesidir. Hastaların dosyaları DSM-IV-TR ve DSM-5 ölçütlerine göre
kaydedilmiştir. Analizlerde tanımlayıcı ve non-parametrik testler kullanılmış ve p 0.05 olarak alınmıştır.
SONUÇ: Analize ortalama yaşı 74.0 (S.D.= 43.5) ay olan 46 hasta alınmıştır (% 71.7 erkek). DSM-IV-TR
ölçütlerine göre alınan tanılar incelendiğinde çoğu olgunun (% 69.6) BTA- Yaygın Gelişimsel Bozukluk tanısını
karşıladığı görülmüştür. Hastaların geriye kalanları Otistik Bozukluk tanısını karşılamaktadır. DSM-5
içerisindeki A ölçütü hastaların % 62.2’si, B ölçütü ise % 40.0’ı tarafından karşılanmaktadır. DSM-5 OSB A ve B
ölçütleri içerisinde olgularda bildirilen yakınmalara en çok uyan ölçüt “Toplumsal/ Emosyonel Karşılıklılık” (%
93.3) iken, en az uyan ölçüt “Kısıtlı/ Sabit ilgiler” dir (% 11.1). DSM-IV-TR içerisinde yer alan BTA-YGB tanısı
ile DSM-5’te yer alması önerilen TİB tanısı olumlu yönde, kuvvetli ve anlamlı ilişki göstermektedir (Ki Kare=
36.6, dF=1, p=0.000, Phi= 0.91).
YORUM: Bulgularımız DSM-IV-TR içerisinde BTA-YGB tanısı alan hastaların hemen hemen tamamının
DSM-5 ölçütlerine göre TİB tanısını karşıladığını, buna karşın, DSM-IV-TR içerisinde Otistik Bozukluk olarak
tanı alan olguların % 14.3’ünün DSM-5’e göre OSB tanısını karşılamayıp TİB tanısını aldığını göstermektedir.
Sonuçlarımız, araştırmanın yürütülmüş olduğu merkezde BTA-YGB olgularının çoğunun eşik altı semptomları
nedeniyle bu tanıyı aldığını düşündürmektedir. DSM-5 A ölçütü, B ölçütüne göre daha çok karşılanmaktadır.
Örneklemimizde DSM-5 OSB için en sık karşılanan ölçütün “toplumsal/ emosyonel karşılıklılık”, en az
karşılanan ölçütün ise “kısıtlı/ sabit ilgiler” olduğu görülmüştür. Kısıtlılıklar olmasına rağmen elde ettiğimiz
veriler, en azından 2012 yılı Eylül ayında önerildiği şekliyle TİB tanısının DSM-IV-TR’ye göre BTA-YGB tanısı
ile anlamlı olarak örtüştüğünü gösterebilir. Bulgularımızın yeni araştırmalarla desteklenmesine ihtiyaç
duyulduğu söylenebilir.
PB-031 BUZ PATENİ ETKİNLİĞİNİN GÖRME VE İŞİTME ENGELLİ ÇOCUK VE
GENÇLERDE RUHSAL DEĞİŞKENLER ÜZERİNE ETKİLERİ
Onur Burak Dursun*, Süleyman Erim Erhan**, Esra Özhan İbiş*, Ahmet Şirinkan**, Sadullah Keleş***,
İbrahim Selçuk Esin*, Nazım Ercüment Beyhun****
*Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
54
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
** Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
*** Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları AD
****Karadeniz Teknik Üniversitesi Halk Sağlığı AD
AMAÇ: Bedensel engelliliğin, ruhsal bozukluklar için ek risk oluşturduğu, kendilik algısı ile ilgili sorunlara yol
açabildiği ve yaşam kalitesini bozabildiği bilinmektedir. Akranlarla kendisini kıyaslamanın normal gelişim
içinde yer aldığı çocukluk ve ergenlik döneminde yapılacak sosyal ve fiziksel etkinliklerin, psikiyatrik
hastalıkların gelişiminin önlenmesi açısından koruyucu etkisi olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada görme ve
işitme engelli çocuk ve gençlere uygulanan düzenli buz pateni aktivitesinin ruhsal değişkenlere etkisinin
araştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmaya Erzurum Görme Engelliler İlköğretim Okulu ve Erzurum Dede Korkut İşitme Engelliler
İlköğretim Okulu’na devam eden 40 öğrenci dahil edilmiştir. Olgular 3 ay boyunca haftada 2 gün birer saat buz
pateni eğitim ve uygulama etkinliğine tabi tutulmuştur. Olguların program öncesi ve sonrasında ruhsal belirti
düzeyleri, kendilik algıları, yaşam kaliteleri ve uyku kaliteleri karşılaştırılmıştır.
SONUÇ: Spor etkinliğinin olguların uyku kalitesi ve kendilik algısı üzerine olumlu etki sağladığı saptanmıştır.
YORUM: Sosyal etkinlikler ve spor etkinlikleri, duyusal engeli bulunan olgularda koruyucu ruh sağlığı
açısından kritik önemi sahiptir. Bu tür etkinlikleri düzenleyebilecek kurumların belirlenerek, bu kurumlarla
tedavi kurumları ve okulların işbirliğinin sağlanması bu çocuk ve gençlere olumlu katkı sağlayabilir.
PB-032 WEB DESTEKLİ BİR EĞİTİM UYGULAMASI VE UZAKTAN EĞİTİM
MODALİTELERİNİN ASİSTAN EĞİTİMİNDE KULLANIMI
Onur Burak Dursun1, Esra Özhan İbiş1, Selçuk Karaman2,Taner Güvenir3
1
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD, 2Atatürk Üniversitesi
Açıköğretim Fakültesi, 3Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
GİRİŞ: İnternet kullanımının dünya genelinde yaygınlaşmasıyla pek çok alanda değişiklikler olduğu gibi, tıp
eğitiminde de gelişmeler yaşanmaktadır. Video konferans sistemleri ve internet temelli eğitim etkinlikleri; etkin
zaman kullanımı, coğrafi bariyerlerin ortadan kaldırılması ve eğitim giderlerinin düşürülmesi gibi avantajlara
sahiptir.
YÖNTEM: Bu çalışmada Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi ile Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk
Ergen Ruh Sağlığı Anabilim Dalları’nca ortaklaşa yürütülen, araştırma görevlilerinin psikoterapotik bakış
açılarının gelişmesini amaçlayan bir uzaktan eğitim programı üzerine eğitici ve araştırma görevlilerinin
memnuniyet düzeyleri sunulacaktır. Sonuçlar ışığında uzaktan eğitim alternatifleri ve bunların avantaj,
dezavantaj ve çocuk ergen ruh sağlığı uzmanlık eğitiminde muhtemel kullanım alanları tartışılacaktır.
SONUÇ: Yapılan eğitim aktivitesinin hem eğitici hem de araştırma görevlileri açısından memnun edici sonuçlar
verdiği ancak zaman planlanması konusunda sorunlar yaşandığı gözlenmiştir.
YORUM: Dünyada tıp eğitimindeki gelişmelere paralel olarak uzaktan eğitim uygulamaları ve internet temelli
eğitimlerin, sunduğu pek çok avantaj ile gerek uzmanlık eğitimi gerekse yeterliliğin değerlendirilmesi
uygulamalarında fayda sağlayabileceği düşünülmüştür.
PB-033 DEHB TEDAVİSİNDE ÇOK YÖNLÜ YAKLAŞIMDA AİLE PSİKOSOSYAL
EĞİTİMİNİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Dr. Uğur Tekin, Dr. Burcu Özbaran, Dr. Sezen Köse, Dr. Ömer Kardaş, Dr. Cahide Aydın
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı A.D. İzmir
ÖZET
GİRİŞ: DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) gelişim dönemlerine uygun olmayan dikkat
eksikliği, hiperaktivite ve implusivite semptomları ile karakterize, nöropsikiyatrik, davranışsal bir
bozukluktur. DEHB tedavisinde psikofarmakolojik tedavi yanısıra, davranışçı yöntemler, aile ve öğretmen
eğitimi gibi psikoeğitsel yaklaşımlar da çalışılmaktadır.
AMAÇ: Bu çalışmada, DEHB tanısı alan hastalarımızın ailelerinin DEHB hakkındaki görüşlerini, bilgilerini,
inanışlarını değerlendirmek; DEHB kliniği ve tedavisi ile ilgili bilgilendirme şeklindeki eğitim toplantısına
katılan ailelerin, bu toplantı sonrası görüş, bilgi ve inanışlarında meydana gelen değişimleri ölçmek
amaçlanmıştır.
55
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
YÖNTEM: Çalışmaya DEHB polikliniğinde izlenen, toplantıya katılmaya gönüllü 24 aile alınmıştır. DEHB ile
ilgili; 7 adet genel bilgi; 7 adet tedavi; 4 adet klinik gidiş; 3 adet yaşam kalitesi ve 2 adet de genel görüşü
sorgulayan toplam 23 sorudan oluşan bir anket, ailelere eğitimden önce ve sonra olmak üzere uygulanmıştır.
BULGULAR: Eğitim öncesi ve sonrası doğru yanıtlama oranları karşılaştırıldığında; toplam doğru yanıt oranı;
eğitim öncesi %62 iken bu oran eğitin sonrası %72,2’ye çıkmıştır (p:0,001). Ailelerin verilen eğitim sonrası bilgi
düzeylerinin arttığı belirlenmiştir.
TARTIŞMA: Psikoeğitim hem tedavi uyumunu arttırma hem de ailenin tutumlarına yönelik çalışmak için bir ön
basamaktır. Bu çalışma aile eğitiminin bilgi düzeyine katkısını ölçmeyi değerlendiren bir örnek açısından
sunulmuştur.
PB-034 YATARAK TEDAVİ EDİLEN ERKEN BAŞLANGIÇLI
OLGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR ÖN ÇALIŞMA
ŞİZOFRENİ
Tuğba Eseroğlu, Özden Şükran Üneri, Melike Özdemir, Hilal Adaletli, Canan Tanıdır
1
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Kliniği, İstanbul
AMAÇ: Şizofreni, kişinin alışılmış algılama ve yorumlama biçimlerine yabancılaştığı, içine kapanarak dış
dünyanın gerçeklerinden, kişiler arası ilişkilerden uzaklaştığı, duyuş, düşünüş ve davranışlarda önemli
bozukluklarla giden ağır bir ruhsal hastalıktır, geç ergenlik veya erken erişkin döneminin hastalığı olarak
bilinmesine karşın çocukluk çağında da görülebilmektedir 1. On sekiz yaş öncesi başlayan şizofreni için erken
başlangıçlı şizofreni (EBŞ), 13 yaş öncesi başlayanlar için ise çok erken başlangıçlı şizofreni (ÇEBŞ) terimleri
kullanılmaktadır1. Bu çalışmada 2012 yılı ilk 3 ayı içerisinde Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve
Araştırma Hastanesi (BRSHH) Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi servisinde, EBŞ tanısıyla takip ve tedaviye alınan 18
olgunun sosyodemografik ve klinik özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Ocak-Nisan 2012 tarihleri arasında BRSHH Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi kliniği yataklı servisinde,
erken başlangıçlı şizofreni tanısıyla takip ve tedaviye alınan hastaların dosyaları geriye dönük olarak incelenmiş,
çalışmacılar tarafından hazırlanan sosyodemografik bilgi ve hastalık takip formu doldurulmuştur.
BULGULAR: Olguların yaş ortalaması 16,11±1,08 (min.14-max.17) olarak bulunmuştur. Olguların %44,4’ü
(n=8) kız, %55,6’sı (n=10) erkek olarak saptanmıştır. Olgular ailedeki çocuk sayısına göre
değerlendirildiğinde %16,7’sinin (n=3) 2, %33,3’ünün (n=6) 3, %11,1’inin (n=2) 4, %38,9’unun (n=7) 5 ve üstü
(min.2-max.11) çocuğu olan ailelerden geldiği görülmüştür. Olguların akrabalarında psikiyatrik hastalık görülme
sıklığı birinci dereceden akrabalarda %33,3 (n=6), ikinci dereceden akrabalarda %27,8 (n=5), uzak
akrabalarda %5,6 (n=1) olarak bulunmuştur. Hastalığın başlangıcından hastaneye yatış zamanına kadar geçen
süre ortalama 10,56±12,17 (min.1-max.48) ay olarak saptanmıştır.
TARTIŞMA: Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda şizofreninin yaşam boyu görülme sıklığı %1 dolaylarındadır.
Bunların %0,1-%1’lik kısmı çok erken başlangıçlı, %4’ü ise erken başlangıçlı olgulardır2. Erişkin başlangıçlı
şizofrenide görülme sıklığı açısından cinsiyetler arasında farklılık olmadığı bilinmektedir. Ancak EBŞ’nin
erkeklerde 2 kat daha fazla görüldüğü bildirilmiştir1. Çalışmamızda erkek/kız oranı 1,25 olarak hesaplanmıştır.
Bu duruma çalışmanın 3 aylık bir zaman dilimi içinde, yalnızca yatırılarak tedavisi yapılan olgulardan oluşması
yol açmış olabilir. EBŞ’nin etyolojisinde kalıtımsal bir duyarlılığın olduğu söylenmektedir 2. Olguların %61’inin
birinci ve ikinci dereceden akrabalarında psikiyatrik hastalık öyküsünün olması bu bulguyu desteklemektedir.
Erken ve yetişkin tipte klinik belirtilerin niteliksel olarak birbirine benzemesine karşın, niceliksel olarak
aralarında önemli farklılıklar olduğu, hastalığın erken başlangıçlı tipte daha sinsi başlangıç gösterdiği
bildirilmiştir3. Çalışmamızda yakınmaların başlaması ile hastaneye başvuruya kadar geçen sürenin görece olarak
kısa olması (ort.10,56 ay) örneklemin küçük ve yalnızca yatarak tedavi gören olgulardan oluşmasından
kaynaklanmış olabilir.
SONUÇ: Çalışma bulgularımız örneklemin küçüklüğüne rağmen EBŞ ile ilgili yapılan çalışmaların az sayıda
olması nedeniyle değerlidir. Bu konuda çok merkezli ve geniş örneklemli, retrospektif çalışmalara gereksinim
bulunmaktadır.
PB-035 DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) OLAN
ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI: KESİTSEL BİR ÖN ÇALIŞMA
Özden Ş. Üneri, Hatice Güneş, A. Güven Kılıçoğlu, Canan Tanıdır, Caner Mutlu, Hilal Adaletli, M. Kayhan
Bahalı*
*Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve
Ergen Psikiyatrisi Kliniği,
56
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
AMAÇ: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan bireylerde bağımlılık riskinde artış olduğu,
internet bağımlılığında da başka psikiyatrik bozuklukların yüksek oranda eşlik ettiği belirtilmektedir. Bu
çalışmada DEHB tanısı ile takip ve tedaviye alınan ergenlerin tedavi öncesi ölçek değerlendirmesine dayalı
internet bağımlılığı düzeylerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmamızın verileri Ekim 2012-Mart 2013 tarihleri arasında Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman
Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi polikliniğinde
toplanmıştır. Örneklem DSM IV’e dayalı klinik değerlendirme görüşmesi sonrasında DEHB tanısı ile takip ve
tedaviye alınan 13-18 yaş grubu ergenlerden oluşmaktadır. İlaç tedavisi görmeyen ergenlerden tedavi öncesi
internet bağımlılığı ölçeğini doldurmaları istenmiştir. Çalışma için araştırmacılarca hazırlanan sosyodemografik
bilgi formu görüşme sırasında araştırmacılar tarafından doldurulmuştur. Veriler SPSS 16.0 bilgisayar programı
aracılığıyla değerlendirilmiş ve tüm istatistiksel değerlendirmelerde anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul
edilmiştir.
BULGULAR: Örneklem 33 ergenden oluşmaktadır. Olguların %15,2’si (n=5) kız, %84,8’i ise (n=28) erkektir.
Çalışma kapsamında değerlendirilen ergenlerin yaş ortalaması ise 15,15’tir (min13-max17). Çalışmamızın
verilerine göre örneklemde yer alan ergenlerin %90,9 (n=30) ’unun evinde bilgisayar olup, odasında bilgisayar
bulunanların oranı %66,7 (n=22) ’dir. Ergen olguların %75,8 (n=25)’inin evinde internet bağlantısı mevcuttur.
Olguların İnternet Bağımlılığı Ölçeği’nden aldıkları puanların ortalaması 93,67 (min39-max145)’ tir. DSM-IV
Kökenli Yıkıcı Davranış Bozuklukları Belirti Tarama Ölçeği toplam puan ortalaması ise 51,18 (min26max73)’dir.
SONUÇ: Devam etmekte olan çalışmamızın ön bulguları özellikle ergen yaş grubunda DEHB tanısı alan
ergenlerde internet bağımlılığı değerlendirmesinin yapılması gerekliliğini vurgulamaktadır.
PB-036 İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNDE ANKSİYETE VE DUYGUDURUM
BOZUKLUKLARI PREVALANSI VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLER
Öznur Bilaç1, Eyüp Sabri Ercan2, Taciser Uysal3, Cahide Aydın2
1
Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi, Çocuk ve Ergen Birimi, 2Ege Üniversitesi Hastanesi, Çocuk ve
Ergen Ruh sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, 3Şırnak Devlet Hastanesi
AMAÇ: Çocukluk döneminde başlayan psikiyatrik bozukluklar, büyüdükçe çocukta daha fazla fonksiyon
kaybına ve erişkin dönemde devam eden yıkımlara neden olabilmektedir. Çocukluk ve ergenlik çağındaki
psikiyatrik hastalıkların etiyolojisi ve doğal seyrini anlamak için prevalans ve insidans ile ilgili sağlam bilimsel
verilerin olması gerekmektedir. Çocuk ve ergenlerde psikiyatrik hastalıkların sıklığının ve hastalıklarla ilişkili
risk faktörlerinin araştırıldığı az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu araştırmada Türkiye’de iyi belirlenmiş ve
yeterli sayıdaki bir ilkokul örneklemiyle Duygudurum Bozuklukları ve Anksiyete Bozukluklarının prevalansının
saptanması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından resmi sınıflamaya göre alt/orta/üst sosyoekonomik
gruba göre belirlenen 12 okuldan, %5 hata payıyla, alfa (t) %1 olarak belirlenen 419 olgu rastgele örneklem
alınması yöntemiyle seçildi. Araştırmada yer alan olgular 6-14 yaş aralığındaydı. 417 olguya ulaşıldı, yanıt oranı
%99.5 olarak saptandı. Böylece 417 olgu yarı yapılandırılmış tanı görüşmesi (K-SADS-PL) ve impairment
(bozulma) kriterleri kullanılarak değerlendirildi.
BULGULAR: Impairment (bozulma) kriteri göz önüne alınmadan yani sadece klinik görüşme ile Duygudurum
Bozuklukları prevalansını %2.9, Anksiyete Bozuklukları prevalansını %13.9 olarak saptanmıştır. Impairment
(bozulma) kriteri dikkate alındığında ise Duygudurum Bozuklukları prevalansı %1.4, Anksiyete Bozuklukları
prevalansı %2.6 olarak bulunmuştur. Olguların yaşı, cinsiyeti, sosyoekonomik düzeyi, ebeveyn medeni durumu
ve ebeveyn eğitimi ile Duygudurum Bozuklukları ve Anksiyete Bozuklukları arasında anlamlı bir ilişki
saptanamamıştır.
SONUÇ: Çalışmamızda bulunan İzmir örneklemindeki Duygudurum ve Anksiyete Bozukluklarının prevalans
oranları Batılı ülkelerde yapılmış olan çalışmalara oldukça benzer bulunmuştur. Literatürle uyumlu olarak
impairment (bozulma) kriteri dahil edildiğinde hastalık sıklıklarının belirgin olarak azaldığı gözlenmiştir.
Impairment (bozulma) kriteri ile değerlendirme yapıldığında Duygudurum Bozuklukları sıklığı yaklaşık yarıya,
Anksiyete Bozuklukları sıklığı ise dörtte birine düşmektedir.
PB-037 ÖZKIYIM GİRİŞİMİ OLAN ERGENLERDE SERUM VİTAMİN B12
DÜZEYLERİ
57
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Perihan Çam Ray, Gonca Gül Çelik, Ayşegül Yolga Tahiroğlu, Ayşe Avcı
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. ADANA
GİRİŞ: Özkıyım davranışı pek çok ülkede başlıca halk sağlığı sorunu olarak görülmekte ve ergen ölüm
nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Depresif bozukuklar, ihmal, istismar gibi zorlu yaşam olayları
ergen özkıyımının başlıca nedenleri arasındadır. B12 vitamini eksikliği, ajitasyon, irritabilite, yönelim
bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, apati, uykusuzluk gibi nörovejetatif belirtiler ve duygudurum bozuklukları
ile ilişkili bulunmaktadır. Çalışmamızda özkıyım girişimi ile başvuran ergenlerde serum B12 vitamin düzeyleri
ve kan biyokimyasal değerlerinin araştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmaya, özkıyım girişimi ile Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve
Hastalıkları Anabilim Dalına başvuran veya konsulte edilen 48 ergen olgu alındı. Ruhsal belirtilerin taranması
amacı ile Okul Çağı Çocukları İçin Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam
boyu şekli-Türkçe uyarlaması ÇDŞG-ŞY (Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School Aged
Children, Present and Lifetime Version, K-SADS-PL) uygulandı. Olgulara, Çocuk Depresyon Ölçeği, STAI 1 ve
2 ölçekleri, Conner’s aile ve öğretmen değerlendirme ölçekleri verildi. Olguların biyokimyasal incelemelerinden
hemogram, ASO, B12, Folat, TSH düzeylerine bakıldı.
SONUÇLAR: Çalışmaya alınan toplam 48 hastanın n=43’ü (%.89,6) kız, n=5’i (%10,4) ise erkek hastaydı.
Hastaların yaş ortalaması 15,0±1,5 idi. Bordeline Kişilik örüntüsü,TSSB ve Duygudurum Bozukluğu olan grupta
birden fazla özkıyım girişimi ilk özkıyım girişimlerine oranla daha fazlaydı. (n=6 (%25), n=2 (%8,3); n=6
(%25), n=1 (%4,2); n=5 (%20,8), n= 3 (%12,5); p=0,014) . Birden fazla özkıyım girişimi olanlarda ortalama
serum B12 değerleri ilk özkıyımı olanlara göre daha düşüktü (266.7±25; 162.9±68; p= 0,045) . Birden çok
girişimi olan olgularda, TSH düzeyleri, tek girişimi olan olgulara göre daha yüksekti. (1.9±0.6; 1.3±0.7 p=
0,010)
YORUM: Geçmiş özkıyım girişimi öykülerinin ileriki özkıyım girişimlerini ön görebilen en önemli risk etkeni
olduğu belirtilmektedir. Bununla birlikte serum B12 düzeyinin, tek girişimi olan olgulara göre tekrarlayıcı
girişimi olanlarda daha düşük saptanması, altta yatan psikiyatrik bozukluğun klinik görünümünü dürtüsellik ve
risk alma davranışları yönünde tetikleyebilir. Borderline kişilik örüntüsü, TSSB, duygudurum bozukluğu
olanlarda yineleyen özkıyım girişimlerinin ile serum B12 düzeylerinin ilişkisi etyolojideki nöroendokrin
süreçleri yansıtabilmektedir. Dahası B12 eksikliği tedavisinin sonraki özkıyım girişimleri ve psikotrop ilaç
yanıtlılığı açısından etkisinin kontrollü izlem çalışmaları ile desteklenmesi gereklidir.
PB-038 İNTERNET BAĞIMLILIĞI VE DEHB İLİŞKİSİ
Savaş Yılmaz, Ayhan Bilgiç, Sabri Hergüner,
Konya Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı
GİRİŞ: Son yıllarda internet kullanımındaki artış problemli internet kullanımındaki artışı da beraberinde
getirmiştir. DEHB internet bağımlılığı ile en sık görülen eştanıdır. bu çalışmada DEHB nin internet bağımlılığına
etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Konya İl Milli Müdürlüğünden gerekli izinlerin alınmasından sonra 3 sosyoekonomik düzeye sahip
okullar belirlenmiş ve 658 lise öğrencisi ergen çalışmaya dahil edilmiştir. DEHB puanlaması için Conners-Well
ergen özbildirim ölçeği kısa form, internet bağımlılığı değerlendirilmesi için internet Bağımlılığı ölçeği, ve
internet kullanım alışkanlıklarını sorgulayan veri formu kullanılmıştır. bağımlılık puanına olan etkilerin
değerlendirilmesi için lineer regresyon analizi, bağımlı ve bağımı olmayan grup arasındaki dehb puanlarının
karşılaştırılması için t testi kullanılmıştır.
SONUÇ: Bağımlı olan ve olmayan grubun conners puanları karşılaştırıldığında, dikkat eksikliği hareketlilik ve
davranış problemleri açısından bağımlı olan grubun anlamlı oranda daha yüksek puanlar aldığı saptandı.
bağımlılık puanını yordama konusunda davranım bozukluğu ve dikkat sorunlarının anlamlı etkisinin olduğu,
hiperaktivitenin diğer nedenler kontrol edildiğinde anlamlı etkisi olmadığı saptanmıştır.
YORUM: çalışmamızda dikkat sorunlarının ve davranım bozukluğunun karşı gelme ve hiperaktiviteye oranla
internet bağımlılığı üzerinde daha fazla etkisi olduğu bulunmuştur. erkek cinsiyette kızlara oranla daha fazla
gözlenmiştir. kendi bilgisayarının olması bağımlılık ihtimalini arttırmaktadır.
PB-039 BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNE YAPILAN ADLİ BAŞVURULARIN
DEMOGRAFİK DEĞERLENDİRMESİ
58
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
*Savaş Yılmaz, *Ömer Faruk Akça, *Burak Açıkel
*N.E. Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı
GİRİŞ: Çocuk ve ergen psikiyatrisi kliniklerinde adli değerlendirmeler önemli bir yer kaplamaktadır. Suça
sürüklenen çocuklarda ve suça maruz kalan çocuklarda ruhsal değerlendirmeler, devlet hastanelerinde Çocuk
İzlem Merkezleri’nde ve üniversite hastanelerinde yapılmaktadır. Bu çalışmada üniversite hastanelerine adli
değerlendirme istemi ile yönlendirilen çocukların değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: 2011-2013 yılları arasında N.E.Ü. Meram Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı’na adli
makamlarca bilirkişilik yapılması istemi ile gönderilen 399 çocuk ve ergenin dosyaları değerlendirilmiştir.
Çocuk ve ergenler Adli Poliklinikten sorumlu öğretim üyeleri tarafından haftanın iki günü değerlendirilmiş ve
dosyaları arşivlenmiştir. Arşivlenen dosyalar bir diğer araştırmacı tarafından değerlendirilmiş, konuyla ilgili suç,
rapor sonucu, kaç muayene sonra karar verildiği ve verilen kararlar not edilmiştir.
BULGULAR: Başvuran 399 olgu toplam polikliniğin % 3,3’ünü oluşturmaktadır. Başvuran hastaların %65,4'ü
mağdur, %22,1'i suça sürüklenen çocuk olarak başvurdu. Karar verilebilmesi için, başvuruların %82,7 sinin bir
kez, %15,8 inin 2 kez % 1,5'un 3 kez ve daha fazla gelmiş olduğu belirlendi. İstenilen raporlamalarda ruh
sağlığının bozulup bozulmadığının tespitinin en sık istenen raporlama olduğu gözlendi.
TARTIŞMA: Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi alanında çalışan hekim ve diğer personeller için adli değerlendirme
istemi oldukça sık karşılaşılan bir durumdur ve günlük pratiğin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Çoğunluğu
istismara uğramış olma nedeniyle yönlendirilen bu çocuk ve ergenlerin önemli bir kısmının aynı zamanda tedavi
amacı ile aynı kliniklerde takip ediliyor olması çeşitli güçlükleri de beraberinde getirmektedir.
SONUÇ: Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi uzmanlık eğitiminde adli bilirkişilik eğitimi önemli bir yer tutmaktadır.
Ayrıca tedavi hizmetlerinin yürütüldüğü kliniklerden farklı yerlerde ve farklı personelle hizmet veren adli
değerlendirme merkezlerinin yaygınlaştırılmasının hastaların tedavisine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
PB-040 ÇOCUKLUK ÇAĞI MASTURBASYONU BULUNAN OLGULARIN
ANNELERİNİN MİZAÇ VE KARAKTER ÖZELLİKLERİ
Selma Tural Hesapçıoğlu*, Evrim Aktepe**, Funda Özyay**, Umut Kaytanlı***, Sevim Özmen****, Mustafa
Kemal Tural*****
* Karadeniz Teknik Üniversitesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
** Süleyman Demirel Üniversitesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
***Tokat Devlet Hastanesi. Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
****Mardin İl Sağlık Müdürlüğü
***** Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Müh.
ÖZET
AMAÇ: Cinsel organların bireyin kendisi tarafından uyarılması, yaygın bir insan davranışıdır. Çocukların
genital bölgelerine ilgi göstermeleri gelişimlerinin olağan bir basamağı olarak kabul edilmektedir. Ancak
çocuklardaki masturbasyon ile cinsel organına dokunma ya da oynama gibi gelişimsel normal merak davranışları
birbirinden farklıdır. Bu çalışmada çocukluk çağı masturbasyonu bulunan olguların sosyo demografik
özelliklerinin, beslenme, mastürbasyon ve tuvalet eğitimi alma süreçlerinin ve annelerinin mizaç ve karakter
özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmaya üç ayrı merkezden 6 aylık süre içerisinde başvuran, çocukluk çağı masturbasyonu
bulunan olgular ve anneleri dâhil edilmiş, sosyodemografik veri formu ve Mizaç ve karakter envanteri anneleri
tarafından doldurulmuştur. Veriler SPSS 16.0’da değerlendirilmiştir.
SONUÇLAR: Toplam 52 olgu, yaş, cinsiyet ve anne yaşı açısından eşleştirilmiş 52 kontrol ile karşılaştırılmıştır.
Olguların 36’sı kız, 16’sı erkektir, yaş ortalaması 4.4 ±1,7’dir. Olguların 42,3’ünde tuvalet eğitimi sırasında
güçlükle karşılaşılmıştır, %28,8’i idrar yolu enfeksiyonu, genital bölgede mantar ya da paraziter enfeksiyonlar
veya dermatit geçirmiştir. Tuvalet eğitimi sırasında karşılaşılan güçlükler, inatçılık, tuvalet korkusu, gece
kaçırmaya devam etme, kabızlık ve annesinin dışında birini yanında istememe şeklinde olmuştur. Tuvalet eğitimi
sırasında güçlükle karşılaşmak açısından olgu ve kontrol grubu arasında anlamlı farklılık izlenmemiştir. İki
grubun annelerinin mizaç ve karakter özellikleri arasında NS2’de (Dürtüsellik- iyice düşünme), NS toplamda
(Toplam yenilik arayışı puanı), S1’de (Sorumluluk alma- kınama), S toplamda (Toplam kendi kendini idare etme
puanı) ve ST2’de (Kişiler arası özdeşim- Kendi kendine ayrışma) anlamlı farklılık izlenmiştir.
YORUM: Bu çalışmada yenilik arayışı ve bir alt başlığı olan dürtüsellik, kendi kendini yönetme ve alt başlığı
olan sorumluluk alma, kendi kendini aşmanın bir alt testi olan kişiler arası özdeşim alanlarında çalışma grubunun
anneleri kontrolden farklı bulunmuştur. Dürtüsellik alanında hasta grubunun anneleri daha yüksek puanlar
almıştır. Bu da onların anlık dürtülerine kapılan kolay uyarılan bireyler olduklarını göstermektedir. Toplam NS
59
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
puanı da bu annelerde daha yüksektir, bu anneler yeni keşiflerden zevk alan, kolay sıkılan, dürtüsel ve düzensiz
annelerdir. S1 alt testinden daha düşük puan almaları sorumluluk almayan, başlarına gelenden başkalarını
sorumlu tutma eğiliminde olan bireyler olduklarını gösteren bir bulgudur. Çocukluk çağı masturbasyonunda
annelerin kişilik özellikleri, soruna etki eden bir faktör olabilir.
PB-041 WESCHLER ÇOCUKLAR İÇİN ZEKÂ ÖLÇEĞİ YENİDEN GÖZDEN
GEÇİRİLMİŞ FORMUNUN DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
BULUNAN ÇOCUKLARDA KAUFMAN VE BANNATYNE YORUMLARI
AÇISINDAN İNCELENMESİ
Selma TURAL HESAPÇIOĞLU*, Sevim ÖZMEN**, Cihat ÇELİK***, İbrahim YİĞİT****
*Karadeniz Teknik Üniversitesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıklar A. D.
**Mardin İl Sağlık Müdürlüğü
***Muş Alparslan Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Uygulamalı Psikoloji
****Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Uygulamalı Psikoloji
ÖZET
AMAÇ: Okul çağı çocuklarında Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi polikliniğine en sık başvuru nedenlerinden biri olan
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) değerlendirilmesinde kullanılan testlerle ilgili yapılmış
çok sayıda araştırma mevcuttur. DEHB’nin değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılan testlerden biri olan Wechsler
Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği-Geliştirilmiş Formu’nun (WÇZÖ-R) alt test profilleri de yine bu amaçlarla
araştırılmıştır. Bu çalışmada WÇZÖ-R alt testlerine farklı bakış açıları getiren Kaufman ve Bannatyne’nin
yorumları üzerinden DEHB’de WÇZÖ-R’ın tanısal değerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: İki yıllık süreçte Muş Devlet Hastanesi Çocuk - Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine
başvuran ve DEHB tanısı konulan olgulara WÇZÖ-R, Yıkıcı Davranım Bozuklukları için DSM-IV’e Dayalı
Tarama ve Değerlendirme Ölçeği ve Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme
Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Versiyonu - ÇDŞG-ŞY (K-SADS-PL) uygulanmıştır. DEHB olguları
komorbidite olan ve olmayan olarak ikiye ayrılmış ve WÇZÖ-R alt test sonuçları sağlıklı örneklemden elde
edilen sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Normal dağılıma uyan verilerde ANOVA, uymayanlarda ise Kruskal Wallis
Varyans Analizleri kullanılmıştır.
SONUÇLAR: Çalışmada; 106 DEHB, 91 DEHB’nin beraberinde komorbid başka bir psikiyatrik bozukluk
tanısı konan ve 71 sağlıklı kontrolden elde edilen veriler analize dâhil edilmiştir. Üç grup arasında WÇZÖ-R’ın
benzerlikler (p= 0,002), aritmetik (p= 0,003), sayı dizisi (p<0,0001), resim tamamlama (p<0,0001), küplerle
desen (p<0,0001) ve parça birleştirme (p=0,034) alt testlerinde anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Yine
Bannatyne’in yorumladığı mekânsal yetenekler (p<0,0001), sıraya koyma becerisi (p<0,0001) faktörleri ile
Kaufman’ın algısal organizasyon (p<0,0001) ve dikkatin dağılabilirliği (p<0,0001) faktörlerinde gruplar arasında
istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. WÇZÖ-R’ın Performans Zekâ Bölümü puanlarının da yine
üç grup arasında anlamlı düzeyde farklı olduğu saptanmıştır (p=0,034).
YORUM: DEHB’li çocuklar WÇZÖ-R’ın görsel ve uzamsal alanları ölçen performans alt testlerinde anlamlı
düzeyde düşük puanlar almışlardır. Aynı şekilde Kaufman’ın ve Bannatyne’nin sözel kavrama ve yetenekler
dışındaki faktörlerinde gruplar arasında farklılıkların çıkması bu bulguları desteklemekte ve DEHB’nin tanısal
olarak değerlendirilmesinde bu alt test profillerinin dikkatli değerlendirilmesinin önemini ortaya koymaktadır.
PB-042 MUŞ DEVLET HASTANESİ ÇOCUK GELİŞİMİ POLİKLİNİĞİNE ÇOCUK
PSİKİYATRİSTİ TARAFINDAN GÖNDERİLEN ÇOCUK VE AİLELERİNİN
HİZMET ALMA NEDENLERİ VE SAĞLANAN HİZMETLERİN İNCELENMESİ
Filiz Altıparmak*, Selma Tural Hesapçıoğlu**
*Muş Alparslan Üniversitesi
**Karadeniz Teknik Üniversitesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
ÖZET
AMAÇ: Sürekli gelişen ve değişen çocukta tıpkı erişkinler gibi tam bir iyilik halinden bahsedebilmek için
bedensel, ruhsal ve toplumsal iyilik halinin sağlanabilmesi gereklidir. Çocuk ruh sağlığına verilen önem
60
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
toplumumuzda giderek artmaktadır. Bu artışla beraber çocuğun gelişimini nesnel olarak değerlendirme ihtiyacı
da artmıştır. Çocuğun büyümesini, gelişmesini nesnel olarak değerlendiren testleri genellikle çocuk gelişimi
uzmanları uygulamaktadır. Bu araştırmada Çocuk Ergen psikiyatrisi polikliniğine getirilen çocuklardan çocuk
gelişimi polikliniğine yönlendirilenlerin, yakınmaları, yönlendirilme nedenleri ve uygulanan işlemlerin
incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Bu çalışmada 6 aylık süre içerisinde çocuk ergen psikiyatrisine getirilen çocukların dosyaları geriye
dönük olarak taranmış, içlerinden çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanına yönlendirilenler ayrılmıştır. Veriler SPSS
15.0 for windows’a girilerek analizleri yapılmıştır.
SONUÇ: Çalışmada değerlendirilen 425 çocuktan 166 kız (%39.1), 259’u (%60,9) erkektir. Olgular 0-16 yaş
arasındadır (ortalama 4,7±3,8). Bu olgulardan 273’ü (%64,2) okul öncesi, 152’si (%35,7) okul çağı
çocuklarından oluşmaktadır. Çocuk Gelişimi polikliniğine en sık yönlendirilme nedeni %51,5 ile büyüme
değerlendirilmesi, %39,2 ile Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) uygulanması isteğidir. Çocuk gelişimi
ve eğitimi uzmanı tarafından olguların %84,2’sine gelişim destek önerileri verilmiş, %52,7’sinin büyüme
değerlendirmeleri yapılmış, beslenme önerilerinde bulunulmuştur. %25,2’sine AGTE, %16,2’sine Denver
gelişimsel tarama testi yapılmıştır.
YORUM: Bu araştırmada çocuk-ergen psikiyatrisi polikliniğine getirilen çocukların yaklaşık 1/3’ünün çocuk
gelişimi polikliniğine yönlendirildiği görülmektedir. Özellikle gelişim ve büyüme değerlendirmesi noktasında bu
uygulamaların yapılamaması çocuklarda semptom vermeyen gelişimsel durumların atlanması ile sonuçlanabilir.
Çocuk Ergen psikiyatristinin ve pediatristlerin çalıştığı sağlık kurumlarında Çocuk gelişimi ve eğitimi
uzmanlarının bulunması hastanın nesnel düzeylerde değerlendirilmesini ve ailelere danışmanlık yapma
noktasında hekimin yükünün hafiflemesini sağlayacaktır.
PB-043 LİSE ÖĞRENCİLERİNİN ZORBALIĞA VE ZORBALARA İLİŞKİN
DUYGULARI, DÜŞÜNCELERİ VE BAKIŞ AÇILARI
Selma TURAL HESAPÇIOĞLU*, Habibe YEŞİLOVA**, Mustafa Kemal TURAL***
* Karadeniz Teknik Üniversitesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
** Muş Alparslan Üniversitesi
*** Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Müh.
ÖZET
AMAÇ: Okul ortamında öğrenciler arasında zorbalık, azımsanamayacak oranlardadır. Bireysel, okulla ilgili ve
toplumsal özelliklerin zorbalığa maruz kalma ya da zorbalık yapma üzerine etkili olduğu gösterilmiştir. Bu
çalışmada öğrencilerin okullardaki zorbalık ve zorbalarla ilgili düşünceleri, zorbalığın yaşamları ve okul ilgileri
üzerine etkileri, maruz kalınan ya da uygulanan zorbalık şekilleri gibi etmenlerin öğrencilerin bakış açısından
değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Toplam 1432 öğrenciye akran zorbalığı anketi verilerek doldurmaları istenmiş, anketi tam olarak
dolduran 1373 öğrenciden alınan veriler analiz edilmiştir. Bu anket, zorbalığa uğrama, zorbalığa uğrama çeşitleri
ve sıklığı, zorbalığa nerede ve ne zaman uğrandığı, zorbalık yapanın kim olduğu, zorbalığa ilişkin duygular ve
uğrayanın sonrasında ne yaptığı, neler hissettiği gibi zorbalığa uğrayana yönelik soruları içermektedir. Bunun
ardından zorbalara ilişkin ne tür zorbalık yaptıkları, ne sıklıkta yaptıkları, zorbalık yaptıktan sonra neler
hissettikleri, zorbalık yapma nedenlerine ilişkin sorular gelmektedir. Üçüncü aşamada okulda zorbalık ve okul
iklimine yönelik sorular yer almaktadır.
SONUÇ: Olguların %27,7’si okullarında zorbalığın ‘çok’ ciddi bir sorun olduğunu, %54,7’si okulda yaşanan
zorbalıklardan çok rahatsız olduğunu, %69,0’ı zorbalar yüzünden okula gelmekten korkmadığını buna karşılık
%21,3’ü ise korktuklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin % 70,4’ü şiddet uygulayanlardan nefret ettiklerini ifade
etmişlerdir. ‘ Sence bazı öğrenciler neden diğerlerine zorbalık yapar?’ sorusuna %59,5’i ‘gösteriş yapmak, ilgi ve
dikkat çekmek için’ cevabını vermişlerdir. Zorbalığa uğrayanların %27,3’ü kıskanıldığı için zorbalığa maruz
kaldığını, zorbalık yapanların %42,8’i hak ettikleri için zorbalık yaptıklarını belirtmişlerdir. Zorbalığa
uğrayanların %92,1’i sözel zorbalığa uğradıklarını, zorbalık yapanların %88,3’ü sözel zorbalık yaptıklarını ifade
etmişlerdir. İkinci en sık maruz kalınan ve yapılan zorbalık şekli fiziksel zorbalıktır. En sık zorbalığa maruz
kalınan yer ise %47,0 ile sınıfların içi olmuştur. Zorbalığa maruz kalan öğrenciler daha çok sınıf arkadaşları olan
(%45,5) bir erkek öğrenci tarafından (%39,4), daha çok teneffüslerde (%47,0) bu durumu yaşadıklarını
belirtmişlerdir. %53,0’ı karşılık verdiğini, %44,8’i bu durumu kimseyle paylaşmadığını, %49, 4’ü arkadaşlarının
sonrasında kendisiyle ilgilendiğini, %33,3’ü ise hiç kimsenin olay sonrası kendisiyle ilgilenmediğini
belirtmişlerdir. Öğrenciler öğretmenlere ve okul yöneticilerine yaşadıkları bu durumu nadiren aktardıklarını ifade
etmişlerdir.
61
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
YORUM: Günümüz eğitim sisteminde önemli sorunlardan biri olan zorbalık bazı öğrencilerin yaşamını daha
fazla etkilemektedir. Bu noktada okulun iklimi, okul yönetiminin okuldaki akran zorbalığı ile ilgili müdahaleleri
önem kazanmaktadır. Lise öğrencilerinde bu sorunu okul idaresi ile paylaşım oranları oldukça düşüktür. Okul
yönetiminin ve rehberlik servislerinin gençleri daha fazla bilgilendirmesi ve işbirliğine girme konusunda gençleri
cesaretlendirmesi ihtiyacı doğmaktadır
PB-044 LİSE ÖĞRENCİLERİNDE DEPRESİF BELİRTİLER: EPİDEMİYOLOJİK
BİR ARAŞTIRMA
Selma TURAL HESAPÇIOĞLU*, Mustafa Kemal TURAL **, Habibe YEŞİLOVA ***
* Karadeniz Teknik Üniversitesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
** Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Endüstri Müh.
*** Muş Alparslan Üniversitesi
ÖZET
AMAÇ: Erikson tarafından kimlik oluşturma süreci olarak adlandırılan ergenlik dönemi, yetişkinliğe geçerken
gencin kimlik karmaşası yaşayabileceği bir dönemdir. Bu süreçte yaşanabilecek psikososyal stresler depresyon
gelişimini kolaylaştırabilir. Bu çalışmada lise öğrencilerinde depresif belirtilerin prevalansının araştırılması
amaçlanmıştır. Uygulama yapılan ilde ilk kez böyle bir araştırma yapılmıştır.
YÖNTEM: Liseler öğrenci aldıkları liseye giriş sınavı taban puanlarına göre üç tabakaya ayrılmıştır. Muş ilinde
2011- 2012 eğitim öğretim yılında liseye devam etmekte olan öğrencilere Beck depresyon envanteri uygulanmış,
okul tipleri, sınıfları, yaş ve cinsiyetleri ile depresif belirtilerin ilişkisi incelenmiştir. Veriler SPSS 20.0
kullanılarak değerlendirilmiştir.
SONUÇLAR: Çalışmada 1236 kişiden elde edilen veriler analiz edilmiştir. BDI puanının 21 veya üstü olan
öğrencilerde orta ve ciddi düzeyde depresif belirtilerin varlığı kabul edilerek %28,56’sında orta ve ciddi düzeyde
depresif belirtiler saptanmıştır (n=353). Ortalama BDI puanı 15,68±9,9 olarak saptanmıştır. Depresif belirtilerin
yoğunluğu açısından öğrencilerin sınıf düzeyleri arasında bir faklılık saptanmamıştır (p=0,545). Okul tiplerine
göre öğrencilerin depresif belirti puanları arasında anlamlı farklılık izlenmiş (p=0,01), orta ve şiddetli depresif
belirtilerin en sık, düşük akademik başarı puanı gerektiren okullarda izlendiği görülmüştür (%33,4). Öz kıyım
düşüncesi ise olguların %30,7’sinde saptanmıştır.
YORUM: Daha önce yapılan çalışmalar incelendiğinde farklı metodoloji ya da farklı cut off noktaları nedeniyle
farklı prevalans değerleri elde edilmiştir. Bu çalışmada cut off noktası BDI için 21 kabul edildiğinden depresif
belirti sıklığı daha düşük görünüyor olabilir. Ancak yine de %28,56 azımsanamayacak bir rakamdır. Okul
tiplerine göre depresif belirti yoğunluğunda farklılık olması, gençlerin öğrenim gördükleri okullara göre farklı
yaşam tarzları ve farklı psikososyal stresörlerle karşılaşıyor olduklarını yansıtıyor olabilir.
PB-045 ERKEN PUBERTE OLGULARININ DEPRESYON VE KAYGI DÜZEYLERİ,
BENLİK SAYGILARI VE YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Şaziye Senem Başgül1, Ayla Güven2, Fatma Dursun2
1
Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, 2Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi, Çocuk Endokrin
Polikliniği
AMAÇ: Puberte geç çocukluk çağında başlayan, üreme kapasitesinin kazanıldığı gelişimsel bir süreçtir.
Kızlarda ortalama 10, erkeklerde 11 yaşında başlar. Puberte çağından evvel genital organlarda ve seks
karakterlerinde erken bir gelişme meydana gelmesi ‘erken puberte’ olarak tanımlanır. Puberte, sadece fiziksel
özelliklerin değil aynı zamanda psikolojik ve sosyal değişimlerinde yaşandığı bir dönemdir. Çalışmamızda
puberteyeerken giren çocukların depresyon ve kaygı düzeyleri, benlik saygıları ve bu durumun çocukların yaşam
kalitelerini nasıl etkilediğini araştırmak amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmamız Aralık 2011- Mayıs 2012 tarihleri arasında bir eğitim araştırma hastanesinin çocuk
endokrin polikliniğinde erken puberte tanısı alan 30 hasta (Grup1) ve 47 sağlıklı kontrol (Grup2) üzerinde
yapılmıştır. Hasta grubundaki çocuklar, endokrin değerlendirmenin sonrasında, tedavi başlanmadan hemen önce,
bir çocuk psikiyatrisi uzmanı tarafından değerlendirilmiş ve çocuklara ve annelerine ölçekler uygulanmıştır.
Çocuklar, Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇYKÖ), Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği (ÇDÖ), Çocukta
Anksiyete Bozukluklarını Tarama Ölçeği (ÇATÖ) ve Piers-Harris Çocuklarda Öz Kavramı Ölçeği (PH-ÇÖKÖ)
ölçeklerini; Anneleri, Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği Ebeveyn formunu (ÇYKÖ-EF) doldurmuşlardır.
Kontrol grubundaki çocuklar sadece ÇYKÖ ölçeğini doldurmuşlardır.
62
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
SONUÇ: Grup1’de hastaların 27’si kız, 3’ü erkekti (ort. yaş 8.42±1.07), Grup2’de 40’ı kız, 7’si erkekti (ort. yaş
8.38±1,51). Grup1 ve 2 arasında cinsiyet ve yaş dağılımı arasında fark yoktu. Her iki grupta anne yaşları,
eğitimleri ve çalışma durumları açısından fark yoktu. Grup1’de ÇDÖ 5.5 (4.75), ÇATÖ 29.6±11.84, PH-ÇÖKÖ
65.96±9.71 idi. Gruplar arasında ÇYKÖ-Fizik (p=0.025), ÇYKÖ-Okul (p=0.004), ÇYKÖ-Toplam (p=0.024),
ÇYKÖ-EF-Fizik (p=0.025), ÇYKÖ-EF-Duygusal (p=0.012), ÇYKÖ-EF-Sosyal (p=0.029), ÇYKÖ-EF-Okul
(p<0.001), ÇYKÖ-EF-Toplam (p<0.001) puanları açısından istatiksel olarak anlamlı fark saptandı. ÇYKÖ-Okul
ile ÇDÖ (p=0.001; rho -0.590), ÇATÖ (p=0.002; rho -0.546) ve PH-ÇÖKÖ (p<0.001; rho 0.755) arasında
anlamlı korelasyon saptandı.
YORUM: Çalışmamızda, erken puberteye giren çocuklarda, özbildirim ölçeklerine göre, depresif duygudurum
düşünülmedi ve genel olarak benlik saygıları normal bulundu. ÇATÖ’ye göre, bu çocukların kaygı düzeylerinin
biraz yüksek olduğu görüldü. Yaşam kaliteleri değerlendirildiğinde çocukların kendi bildirdikleri ölçeklere göre,
fiziksel, duygusal, okul ve sosyal alanlarında kontrol grubuna göre, yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenmiş
olarak değerlendirildi. Annelerin doldurduğu yaşam kalitesi ölçeklerinin sonuçları da bu verileri destekliyordu.
Sonuç olarak, puberteye erken girmek çocukların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
PB-046 SEREBRAL PALSİLİ ÇOCUKLARDA YAŞAM KALİTESİNİ BELİRLEYEN
FAKTÖRLER
Serhat Türkoğlu*, Gözde Türkoğlu**, Ayhan Bilgiç***. Savaş Yılmaz***
* Ordu Devlet Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ordu
** Ordu Devlet Hastanesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği, Ordu
****Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı, Konya
AMAÇ: Serebral palsi (SP) çocukluk döneminde yaşam kalitesi üzerine en fazla etki eden hastalıklar
arasındadır. Bununla birlikte, hastaların yaşam kalitesi üzerine hangi değişkenlerin etki ettiği ile ilgili
bilgilerimiz sınırlıdır. Bu çalışmada bir grup SP’li çocukta yaşam kalitesini belirleyen klinik ve sosyodemografik
değişkenler incelenmiştir.
YÖNTEM: Yaş aralığı 8-18 olan toplam 78 çocuk (40 kız, 38 erkek) çalışmaya dahil edildi. Hastaların SP
tipleri, ince ve kaba motor etkilenme düzeyleri, ince ve kaba motor fonksiyonları, zeka düzeyleri gibi klinik
değişkenleri, sosyodemografik özellikleri ve annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri kaydedildi. Hastaların
yaşam kalitesi Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği Ebeveyn Formu (ÇİYKO-E) kullanılarak belirlendi.
SONUÇLAR: Çok değişkenli regresyon analizi sonucunda ÇİYKO-E fiziksel sağlık puanı üzerine kaba motor
fonksiyon kaybı, düşük zeka düzeyi ve anne anksiyetesinin, ÇİYKO-E psikososyal ve toplam puanları üzerine
ise kaba motor fonksiyon kaybı, düşük zeka düzeyi ve anne depresyonunun yordayıcı etkisi olduğu saptandı.
YORUM: Bu çalışma SP’li çocuklarda yaşam kalitesini belirlemede hastalığın kendisi ile ilgili değişkenler
kadar eşlik eden zeka geriliği gibi eş tanıların varlığının ve bakımverenin ruhsal durumunun da belirleyici
etkisinin olduğunu göstermiştir.
PB-047 DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU İLE OBEZİTE VE
ANNE SÜTÜ EMME SÜRESİ İLİŞKİSİ
Serhat Türkoğlu*, Ayhan Bilgiç**. Ömer Faruk Akça**
*Ordu Devlet Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ordu
* *Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim
Dalı, Konya
AMAÇ: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan bireylerde obezitenin daha sık görüldüğü ve
anne sütü emme süresinin daha kısa olduğu bildirilmektedir. Buna karşın, DEHB’in dikkat eksikliği,
hiperaktivite ve impulsivite gibi farklı belirti kümelerinin bir arada görüldüğü kompleks bir bozukluk olması ve
birçok psikiyatrik durum ile bir arada görülebilmesi, DEHB ile beslenme ilişkisi hakkında net sonuçlara
ulaşılmasını engellemektedir. Bu çalışmada DEHB ile obezite ve anne sütü emme süresi ilişkisi araştırılmıştır.
YÖNTEM: DSM-IV kriterlerine göre DEHB tanısı konulan 6-18 yaş aralığında toplam 319 olgu (244 erkek, 75
kız) ve 100 (51 erkek, 49 kız) sağlıklı kontrol çalışmaya dahil edildi. Ebeveynlere Yenilenmiş Conners Anababa
Derecelendirme Ölçeği (CADÖ) uygulandı. Çocukların sosyodemografik özellikleri ve anne sütü alma süreleri
kaydedildi.
BULGULAR: DEHB’li çocuklarda her iki cinsiyette de vücut kitle indeksi (VKİ) kontrol grubuna göre anlamlı
düzeyde daha yüksek, anne sütü emme süresi ise daha düşüktü. Tüm grubun bir arada incelendiği çoklu
63
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
regresyon analizi sonucunda anne sütü emme süresi ve CADÖ kaygı-utangaçlık puanlarının VKİ ile negatif
ilişkili, CADÖ bilişsel problemler/dikkatsizlik, psikosomatik ve sosyal problemler alt ölçeklerinin ise pozitif
ilişki gösterdiği saptandı.
TARTIŞMA: Sunulan çalışma DEHB’nin daha az anne sütü alımı ve artmış VKİ ile ilişkili olduğu yönündeki
bilgileri desteklemektedir. Ayrıca, bu çalışma DEHB’nin ana belirtilerinden olan dikkat eksikliğinin ve DEHB’ye
eşlik eden psikosomatik belirtiler ve sosyal sorunların artmış VKİ için belirleyici olduğunu, DEHB’li hastalarda
var olan sosyal kaygı düzeyinin ise obezite açısından koruyucu olabileceğini göstermiştir.
PB-048 NOKTURNAL BRUKSİZMİ OLAN ÇOCUK VE ERGENLERDE
PSİKİYATRİK BOZUKLUK VE BELİRTİLER
Serhat Türkoğlu1, Ömer Faruk Akça2, Gözde Türkoğlu3, Müzeyyen Akça4
1
Ordu Devlet Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği
Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim
Dalı
3
Ordu Devlet Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği
4
Ceylanpınar Devlet Hastanesi
2
GİRİŞ: Temporomandibular Eklem Bozukluğu (TMB) çene eklemi ve çiğneme kaslarını içine alan kas ve
iskelet rahatsızlığı olarak tanımlanmaktadır. Bu bozukluğun etyolojisinde birçok faktörün yeri vardır. Bruksizm
her ne kadar ciddi bir semptom olarak algılanmasa da TMB’na neden olması ve uzun vadede çeşitli diş
rahatsızlıklarına neden olması açısından önemlidir. Çocuklarda Bruksizm TMB’nun etyolojisinde önemli bir risk
faktörüdür ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle son zamanlarda bu konuya olan ilgi
artmaktadır. Bruksizm, temporomandibuler eklem kaslarının uzun süreli istemsiz kasılması ve hiperaktivitesi
sonucunda diş sıkma, kenetleme ve diş gıcırdatma gibi eklem hareketlerinin ortaya çıkması olarak
tanımlanmaktadır. Bruksizm ve TMB genellikle birlikte anılan durumlardır ve her ikisi için de psikiyatrik
rahatsızlıklarla birliktelikleri üzerinde durulmaktadır. Erişkin çalışmalarında TMB'a eşlik eden psikiyatrik tanı
oranı %66-76 olarak bildirilmiştir. Çocuk ve ergenlerde TMB ve bruksizmin psikiyatrik belirtilerle ilişkisini
araştıran çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu araştırmada bruksizm tanısıyla takip edilen çocuk ve ergenlerin DSM
4’e göre psikiyatrik tanılarının belirlenmesi, anksiyete ve depresyon belirti düzeylerinin ve anksiyete duyarlılığı
düzeylerinin belirlenerek sağlıklı kontrollerle karşılaştırılması ve bu değişkenlerle bruksizm arasındaki ilişkinin
araştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Bruksizm tanısı ile takip edilen, 7-18 yaş aralığındaki 35 olgu ile yaş ve cinsiyet bakımından
eşleştirilmiş 35 kişilik sağlıklı kontrol grubu çalışmaya alınmıştır. Katılımcıların tümü DSM-4 tanı ölçütlerine
göre eksen-1 bozuklukları İçin yapılandırılmış klinik görüşme olan Okul Çağı Çocukları için Duygulanım
Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Versiyonu- Türkçe Versiyonu (K-SADSPL) ile ruhsal bozukluklar açısından değerlendirilmiştir. Çocuklar için Anksiyete Duyarlılığı Ölçeği (ÇADİ),
Çocuklar için Depresyon Ölçeği (ÇDÖ) ve Çocuklar için Durumluk-Süreklik Kaygı Envanteri (ÇSDKE)
ölçekleri her bir katılımcıya uygulanmıştır.
BULGULAR: Bruksizm tanısı olan grupta 15 olguda (%42.9), kontrol grubunda ise 6 olguda (%17.1) en az bir
psikiyatrik bozukluk bulunduğu saptandı. Bruksizm grubuyla kontrol grubu arasında en az bir psikiyatrik
hastalık bulunması bakımından anlamlı fark bulundu (p<0.05). Bruksizm grubunda 5 olguda bir, 7 olguda iki ve
3 olguda üç eş tanı belirlendi. Kontrol grubunda ise tanı alan tüm katılımcıların bir tanı aldıkları belirlendi.
Psikiyatrik tanılar ayrı ayrı değerlendirildiğinde hiçbir bozukluk açısından bruksizm grubuyla kontrol grubu
arasında anlamlı farklılık saptanmadı. Ancak tüm anksiyete bozukluğu grubu hastalıkları tek başlık altında
toplandığında bruksizm grubunda anksiyete bozukluklarının kontrol grubuna göre daha sık olduğu belirlendi
(%11.4-%2.8, p<0.05). ÇADİ, ÇSDKE, ÇDÖ puanları açısından karşılaştırıldığında bruksizm grubunun her üç
ölçekten de kontrol grubuna göre daha yüksek puan aldığı belirlendi (p<0.05). Uygulanan regresyon analizi
sonucunda ise iki grup arasında sadece ÇADİ puanları bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu
belirlendi.
SONUÇ VE TARTIŞMA: Bu çalışmada bruksizmi olan çocuk ve ergenlerde sağlıklı kontrollere göre daha
yüksek oranda psikopatoloji saptanmıştır. Özellikle anksiyete bozukluğu grubu bozukluklar bruksizm grubunda
daha yüksektir. Ayrıca anksiyete duyarlılığı, durumluk ve sürekli anksiyete düzeyleri ve depresyon belirtilerinin
bruksizm grubunda yüksek olması bruksizmi olan çocuk ve ergenlerin psikiyatrik açıdan değerlendirilmesinin
önemli olduğunu göstermektedir.
ANAHTAR KELİMELER: Bruksizm, çocuk ve ergen, psikopatoloji
64
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB-049 SEREBRAL PALSİLİ ÇOCUKLARDA YAŞAM KALİTESİ VE
ANNELERİNDE DEPRESYON DÜZEYLERİ
Sevgi Özmen1,Didem Behice Öztop1,Hatice Doğan1, Hüseyin Per2
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD, 2Çocuk Nörolojisi AD
AMAÇ: Serebral palsi (SP) çocukluk çağında ciddi motor fonksiyon kaybına sık yol açan hastalıklardan biri
olup, yaşam kalitesi ve bu çocukların anneleri üzerindeki etkisi sınırlı çalışılmış bir alandır. Bu çalışmanın amacı
SP’li çocukların yaşam kalitelerini araştırmak ve annelerindeki depresyon durumlarını belirlemektir.
YÖNTEM: Çalışma örneklemi Eylül 2012-Şubat 2013 tarihleri arasında Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Nöroloji polikliniğine başvuran ve SP tanısı konulan 69 olgudan oluşmaktadır. Kontrol grubu herhangi bir
fiziksel ya da ruhsal hastalığı olmayan 38 olgudan oluşmaktadır. Sosyodemografik bulgular her iki grup için
standart olarak hazırlanmış sosyodemografik veri toplama formu ile anne-babalara sorularak elde edildi. Tüm
çocukların annelerine Beck Depresyon Envanteri (BDE) uygulandı. Yaşam Kalitesi (YK) ölçümünde çocuklar ve
ebeveynleri için Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKO) Türkçe versiyonu kullanılmıştır.
SONUÇ: Çalışmaya katılan hasta çocukların yaş ortalaması 6.44±3.75, kontrol grubunun yaş ortalaması
10.45±4.61 idi. Hasta ve kontrol grubunda anne ve babaların yaş ortalamaları benzer tespit edildi. Araştırma
sonucunda hasta ve kontrol grubundaki annelerin Beck Depresyon Envanteri puanları arasında istatistiksel olarak
anlamlı fark ortaya çıkmış olup (p<0.001), bu puanların hasta grubunda kontrol grubundaki annelerin puanlarına
göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. ÇİYKO puanlarına göre her iki grup kıyaslandığında, hasta grubunda
Fiziksel Sağlık Toplam Puanı (FSTP), Psikososyal Sağlık Toplam Puanı (PSTP) ve Ölçek Toplam Puanları
(ÖTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı fark ortaya çıkmış olup (p<0.001), SP grubunda bu puanların düşük
olduğu tespit edilmiştir
YORUM: SP’li çocuğa sahip anneler, engelli çocuğa sahip olmayanlara göre ruhsal olarak daha çok
etkilenmekte ve SP’li çocuklarda yaşam kalitesi kontrollere kıyasla daha düşük bulunmaktadır. Bu nedenle
kronik hastalığı olan çocuklara ve annelerine gerekli ve yeterli ruhsal destek sağlanması önerilmektedir.
PB-050 ULUDAĞ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ ÇOCUK ACİL SERVİSİNE
BAŞVURULARI SIRASINDA ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE
HASTALIKLARI DEĞERLENDİRİLMESİ İSTENEN HASTALARIN TANI VE
TEDAVİ PLANLARINA DAİR İNCELEME
Şafak Eray, Merve Çolpan, Pınar Vural
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD.
AMAÇ: Psikiyatrik aciller, derhal terapötik müdahaleyi gerektiren herhangi bir düşünce duygu ve ya hareket
bozukluğu olarak tanımlanmıştır. Bu hastaların, çoğunluğunun ayaktan ve ya gündüz hastanesi koşullarında
tedavi edilemeyeceği düşünülmektedir. Çocuk ve ergen psikiyatrisi pratiğinde yataklı servis hizmeti nispeten
yeni ve sayı olarak kısıtlıdır. Buradan yola çıkarak yapılan bu çalışmada Uludağ üniversitesi tıp fakültesi acil
servise başvuruları sırasında çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları tarafından değerlendirilen hastaların
sosyodemografik özellikleri, tanı ve tedavi planları incelenerek yatış endikasyonlarının gözden geçirilmesi
amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Ocak 2012- ocak 2013 tarihleri içerisinde 1 yıl boyunca Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi hastanesi
çocuk acil servisine başvuruları sırasında çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları değerlendirilmesi istenen
hastaların bilgileri geriye dönük olarak değerlendirilmiştir.
BULGULAR: Çalışmaya alınan 77 hastanın 43’ü (%55,84) kız, 34’ü (%44,16) erkekti. Hastaların 8’i (%
10,38) çocuk yaş grubunda iken (<13) , 69 ‘u (% 86) ergen yaş grubundaydı. ( > 13 ) Yapılan değerlendirmede
hastaların 21’ i (% 27,27) psikiyatrik aciller içerisinde değerlendirildi. Acilde yapılan değerlendirmeler
sonucunda hastaların % 25,97 sinde hafif / orta depresif nöbet / dissosiyatif bozukluk, %24, 67sinde depresif
davranım bozukluğu, %23 ünde öz kıyım düşünceleri ve girişiminin eşlik ettiği ağır depresif nöbet, % 7,79 ‘unda
akut psikotik atak, %6,49’unda mental retardasyon ve/veya yaygın gelişimsel bozukluğa bağlı davranım
bozukluğu, %3 inde anksiyete bozukluğu %1.29’un da travma sonrası stres bozukluğu, %1.29’un da tik
bozukluğu, %3’ün de normal ergenlik tanıları konulmuştur. Acil psikopatoloji tespit edilen hastaların %62’si
acil yatış endikasyonu almıştır.
SONUÇ: Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi çocuk acil servisine başvuruları sırasında çocuk ve ergen
ruh sağlığı ve hastalıkları tarafından değerlendirildiğinde, yaklaşık üçte birinin acil psikopatolojisin olduğu ve bu
65
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
hastaların yarısından çoğunun acil yatış endikasyonu olduğu bulunmuştur. Bu bulgular göz önüne alındığında
çocuk ve ergen ruh sağlığı klinik pratiğinde yataklı servisin önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır.
PB-051 POLİKLİNİĞE BAŞVURAN OKB, PSİKOTİK BOZUKLUK VE BİPOLAR
BOZUKLUK TANILI HASTALARIN SOSYODEMOGRAFİK VE KLİNİK
ÖZELLİKLERİ
*Şeref Şimşek
*Dicle Üniversitesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri AD
Amaç: Kronik seyreden ve yakın poliklinik takibi gereken OKB, Psikotik Bozukluk ve Bipolar bozukluk tanılı
hastaların sosyodemografik ve klinik özelliklerini incelemektir.
Yöntem: DÜ ÇERSH polikliniğine Nisan 2011-Şubat 2013 tarihleri arasında başvuran, 2102 yeni hasta içinden,
DSM IV’e göre OKB, Psikotik Bozukluk ve Bipolar bozukluk tanıları alan hastalar seçildi. Tüm hasta verileri
MS Excel formatında kayıtlı idi.
Sonuçlar: OKB tanılı grupta hasta sayısı 40, yaş ortalaması 12 ve kardeş sayısı ortalaması 3,9, psikotik bozukluk
tanılı grupta hasta sayısı 41, yaş ortalaması 15,4 ve kardeş sayısı ortalaması 5,5 ve bipolar bozukluk grubunda ise
hasta sayısı 22, yaş ortalaması 15,3 ve kardeş sayısı ortalaması 6 bulundu. Aile ve yakın akrabalarda psikiyatrik
hastalık oranları OKB’li grupta 15 (%37,5), psikotik grupta 18 (%44) ve bipolar grupta 7 (%32) bulundu.
Tedaviye uyum OKB’li grupta 10 (%25), psikotik grupta 10 (%24,4) ve bipolar grupta 9 (%41) olarak saptandı.
Yorum: Adı geçen hastalıklarda genetik geçiş önemlidir. Anamnezde mutlaka sorgulanmalıdır. Hastaların
tedaviye uyumsuzluğunda hasta ve çevresel faktörlerin yanı sıra hasta yakınlarının hastalık ve tedavi hakkında
yeterince bilgilendirilmemesinin önemli olduğunu düşünmekteyiz.
PB-052 YATARAK TEDAVİ EDİLEN ERKEN BAŞLANGIÇLI
OLGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR ÖN ÇALIŞMA
ŞİZOFRENİ
Tuğba Eseroğlu, Özden Şükran Üneri, Melike Özdemir, Hilal Adaletli, Canan Tanıdır
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Kliniği, İstanbul
AMAÇ: Şizofreni, kişinin alışılmış algılama ve yorumlama biçimlerine yabancılaştığı, içine kapanarak dış
dünyanın gerçeklerinden, kişiler arası ilişkilerden uzaklaştığı, duyuş, düşünüş ve davranışlarda önemli
bozukluklarla giden ağır bir ruhsal hastalıktır. Geç ergenlik veya erken erişkin döneminin hastalığı olarak
bilinmesine karşın çocukluk çağında da görülebilmektedir. On sekiz yaş öncesi başlayan şizofreni için erken
başlangıçlı şizofreni (EBŞ), 13 yaş öncesi başlayanlar için ise çok erken başlangıçlı şizofreni (ÇEBŞ) terimleri
kullanılmaktadır. Bu çalışmada 2012 yılı ilk 3 ayı içerisinde Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve
Araştırma Hastanesi (BRSHH) Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi servisinde, EBŞ tanısıyla takip ve tedaviye alınan 18
olgunun sosyodemografik ve klinik özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Ocak-Nisan 2012 tarihleri arasında BRSHH Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi kliniği yataklı servisinde,
erken başlangıçlı şizofreni tanısıyla takip ve tedaviye alınan hastaların dosyaları geriye dönük olarak incelenmiş,
çalışmacılar tarafından hazırlanan sosyodemografik bilgi ve hastalık takip formu doldurulmuştur.
SONUÇ: Olguların yaş ortalaması 16,11±1,08 olarak bulunmuştur. Olguların %44.4’ü (n=8) kız, %55.6’sı
(n=10) erkek olarak saptanmıştır. Olgular ailedeki çocuk sayısına göre değerlendirildiğinde %16.7’sinin (n=3) 2,
%33.3’ünün (n=6) 3, %11.1’inin (n=2) 4, %38.9’unun (n=7) 5 ve üstü çocuğu olan ailelerden geldiği
görülmüştür. Olguların akrabalarında psikiyatrik hastalık görülme sıklığı birinci dereceden akrabalarda %33.3
(n=6), ikinci dereceden akrabalarda %27.8 (n=5), uzak akrabalarda %5.6 (n=1) olarak bulunmuştur. Hastalığın
başlangıcından hastaneye yatış zamanına kadar geçen süre ortalama 10.56±12.17 ay olarak saptanmıştır.
YORUM: Erişkin başlangıçlı şizofrenide görülme sıklığı açısından cinsiyetler arasında farklılık olmadığı
bilinmektedir. Ancak EBŞ’nin erkeklerde 2 kat daha fazla görüldüğü bildirilmiştir. Çalışmamızda erkek/kız oranı
1,25 olarak hesaplanmıştır. Bu duruma çalışmanın 3 aylık bir zaman dilimi içinde, yalnızca yatarak tedavi
yapılan olgulardan oluşması yol açmış olabilir. EBŞ’nin etyolojisinde kalıtımsal bir duyarlılığın olduğu
söylenmektedir. Olguların %61’inin birinci ve ikinci dereceden akrabalarında psikiyatrik hastalık öyküsünün
olması bu bulguyu desteklemektedir. Erken ve yetişkin tipte klinik belirtilerin niteliksel olarak birbirine
benzemesine karşın, niceliksel olarak aralarında önemli farklılıklar olduğu, hastalığın erken başlangıçlı tipte
daha sinsi başlangıç gösterdiği bildirilmiştir. Çalışmamızda yakınmaların başlaması ile hastaneye başvuruya
kadar geçen sürenin görece olarak kısa olması örneklemin küçük ve yalnızca yatarak tedavi gören olgulardan
66
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
oluşmasından kaynaklanmış olabilir. Çalışma bulgularımız örneklemin küçüklüğüne rağmen EBŞ ile ilgili
yapılan çalışmaların az sayıda olması nedeniyle değerlidir. Bu konuda çok merkezli ve geniş örneklemli,
retrospektif çalışmalara gereksinim bulunmaktadır.
PB-053 SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARINRUHSAL SORUNLAR AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Tülin Fidan*, Kenan Karbeyaz**, Tarık Gündüz**
*ESOGÜ Çocuk Psikiyatrisi ABD
**Eskişehir Adli Tıp Şube Müdürlüğü
***ESOGÜTF Adli Tıp ABD
AMAÇ :İnsanlıkla beraber ortaya çıktığı kabul edilen suç; sosyolojik, psikolojik, biyolojik, sosyo-ekonomik,
sosyo-kültürel kaynakları ile çok boyutlu ve genel bir kavramdır.
Çocuk ve ergenler bir çok nedenden dolayısuça sürüklenebilmektedir. Çocuk değişen, çevresi ile etkileşen ve
gelişen bir bireydir. Onun iyi ya da kötü olmasını belirleyen eğitim ve yaşantılarıdır. Bu da çocuk suçluluğunun
kökeninin hukuksal olmaktan öte psikolojik ve sosyolojik olduğunu gösterir.
Bu çalışmanın amacı suça sürüklenen çocukların sosyodemografik özellikleri ve psikiyatrik belirtiler açısından
Ergenler için Ruhsal Sorunlar Tarama Ölçeği(ERST)iledeğerlendirilmesidir.
YÖNTEM: Mayıs - Kasım 2012 tarihleri arasında TC. Eskişehir Adliyesi Adli Tıp Birimine TCK 31. Madde
gereğince değerlendirmesi için gelen 341 ergenlebireysel ayrıntılı adli görüşme yapılmış ve ERST uygulanmıştır.
SPSS 18.0 paket programı kullanılarak veriler değerlendirilmiş. Sonuçlar %95’lik güven aralığında, anlamlılık
ise p<0.05 düzeyinde sunulmuştur.
SONUÇLAR: Bu çalışmada 12-14 yaş aralığında 341 ergenin bulguları değerlendirilmiş olup ortalama yaş
13.4± 0.76’tür. Vakaların 247’si (%72.4 ) erkek, 94’ü(%27.6) kızdır. Vakaların %25.8’inin annesinin, %22 ‘sinin
babasının olmadığı, babaların %3.5’unun işsiz olduğu, annelerin %32.8’inin çalışmadığı öğrenilmiştir. Vakaların
işledikleri iddia edilen suçların niteliği sorgulandığında %51.9 hirsızlık, %30.5 müessir fiil,kamu malına
zarar , %1.2 cinsel suç, %6.7 bilişim suçu nedeniyle başvurmuştur. %43.1 vakanın daha öncede suç öyküsü
olup %36.1 vakanın da aynı zamanda ailesinde suç öyküsü mevcuttu.
Vakaların, ERSTÖ sonuçlarına göre %59.8 depresyon , %58.4 anksiyete bozukluğu, %40.5 kendine zarar
verme,%8.2 psikoz , %26.1Travma Sonrası Stres Bozukluğu, %36.3 alkol bağımlılığı, %32.6uyuşturucu madde
bağımlığı, %59.2 Dikkat eksikliği hiperaktivite Bozukluğu tanıları açısından riskli grupta oldukları tespit
edilmiştir.
Suç niteliğine göre ruhsal sorunlar değerlendirildiğinde,hırsızlık iddiasıyla başvuran ergenlerin depresyon,
anksiyete bozukluğu, kendine zarar verme, psikoz, TSSB, alkol bağımlılığı, madde bağımlılığı, Dikkat eksikliği
hiperaktivite belirtileri açısından en yüksek riskitaşıdıkları, müessir fiil işleyen ergenlerin ise 2. sırada riskli
oldukları tespit edilmiştir. Kamu malına zarar veren ergenlerin depresyon, anksiyete bozukluğu, kendine zarar
verme, alkol bağımlılığı ve dikkat eksikliği hiperaktivite açısından risk taşıdıkları; bilişim suçu işleyen
ergenlerin, DEHB, kendine zarar verme, anksiyete bozukluğu ve depresyon açısından risk grubunda oldukları
bulunmuştur(p ˂0.05).
YORUM: Bu çalışmada değerlendirilen SSE’ler depresyon, anksiyete bozukluğu, kendine zarar verme, alkolmadde bağımlılığı, DEHB, TSSB, psikotik bozukluklar açısından risk taşıdıkları bulunmuştur..
Yapılan 30 yıllık izlem çalışmasında SSE’de psikiyatrik bozuklukların yaygınlığı yüksek oranda bulunmuştur.
Aynı zamanda toplum temelli çalışmalarda çocukluk dönemi psikiyatrik hastalığı olanların ileride suç işleme
açısından riskli bir grup olduğu bulunmuştur.
Sonuç olarak yasayla ihtilafa düşen bu gençlerderuhsal hastalıkların yüksek oranda görülmesi özellikle ruhsal
açıdan değerlendirilmelerinin ve desteklenmelerinin gerekliliğini göz önüne sermektedir.
PB-054 DEHB TEDAVİSİNDE ÇOK YÖNLÜ YAKLAŞIMDA AİLE PSİKOSOSYAL
EĞİTİMİNİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı A.D. İzmir
Uğur Tekin, Burcu Özbaran, Sezen Köse, Ömer Kardaş, Cahide Aydın
Özet
67
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
GİRİŞ: DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) gelişim dönemlerine uygun olmayan dikkat
eksikliği, hiperaktivite ve implusivite semptomları ile karakterize, nöropsikiyatrik, davranışsal bir
bozukluktur. DEHB tedavisinde psikofarmakolojik tedavi yanısıra, davranışçı yöntemler, aile ve öğretmen
eğitimi gibi psikoeğitsel yaklaşımlar da çalışılmaktadır.
AMAÇ: Bu çalışmada, DEHB tanısı alan hastalarımızın ailelerinin DEHB hakkındaki görüşlerini, bilgilerini,
inanışlarını değerlendirmek; DEHB kliniği ve tedavisi ile ilgili bilgilendirme şeklindeki eğitim toplantısına
katılan ailelerin, bu toplantı sonrası görüş, bilgi ve inanışlarında meydana gelen değişimleri ölçmek
amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Çalışmaya DEHB polikliniğinde izlenen, toplantıya katılmaya gönüllü 24 aile alınmıştır. DEHB ile
ilgili; 7 adet genel bilgi; 7 adet tedavi; 4 adet klinik gidiş; 3 adet yaşam kalitesi ve 2 adet de genel görüşü
sorgulayan toplam 23 sorudan oluşan bir anket, ailelere eğitimden önce ve sonra olmak üzere uygulanmıştır.
BULGULAR: Eğitim öncesi ve sonrası doğru yanıtlama oranları karşılaştırıldığında; toplam doğru yanıt oranı;
eğitim öncesi %62 iken bu oran eğitin sonrası %72,2’ye çıkmıştır (p:0,001). Ailelerin verilen eğitim sonrası bilgi
düzeylerinin arttığı belirlenmiştir.
TARTIŞMA: Psikoeğitim hem tedavi uyumunu arttırma hem de ailenin tutumlarına yönelik çalışmak için bir ön
basamaktır. Bu çalışma aile eğitiminin bilgi düzeyine katkısını ölçmeyi değerlendiren bir örnek açısından
sunulmuştur.
PB-055 SON 25 YILDA TRİPLE P- OLUMLU ANNEBABALIK EĞİTİMİ PROGRAMI
İLE YAPILAN ÇALIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Burcu ARKAN
Uludağ Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı
AMAÇ: Triple P- Olumlu Annebabalık Eğitimi Programı aile ve toplumla işbirliği yapan, risk faktörlerini
azaltan, koruyucu faktörleri destekleyen, multidisipliner yaklaşıma sahip, kanıt standartları yüksek, randomize
kontrollü çalışmaların kullanıldığı ve uzun süreli sonuçların elde edildiği en iyi ebeveyn eğitimi programdır. Bu
nedenle uygulanan programının etkililiğini değerlendirmek, farklılıklarını ortaya koymak, konu ile ilgili
bilinenleri ve ülkemiz için oluşturacak yeni modelin özelliklerini belirlemek amacıyla bu literatür incelenmesi
planlanmıştır.
YÖNTEM: Triple P- Olumlu Annebabalık Eğitimi Programı ile yapılan çalışmalara ulaşmak için “Medline,
Pubmed, Cochrane” veri tabanları ile Türkiye’de on-line ve basılı ulaşılabilen dergi ve tezler taranmıştır. Yapılan
taramalar sonucunda çalışmaya alınma kriterlerini karşılayan 35 araştırma incelenmiştir. Çalışmaya dâhil edilen
araştırmalar örneklem, yöntem, elde edilen sonuçlar açısından değerlendirilmiştir.
SONUÇ: Çalışmaya alınan Triple P- Olumlu Annebabalık Eğitimi Programı ile yapılan araştırmaların tümünde
uygulanan programlar sonrası çocukların problemli davranışları azalmıştır. İncelemeye alınan çalışmalar,
uygulanan Triple P- Olumlu Annebabalık Eğitimi Programının farklılıklarını da ortaya çıkarmıştır.
YORUM: İncelenen araştırmalar sonrasında ülkemiz için Triple P- Olumlu Annebabalık Eğitimi Programı ile
farklı klinik ve illerde çalışmaların yapılarak test edilmesi önerilmektedir.
PB-056 ULUSAL ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI
KONGRELERİNDE KABUL EDİLEN POSTER SUNUMLARIN YAYINLANMA
ORANI
Caner Mutlu1, Ebru Kaya Mutlu2, Ali Güven Kiliçoğlu1, Özgür Yorbik3
1
Uzm Dr, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, Bakırköy Prof Dr Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim
ve Araştırma Hastanesi, İstanbul
2
Uzm Fzt, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
3
Prof Dr, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Birimi, Çocuk Gelişimi Bölümü, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Üsküdar
Üniversitesi, İstanbul
AMAÇ: Yayın bilimsel araştırmalarda istenilen son noktadır. Kongrede sunum sonrası yayın oranı, bilimsel
faaliyetin kapsamının ve kalitesinin bir göstergesidir. Bu çalışmanın amacı; ulusal çocuk ve ergen ruh sağlığı ve
hastalıkları kongrelerinde kabul edilen poster bildirilerin yayınlanma verilerini incelemekti.
YÖNTEM: 2005–2008 yıllarında düzenlenen 4 kongrenin poster bildirileri kongre kitapçıklarında tek tek
incelendi. Sunum başlığı, ilk ve ikinci yazar dikkate alınarak İngilizce ve Türkçe dillerinde Pubmed ve Google
Akademik veri tabanlarında araştırıldı. Çalışmaların, poster bildiri ile yayınlanma tarihi arasındaki süre ve
68
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
yayınlanan çalışmaların dergi indeksleri kaydedildi.
SONUÇ: Ulusal çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları kongrelerinde kabul edilen toplam 214 poster bildiri
değerlendirildi. Poster bildirilerin %34.11 (n=73) ‘i olgu olup tüm bildirilerin % 25.23’ü (n=54) uluslararası ve
ulusal hakemli dergilerde yayınlandı. Yayınlanan makalelerin 18 tanesi Science Citation Index (SCI) ve 14 tanesi
SCI-Expanded indekslerinde yer almakta idi. Klinik araştırmalar ve olgu bildirimleri arasında yayınlanma
oranları açısından istatistiksel farklılık saptanmadı (p>0.05). Poster bildiri ile yayınlanma tarihi arasındaki süre
ortalama 30.72±18.89 ay bulundu.
YORUM: Literatür gözden geçirildiğinde ulusal ya da uluslar arası kongrelerdeki bildiri verileri ile
karşılaştırıldığında kongremizdeki poster bildirilerin dergilerde yayınlanma oranı benzer olup yayınlanma
süresinin daha uzun olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar doğrultusunda, ulusal çocuk ve ergen ruh sağlığı ve
hastalıkları kongrelerinde sunulan bildirilerin yayın haline getirilmesi için araştırmacıların teşvik edilmesinin
katkı sağlayacağını düşünmekteyiz.
PB – 056
OLGUSU
TEDAVİYE DİRENÇLİ ERKEN BAŞLANGIÇLI BİR ŞİZOFRENİ
Arif Önder, Hilal Adaletli, Özden Ş. Üneri
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, İstanbul
AMAÇ: Erken başlangıçlı şizofreni psikotik belirtilerin 18 yaş öncesinde başladığı, çoğunlukla sinsi başlangıçlı,
kronik seyir gösteren, tedavi konusunda güçlük yaşanan ağır bir psikiyatrik bozukluktur. Erken başlangıçlı
şizofreni erişkin tip şizofreniye göre 5 kat daha nadir görülmektedir. Tedaviye dirençli şizofreni ise klozapin
dışında en az 2 farklı antipsikotik tedaviye yanıtsızlığı olan, tedavi konusunda kararsızlıkların ve güçlüklerin
yaşandığı bir durumdur. Bu olgu sunumunda tedaviye dirençli ve erken başlangıçlı şizofreni tanısı ile yatırılarak
tedavi edilen bir hastanın, tedavi aşamaları ve süreci klozapin ile tedavisi sunulacaktır.
OLGU: Lise 2.sınıf öğrencisi, 15 yaşında erkek ergen olgu. Hastanemize ilk kez annesine saldırıp annenin
kolunu kırdığı için acil olarak getirilen hastanın, acil serviste yapılan değerlendirmesinde, ailesi son 4 aydır içe
kapanmaya başladığını, derslerine olan ilgisini kaybettiğini, okuldan kaçmaya başladığını, son 2 aydır ise kendi
kendine konuşup güldüğünü ve ara ara nedensiz saldırganlığı olduğunu ifade etmiştir. Servisimize yatışı yapılan
olgu yatışından 22 gün sonra aripiprazol 20mg/gün tedavisi ile taburcu edilmiştir. Yaklaşık 1 yıl içinde 2 kez
daha psikotik belirtilerinde alevlenmeler nedeni ile servisimize yatırılan olguya tedaviye yanıtsızlık nedeniyle
Ziprasidon 160mg, Risperidon 6mg tedavileri uygun sürelerde denenmiştir. Bu farmakoloik ajanlarla hastalığı
tam remisyona girmeyen olguya klozapin tedavisi başlanmıştır. Klozapin tedavisi yanıt veren olgu yaklaşık 2
aylık yatışının sonunda kısmi remisyon ile taburcu edilmiştir. Klozapin kullanımına bağlı gelişen hipersalivasyon
yan etkisi antikolinerjik ajan (Tropikamid) kullanılarak çözülmüştür.
YORUM: Erken başlangıçlı şizofreni yıkımla seyreden bir bozukluktur. Olgumuzda psikotik belirtileri
gerilemesine rağmen okuluna devam etmesine engel olacak düzeyde bilişsel gerileme gözlenmiştir. Erken
başlangıçlı şizofreni çoğu kez tedaviye dirençlidir. Olgumuzda da etkin dozda ve sürede çeşitli antipsikotik
ilaçlar denenmiş, tedaviye direnç nedeniyle klozapin tedavisi kullanılmış ve yarar görülmüştür. Erken başlangıçlı
şizofreni olgularında korkulan yan etki profili nedeniyle klozapin az tercih edilen bir ajandır. Olgumuz erken
başlangıçlı ve tedaviye dirençli şizofreni olgularında tedavi seçenekleri arasında yer alan klozapinin yan etki
profiline rağmen denenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
PB – 057 BİR OLGU NEDENİYLE OTİSTİK BOZUKLUKTA EŞ HASTALANIM
Bengisu Özçivit Asfuroğlu 1 ,Saniye Tülin Fidan1 ,Çiğdem Toklu1
1
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi,Çocuk ve Ergen Anabilim Dalı,Eskişehir
AMAÇ :Otistik bozukluk sosyal etkileşim,iletişim becerilerinde zayıflık ve yineleyici basmakalıp davranışlar ile
karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur(1).Yaygın gelişimsel bozukluklar(YGB) bazı psikiyatrik eştanılarla
seyredebilir .Yaygın gelişimsel bozukluklar ile en sık görülen psikiyatrik bozukluklar: depresif bozukluk, bipolar
bozukluk, anksiyete bozuklukları, fobik bozukluklar, obsesif kompulsif bozukluk, karşıt olma karşıt gelme
bozukluğu.dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu’dur.(2) Biz yaygın gelişimsel bozukluk tanısı olan ve üst
solunum yolu enfeksiyonları ile birlikte kullanılan ilaçlarla tetiklenen duygudurum bozukluğu gelişen bir olguyu
ele almak istedik.
OLGU: 17 yaşında erkek hasta 2 gün önce hareketlilik huzursuzluk duvarlara bakıp konuşma yakınmaları ile eş
zamanlı üst solunum yolu enfeksiyonu bulguları(ateş yüksekliği vb.) nedeniyle tedavi (sefdinir
69
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
66mg/gün,desloratidin 5mg/gün ) başlanmış olup yapılan psikiyatrik muayenede aşırı
hareketlilik,oturamama,basmakalıp yineleyici hareketler(ellerini dizlerine sürtme,ellerini ovuşturma),kendine
zarar verme (kulaklarını çekme,kulaklarına vurma),uygunsuz gülme ve bağırmalarının olduğu,uyku ve iştahında
belirgin azalmanın olduğu tespit edilmiştir.Hastanın tedavisinde risperidon 1-2mg/gün,aripiprazol 5-10mg/gün
,klonazepam 1mg/gün uygulandı. Hastanın yapılan manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve
elektroensefalografi (EEG) incelemeleri normal sınırlar içinde bulundu.
Hastanın bulgularında 15 gün içerisinde belirgin düzelme oldu.(KGİÖ:8) Hastanın semptomlarının gerilemesi
sebebiyle ailesi tarafından ilaçlarının kesildiği öğrenildi.Hasta aylık takiplere alındı. 5 ay sonra gelişen üst
solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle kullanılan 200mg ibuprufen/gün ve 30mg psödoefedrinhidroklorür tedavisi
ile başlayan uyku ihtiyacında azalma,sürekli zıplama,çevredeki mobilyaları kemirme, hareketlilikte artma
şikayetleri nedeniyle klonazepam 0.5mg-1.5mg/gün başlandı.Tedavinin 3.gününde şikayetlerinin %70 oranında
düzeldiği gözlendi. Hastada genel tıbbi duruma ve ilaçlarla indüklenen duygudurum bozukluğu olduğu
düşünülerek valproik asit 500mg/gün başlandı.Hastanın 7 ay sonraki başvurusunda duvarlarda yılan gördüğünü
söylemesi, kabloları sökmeye çalışması, huzursuzluk, hareketlilikte artış şikayeti olduğu öğrenildi. Hastaya
valproik asit tedavisine ek olarak ketiapin 600mg/gün başlandı.Son üç aydır otistik bulguları dışında herhangi bir
psikiyatrik bulgusu olmayan olgu, okula devam edebilmektedir.
YORUM: Yaygın gelişimsel bozukluk tanısı olan bu hastada üst solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle genel
tıbbi durumun bozulması ile kullanılan ilaçlara bağlı davranışsal ve duygusal bulgular, duygudurum
bozukluğu(hipomanik ataklar) ve psikotik bulgular saptanmıştır.Hastanın ayırıcı tanısında temporal lob
epilepsileri,hipertiroidizm,kapalı veya açık kafa travmaları, multiple skleroz,sistemik lupus eritamatozis,alkolle
ilişkili nörogelişimsel bozukluklar, Wilson hastalığı, trisiklik antidepresanlar,selektif serotonin geri alım
inhibitörleri,aminofilin,kortikosteroidler,sempatomimetik aminler,antibiyotik kullanımı
(ör:eritromisin,klaritromisin,amoksisilin vb.) göz önünde bulundurulmalıdır. (3)Yaygın gelişimsel bozukluğu
olan bu olguda genel tıbbi durumların ve kullanılan ilaçların duyguduruma olumsuz etkisinin vurgulanması
açısından önemlidir,bu alanda yapılacak daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.
PB – 058 DEHB’ NA EŞLİK EDEN KONUŞMA BOZUKLUĞU OLGULARINDA
EPİLEPTİFORM DEŞARJLAR: İKİ OLGU SUNUMU
Betül Mazlum1,2, Sennur Zaimoğlu3
1- Uzm Dr, Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği, İSTANBUL.
2- İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İSTANBUL.
3- Doç. Dr, Marmara Üniversitesi, Nörolojik Bilimler Enstitüsü, İSTANBUL.
GİRİŞ: DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) epilepsiye sıklıkla eşlik etmektedir ve ilk nöbet
öncesinde dikkat eksikliği belirtilerinin anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. DEHB’de ise
epileptiform anormallikler oldukça sık (%30) gözlenmektedir. Klinik nöbetlerin varlığında DEHB hastalarında
yaklaşımı belirlemek daha kolaydır. Ancak nöbet yokluğunda epileptiform deşarjların varlığından şüphelenmek
ve EEG incelemesi yapmaya karar vermek konusundaki yaklaşım tartışmalıdır.
YÖNTEM: Burada aileleri tarafından okul başarısızlığı, konuşma problemleri ve dikkat dağınıklığı şikayetleri
ile çocuk psikiyatrisi polikliniğine getirilen, yapılan psikiyatrik ve nöropsikolojik değerlendirmeleri neticesinde
dikkat eksikliği, ifade edici dil sorunları ve belirgin sözel-performans IQ farkı mevcut olması sebebiyle yapılan
EEG incelemesinde epileptiform deşarjlar saptanan iki olgudan bahsedilecektir.
SONUÇ VE YORUM: Hangi klinik parametrelerin varlığında DEHB hastalarında EEG endikasyonunun olduğu
konusu net değildir. Uygulamada sözel-performans IQ farkı, ailede epilepsi varlığı, çocukta ve ailede febril
konvulziyon öyküsü, bilişsel ve akademik dalgalanmalar, anlık bellek kayıpları ve dalma öyküsü gibi bazı klinik
işaretler hekim için yönlendirici olabilmektedir. Burada sunulan iki vakada hastaların zeka puanları ile uyumsuz
derecede ciddi akademik zorluklar yaşıyor olmaları, ifade edici dil sorularının epileptiform anormalliği telkin
edecek düzeyde olması ve hiperaktivite olmaksızın dikkat sorunlarının ön planda olması sebebi ile EEG
incelemesi istenmiş ve her iki hastada da sol hemisferde epileptiform deşarjlar saptanmıştır. Epileptiform
anomalilerin her iki hastada da solda olması ve ifade edici dil sorunlarına eşlik ediyor olması da klinik açıdan
oldukça anlamlıdır. Hastaların beyin magnetik rezonans incelemeleri normal olarak izlenmiştir.
DEHB’de EEG incelemesinin hangi koşullarda anlamlı olabileceğini araştıran geniş örneklemli klinik çalışmalar,
DEHB ve eşlik eden konuşma/dil bozukluklarının epileptiform anormallikler ile ilişkilerini aydınlatmada
yardımcı olabilir.
PB – 059 SEMANTİK PRAGMATİK DİL SORUNLARI VE OTİSTİK BELİRTİLER
EŞLİK EDEN HİDROSEFALİ OLGUSUNUN NÖROPSİKOLOJİK PROFİLİ
Betül Mazlum1,2, Sennur Zaimoğlu3, Gazanfer Ekinci4
70
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
1- Uzm Dr, Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği, İSTANBUL.
2- İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İSTANBUL.
3- Doç. Dr, Marmara Üniversitesi, Nörolojik Bilimler Enstitüsü, İSTANBUL.
4-Prof. Dr, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dalı, İSTANBUL
GİRİŞ: Hidrosefali olgularına serebral görme bozukluklarından dil gelişim sorunlarına ve otistik belirtilere
kadar geniş bir yelpazede pek çok nöropsikiyatrik görünüm eşlik etmektedir.
YÖNTEM: Burada semantik, pragmatik dil gelişim sorunları ve otistik belirtileri izlenen 7 yaşındaki erkek
hastanın nörogelişimsel, klinik ve radyolojik özellikleri tartışılacaktır.
SONUÇ VE YORUM: Hidrosefalide etyopatogenezin yanısıra basıya da bağlı olarak beyin yapısında kronik
bazı değişiklikler meydana gelmekte ve klinik görünüme ve nöropsikolojik testlere yansıyabilecek sorunlar
izlenmektedir.
Burada sunulan vakada sosyal iletişim sorunları ve stereotipik el hareketleri otizm tanısını akla getirse de dil
becerileri ve nöropsikolojik test performansları değerlendirildiğinde hastanın ciddi görsel algısal zorluklar
yaşadığı ve dile ilişkin sentaks ve gramer becerilerinde sorun yokken semantik ve pragmatik sorunların ağırlıklı
olarak tabloya hakim olduğu görüldü. Okuma yazmayı öğrenmiş olan ve klinik olarak mental retarde izlenimi
vermeyen hastanın görsel algısal ve dil sorunlarına bağlı olarak WISC-R zeka testi hafif zeka geriliği düzeyinde
izlendi. 7 yaş 6 aylık olan hastanın TİFALDİ testi ile alıcı kelime bilgisi 5 yaş 3 ay ile uyumlu bulunurken ifade
edici kelime bilgisi 5 yaş 6 ay düzeyindeydi. Bender Gestalt testinde şekil bozukluğu, birleştirme ve rotasyon
hataları mevcut olan hastanın sırasıyla ventral ve dorsal görme yollarını değerlendiren Benton Yüz Tanıma Testi
ileri düzeyde bozukluk ile uyumlu iken, Çizgi Yönünü Belirleme Testini alamadığı görüldü. Hastanın ayrıca
sosyal iletişime açık olduğu ancak dilin semantik ve pragmatik kullanımında yaşadığı sorunlara ilişkin olarak
karşılıklı iletişimde zorluklar yaşadığı görüldü.
Hidrosefali hastalarında gelişen semantik ve pragmatik dil problemleri, otizm ile ayırıcı tanı zorluklarına neden
olabilmektedir. Ayırıcı tanıda klinik ve nöropsikolojik veriler yardımcı olmaktadır. Bu süreç aynı zamanda
hastaların eğitim süreçlerinin uygun yapılandırılması için de gereklidir.
PB – 060 DİGEORGE SENDROMU, DEHB VE KONUŞMA BOZUKLUĞU
TABLOSUNUN HAKİM OLDUĞU BİR VAKANIN NÖROPSİKOLOJİK PROFİLİ
Betül Mazlum1,2, Sennur Zaimoğlu3, Gazanfer Ekinci4
1- Uzm Dr, Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği, İSTANBUL.
2- İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İSTANBUL.
3- Doç. Dr, Marmara Üniversitesi, Nörolojik Bilimler Enstitüsü, İSTANBUL.
4-Prof. Dr, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dalı, İSTANBUL.
GİRİŞ: DiGeorge sendromu diye de anılan velokardiyofasiyal sendrom, yaygın görülen ve 22q11
mikrodelesyonu sonucunda ortaya çıkan gelişimsel nöropsikiyatrik bir sendromdur. Bu sendroma ilişkin
fenotipik çeşitlilik oldukça fazla olmakla beraber en sık eşlik eden psikiyatrik bozukluk DEHB’dir.
YÖNTEM: Burada DiGeorge sendromu tanısı almış, normal zekada olmasına rağmen işlevselliği DEHB ve
konuşma bozukluğu sebebi ile olumsuz etkilenen bir erkek çocuk hastanın nöropsikolojik profilinden ve
metilfenidat ile sağlanan faydadan bahsedilecetir.
SONUÇ VE YORUM: DEHB, DiGeorge sendromlu vakaların yaklaşık yarısına eşlik etmektedir. Bu hastaların
zihin düzeyleri normal ve orta dereceli mental retardasyon arasında değişmekte olup sıklıkla öğrenme güçlükleri,
konuşma problemleri ve kardiyak anomaliler tabloya hakimdir.
Bu hastalarda sağ hemisfer sorunlarına işaret edecek şekilde görsel mekansal algısal ve yapılandırma sorunları
yaygındır. Dikkat eksikliğinde kullanılan metilfenidatın bu hasta grubunda da faydalı ve güvenli bir tedavi
olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Buradaki vakada da metilfenidat tedavisi nöropsikolojik test başarısında ve
dikkat sorunlarında oldukça etkili olmuştur. Literatür bulguları eşliğinde hastanın psikostimülan öncesi ve
sonrası nörospsikolojik test performansları tartışılacaktır.
PB – 061 METİLFENİDAT KULLANIMI İLE TETİKLENEN VE CİNSEL İSTEKTE
ARTMANIN EŞLİK ETTİĞİ HİPOMANİ TABLOSU
Uzm Dr Betül Mazlum1,2
1- Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği, İSTANBUL.
2- İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İSTANBUL.
GİRİŞ: DEHB, farklı klinik görünümlere ve eşhastalanım spektrumuna sahip heterojen bir bozukluktur. Çoğu
71
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
zaman tedavide ilk tercih edilen ilaçlardan olan metilfenidatın beklenen yan etkileri dışında nadir görülen
etkileri de mevcuttur ve ilacın kullanımını kısıtladığı gibi ilacın başlanması aşamasında da yavaş titrasyonun ve
yakın takibin önemini gerekli kılmaktadır.
YÖNTEM: Burada DEHB sebebi ile başlanan kısa salınımlı metilfenidatın ilk dozu sonrasında cinsel istekte
artmanın ön planda olduğu hipomani tablosu gelişen erkek ergen hastadan bahsedilecektr.
SONUÇ VE YORUM: Psikostimülan ilaç kullanımı ile psikotik belirtilerin veya mani benzeri tabloların
gelişebildiği bilinmektedir. Bu belirtiler ilk doz sonrası gelişebileceği gibi aylar süren stabil bir tedavi sonrasında
da görülebilmektedir ve tedavide psikostimülan ilacın kesilmesinin yeterli olacağı vurgulanmaktadır. Stimülan
tedavisinin sonlandırılmasını takiben 24-48 saat içinde genellikle tablonun yatışması beklenir ve yaklaşık 7 gün
içinde tamamen geçer.
Burada sunulan DEHB-Dikkat Eksikliği baskın tipe sahip vakada kısa etkili metilfenidatın ilk dozundan sonra
hareketlilik, uykusuzluk, konuşma miktarında artma, grandiosite ve cinsel istekte artmanın tabloya hakim olması
ile birlikte ilaç kesildi. Ancak psikostimülan tedavinin sonlandırılmasının ardından 2. günde hastanın
şikayetlerinin azalmadan devam ediyor olması sebebi ile hastaya risperidon tedavisi başlandı. Birkaç gün içinde
uykusuzluk, hareketlilik, grandiosite belirtilerinde düzelme olmasına rağmen cinsel istek ve cinsel imgeler
azalarak da olsa devam etti. Risperidon tedavisinin 1 ay sonrasında tabloya sadece cinsel imgeler ve bunların
verdiği kaygı ve suçluluk belirtileri hakimdi.
PB – 062 ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ MÜ MENTAL RETARDASYON MU ?
Betül Mazlum1,2, Sennur Zaimoğlu3
1- Uzm Dr, Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği, İSTANBUL.
2- İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İSTANBUL.
3- Doç. Dr, Marmara Üniversitesi, Nörolojik Bilimler Enstitüsü, İSTANBUL.
GİRİŞ: Özel Öğrenme Güçlüğünün (ÖÖG) tanımında, yeterli zihinsel kapasitenin ve uygun eğitsel ortamın
varlığı ön koşul olarak getirilmektedir. Gelişimsel konuşma/dil gelişim bozukluklarının önemli bir kısmı okul
yıllarında ÖÖG ile devam eder. Zeka Bölümünü (ZB) değerlendiren testler konuşma ve dil bozukluklarından
etkilenirler. Sonuç olarak Genel ZB’nün aşağıya çekilmiş olduğu durumlarda ÖÖG tanısının atlanması söz
konusu olabilir.
YÖNTEM: Burada okul başarısızlığı ve sosyal işlevsel sorunları sebebi ile zekası ile ilgili sorunlar olduğu
düşünülen ancak yapılan zeka testi ve nöropsikolojik inceleme neticesinde öğrenme güçlüğü ve ifade edici dil
bozukluğu tanılarının tabloya hakim olduğu ergen hastadan bahsedilecektir.
SONUÇ VE YORUM: İfade edici dil bozukluklarının öğrenme güçlükleri ile sıklıkla birliktelik gösterdiği
bilinmektedir. Gelişimsel öyküsünde motor bir gecikme tariflenmeyen ancak konuşması 5 yaşında kadar
gecikmiş ve halen tam olarak akıcı ve uzun cümleler ile konuşamadığı belirtilen, okul başarısızlığı ve öğrenme
sorunları sebebi ile okulda zorlanan 15 yaşında ergen hastanın yapılan zeka testinde sözel IQ puanı orta dereceli
mental retardasyon ile uyumlu bulunurken performans IQ skoru sınırda zihinsel işlevsellik ile uyumlu
bulunmuştur. Hastanın klinik nöropsikolojik testler ile değerlendirilen yürütücü işlevlerinin ise sözel IQ
puanından beklenenin aksine normal zihinsel işlevsellikle uyumlu olduğu ancak bellek testinde belleğe kayıtta
sorunlar yaşadığı görülmüştür.
Özellikle ifade edici dil bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü varlığında kişinin zihinsel performansı hakkında
hatalı sonuçlara vararak hastanın mental retarde olarak tanılanması ve ifade edici dil bozukluğunun da buna
ikincil olduğu gibi yanlış bir kanıya varmak söz konusu olabilir. Bu durumda hastanın sözel olmayan becerileri
diğer nöropsikolojik test bataryaları ile daha ayrıntılı olarak değerlendirilmeli ve hastanın sağlıklı işlevleri ortaya
konarak desteklenmelidir. Buradaki vaka 15 yaşına kadar konuşma ve öğrenme bozukluğuna yönelik alabileceği
eğitimden mahrum kalmış ve işlevselliğini önemli oranda arttırabilecek rehabilitasyon sürecinden
faydalanamamıştır. Bu vakalarda erken tanı ve müdahale ileriki dönemde hastanın işlevselliğini önemli oranda
değiştirebileceği gibi bu hastaların topluma adaptasyonunu da kolaylaştırarak ikincil psikiyatrik sorunları
önleyecektir.
PB – 063 KEKEMELİK ŞİKAYETİ İLE GETİRİLEN HASTADA EEG
BOZUKLUĞUNUN EŞLİK ETTİĞİ DİSFAZİ TABLOSU VE ANTİEPİLEPTİK
TEDAVİ İLE SAĞALTIMI
Betül Mazlum1,2, Canan Kocaman3
1- Uzm Dr, Emsey Hospital, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği, İSTANBUL.
72
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
2- İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İSTANBUL.
3- Uzm Dr, Özel Erdem Hastanesi, Çocuk Nöroloji Polikliniği, İSTANBUL.
GİRİŞ: Çocukluk çağı konuşma sorunları gelişimsel olabileceği gibi normal bir gelişim sürecini takiben
kazanılmış patolojik tablolar da görülebilmektedir.
YÖNTEM: Burada ailesi tarafından kekemelik, konuşma miktarında azalma, durgunluk yakınmaları ile
getirilen, psikiyatrik muayenesinde motor ve kognitif yavaşlığın organisiteyi telkin edecek şekilde ağır olması ve
kazanılmış konuşma sorunları mevcut olması sebebiyle yapılan elektroensefalografik incelemesinde yaygın
yavaş dalga aktivitesi saptanan olgudan bahsedilecektir.
SONUÇ VE YORUM: Olgu, ailesi tarafından 5 yaşından beri mevcut olan kekemelik, kaygı ve bunlara bağlı
olduğu düşünülen konuşma miktarında azalma şikayetleri ile getirildi. Yapılan ruhsal durum muayenesinde
normal zeka izlenimi veren ve görsel algısal becerileri yaşı ile uyumlu olan hastanın oldukça kaygılı olduğu,
ifade edici dil alanında zorluk yaşadığı, kelimeleri çıkarmada zorlandığı, reaksiyon zamanında uzamanın motor
hareketlerine de yansıdığı görüldü. Hastada ifade edici dil sorunlarının olası bir epileptiform anormalliğe bağlı
disfazi tablosunu düşündürecek düzeyde ağır olması sebebi öncelikli olarak EEG incelemesi yapıldı. Hastanın
EEG’sinde hemisfer ön yarılarında jeneralize yavaş dalga aktivitesi izlenirken beyin magnetik rezonans
incelemesinin normal olduğu görüldü. Çocuk Nöroloji tarafından valproik asit tedavisi başlandı ve hasta
monoterapi ile takip edildi. Üç ay sonra yapılan EEG tetkikinde patolojinin hafiflediği görülürken hastanın
şikayetlerinin belirgin olarak düzeldiği, motor hızının, ifade edici dil becerilerinin ve reaksiyon zamanının
normale döndüğü görüldü.
Çocukluk çağı kazanılmış konuşma bozukluklarının ayırıcı tanısında olası EEG bozuklukları mutlaka gözönüne
alınmalıdır. Böyle vakalarda sıklıkla akla gelebilecek kaygı bozuklukları veya psikomotor retardasyonun eşlik
ettiği duygurum bozuklukları ile ayırıcı tanının dikkatli bir şekilde yapılması da önem arzetmektedir.
PB – 064 RİSPERİDON KULLANIMINDA NADİR BİR YAN ETKİ: PRİAPİSM
MUHARREM BURAK BAYTUNCA, SEZEN KÖSE, H.SERPİL EREMİŞ, BURCU ÖZBARAN
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
Giriş: Priapism çoğunlukla seksüel stimulasyonla oluşmayan; cinsel ilişki ya da masturbasyonla sonlanmayan uzun süreli ve
ağrılı ereksiyon kliniği gösteren ürolojik bir acildir. Birçok sebeple oluşan bu patolojik durum iskemik ve non-iskemik
subtiplerine ayrılmaktadır. İskemik subtip orak hücreli anemi, lösemi, myeloma, talasemi ve ilaç yan etkileri
(antihipertansifler, antidepresanlar, antipsikotikler, antikoagülanlar..) gibi nedenlerle oluşabilmektedir. İlaç yan etkisiyle
oluşan priapism vakalarının %50 kadarından antipsikotik ajanlar sorumludur. Bu sunumda çocuk psikiyatrisi pratiğinde sık
kullanılan Risperidon’a bağlı priapism gelişen bir olgu sunulmuştur.
Olgu: 13 yaşında erkek olgu 2007 yılından itibaren polikliniğimizden DEHB ve Davranım Bozukluğu tanıları ile uzun etkili
metilfenidat 54 mg/gün ve Risperidon 2 mg/ gün kullanan ve klinik olarak remisyonda izlenmekte idi.
Üroloji servisinde tarafımızdan priapism etiyolojisi ve tedavisinin düzenlenmesi amacıyla yapılan konsültasyon
değerlendirmesinde olgunun 2013 yılının ilk 3 aylık periyodunda toplamda 4 kez olan ağrılı priapism atağı geçirdiği
öğrenildi. Atakların ilk üçünde priapism birkaç saat içinde kendiliğinden sonlandığı, son atağın uzun sürmesi üzerine olgunun
acil servise başvurduğu; üroloji uzmanı tarafından intrakavernosal drenaj ve irrigasyona rağmen priapismi gerilemeyince
EÜTF Çocuk Acil Servisi’ ne sevk edildiği öğrenildi. Tarafımıza konsulte edilen hastanın risperidon tedavisi sonlandırıldı,
metilfenidat tedavisine devam edildi.
Tartışma: Antipsikotik ajanların priapisme neden olması muhtemel olarak alfa reseptör blokajına bağlanmaktadır. Bu etki
doz bağımsızdır. Risperidon antipsikotik ajanlar içerisinde en fazla alfa blokaj etkisine sahip ajandır. Literartürde birçok
antipsikotik ile erişkinlerde priapism yan etkisi bildirilmiştir (Risperidon, Ketiyapin, Olanzapin gibi..). Klinik pratiğimizde
sık kullanılan bir ajan olan Risperidon ile çocuk ve ergen populasyonunda nadir rastlağımız priapism yan etkisinin de akılda
bulundurulmasının önemini vurgulamak amacıyla bu olgu sunulmuştur.
PB – 065 Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Hastada Atomoksetin
Kullanımı Sonrası Gelişen Obsesif Kompulsif Bozukluk: Olgu Sunumu
73
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Canan İnce, Mutlu Karakuş, Serkan Karadeniz, Sema Kandil
KTÜ Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Merkezi sinir sisteminde presinaptik norepinefrin taşıyıcılarının seçici bir inhibitörü olan atomoksetin
DEHB'de psikostimülanlara alternatif olarak kullanılmaya başlanan non-stimulan bir ilaçtır. Atomoksetin,
eştanılı durumlarda DEHB belirtilerinin yanı sıra depresyon, anksiyete ve tik belirti şiddetini de azalttığı, günde
tek doz kullanım ile etki süresinin akşam saatlerine dek sürdüğü, en sık yan etkilerinin baş ağrısı, iştah azalması,
kusma, uyku hali, sinirlilik, halsizlik, baş dönmesi ve dispepsi olduğu bildirilmiştir. Bu olgu sunumunda
atomoksetinle belirtilerinde ve işlevselliğinde önemli ölçüde düzelme olan DEHB’li bir hastada ortaya çıkan
obsesif kompulsif belirtilerin tartışılması amaçlanmıştır.
OLGU: Ç.Y 11 yaşında erkek hasta küçüklüğünden bu yana devam eden dikkatsizlik, çabuk sıkılma, görev ve
etkinliklerini tamamlayamama, unutkanlık şikayetleri ile polikliniğimize başvurdu. Alınan öyküde annesinde
obsesif kompulsif bozukluk (OKB) olduğu öğrenilen hastaya yapılan psikiyatrik muayene ve psikometrik
incelemeler sonucunda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Dikkatsizliğin önde olduğu tip’tanısı
konularak metilfenidat 36 mg/gün tedavisi başlandı. Metilfenidatla ortaya çıkan gastrointestinal yan etkiler ve
buna bağlı ilaç uyumsuzluğu nedeniyle metilfenidat tedavisi kesilerek atomoksetin tedavisi 1.hafta 25 mg/gün,
2.hafta 40 mg/gün ve idame olarak 60 mg/gün olacak şekilde başlandı. Hastanın klinik takiplerinin 3. haftasında
60 mg/gün dozunda atomoksetin kullanımı ile başlayan ve yaklaşık 1 aydır devam eden düzen, simetri takıntısı
ve emin olamama, bir şey yaparken sürekli onaylanma ihtiyacı gibi yakınmaları olmasından dolayı yapılan klinik
değerlendirmede hastaya Obsesif-Kompulsif Bozukluk tanısı konulmuştur. Hastanın atomoksetin tedavisiyle
DEHB belirtilerinde ve işlevselliğinde önemli ölçüde düzelme olması nedeniyle atomoksetin 40 mg/gün’e
düşülerek tedaviye devam edildi. Obsesif kompulsif bozukluğa yönelik davranışçı önerilerde bulunuldu.
Hastanın semptomlarının devam etmesi halinde ilaç değişimi veya mevcut tedaviye selektif serotonin gerialım
inhibitörü (SSRI) eklenmesi planlanmıştır.
TARTIŞMA: Aile öyküsünde psikiyatrik hastalık olan olguların psikofarmakolojik tedavilerinde ilaca bağlı
psikiyatrik yan etkilerin görülebilme riskinin arttığı söylenmektedir. Birinci derecede akrabalarda obsesifkompulsif bozukluk olması OKB gelişimi için riski 5- 10 kat arttırdığı göz önünde bulundurulursa; ailesinde
OKB tanısı olan DEHB tedavisi verilen olgularda tedavi esnasında görülecek obsesif ve kompulsif yakınmalar
açısından dikkatli olunması gerekmektedir. Atomoksetin’in DEHB’ye eşlik eden depresyon, anksiyete, tik
bozukluğu, nokturnal enürezis, Yaygın Gelişimsel Bozukluk (YGB), Karşıt Olma-Karşıt Gelme Bozukluğu
(KOKGB) gibi psikopatalojilerin varlığında kullanılmasının olası avantajları olduğunu bildiren çalışma ve olgu
bildirimleri bulunmaktadır. Bu olguda atomoksetin kullanımıyla obsesif-kompulsif belirtilerin ortaya
çıkabileceği görülmüş olup literatür taramasında böyle bir yan etkiye rastlanmamıştır.
PB – 066 İlk Olarak Katatoni ile Başvuran Bir Bipolar Bozukluk Olgusu
Canan Tanıdır, Hilal Adaletli, Fatih Özbek, Hatice Güneş, Özden Şükran Üneri
Prof.Dr.Mazhar Osman Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları E.A.H
GİRİŞ: Katatoni ilk olarak 1874’te Karl Kahlbaum tarafından tıbbi ve psikiyatrik hastalığı olanlarda tasvir
edilen bir motor disregülasyon sendromudur. Temel belirti ve bulguları mutizm, postür alma, stupor, motor
rijidite, eskite durumlar, yeme-içme reddi ve hipokinezidir.
OLGU: Burada ilk olarak 6 ay önce katatoni tablosu ile servisimizde yatırılarak izlenen ancak tanısı
netleşmeden katatoni tablosunun düzelmesi sonrası taburculuğu yapılan, Şubat 2013’te çok konuşma,
hareketlilik, grandiyozite, uykusuzluk gibi manik belirtiler nedeniyle bipolar bozukluk tanısıyla servisimize
yeniden yatışı yapılan 17 yaşında erkek bir olgunun klinik özellikleri ve katatoni tablosunun ayırıcı tanısı
tartışılacaktır.
TARTIŞMA: Katatoni erişkinlerde giderek artan oranda tanınmakta ancak çocuk hastalıkları ve çocuk
psikiyatrisinde güçlükle fark edilebilmektedir. Katatoni şizofreninin bir tipi olarak nitelendirilse de sıklıkla
duygudurum bozuklukları ve tıbbi veya nörolojik hastalıklarla birlikte görülür. Yaygın gelişimsel bozukluğu olan
kişilerde veya ensefalit gibi çeşitli hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkabilir. Antipsikotik kullanan çocuklarda
nöroleptik malign sendrom ile ayırıcı tanısının yapılması gerekir. Katatoni tablosu ile başvuran çocuk ve
gençlerde altta yatan tıbbi hastalıkların dışlanması için ayrıntılı tıbbi bir değerlendirme yapılması ve
duygudurum bozukluğu açısından ayrıntılı bir öykü alınması çok önemlidir.
PB – 067 OLANZAPİN TEDAVİSİNE BAĞLI MASİF SERUM KREATİNİN KİNAZ
YÜKSEKLİĞİ: OLGU SUNUMU
74
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Tuğba Eseroğlu1, Canan Tanıdır2, Sema Kurban1, Hilal Doktur Adaletli2, Özden Şükran Üneri3
1
Prof.Dr.Mazhar Osman Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları E.A.H, İstanbul, asistan doktor
2
Prof.Dr.Mazhar Osman Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları E.A.H, İstanbul, uzman doktor
3 Prof.Dr.Mazhar Osman Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları E.A.H, İstanbul, doçent doktor
GİRİŞ: Kreatin kinaz (CK), özellikle kas ve beyin olmak üzere birçok hücrenin enerji metabolizmasında önemli
olan bir hücre içi enzimdir. İskelet kası tipi (CK-MM), kalp kası tipi (CK-MB) ve beyin tipi (CK-BB) olmak
üzere üç izoenzimi bulunmaktadır. Kas travması, intramuskuler enjeksiyon, zorlu egzersiz, fiziksel ajitasyon,
hiperaktivite, alkol alımı ve bazı ilaçlar sonrası serum CK değerleri yükselebilir. Yazında atipik antipsikotiklere
bağlı serum CK değerlerinin yükseldiğini gösteren olgu sunumları mevcuttur.
OLGU: Bu yazıda kısa süreli olanzapin tedavisi sonrası serum CK değerinin 32440 U/L düzeyine (normal
değerler: 30-200 U/L) çıktığı bipolar bozukluk tanılı on altı yaşında erkek bir hastanın klinik seyri, ayırıcı tanısı
ve CK yükselmesinin mekanizması tartışılacaktır.
TARTIŞMA: Nöroleptiklere bağlı CK yükselmesinin patofizyolojisi net değildir. Yazında atipik
antipsikotiklerin aralıklı olarak hücre zarı geçirgenliğini arttırarak serum CK yükselmesine neden olabileceği
belirtilmektedir. Hemen hemen bütün olgularda CK yüksekliğinin benign olduğu ve ilişkili renal hasarın minimal
olduğu söylenebilir. Bizim olgumuzda da CK değerinin oldukça yükseldiği ancak hastada herhangi bir sıkıntı
veya belirtiye yol açmadığı ve ilaç kesimi ile beraber azalarak normal değerlere indiği gözlenmiştir.
PB – 068 LANDAU-KLEFFNER SENDROMUNDA ANTİEPİLEPTİK TEDAVİ: BİR
OLGU SUNUMU
Çağatay Uğur1, Nagihan Saday Duman1, Ömer Bektaş2*, C. Kağan Gürkan1, Gülhis Deda2*
1
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
2
Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi Pediatrik Nöroloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye
ÖZET
GİRİŞ: Landau-Kleffner Sendromu davranış değişiklikleri, afazi, epileptik nöbetlerle karakterize nadir bir
epileptik sendromdur. Nöbetler tanı için gerekli değildir. Dil gelişiminde gecikme ve duraklama gibi klinik
bulgularının varlığı nedeniyle Yaygın Gelişimsel Bozukluk ile benzerlikler gösterir. Antiepileptik ilaçlar nöbeti
durdurmak için kullanılabilir. Anti epileptikler görünür nöbetleri durdurmak için etkilidir. Ama subklinik nöbet
aktivitesi ve konuşma bozukluklarında sıklıkla etkili değildir.
OLGU SUNUMU: Üç yaş on aylık erkek sosyal ilişki kurmama, göz temasında azalma, amaçsız el hareketleri
ve konuşmada gerileme yakınmaları ile çocuk psikiatrisi kliniğine başvurdu. Hastanın MRI’ ı normaldi. Hastaya
Landau-Kleffner Sendromu tanısı konuldu. Valproik asit başlandı. Tedaviden üç ay sonraki değerlendirmesinde,
konuşması kısmen düzeldi, basit kelimleri konuşabiliyordu, sosyal ve davranışsal problemleri düzeldi.
TARTIŞMA: Bu makalede Yaygın Gelişimsel Bozukluğu semptomları ile gelen hastaların ayrıcı tanısında
Landau-Kleffner Sendromunun göz önünde bulundurulması gerektiği tartışıldı. biz bir antiepileptik kullanımı
sonrasında olumlu sonuç gösteren temsili bir olgu ışığında bu tedaviyi gözden geçirdik.
Anahtar kelimeler: Yaygın Gelişimsel Bozukluk, Landau-Kleffner Sendromu, Tedavi
PB – 069
ASPERGER BOZUKLUĞU VE EŞLİK EDEN PSİKİYATRİK
BOZUKLUKLAR: İKİ OLGU SUNUMU
Dr. Didem AYYILDIZ, Dr. Ayşe BÜYÜKDENİZ, Yrd. Doç. Dr. A. Tuğba BAHADIR,
Prof. Dr. Ayşe RODOPMAN ARMAN
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İstanbul
AMAÇ: Asperger Bozukluğu (AB) sosyal etkileşimde bozukluk, sınırlı ilgi, etkinlik ve davranış örüntüsü ile
karakterize bir yaygın gelişimsel bozukluktur. Otizmin tersine AB'de dil gelişimi, bilişsel gelişim ve yaşa uygun
özbakım becerilerinin gelişiminde belirgin gecikme yoktur. AB tanısı koymak zordur. Bu durumun sebepleri;
tanılama sistemleri arasında görüş birliğinin olmaması, AB tanısının sıklıkla yüksek işlevsellikli otizm tanısı ile
karışması ve AB'ye sık eşlik eden psikiyatrik bozukluklardan dolayı bozukluğun semptomlarının
maskelenmesidir. AB olan bireylerde komorbidite istisna değil bir kuraldır. Depresyon ergenlerde ve erişkinlerde
75
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
daha sık, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ise çocuklarda daha sık olmak üzere AB'ye en çok
eşlik eden psikiyatrik bozukluklardır. Bu sunumda AB’nin klinik özellikleri ve eşlik eden psikiyatrik
bozuklukların tartışılması amaçlanmaktadır.
YÖNTEM: Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Ayaktan
Tedavi Ünitesine son bir yılda başvuran 2 kız AB olgusu psikiyatrik değerlendirmeye alınmıştır
SONUÇ: AB tanısı alan iki kız olgunun birine DEHB, birine depresyon tanısının eşlik ettiği saptanmıştır. Eşlik
eden tanılar tedavi sürecini yönlendirmiştir.
YORUM: AB olan bireylerde birçok komorbid psikiyatrik bozukluk bulunmasına rağmen, bu konuda yapılmış
sistematik çalışma oldukça azdır. Polikliniğe başvuran AB tanılı olgularda diğer psikiyatrik bozuklukların
araştırılması büyük önem taşımaktadır.
PB – 070 TRİKOTİLLOMANİ, İSTİSMAR VE İHMAL, BİR OLGU SUNUMU
Dr. Didem AYYILDIZ, Dr. Ayşe BÜYÜKDENİZ, Dr. A. Cahid ÖRENGÜL, Prof. Dr. Ayşe RODOPMAN ARMAN
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İstanbul
AMAÇ: Trikotillomani (TTM), görünür bir biçimde saç veya kıl yitimi ile sonuçlanacak derecede, kişinin saçını
veya kıllarını yineleyerek yolmasıdır. Vücutta kıl çıkan herhangi bir yer (koltuk altları, kasıklar ve rektum
çevresi alan da içinde olmak üzere) yolunabilir. TTM ve OKB olan hastalarda Çocukluk Çağı Travmaları
Ölçeğinde duygusal ihmal alt parametresi puanlarının yüksek olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar çocukluk çağı
travmaları ile TTM ve anksiyete bozuklukları (OKB gibi) arasındaki ilişkiyi desteklemektedir. Bu sunumda
çocukluk çağı duygusal istismar ve ihmali olan bir ergende TTM, OKB ve M. Depresif Bozukluk tanıları ve
tedavi sürecinin tartışılması amaçlanmaktadır.
YÖNTEM: Marmara Üniversitesi Çocuk Psikiyatrisi Ayaktan Tedavi Ünitesi’ne başvuran ondört yaşınd
SONUÇ: On dört yaşında erkek hasta bacakları ve genital bölgesinden kıl koparma şikayeti ile annesi tarafından
getirildi. Anne ile yapılan görüşmelerde, mevcut şikayetleri ilkokula başlamadan önce olan hastanın yaklaşık 1
yıldır bu yakınmalarının artış gösterdiği, ek olarak son iki yıldır şikayetlerine içe kapanma, arkadaşlarından
uzaklaşma, özbakımında azalma, keyifsizlik, mutsuzluk ve enerji azlığı eklendiği öğrenildi. Hasta uzun süredir
bir yerini kesebilir düşüncesiyle kesici aletlere dokunamadığını, aklına istemeden küfürlü sözler geldiğini ekledi.
Ayrıca son birkaç aydır kendisini eleştiren sesler duyduğu, figürler ve kafası olmayan şekiller gördüğü,
düşüncelerinin karşısındaki kişiler tarafından okunabileceğinden endişelendiğini ifade etti.
Annesi hastanın küçük yaşlardan itibaren eşinin kendisine uyguladığı fiziksel şiddete tanık olduğunu ve eşinin
aşırı alkollü şekilde eve gelip hastayı ve ablasını uyandırıp evden dışarı attığını, evde çırılçıplak dolaştığını ve
hastayı önemli bir sınav öncesinde eve kilitleyerek sınava girmesini engellediğini belirtti.
Ruhsal durum muayenesinde, hastanın uzun süreli göz teması kurmaktan kaçındığı, görüşmeye istekli olduğu
fakat sorulara kısa yanıtlar verdiği, duygudurumunun depresif ve duygulanımının hafif kısıtlı olduğu, düşünce
sürecinin doğal, düşünce içeriğinde obsesyonların ve sanrılarının mevcut olduğu saptandı. Anneden alınan
bilgiler ve klinik değerlendirme sonucunda olguda OKB, TTM ve Psikotik Özellikli Depresyon olduğu
düşünüldü.
YORUM: Çocukluk çağı travmasının sağlıklı kontrollerle karşılaştırıldığında TTM ve Obsesif Kompulsif
Bozukluğu(OKB) olan hastalarda daha sık görüldüğü bilinmektedir. Bu sunumda TTM tanılı bir vaka örneği
üzerinden bu hastalardan çocukluk çağı örselenmelerini de içeren detaylı bir öykü alınmasının önemi
vurgulanmak istenmiştir.
a erkek hasta psikiyatrik değerlendirmeye alınmıştır.
PB – 071
KLEPTOMANİYE EŞLİK EDEN DİKKAT
HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU: İKİ OLGU SUNUMU
EKSİKLİĞİ
VE
Didem AYYILDIZ, Ümmügülsüm GÜNDOĞDU, Fatma BENK, Neşe Perdahlı FİŞ
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İstanbul
GİRİŞ: Kleptomani, maddi değeri olmayan ve kişisel kullanım için gereksinim duyulmayan nesnelere yönelik
çalma dürtüsüne direnç gösterememe ile tanımlanan bir dürtü kontrol bozukluğudur. Belirtilerin başlangıcı
sıklıkla 17 yaş civarında olmakla birlikte olguların %35’inde ilk belirtiler 11 yaşından önce başlamaktadır.
Seyrek görüldüğü ve sosyal damgalanmaya yol açtığı için tedavi arayışının sınırlı olması nedeniyle yaygınlığı ve
76
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
etiyolojisi tam olarak bilinmemektedir. Hastalar genellikle komorbid hastalıkları nedeniyle psikiyatriste
başvurmaktadırlar. Kleptomani; duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, yeme bozuklukları, obsesifkompulsif bozukluk, cinsel işlev bozuklukları, madde kötüye kullanımı ve kişilik bozuklukları ile bir arada
görülebilmektedir.
AMAÇ: Bu sunumda çalma davranışı nedeni ile polikliniğe başvuran, Kleptomani ve Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu tanıları ile takip ve tedavileri süren iki ergen olgu aktarılmaya çalışılacaktır.
Çocuk ve ergen yaş grubunda Kleptomani ve diğer dürtü kontrol bozuklukları arasındaki ilişkiyi araştıran
çalışmaların sayısı çok azdır. Bir çalışmada araştırmacılar Kleptomani tanısı alan olguların %15’ inin DEHB
kriterlerini karşıladığını belirtmişlerdir. DEHB ile kleptomani arasında bağlantı kanıtlanamasa da DEHB tedavisi
ile patolojik çalma davranışının azaldığını gösteren vaka bildirimleri bulunmaktadır.
PB – 072 YAPAY BOZUKLUK : BİR OLGU SUNUMU
Duygu KAÇAMAK, Tuğba DONUK, Hozan SAATÇİOĞLU, Serpil ERERMİŞ, Tezan BİLDİK
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir
GİRİŞ : Yapay Bozukluk (YB), fiziksel belirti ya da bulguların amaçlı olarak ortaya çıkarıldığı veya bu tür
belirtiler varmış gibi davranılması ile ortaya çıkan bir ruhsal bozukluktur. Hastalığın oluşturulması istemli, ancak
hastalar altta yatan motivasyonun bilincinde değillerdir. Toplumda Yapay Bozukluğun yaygınlığı
bilinmemektedir, ancak beklenenden daha sık olduğu tahmin edilmektedir. Olguların önemli bir oranı kızdır ve
ortalama tanı alma süresi 16 aydır. Bu posterde Konsültasyon Liyezon Biriminde izlenen 16 yaş 11 aylık kız olgu
sunulmuştur.
METOD : Olguya TAT ( Tematik Algı Testi ) , MMPI , BECK depresyon envanteri , cümle tamamlama testi ,
CBCL , çocukluk çağı kaygı bozuklukları özbildirim ölçeği gibi testler uygulanmıştır.
BULGULAR : DSM-IV-TR ‘ ye göre yapılan ruhsal durum muayenesinde ‘Yapay Bozukluk ‘ , ‘ Major
Depresif Bozukluk ‘ , ‘ Yaygın Anksiyete Bozukluğu ‘ saptanmıştır. BECK Dpresyon Envanterindeki puanı 40
olan olgunun TAT ( Tematik Algı Testi ) ‘sinde ; davranış sorunları , kendini ifade etmede güçlük, somatizasyona
eğilimli özellikler, güdü ve dürtülerini reddetme ve ebeveynle ilişki sorunları ile ilgili temalara rastlanmıştır.
MMPI ‘ da elde edilen profile göre günlük yaşamda sorunlarıyla etkin bir şekilde mücadele edemeyen kişilik
özellikleri olduğu ve kendi güdü ve davranışlarına karşı yeterli içgörüsü olmadığı saptanmıştır.
SONUÇ : Yapay bozukluk , genel hastane uygulamasında hekimler tarafından yeterince tanınmayan , ancak
önemli mortalite ve morbiditeye neden olan klinik bir durumdur. Olgumuzda olduğu gibi genellikle depresif ve
sosyal olarak içe kapanıktır. Bu tür ‘ Yapay Bozukluk ‘ olgularında, kabul edilme ve değer verilme
gereksiniminin, yeterince karşılanamadığı düşüncesi egemendir. Bir anlamda taklit edilen hastalık yoluyla
arzulanan olumlu ebeveyn çocuk ilişkisinin yeniden oluşturulması amaçlanır.
PB – 073 KİMLİK BOCALAMASI VE KENDİNE ZARAR VERME DAVRANIŞI:
BİR OLGU SUNUMU
Ebru Erol, Rezzan Aydın, Duygu Kaçamak, Fatma Apak, Meryem Dalkılıç, Tezan Bildik
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir
GİRİŞ: Kimlik bunalımı terimi, genel olarak ergenlik ve gençlik yıllarında değişik yoğunluklarda yaşanan
kimlik oluşumu sancılarına göndermede bulunur. Sürecin sağlıklı yaşandığı durumlarda kimlik duygusu giderek
daha oturur, sağlamlaşır, kişilikte yer eder; tersi durumda kimlik duygusunun eksikliği giderek daha sıkıntılı
biçimde hissedilir ve kimlik bocalaması olarak adlandırılan yaşantılar kişiye egemen olmaya başlar. Kimlik
duygusuna sağlıklı ruhsal yaşantılar eşlik ederken, kimlik bocalamasına çeşitli ruhsal yakınmalar ve kişilik
patolojisi eşlik etmektedir.(1)
Kasıtlı kendine zarar verme; kişinin açık bir intihar niyeti olmadan kendine fiziksel olarak zarar verme amacıyla
gerçekleştirdiği bir davranış” olarak tanımlanmaktadır. Toplum örnekleminde yapılan araştırmalarda, ergenlerin
1/3 ile 1/2’sinde KZVD’nin görüldüğü bulunmuştur (2). KZVD, tipik olarak ergenlik döneminde başlar ve
sıklıkla
dürtüsel biçimde ortaya çıkar; ergenlik ve genç yetişkinlikte, erişkin yaş grubuna göre daha fazla görülmektedir.
(3,4)
OLGU: 16 yaşında kız olgu, 8. sınıfı bitirmiş, şu an örgün eğitimine devam etmiyor. Daha önce farklı kurumlara
iki kez tedavi için başvurduğu saptandı. Annesinin isteği ile geldi, geliş şikayeti annesine göre hırçınlık, dik
başlılık, verilen görevleri yerine getirmeme, uyku düzensizliği, kendine zarar verme; kendisine göre ise özellikle
son bir aydır artan sinirlilik, içe kapanma, durup dururken ağlama, kimsenin kendisine değer vermediği
77
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
düşüncesiydi. Olguya kliniğimizde projektif testler(TAT, Tematik Algı Testi), Kendine Zarar verme Davranışını
Değerlendirme Envanteri, Kısa Psikiyatrik Değerlendirme Ölçeği, Psikolojik Belirti tarama Listesi (SCL-90),
Kimlik Duygusu Değerlendirme Aracı (KDDA), CTT (Cümle tamamlama testi) Form B, Beck Depresyon
Envanteri, Kısa Semptom Envanteri uygulandı. Ergenlik Çağı Kimlik Bocalaması, Depresif Bozukluk, Dikkat
Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ön tanılarıyla Sitalopram 20 mg/gün, Risperidon 1 mg/gün medikal tedavisi
başlandı, Metilfenidat başlanması için konsültasyon tetkikleri ve poliklinik izlemleri devam ediyor.
TARTIŞMA VE SONUÇ: Kimlik, normal ergenlik dönemi krizinin başarılı şekilde çözümünün bir ürünüdür.
Bu krizin atlatılması ile ilgili güçlükler öznel sıkıntılar veya uyum sorunları, ebeveyn ve öğretmenlerle
sorunların artmasına yol açabilecek kimlik sorunları ile sonuçlanabilir. Kimlik sorunları olan ergenler, orta
şiddette anksiyete ve depresyon, kaçırılmış gelişimsel fırsatlar ya da dürtüsel tecrübelerden (kendine zarar verme
davranışı, madde kullanımı, rastgele cinsel ilişki vb) kaynaklanan uyumsuzluklar yaşayabilir. Kimlik gelişimi ile
ilgili sorunların ele alınması, ergende görülebilecek psikopatolojilerin önlenmesi için önem taşımaktadır.
ANAHTAR KELİMELER: Ergen, ergenlik çağı kimlik bocalaması, kendine zarar verme davranışı
PB – 074 WEST SENDROMU VE OTİZM BİRLİKTELİĞİ: BİR OLGU SUNUMU
Emel Sarı Gökten
Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Birimi
AMAÇ: West sendromu (WS), çocukluk yaş grubunda ortaya çıkan epilepsiler içinde %4-10 sıklıkta görülen ve
ilk yaşta ortaya çıkan epilepsilerin ise %25’ini oluşturan bir epileptik ensefalopatidir. West sendromunun üç ana
özelliği: 1. infantil spazmlar, 2. psikomotor gelişimde duraksama ve gerileme, 3. elektroensefalogram’da (EEG)
hipsaritmi bulgusudur.
OLGU: 7 yaş 6 aylık erkek çocuk, okula gitmiyor, 6 senedir özel eğitim ve fizik tedavi alıyor, ailenin 2. çocuğu,
ilk çocuk 10 yaşında sağlıklı bir kız. Annenin gebeliği ve doğumu sırasında sorun yaşanmamış, 5 aya kadar
sağlıklı gelişim gösteren olgunun 5 aylıkken spazm ve nöbetleri başlamış. Gelişimi duraksamış. Olguya West
Sendromu tanısı konmuş, valproik asit ve topiramat başlanmış, halen valproik asit kullanmaya devam ediyor.
Yaklaşık 5-6 ay devam eden nöbetlerin olduğu bir dönemden sonra yeni nöbet gözlenmemiş, ancak EEG’de
epileptiform anomali görülmeye devam ettiği için kullandığı ilaç kesilmemiş. Olgu 2-3 yaşlarına geldiğinde göz
teması kurmadığı, ismine dönüp bakmadığı, insanlarla ilgilenmediği, oturduğu yerde sallandığı ve kendi
dünyasında olduğu saptanmış. West sendromu+Otizm tanısı almış ve özel eğitime başlamış. Olguya uygulanan
Çocukluk Otizmi Derecelendirme Ölçeği (CARS) puanı 52 (aşırı derecede otistik) olarak saptandı. Otizm
Davranış Kontrol Listesi puanı 91 olarak saptandı.
YORUM: West sendromu etyolojik nedene göre semptomatik, kriptojenik ve idiyopatik olarak üçe ayrılır.
Hastaların yaklaşık %75’i, nöbetlerin kortikal malformasyonlar, perinatal olaylar, nörokutanöz sendromlar
(Tuberoskleroz, Sturge Weber), kromozomal bozukluklar ve metabolik hastalıklara bağlı geliştiği bulgu veren
gruptandır. Kriptojenik grupta altta yatan neden ortaya konulamazken, idiyopatik WS’da hastaların nöbetler
öncesinde psikomotor gelişimleri normaldir. Otistik olan ve olmayan WS’lu hastaların video-EEG’lerini ve
yaşlarını karşılaştıran bir çalışmada 28 hastada hipsaritminin ileri yaşlarda devam etmesi ve frontal bölgelerde
baskın olan diken- dalga bulgularının otizm gelişmesi ile ilişkili olduğu düşünülmüş, hipsaritminin bilişsel işlev
ve davranış yetilerine kalıcı hasar verdiği sonucuna ulaşılmıştır (7). Olgumuzun epileptik nöbetlerinin devam
etmediği halde EEG’lerinde epileptik deşarjların devam ediyor olması, psikomotor gelişiminin yaşının belirgin
gerisinde olması ve otizm belirtilerinin bunlara paralel olarak şiddetli olması literatür verileriyle uyuşmaktadır.
West sendromunda otizm göz ardı edilemeyecek kadar yüksek bir oranda görülür. Otizm yaşam boyu süren
kronik seyirli bir bozukluktur ve en önemli tedavi şekli eğitimdir. Eğitime erken yaşta başlanması kritik öneme
sahip olduğundan bu olguları atlamamak ve tedaviye yönlendirmek açısından dikkatli olunmalıdır.
PB – 075 TEDAVİ ALMAYAN DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE
BOZUKLUĞU OLGULARINDA YARALANMA VE FONKSİYON KAYIPLARI:
OLGU SUNUMU
Fevzi Tuna Ocakoğlu1 ,Nazlı Burcu Özbaran1,Sezen Köse1, Melis Palamar2
1
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
2
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı
ÖZET: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu hastalarında kaza ve yaralanma oranları yüksektir. Etkili bir
ilaç tedavisi ile yaralanma sıklığında azalma sağlanabilir. Bu olgu sunumunda etkin tedavi uygulanmayan iki
78
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
DEHB olgusunda görülen uzuv kayıpları ve DEHB olgularındaki yaralanma sıklığı ve ciddiyeti literatür
ışığında tartışılacaktır.
GİRİŞ: Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) okul çağındaki çocuklarda en sık görülen
psikiyatrik hastalıklardan biridir. Hiperaktivite , dürtüsellik ve dikkati sürdürmede güçlüklerle seyreden ve
genellikle 7 yaş öncesinde belirtilerin görülmeye başladığı klinik bir tablodur. DEHB’li çocukların tedavisi DSM
IV kriterlerine ve bir hekim tarafından klinik gözlem sonucu konmuş doğru bir tanıyla başlar. Travmatik
yaralanmalar çocukluk çağındaki ölüm ve sakatlıkların önde gelen nedenidir. DEHB pek çok çeşit yaralanmanın
artmış riskiyle yakından ilişkilidir.
OLGU 1: 4 yaş 2 aylık erkek olgu sol el 2,3,4 ve 5. parmakları babasının işyerindeki kağıt kesme makinasına
kaptırma sonucu, proximal falanks seviyesinden ampute edilmişti. Çocuğun sık sık yaralanmalar geçirdiği fakat
en ciddi yaralanmasının bu olay olduğu öğrenildi. Daha önce başka bir merkezde Dikkat Eksikliği ve
Hiperaktivite Bozukluğu ( DEHB) tanısı almış fakat okul öncesi dönemde olduğu için herhangi bir stimulan veya
antipsikotik ilaç tedavisi almamıştı.
OLGU 2: 10 yas 5 ay erkek olgu daha önce dış merkezlere dikkat sorunları nedeniyle başvurmuş ancak aile
ilaçlarla ilgili önyargıları nedeniyle tedaviyi kabul etmemiş. evde top oynarken gözlüğünün kırılması ve sol
gözde penetran yaralanma gelişmesi nedeniyle konsültasyon ile değerlendirildi ve DEHB tedavisini aile kabul
etti.
TARTIŞMA: Bu sunumda DEHB tanısı alan hastaların yaralanma oranları ve ciddiyeti mevcut literatür ışığında
tartışıldı. Etkin tedavi almayan iki çarpıcı olgudan yola çıkılarak DEHB’de etkin bir tanı ve tedavinin önemi
vurgulandı.
PB – 076 UZUN SÜRE MULTİPL TANILARLA FARKLI GRUP PSİKOTROP AJAN
KULLANIMI OLAN BİR DİSOSİYATİF BOZUKLUK OLGUSU: ÇARPICI BİR
AYIRICI TANI VE TEDAVİ SORUNSALI
Filiz BAYRIL*, Serkan ŞAHİN*, Zehra BABADAĞI*, Koray M. Z. KARABEKİROĞLU*
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
GİRİŞ: Dissosiyatif bozukluklarda (DsB), tıbben gösterilebilir bir neden bulunmadığı halde, bellek, kimlik ya
da bilinç işlevlerinin bütünlüğünde bozulma (bölünme) ya da değişme görülür. DsB hastaları psikiyatride en
yüksek oranda çocukluk çağı travmatik yaşantısı bildiren tanı grubudur. DsB’ye yol açan çocukluk çağı
travmaları içersinde istismar ve ihmal önemli yer tutar. Çocuk ve ergenlerde DsB sanıldığının aksine sık görülen
bir bozukluk olmasına rağmen, hem birçok ruhsal hastalıkla karışabilen belirtilere sahip oluşu, hem de bir çok
ruhsal hastalıkla birliktelik göstermesi nedeniyle çoğunlukla tanı koyma aşamasında atlanır. Erken tanı, tedavinin
başarıya ulaşması ve çocuğun psikolojik travmadan korunması için gereklidir. Bu sunumda, uzun süreli
antidepresan, antipsikotik, antiepileptik kullanımı olan DsB’li bir vakaya dikkat çekerek, bu hastaların ayırıcı
tanısında akla gelmesi gereken durumların tartışılması amaçlanmıştır.
OLGU: 17 yaşında, imam hatip lisesi üçüncü sınıf öğrencisi olan kız hasta, bir yıldır hemen her gün olan krizleri
nedeniyle polikliniğimize başvurmuştur. Krizler esnasında farklı bir kişiliğe sahip olmakta, bakışları değişmekte,
bağırıp çağırmakta, çevresindekileri tanımamakta ve evden kaçıp gitmektedir. Bir gün evde siyah kara çarşaflı
bacakları olmayan iki kişinin kendisine aşağıya atlamasını söyledikleri için, üçüncü katta bulunan evlerinin
penceresinden atlamıştır. Bu olay nedeniyle hastaneye yatırıldığı dönemde de aynı görüntüler yine karşısına
gelmiş ve kendisine “Başaramadın” dedikten sonra alev alıp siyah çarşaflarıyla birlikte yandıklarını belirtmiştir.
Hastaya dış merkezde Sertralin 100 mg/gün ve Olanzapin 15 mg/gün tedavisi önerilmiş, ayrıca “Epilepsi” teşhisi
konularak Valproat 1000 mg/gün başlanmıştır. Taburculuk sonrasında engel olamadığı ataklar olmakta, ataklar
sırasında elleriyle boğazını sıkarak kendisini boğmaya çalışmakta, bu sırada “Anne beni kurtar” diye bağırmakta,
birkaç kişi hastayı güçlükle engelleyebilmektedir. Evde yalnız kaldığı bir gün, bir sesin “Kendini bıçakla”
dediğini duymuştur. Sonra da karşısına küçükten büyüğe üç erkek dizilmiş, kullandığı ilaçların tamamını alıp
önüne koymuşlar ve ilaçları içmesini söylemişlerdir. Onların dediklerine uyarak ilaçların hepsini içmiştir. Bu
olaydan iki ay sonra, eve geldiğinde beyninin bir tarafının “Evi yakacaksın”, diğer tarafının ise “Evi
yakmayacaksın” dediğini, yakmasını söyleyen tarafın daha ağır basması nedeniyle mutfak tüpünün borusunu
keserek kibritle alev almasını sağladığı için evin bir kısmının yandığı ve 5 dakika sonra kendine gelerek
komşularına haber verdiği öğrenilmiştir. Hastanın bu krizlerinin son iki aydır günde 3-4 defa olması, krizler
nedeniyle ailenin sürekli olarak tetikte olmaları ve bir hafta önce ilaç kutusunun kapağını açmak için aldığında
ilaçların tamamını ağzına boşaltması nedeniyle polikliniğimize başvurmuştur. Hastanın tanısının ayrıntılı
değerlendirilebilmesi ve tedavisinin düzenlenmesi amacıyla servisimize yatışı yapılmıştır.
TARTIŞMA: Disosiyatif Bozukluğu (DsB) bulunan çocuklar, bu yaş grubuna özgü diğer önemli psikiyatrik
bozukluklar ve bazı nörolojik hastalıklar için karakteristik olan bulgu, belirti ve davranışlar gösterirler. Birçok
79
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
vakanın tıbbi öykülerinde değişik belirtiler nedeniyle farklı tanılarla stimulan, antidepresan, antipsikotik ve
antiepileptik ilaçların kullanımı söz konusudur. DsB’li çocukların ayırıcı tanısında hayali arkadaşlık, dikkat
eksikliği hiperaktivite bozukluğu, şizofreni ve psikotik durumlar, duygudurum bozuklukları, epilepsi, borderline
durumlar ve davranım bozukluğu ile karışabilmektedir. Bu sebeple bir çocukta çok sayıda farklı bozukluğa ait
belirti bulunuyor ve daha önce çeşitli tanılarla ve farklı yöntemlerle tedavi öyküsü bulunuyorsa DsB akla
getirilecek tanılardan birisi olmalıdır.
PB – 077
OLGUSU
BEYNİMDE TÜMÖR VAR!!! BİR ‘PSEUDOLOGİA FANTASTİCA’
Gözde AKKIN GÜRBÜZ*, Veysi ÇERİ*, HACI Murat EMÜL**
*Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.B.D.
**Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.B.D.
AMAÇ: Bu posterimizde, kliniğimize, okulda yalan söyleyerek bütün arkadaşlarını kandırdığı gerekçesi ile
annesi tarafından getirilen, 16 yaşındaki bir ergen hastayı ve bu durumu ortaya çıkaran içsel motivasyonları,
literatür bilgisi eşliğinde sunmayı amaçladık.
YÖNTEM: Kliniğimizde takip edilen bir olgu eşliğinde literatür bilgilerinin gözden geçirilip olgumuzla
karşılaştırılması yöntem olarak benimsenmiştir.
SONUÇ: Pseudologia Fantastica(PF); mitomani, patolojik yalan söyleme gibi isimlerle de anılan bir hastalık
olup, oldukça nadir görülmektedir. Açık dışsal motivasyonun eşlik etmemesi, yalanların kronik, abartılı ve
dürtüsel olması bu bozukluğun özellikleridir. Temaruzdan farklı olarak, Pseudologia Fantastica olgularında kişi
durumdan sekonder bir kazanç beklememektedir. Literatürde bu olgulara sıklıkla adli tıp örnekleminde
rastlanmaktadır, bunun sebebi de bu olguların söylediği yalanların yarar sağlamaktan çok kişiye zarar vermekle
sonuçlanmasıdır. Pseudologia fantastica DSM’nin hiçbir baskısında yer bulamamış olup, çeşitli kişilik
bozuklarının bir semptomu olarak görülebileceği belirtilmiştir.
YORUM: Pseudologia Fantastica nadir görülmekle beraber kişinin sosyal ve mesleki işlevselliğinde ciddi
yıkıma neden olabilen bir bozukluktur. PF’nin bir yardım çağrısı olarak yorumlanıp eşlik eden komorbid
psikiyatrik bozuklukların uygun tedavisi ve kişinin ruhsal çatışmalarının anlaşılmasına/çözülmesine yönelik
destekleyici psikoterapi uygulamaları bu yıkımın minimalize edilmesi açısından önem arzetmektedir.
PB – 078 ATİPİK OTİZMİN EŞLİK ETTİĞİ RİNG KROMOZOM 22 OLGUSU
Hatice AKSU1 , Gökay BOZKURT2, Ayşe Fahriye Tosun3 , Börte GÜRBÜZ4, Zafer GÜLEŞ1
1
Adnan Menderes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, 2Prof.Dr. Adnan
Menderes Üniversitesi Tıbbi Genetik Anabilim Dalı ,
3
Doç.Dr. Adnan Menderes Üniversitesi Çocuk Nörolojisi Bilim Dalı, AYDIN
ÖZET
GİRİŞ:
Ring kromozom 22 ilk olarak 19681 de tanımlanmış olan nadir rastlanılan bir kromozomal
anomalidir. 22.kromozomda ringe sahip hastalarda sık rastlanılan bulgular: mental retardasyon, motor gelişim
geriliği, hipotoni, geniş kulaklar, epikantal kıvrımlar, duygudurum bozuklukları ve konuşma geriliğidir. Bunun
yanı sıra bu hastalarda otizm1-2, kardiyak anomaliler, genitoüriner sistem anomalilerine ve dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğuna da nadiren rastlanır. Bu makalede kliniğimizde atipik otizm nedeniyle takip edilen ve
yapılan genetik analizler sonucu 22. kromozomunda ring tespit edilen bir erkek çocuk olgu sunulmuştur.
OLGU: CD 5 yaş 2 aylık erkek olgu polikliniğimize ailesi tarafından konuşmada gecikme nedeniyle getirildi.
Yüksek öğrenimli 39 yaş anne ve 70 yaş babanın tek çocuğu olarak bir çiftlikte yaşamakta olup halen tuvalet
eğitimini alamadığı belirtildi. Olgunun yapılan psikiyatrik muayenesinde ; atipik yüz görünümü olduğu, göz
temasını kaçamak kurduğu, kelime çıkışının olmadığı, basit emirleri nadiren yerine getirdiği, kısıtlı ilgi alanının
olduğu tespit edildi. Olguya klinik olarak DSM IV tanı ölçütlerine göre atipik otizm tanısı konuldu ve özel
eğitime yönlendirildi ve kreş önerildi. Aynı zamanda genetik, metabolik inceleme, EEG ve CMRG incelemeleri
için ilgili bölümlere yönlendirildi. EEG ve metabolik incelemeler normal olarak değerlendirilirken, CMRG ‘da
mega sisterna magna tespit edildi. Yapılan genetik analizinde 22. kromozomunda ring olduğu saptand
TARTIŞMA: Genetik faktörlerin otizmin etiyolojisinde önemli bir rol oynadığı gösterilmiştir . Ancak bugüne
kadar kalıtımın net etkisi belirlenememiştir . Otizm saptanan hastalarda genetik inceleme yapılmasının otizmin
kalıtsal oluş mekanizmalarını aydınlatmada yardımı olabileceği gibi aile danışmanlığı verilmesi açısından da
önemlidir.
80
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB – 079 ERKEN BAŞLANGIÇLI ŞİZOFRENİ: OLGU SUNUMU
*Hatice DOĞAN, *Merve ÇIKILI UYTUN, *Özlem OLGUNER EKER**, *Sevgi ÖZMEN, *Didem Behice
ÖZTOP
Erciyes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim dalı, Kayseri
** Erciyes Üniversitesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim dalı, Kayseri
GİRİŞ: Şizofreni özellikle düşünce, algı ve duygulanım alanlarında bozulmayla seyreden ciddi bir ruhsal
hastalıktır. İlk tanı genellikle geç ergenlik ya da erken erişkinlik dönemleri olan 15-35 yaşlar arasında
konulmaktadır. Çocukluk döneminde şizofrenik bozukluklara ilişkin belirti ve bulgular az görülmekte,
şizofreninin geçerli tanı ölçütlerine tümüyle uyan klinik tablolara ise çok ender rastlanmaktadır.
Şizofreni 5 yaş öncesinde çok az görülen bir bozukluktur. Önceleri 13 yaş altındaki şizofreni
için "prepubertal şizofreni" tanımı kullanılmıştır. Ancak pubertenin yaştan öte fiziksel gelişime dayalı olması ve
geniş bir yaş aralığı göstermesi nedeniyle bu tanımlama tercih edilmemektedir. Şizofreni, 18 yaşından önce
başlarsa “erken başlangıçlı şizofreni”, 13 yaşından önce başlarsa da “çok erken başlangıçlı şizofreni” olarak
adlandırılmaktadır.
Bizim olgumuzda Hafif Mental Retardasyon ve erken Başlangıçlı Şizofreni tanıları alan hasta, nadir görülen bir
tanı olması nedeniyle sunulmuştur.
OLGU SUNUMU:13 yaş erkek hasta ilk olarak 2 yıl önce sinirlilik, evdeki eşyalara zarar verme şikâyetleri ile
polikliniğimize getirildi. Hastanın başvurudan 2 yıl önce dış merkezde Hafif Mental Retardasyon (MR) tanısı
aldığı öğrenildi. Alınan anamnezde, izinsiz eşya alma, para çalma, yalan söyleme, kendi kendine gülme
şikâyetleri de mevcut olan hastada Hafif MR ve Davranım Bozukluğu tanıları düşünülerek Risperidon 0,5 mg/g
başlandı. Takiplerde hastanın içe kapanıklık, yüzünü insanlardan saklama, aile bireylerini dövme, sinirlilik
şikâyetlerinin geliştiği öğrenildi. Ayrıca kendi kendine kimsenin anlamadığı bir dilde konuşma, annenin yanında
7-8 yaşlarında bir kız çocuğu görme ve anneye bu konuda uyarılarda bulunma, dışarıdaki çocuklara taşla zarar
verme, annenin yaptığı yemekleri yememe ve kendi yemek yapma şeklinde belirtilerin geliştiği görüldü.
Hastada mevcut haliyle Erken Başlangıçlı Şizofreni tanısı düşünülerek takibine devam edildi. Risperidon
dozunun artırılmasına rağmen fayda görmemesi üzerine Zuclopentiksol ampul ve biperiden ampul tedavisine
geçildi. Hastanın bu tedavi sonrası semptomlarında gerileme görüldü. Bu dönemde akut dönem eksitasyonu
yatışan hastanın tedavisine Zuclopentiksol depo ve biperiden ampul ile devam edildi. Takipleri polikliniğimizde
sürmektedir.
TARTIŞMA-SONUÇ: Çok erken başlangıçlı şizofreni nadir görülmesine rağmen prognozu oldukça ağır,
çocuğun ve ailenin işlevselliğini ciddi ölçüde etkileyen bir bozukluk olduğu gibi, medikal tedavilere de çoğu
zaman kısmi yanıt vermektedir. Çocuk ve ergenlerde Şizofreni; bipolar affektif bozukluk başta olmak üzere
dissosiyatif bozukluk, davranım bozukluğu, kişilik bozuklukları ile karışabilmektedir.
Zekâ geriliği DSM-IV’te 70’in altında bir zeka bölümü (ZB, Intelligence Ouotient, IQ) ile karakterize olan
normal altı bilişsel işlevler ve toplumsal ve kişisel bağımsızlığı engelleyecek işlev bozukluğu olmak üzere iki
özellik ile tanımlanmaktadır. Genel hasta toplumu ile karşılaştırıldığında, zekâ kısıtlılığı olanlarda otizm ve
ilişkili bozukluklar, psikoz ve davranım bozuklukları tanısı daha sıkken, madde kötüye kullanımı ve duygu
durumu bozukluklarının oranı daha azdır.
Bizim olgumuzda ise ek olarak Mental Retardasyon bulunması tanının konulmasını zorlaştırmıştır. Zeka geriliği
olan hastalarda psikozun oluşumu ve gidişi hakkında günümüze kadar yapılan yayınlar sınırlıdır. Dolayısıyla
klinisyenlerin zekâ geriliğinin varlığında şizofreni ve psikoz tanısı koymada özellikle tedbirli davranmaları
önerilmektedir. Bu açıdan bu durumu vurgulamak amacıyla bu poster sunulmaya değer bulunmuştur.
İletişim adresi: [email protected]
PB – 080 CİDDİ SUİCİD GİRİŞİMİ İLE SONUÇLANAN OBSESİF KOMPULSİF
BOZUKLUK
Hatice DOĞAN*, Sevgi ÖZMEN*, Didem ÖZTOP*, Özlem OLGUNER EKER**
* Erciyes Üniversitesi Tıp Fak. Çocuk Psikiyatri AD
** Erciyes Üniversitesi Tıp Fak. Psikiyatri AD
GİRİŞ: Obsesyonlar (saplantı); kişinin kendi zihninin ürünü olarak tanımladığı (düşünce sokulmasından farklı
olarak), yok varsaymaya veya bastırmaya ya da başka düşünce veya hareketlerle nötralize etmeye çalıştığı,
benliği rahatsız eden (ego-distonik) yineleyeci ve ısrarlı her türlü düşünce, fikir, dürtü ve imgelemlerdir.
Kompulsiyon (zorlantı); çoğu kez obsedan düşünceleri kovmak için yapılan irade dışı yineleyen hareketlerdir.
81
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Son yıllara kadar obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) çocuk ve ergenlerde nadir görüldüğüne inanılırdı.
Ancak yeni çalışmalar bu bozukluğun sanıldığı kadar seyrek olmadığını göstermektedir (Swedo ve ark. 1992).
Yapılan epidemiyolojik bir çalışmada OKB prevalansı yaklaşık % 0.05 bulunmuştur (Elkins ve ark. 1980).
Flament ve arkadaşları(1989) yaptıkları epidemiyolojik bir çalışmada beş bin lise öğrencisinde yaşam boyu
yaygınlığı % 2 olarak saptamışlardır. Yani her 200 genç kişiden biri OKB'ye sahiptir (Flament 1990).
Retrospektif çalışmalarda yetişkinlikte OKB tanısı alanların 1/3-1/2'sinde hastalığın başlangıcının çocukluk veya
ergenlik döneminde olduğu saptanmıştır (Karno ve ark.1988). Bu yazıda obsesyonları 3 yıl önce başlayan, 2 ay
önce suicid girişiminde bulunan 10 yaşında kız hastadan bahsedilecektir.
OLGU: Z.A, 10 yaşında 5. sınıf öğrencisidir. 3 yıl önce babasından tiksinmeyle başlayan yakınmaları aynı
odada duramama, yüzüne baktırmama şikayetleri ile devam etmiştir. Anne baba arasında geçimsizlik olduğu
fakat bu şikayetlerin bu durum ya da başka durumlarla bağlantılı olmadığı öğrenilmiştir. O dönemde
Diyarbakır`da oturan aile hem ailedeki geçimsizlik hem de psikiyatristin önerisi ile baba olmadan Hatay’a
taşınmıştır. O dönemde 6 yaşında olan erkek kardeşine tahammül edememe, aynı odada duramama, yüzüne
baktığında banyo yapma şikayetleri başlamıştır. 1 yıl içerisinde şikayetleri artarak devam eden hasta anne ve
kardeşleriyle Kayseri’ye taşınmıştır. Şikayetlerine içe kapanma, hayattan zevk alamama, huzursuzluk, ders
başarısızlığı, kardeşinin kullandığı eşyaları kullanamama da eklenen hasta psikiyatriste başvurması üzerine
önerilen Sitalopram 20 mg/g ve Risperidon 0.5 mg/g tedavisinin 3. haftası 4. kattan atlayarak suicid girişiminde
bulunmuştur. Ortopedi servisinde konsultasyon ile değerlendirilen hastada OKB ve Psikotik Bozukluk? ön
tanıları ile Essitalopram10 mg/g ve Risperidon 1 mg/g önerilmiş, takiplerinde karşıt olmasının yanı sıra aşırı
sinirlilik ve çevreye zarar verme şikayetleri üzerine Risperidon 1.5 mg/g’e çıkarılmıştır. Kontrollerinde iç
sıkıntıları azalan, hayattan zevk almaya başlayan ancak takıntıları devam eden hastaya
medikal tedaviy
TARTIŞMA: Bu olguda çocuk, ergen ve erişkinlerde en sık görülen bulaş, kirlenme obsesyonu değil, tek kişi ile
alakalı tiksinme şeklinde obsesyon mevcuttur. Obsesyonun yanı sıra içe çekilme, sosyallik ve ders başarısında
ciddi oranda azalma psikotik şikayetlerle olarak başlayıp şizofreniye ilerleyen psikiyatrik
tabloyu
düşündürmektedir. Tedaviye rağmen tiksinme takıntısının ve içe çekilmesinin devam etmesi bu düşünceyi
desteklemektedir.
İrtibat: [email protected]
e ek olarak davranışçı terapi uygulanmış olup, hasta halen takiptedir.
PB – 081 PREPUBERTAL DÖNEMDE İNATÇI VAJİNAL AKINTININ ÇOCUK
PSİKİYATRİSİ BAKIŞIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ
Herdem ASLAN, Gresa ÇARKAXHİU, Neşe PERDAHLI FİŞ
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Altta yatan farklı nedenler olsa da çocuklarda vajinal akıntının en sık sebebi vulvovajinittir(%82).
Çocuklarda vulvovajinit nonspesifik enfeksiyoz durumlar dışında,cinsel istismar, sık masturbasyon, yabancı
cisim, labial adhezyon ve bazı sendromik durumlara ikincil olarak ortaya çıkabilir.
Çocuklarda vajinal akıntı görülme sıklığı ile ilgili yeterli veri olmamakla birlikte, kız çocuklarda en sık görülen
jinekolojik semptomolarak kabul edilmekte ve kızarıklık ile birlikte akla cinsel istismar süphesini de
getirmektedir. Her ne kadar bazı olgularda tanıyı destekleyici ve olayı açığa çıkaran bir bulgu olarak karşımıza
çıksa da, bu yakınmalar cinsel istismara özgü değildir.
YÖNTEM: Tekrarlayıcı vajinal akıntı yakınması ile Marmara Üniversitesi Kadın Doğum ve Hastalıkları
Polikliniği’ ne başvuran 8 yaş kız hasta cinsel istismar süphesi ile Çocuk Psikiyatrisi Polikliniği’ ne
yönlendirilmiştir.
SONUÇ VE YORUM: Alınan öyküden mikroskopik hematüri nedeniyle yapılan Voiding sistoüretrografi
sonrasında çocukta masturbasyon davranışının geliştiği ve ardından vajinal akıntının ortaya çıktığı öğrenilmiştir.
Hasta ve ailesi ile yapılan psikiyatrik görüşmeler, psikometrik ve projektif değerlendirmeler, alınan öykü
birleştirildiğinde olası cinsel istismar durumundan uzaklaşılmıştır.
PB – 082 MUNCHAUSEN SENDROMU OLGUSU
İlknur Ucuz* Onur Burak Dursun* Handan Alp** Esra Dişçi**
*Atatürk Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD
** Atatürk Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD
82
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
AMAÇ VE YÖNTEM: Yapay Bozukluk hasta rolünü benimsiyor olma ile bedensel veya psikolojik belirti ve
bulguların amaçlı olarak ortaya çıkarılması ile belirli bir ruhsal bozukluktur. Bedensel belirti ve bulguların
baskın olduğu yapay bozuklukların en klasik örneği Munchausen Sendromu’dur. Bu posterde nedeni
bulunamayan burun kanaması ve hemoptizi nedeniyle takip edilen Munchausen Sendromu tanısı konulan 17
yaşındaki bir ergenin tanı ve tedavi sürecinin tartışılması amaçlanmıştır.
SONUÇ VE YORUM: Munchausen Sendromu hastanın işlevselliğini bozar, tedaviye bağlı istenmedik yan
etkiler ortaya çıkmasına neden olur. Tekrarlayıcı ve uzun süre hastaneye yatış zaman içerisinde hastanın
işlevselliğinin bozulmasına, aile ve arkadaş ilişkilerinde bozulmaya neden olur. Başarılı bir tedavide en önemli
basamak hastalığın erken fark edilmesi ve böylece tehlikeli girişimlerin önüne geçilmesidir. Bu nedenle bu
olgularda multidispliner bir yaklaşımla ve kurulacak uygun bir terapötik ilişki içerisinde tedavi sürdürümü
önemlidir.
PB – 083 ERGENLİKTE TANILANAN BİR KONJENİTAL ADRENAL HİPERPLAZİ
OLGUSU VE EŞLİK EDEN PSİKİYATRİK SORUNLAR
İlknur Ucuz*, Onur Burak Dursun*, Zerrin Orbak**, Hakan Döneray**, Halil Özcan***
*Atatürk Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD
** Atatürk Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Endokrinoloji ABD
*** Atatürk Üniversitesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD
AMAÇ VE YÖNTEM: Konjenital adrenal hiperplazi (KAH) kortizol ve aldosteronun adrenal steroid
biyosentezini etkileyen ve 17-hidroksiprogesteron(17OHP) ve androjenlerin sekresyonlarının artışıyla
karakterize çeşitli enzim defisitlerinin neden olduğu otozomal resesif endokrin bozukluktur. Bu posterde KAH
tanısı konulan 16 yaşındaki bir kız ergende süreçte yaşanan sosyal ve psikiyatrik sorunlar aktarılmıştır
SONUÇ VE YORUM: Konjenital Adrenal Hiperplazi, özellikle geç fark edildiğinde hem hasta hem de ailesinde
yoğun kaygı uyandırmakta ve hastanın cinsel kimliği, sosyal ortamı, toplumsal rolü göz önüne alındığında ciddi
psikiyatrik sorunlar tabloya eklenebilmektedir. Bu nedenle multidisipliner bir yaklaşımla takip sürecinin planlanması
ve ruhsal desteğin ‘konsey kararı’ aşamasından çok önce başlatılması gereklidir.
PB – 084 NÖRELEPTİK MALİGN SENDROM: OLGU SUNUMU
İpek Süzer, Ayşegül Tahiroğlu, Perihan Çam Ray, Ayşe Avcı, Gonca Gül Çelik
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Nöroleptik Malign Sendrom (NMS), antipsikotiklerin nadir, ancak en ölümcül yan etkilerindendir.
NMS, %10’a yakın ölüm oranı ile acil tedavi gerektiren bir durumdur. Yüksek potensli antipsikotiklerin
parenteral kullanımı NMS açısından en riskli uygulamadır. Sıklıkla ilaç alımı veya doz artışını izleyen ilk 10 gün
içinde görülmektedir. Klinik tablo kaslarda rijidite, tremor, bilinç değişiklikleri ve otonomik belirtileri içerir.
Laboratuar bulguları arasında, artmış plazma CPK düzeyleri, lökositoz, EEG değişiklikleri yer alır. Ayırıcı tanıda
enfeksiyonlar, metabolik nedenler, ilaç intoksikasyonları, malign hipertermi yer alır. Bu sunumda, risperidon
kullanımı sonucu NMS gelişen bir olgunun bulgularına yer verilmiş, ayırıcı tanı ve takibi tartışılmıştır.
OLGU: 14 yaşında erkek hasta, yoğun bakımdan katatonik psikoz ve ilaç intoksikasyonu ön tanılarıyla konsülte
edilmişti. Aileden alınan öyküden, 1 ay önce uyku süresinin azaldığı ve sürekli ders çalıştığı 1-2 günlük dönenin
ardından anlamsız konuşma ve özellikle kol kaslarında katılık, yürümekte zorlanma, salyasını tutamama ve takip
edildiğini düşünme şikayetlerinin başladığı aktarılmıştır. Dış merkezde 10 günlük yoğun bakım süreci sonrası
ayaktan Risperidon 3 mg önerilen hasta, bu tedavinin 4. gününde bilinç değişiklikleri, ateş, hipertansiyon, yutma
güçlüğü yakınmaları ile acile başvurmuş ve yoğun bakıma alınmıştır. EEG, BT, LP tetkikleri normal
bulunmuştur; diğer hastalıklar dışlanarak NMS tanısı konmuştur. Aile 1 ay önce ilk yakınmalarının başladığı
sırada ilaç kullanımı olmadığını bildirmiş, ancak toksikoloji analizinde benzodiazepin >1000 ng/ml ve
amfetamin=1430 ng/ml bulunmuştur. Diazepam 10 mg, Biperiden 4 mg, Bromokriptin 5 mg, Baklofen 20 mg ve
Siproheptadin 10 ml başlanmış, vital bulgular ve CPK düzeyi günlük takip edilmiştir. İlerleyen günlerde CPK
düzeyi 95 IU/L ‘ye kadar yükselmiş, ve izleyen 4. günden sonra azalmıştır. Kooperasyonu artan, tremor,
rijiditesi, sialoresi azalan, ateşi düşen hasta taburcu edilmiş, ayaktan tedavisi sürmektedir.
TARTIŞMA: SSS’de dopaminerjik reseptör blokajı (özellikle D2) veya dopamin miktarının azalması sonucu
oluşan NMS, temel olarak antipsikotik kullanılmasına bağlı gelişmekle birlikte, dopaminerjik sistem üzerinden
etki eden tüm ilaçlarla olabilmektedir. Dozla ilişkili olmayan bu yan etki tek doz uygulamasından sonra da
gelişebilir. Her cinsiyette ve her yaşta bildirilmiş olmakla birlikte, genç yaşlarda ki erkek olgular NMS
açıcısından en riskli grubu oluşturmaktadır. Tedavideki ilk adım sebep olarak görülen ilacın kesilmesidir. Hasta
83
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
yoğun bakım şartlarında izlenmelidir. NMS için en sık kullanılan 2 ajan; bromokriptindir; bu ajan bizim
olgumuzda da yararlı olmuştur. Bu olguda ki gibi, CPK seviyesinin üst sınırda olduğu, her bulgunun görülmediği
NMS’nin daha hafif formlarının da klinisyenler tarafından tanınması ve erken müdahale edilmesi yaşamsal
olabileceğinden önemlidir.
PB – 085 ACİL SERVİSE İLAÇ İÇEREK SUİSİD GİRİŞİMİ İLE GELEN 100
ERGEN OLGUDA PSİKİYATRİK MORBİDİTE
Murat Yüce1, Serkan Şahin1, Koray Karabekiroğlu1, Ahmet Güzel2
1.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Samsun.
2. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Acil Bilim Dalı, Samsun.
GİRİŞ: İntihar gençlerdeki ölüm nedenleri arasında en sık ilk 2-3 nedenden biri olarak kabul edilir. Amerika
Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 2 milyon ergenin intiharla ilişkili davranış gösterdiği bildirilmektedir
(Newton ve ark., 2010). Ülkemizde acil servislere intihar girişimi ile gelen ya da getirilen ergenlerin önemli bir
bölümü “ilaç içerek” bu girişimleri gerçekleştirdiği dikkat çekmektedir. Bu çalışmada acil servise ilaç içerek
intihar girişimi ile getirilen ergenlerin psikiyatrik morbiditelerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hastanesi Çocuk Acil Servisi’ne “ilaç içerek intihar girişiminde
bulunma” ile getirilen ardışık 100 ergen olgunun çalışmaya dahil edilmesi planlanmıştır. Tıbbi değerlendirmesi
yapıldıktan ve vital bulguları stabil duruma geldikten sonra kendisi ve ailesinin sözlü onamı ile psikiyatrik
değerlendirme yapılmıştır. Değerlendirmede sosyodemografik bulgular ayrıntılı olarak incelenmiş, ergen
tarafından Çocukluk Depresyon Envanteri (ÇDE) ve Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) doldurulmuştur.
Psikiyatrik tanıların varlığı klinik görüşme ve Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni
Görüşme Çizelgesi - Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli - Türkçe Uyarlaması (ÇDŞG-ŞY-T) ile incelenmiştir.
BULGULAR: Çalışmaya alınan ergenlerin (n:100) yaşlarının ortalama 15,6±1,4 (13-18) olduğu ve %78’nin
(n:78) kızlardan oluştuğu görülmüştür. Aldıkları tablet sayısının ortalama 25±19,3 (4-100) olduğu ve %60’ının
çoklu ilaç alımı olduğu saptanmıştır. Olguların %68’inde Major Depresif Bozukluk (MDB), %20’sinde Depresif
Özellikli Uyum Bozukluğu, %17’sinde Davranım Bozukluğu, %8’inde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğu ve %4’ünde herhangi bir kaygı bozukluğu olduğu belirlenmiştir. Altı (%6) olgu ise hiçbir psikiyatrik
tanı almamıştır. İntihar girişimini 20 ya da daha fazla sayıda tablet içerek yapanlar (n:47), daha az sayıda tablet
içenlerle (n:45) karşılaştırıldığında, tüm ölçekler arasında sadece ADÖ “gereken ilgiyi gösterme” puanlarının
anlamlı olarak daha düşük olduğu (p<0.001) bulunmuştur.
SONUÇ: Bu sonuçlar acil servise ilaç içerek intihar girişimi ile getirilen ergenlerin çok büyük bir bölümünde
(%94) psikiyatrik bir tanı olduğunu (özellikle depresif bozukluk) ortaya koymaktadır. İçilen tablet sayısının
depresyon varlığı ve şiddeti ile doğrudan ilişkili olmadığı, ancak aile içinde “gereken ilgiyi gösterme”
parametresindeki yetersizlikle doğrudan ilişkili olduğu sonucu dikkat çekici bulunmuştur. Genel anlamda bu
bulgular çok az sayıda ilaçla (ör, 4 tablet) bile intihar girişimi olanlarda psikiyatrik bozuklukların olabileceğini
ve uygun psikiyatrik değerlendirme ve tedavi süreçlerini başlatmanın ihmal edilmemesi gerektiğini
düşündürmektedir.
PB – 086 ÇOCUK HASTADA ATOMOKSETİN KULLANIMIYLA İLİŞKİLİ
BRUKSİZM
Murat Yüce1, Koray Karabekiroğlu1, Gökçe Nur Say1, Mahmut Müjdeci1, Meral Oran2
1.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Samsun.
2. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Tokat
GİRİŞ: DEHB tedavisinde farmakoterapi tedavinin en önemli bileşenidir. Atomoksetin, Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tedavisinde Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış
uyarıcı olmayan tek ilaçtır. Atomoksetinin klinik kullanımı sırasında en çok karşılaşılan yan etkiler; baş ağrısı,
karın ağrısı, iştah azalması, halsizlik, bulantı, kusma ve baş dönmesidir (Wolraich et al., 2007). Bu yan etkiler
genellikle geçicidir ve tedavinin kesilmesini gerektirmez. Bruksizm, diş gıcırdatma ve/veya diş sıkma ile belirli
güçlü çene hareketlerinin neden olduğu olağan dışı artmış aktivite olarak tanımlanan ve sık görülen bir
bozukluktur. Bruksizm diş minesinde ciddi hasara yol açabilir ve şiddetli olgularda temporomandibular eklemde
ağrıya neden olabilir. Bu olgu sunumunda sekiz yaşında erkek DEHB hastasında ,atomoksetin ile ortaya çıkan,
ilacın kesilmesi ile ortadan kalkan, atomoksetin yeniden başlanması üzerine bruksizm durumu tekrar ortaya
çıkan, tedaviye buspiron eklenmesi üzerine fayda gören bir noktürnal bruksizm olgusunu sunmayı amaçladık.
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri veya venlafaksin ile indüklenen bruksizm olguları daha önce bildirilmiştir.
84
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Olgumuz atomoksetin ile bruksizm ilişkisini gösteren ikinci vakadır.
OLGU: Sekiz yaşında erkek hasta “dikkatsizlik, konsantrasyon güçlüğü, etkinliklerden çabuk sıkılma, ders
başarısızlığı, yaramazlık” şikayetleriyle polikliniğimize aile tarafından getirildi. Bu yakınmaların “3-4
yaşlarından beri var olduğu” belirtildi. Fizik muayenesi normaldi ve önemli bir tıbbi hastalık öyküsü yoktu.
WISC-R değerlendirmesinde hastanın normal mental kapasitede olduğu tesbit edildi. Klinik değerlendirme ve
Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi - Şimdi ve Yaşam Boyu
Şekli - Türkçe Uyarlaması'nın (ÇDŞG-ŞY-T) sonucunda hastaya DSM IV kriterlerine göre Dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu bileşik tip tanısı kondu. Otuzüç kilogram ağırlığındaki hastaya DEHB tedavisi için 10
mg/ gün atomoksetin başlandı. On gün sonra atomoksetin dozu 18mg/gün’e çıkıldı. Üçüncü haftada ebeveynler
ve öğretmenler tarafından dikkat eksikliği belirtilerinde ve okul problemlerinde anlamlı düzelme olduğu
bildirildi. Bu görüşmede aile iştahsızlık dışında yan etki bildirmedi. Dördüncü haftada atomoksetin dozu 40
mg/gün’ e çıkıldı. Atomoksetin başlandıktan yaklaşık bir ay sonra ebeveynler çocukta geceleri diş gıcırdatma
olduğunu bildirdiler. Diş gıcırdatma her gece oluyordu ve yaklaşık 40-50 dk sürüyordu. Diş gıcırdatma çok
yüksek sesli oluyordu ve diğer odalardan da duyuluyordu. Daha sonraki günlerde çocuk çenesinin ağrıdığından
şikayet etmeye başladı. Diş hekimi bu ağrının diş gıcırdatmaya bağlı temporomandibular ağrı olduğunu söyleyip
ağrı için hastaya parasetomol tedavisi başladı. Diş gıcırdatma ve çene ağrısından ciddi bir şekilde rahatsızlık
yaşayan hastanın mevcut diş gıcırdatmasının atomoksetine bağlı olabileceği düşünülüp tedavisi sonlandırıldı.
Atomoksetin kesildikten bir gün sonra bruksizm ortadan kalktı. Hastaya dört hafta sonra atomoksetin tekrar
başlandı. Çocukta önceki gibi yine bruksizm ortaya çıktı. Daha sonra tedaviye gece buspiron 5 mg eklendi ve
on gün sonra bruksizmde belirgin bir iyileşme gözlendi.
TARTIŞMA: Bruksizmin etiyolojisi tartışmalı bir konudur. Bruksizm, parkinsonizm gibi bir nörolojik hastalık,
depresyon, şizofreni gibi bir psikiyatrik bozukluk sırasında veya bir ilaç kullanımı ile ortaya çıkıyorsa "ikincil
bruksizm" olarak adlandırılır (Winocur ve ark. 2003). Bruksizm, spontan olarak veya anksiyete, benzodiazepin,
alkol, ya da seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) kullanımına bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Dopamin
antagonisti ilaçların bruksizm ortaya çıkarıcı veya mevcut olan bruksizmi kötüleştirici etkileri olduğu
düşünülmektedir (Kasantikul ve Kanchanatawan 2007).
Biz bu vakada
atomoksetin ile nokturnal bruksizm arasında olası bir ilişki olduğuna karar verdik.
Atomoksetinin yeniden verilmesi ile bruksizmin tekrar ortaya çıkması aradaki bu ilşkiyi doğrular nitelikteydi.
Atomoksetine bağlı bruksizmin patofizyolojisi literatürdeki bruksizm patofizyolojisiyle uyumsuzluk
göstermektedir. Dopaminerjik, serotonerjik ve adrenerjik sistem ile ilgili maddeler bruksizm aktivitesini
arttırabilir veya baskılayabilir (Winocur et al. 2003). Atomoksetinin DEHB belirtilerini düzelten ve bu etkiyi
idame ettiren etki mekanizmasının çok spesifik presinaptik norepinefrin reuptake inhibisyonu yoluyla olduğu
düşünülmektedir (Manos et al. 2005).
Sonuç olarak atomoksetin reçete edilirken bruksizm ortaya çıkabileceği akılda tutulmalıdır ve kontrollerde
varlığı sorgulanmalıdır. Buspiron bruksizm tedavisinde de etkili görünmektedir. Atomoksetin ile bruksizm
arasındaki ilişkinin anlaşılması için daha sistematik çalışmalar gerekmektedir. Bildiğimiz kadarıyla, bu olgu
sunumu atomoksetin ile ilişkili bruksizm bildiren ikinci bildirimdir.
PB – 87
KEKEMELİK VE DEHB EŞTANILI BİR ÇOCUK OLGUDA
METİLFENİDAT KULLANIMIYLA İYİLEŞME GÖSTEREN KEKEMELİK
Leyla BOZATLI, Kıvanç Kudret BERBEROĞLU, Işık GÖRKER
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI A.D.
GİRİŞ: Kekemelik, konuşma akışında tutukluk, bir sözcük ya da sesi tekrarlayarak duraklama, sesi uzatma,
anlamlı bir konuşmada psikolojik, nörolojik ve fizyolojik bir ritm bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Genellikle
2-7 yaşlar arasında ve erkeklerde 4-5 kat daha fazla görülür.Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğu(DEHB),dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirtilerinin görüldüğü, ömür boyu sürebilen bir
bozukluktur. Çocuklarda en sık tanı konulan ruhsal hastalıktır.
OLGU: Kliniğimize 7 yıldır süren kekemelik yakınmaları ile başvuran 11 yaşında erkek olguya,
değerlendirmelerimiz sürecinde aynı zamanda DEHB eştanısı konulmuştur. Tedavisinde metilfenidat başlanan
olguda, kekemelik yakınmalarının ortadan kalktığı belirlenmiştir.
TARTIŞMA: Literatür bilgisi olarak kekemeliğin özgün bir ilaç tedavisinin olmadığı bilinmektedir. Kekelemeye
eşlik eden hareket belirtilerinin olması ve kekelemenin tik bozukluklarına benzerlik göstermesi ve gerginlik
durumlarının da artması nedeniyle dopamin tip2(D2) reseptör antagonistleri denenmiştir. Bu çerçevede
haloperidol ve risperidon’un eşlik eden hareketlerin tedavisinde etkili olduğu belirtilmektedir. Kaçınma
davranışları ve kaygının yoğun olduğu durumlarda serotonin geri alım inhibitörlerinden yararlananların
olabildiği bildirilmektedir. Olgumuzda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu nedeniyle başlanan uzun etkili
metilfenidat sonrasında kekemeliğinin düzeldiği gözlenmiştir. Bunun üzerine literatür araştırması yapılmış olup,
geçmişte D-amfetamin, non-selektif beta blokör olan oksprenolol, kısa ve uzun etkili metilfenidat, atomoksetin
85
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
gibi ilaçların kekemelik tedavisinde denendiği, plasebo veya kendi aralarında karşılaştırma yapıldığına dair
yayınlar bulunmuştur. Olgu, metilfenidat tedavisinin kekemeliği ortadan kaldırdığına ilişkin kaynaklarla birlikte
yazımızda tartışılmıştır.
PB – 088 MENİNGOENSEFALİT SONRASI GELİŞEN OTİSTİK BULGULAR:
OLGU SUNUMU
Leyla BOZATLI, Işık GÖRKER
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI A.D.
GİRİŞ: Yaygın gelişimsel bozukluklar, sosyal ilişki, iletişim ve bilişsel gelişimde gecikme ya da sapma ile
kendini gösteren, yaşamın ilk yıllarında başlayan nöropsikiyatrik bozukluklardır. Bu bozuklukta sosyal ilişki ve
iletişim alanlarında belirgin güçlükler, yineleyici-sınırlı-olağan dışı davranış ve ilgiler vardır ve belirtilerin üç
yaşından önce başlaması tanı ölçütüdür.
OLGU: Daha önce tıbbi ve ruhsal bir yakınmasının olmadığı öğrenilen sekiz yaşında bir olguda, geçirdiği
meningoensefalit sonrasında otistik bulguların geliştiği belirlenmiştir.
TARTIŞMA: Her ne kadar genetiğin otizm etiyolojisinde önemli bir rol oynadığı bilinse de, çevresel faktörlerin
de etkili olduğu bilinmektedir. Sekiz yaşında geçirdiği meningoensefalit sonrası otistik semptomların geliştiği
belirlenen olgumuz, bu konu ile ilgili literatür araştırması yapılarak, benzer yayınların bulunması üzerine
kaynaklarla birlikte yazımızda tartışılmıştır.
PB – 089 TİK BOZUKLUĞU VE ENÜREZİS TANILI ÇOCUK OLGUDA NADİR
BİR BİRLİKTELİK; SİRİNGOMİYELİ
Mengühan Araz, Işık Görker
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
ÖZET
GİRİŞ:Siringomiyeli spinal kordun merkezinde yer alan beyin omurilik sıvısı ile dolu kanalın ya da sirinksin
genişlemesidir. Neonatal siringomiyeliye ek konjenital anomaliler eşlik etmiyorsa adolesan ve genç erişkinlik
dönemine kadar sessiz kalabilir. Adolesan dönemde motor ve duyusal güçsüzlük ve parapleji ile kendini
gösterir.
YÖNTEM:Kliniğimize sekiz yaşında primer enürezis ve tik bozukluğu tanıları ile başvuran bir hasta,
değerlendirmelerimiz sürecinde dorsal MR ile siringomiyeli tanısı almıştır.Hasta kliniğimizde görüldükten sonra
nöroloji klinğinde değerlendirilmiştir. Siringomiyeli tanısı alan hasta ile ilgili kaynak taraması yapılmış ve
vakamız hazırlanmıştır.
TARTIŞMA:Kaynaklar gözden geçirildiğinde, olgumuzun çocukluk çağında tik bozukluğu ve enuresis
psikiyatrik eş tanıları ile siringomyeli tanısı alan ilk olgu olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada olgu, tanısal ve
tedavi süreci yönü ile tartışılmıştır.
ANAHTAR KELİMELER; siringomiyeli, tik bozukluğu, enürezis
PB – 090 ASPERGER SENDROMU VE WÇZÖ-R (WISC-R) PROFİLİ: 7 OLGUNUN
ANALİZİ
Mengühan ARAZ , Güçlü AYAZ , Leyla M. BOZATLI , Volkan ŞAN , Zeki ÇELİK, Işık GÖRKER
Trakya Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
GİRİŞ:Asperger Bozukluğu, Otistik Spektrum Bozuklukları içinde yer alan bir bozukluktur.Asperger Sendromu
DSM-IV-TR ve ICD-10 ile tanı sınıflama sistemine girmiş olup ,diğer otistik spektrum bozuklukları ile
benzerlikleri ve farklılıkları araştırılmaktadır.
YÖNTEM:Polikliniğimize çeşitli yakınmalarla başvuran 6-15 yaş arası Asperger sendromu tanısı almış 7 olguda
WÇZÖ-R (WISC-R) profili değerlendirildi. Asperger sendromu ve WÇZÖ-R profili ile ilgili kaynak taraması
yapıldı. Önceki çalışmalar ile farklılık ve benzerlikleri araştırıldı.
TARTIŞMA:Çoğu çalışmalar özellikle bu çocuklarda prototipik bir WÇZÖ-R profili olduğunu savunmaktadır.
Ancak son dönemlerde yapılan çalışmalar bu görüşü desteklememektedir. WÇZÖ-R profili değerlendirilen 7
olgu ile Asperger Sendromunun tanımlanması ve ayırıcı tanı açısından değeri tartışılacaktır.
86
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB – 091 DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU VE OSGOODSCHLATTER SENDROMU BİRLİKTELİĞİ OLAN ÜÇ ERGEN OLGU
Mahmut Çakır*, Miraç Barış Usta*, Mahmut Müjdeci*, Koray Karabekiroğlu*
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri Anabilim Dalı
GİRİŞ: Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olguları davranışları kontrol etmede sorun
yaşadıkları için yaralanmalar, kazalar ve daha ciddi travmalara neden olabilecek davranış örüntüleri
göstermektedirler. Osgood-Schlatter Sendromu (OSS) tuberositas tibianın apofiziti olup kronik lokal
inflamasyon ile karakterizedir. Ani ve kontrolsüz hareketler OSS oluşumu için risk faktörü olduğundan özellikle
DEHB olgularında OSS oluşumunun daha kolay olacağı hipotezini ileri sürmek uygun olacaktır. Bu çalışmada,
öncelikle DEHB ve OSS ilişkisini araştırmak hedeflenmiş ve hedef doğrultusunda, hem DEHB hem de OSS
tanısı olan 3 olgunun incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: OMÜ Ortopedi polikliniğinde OSS tanısı alan olgular ön bir değerlendirmeye alınmış ve DEHB
tanısı olduğu öngörülen üç olgu çalışmaya dahil edilmiştir. Bu olgularda psikiyatrik morbiditenin ayrıntılı
incelenmesi amacıyla Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli - Türkçe Uyarlaması (ÇDŞG-ŞY-T) yarı-yapılandırılmış görüşme yöntemi
uygulanmıştır.
OLGULAR: Olgu 1, Olgu 2 ve Olgu 3’ün her biri erkektir ve yaşları sırasıyla 13, 14 ve 17’dir. Olgu 1 ve 2’de
her iki dizde, Olgu 3’de sağ dizde OSS belirtisi olan ağrı ve şişlik saptanmıştır. Alınan tıbbi öykülerinde üç
olgunun da futbol ve benzeri spor aktivitesini haftada 3-4 defa yaptıkları öğrenilmiştir. Uygulanan ÇDŞG-ŞYT‘ye göre her üç olguda da kombine alt tip DEHB olduğu saptanmış ve hiçbirinde ek bir komorbid psikiyatrik
tanı saptanmamıştır. Olgu 2’nin yaklaşık üç aydır DEHB tanısı ile metilfenidat 36 mg/gün aldığı ve iki ay önce
OSS belirtileri başladığı belirlenmiştir. Diğer iki olgunun ise daha önce DEHB tansı ve herhangi bir ilaç tedavisi
almadığı belirtilmiştir.
TARTIŞMA: Özellikle hızlı büyüme döneminde olan ergenlik döneminde, DEHB belirtilerine sekonder olarak
OSS bulgularının da ortaya çıkabileceği düşünülmelidir. Bu olgu sunumları DEHB ile OSS arasındaki ilişkiyi
incelemek için yapılan bir ön çalışma niteliğindedir. Günümüz yazınında, DEHB olgularında OSS oluşumunu
ortaya koyan çalışmalar yok denecek kadar azdır ya da hiç mevcut değildir. Sunulan olgulardan hareketle bu
konuya dikkat çekilmiştir. DEHB ve OSS ilişkisi ileri çalışmalarda incelenmeye devam edilmelidir.
PB – 092 WILLIAMS SENDROMUNA EŞLİK EDEN PSİKİYATRİK
BOZUKLUKLAR: 4 OLGU SUNUMU
Miraç Barış Usta*, Mahmut Çakır*, Mahmut Müjdeci*, Koray Karabekiroğlu*
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Williams Sendromu (WS) (7q11.23 Mikrodelesyon Sendromu) nadir görülen konjenital, multisistemik
bir hastalıktır. Belirgin olarak gülümseyen, sürekli mutlu bir tavır içerisinde olan, azalmış davranışsal uyum
becerileri olarak da tarif edilen ''kukla-benzeri davranışlar'' Williams sendromunda tanımlanmıştır. WS olan
hastaların nörobilişsel işlevlerinin incelendiği oldukça büyük örneklemli bir çalışmada, bu olgularda “içgözlem
yeteneğinin daha düşük olduğu” ve “duyguların bilişsel detaylandırılmasında daha az yetenekli oldukları”
bildirilmiştir. Ancak, “aleksitimi” ve “otizm spektrumu belirtilerinin” daha sık olduğu ifade edilmemiştir.Bu
olguların “kendi aleyhine kararlar verme eğiliminde oldukları”, “ödül bağımlılığı düzeylerinin yüksek olduğu”
ve sıkça “uyum bozukluğu” gösterdikleri belirtilmiştir. Bu çalışmada 7q11.23 Mikrodelesyon sendromu tanısı
alan çocuklarda psikiyatrik morbiditenin ayrıntılı olarak incelenmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Bu çalışmada OMÜ Çocuk Psikiyatri bölümüne başvuran ve OMÜ Çocuk Genetik bölümünde
7q11.23 Mikrodelesyon Sendromu tanısı alan 4 olgu incelenmiştir. Okul Çağı Çocukları için Duygulanım
Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi - Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli - Türkçe Uyarlaması (ÇDŞG-ŞY-T)
yarı-yapılandırılmış görüşme ile sık görülen psikopatolojilerin varlığını araştırılmıştır.
OLGU 1: 4 yaş, erkek, Kombine alttip DEHB ve Özgül fobi.
OLGU 2: 14 yaş, erkek, Kombine alttip DEHB ve Sosyal fobi.
OLGU 3: 7 yaş, erkek, Dikkatsiz alttip DEHB.
OLGU 4: 12 yaş, erkek, psikopatoloji saptanmadı.
TARTIŞMA: Bu dört olguda eşlik eden psikopatolojik durumların ayrıntılı incelenmesinin genel bilgi
birikimine katkıda bulunacağını düşünmekteyiz. Önceki çalışmalarda, tipik gelişim gösteren kontrol olgularına
87
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
göre, WS’li çocuklarda anksiyete bozukluğu ve DEHB görülme olasılığının daha fazla olduğu bildirilmiştir.
Bazı çalışmalarda, 7q11.23 hemidelesyonunun insula yapısı ve fonksiyonunu değiştirdiği, hipersosyal fakat
anksiyöz kişilik ve DEHB gelişmesine katkıda bulunacağı hipotezi ortaya konmuştur. Yaklaşık 10.000’de bir
görülen bir genetik sendrom olan WS’de eşlik eden psikiyatrik bulgular çok farklı bir görünüm ortaya
koyabilmektedir. Özellikle hipersosyal davranışlar dikkat çekicidir. Bizim olgularımızdan elde ettiğimiz veriler,
WS’de DEHB birlikteliğini ön plana çıkarmakta ve sosyal fobi ve özgül fobi gibi fobik özelliklerin sıkça eşlik
ettiğini düşündürmektedir.
PB – 093 KABUKİ SENDROMU OLAN BİR ÇOCUKTA OTİZM YELPAZESİ
BOZUKLUĞU
Dr. Mehmet SERTÇELİK, Dr. Çağatay UĞUR, Uzm Psk Aynur ŞAHİN AKÖZEL, Doç. Dr. Cihat Kağan
GÜRKAN
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
ÖZET
GİRİŞ: Kabuki Sendromu (KS) iskelet anomalileri, boy kısalığı, bazı karakteristik yüz bulguları, doğum sonrası
gelişme geriliği ve mental retardasyon ile belirli bir sendromdur. Yazında Kabuki sendromu ile Otizm Yelpazesi
Bozukluğu çok az sayıda olgu bildirilmiştir. Burada KS olan ve psikiyatrik değerlendirmeleri sonucunda tanısı
konan OYB bir erkek çocuk bildirilmiş ve etyolojik açıdan muhtemel ortak noktalar tartışılmıştır.
OLGU: Bir erkek çocuğu 4 yaşındayken kliniğimize konuşamama, aşırı hareketlilik, enürezis kompleks,
kendine zarar verme, öfke nöbetleri, inatçılık ve başkalarına ve eşyalara zarar verme şikayetleriyle ailesi
tarafından getirildi. Yapılan psikiyatrik değerlendirmelerde konuşmada gerilik, göz temasında kısıtlılık, el çırpma
ve benzeri stereotipik hareketlerin yanı sıra sosyal iletişiminin ve etkileşiminin kısıtlı olduğu, yaşıtlarıyla ilişki
kuramadığı saptanmıştır. Takma çıkarma gibi tek düze oyunlar oynadığı, akranlarını ısırdığı, ağlama ve öfke
nöbetlerinin sık olduğu bilgisi alınmıştır. Çamaşır makinesi, oyuncak araba tekerleği gibi dönen nesnelere
ilgisinin fazla olduğu öğrenilmiştir. İsmine tutarlı olarak bakmadığı, ancak basit komutları anladığı ve yerine
getirebildiği, kendiliğinden konuşmayı başlatmadığı saptanmıştır. Ayrıca yerinde duramama, dikkat süresinin
kısa olması, yapılandırılmış oyun faaliyetlerini sürdürememe gibi belirtilere de rastlanılmıştır. Cümle kuramayan
ve kelime dağarcığı kısıtlı olan olguya Ankara gelişim tarama envanteri (AGTE) ile gelişim değerlendirmesi
yapıldı ve ağır gelişimsel geriliği olduğu belirlendi. Bu bulgular ışığında hastaya Otizm ve Ağır Derecede Mental
Retardasyon” tanısı konuldu. Olgulun 2 aylıktan itibaren pediatri bölümünde VSD ve epileptik nöbetleri
nedeniyle takip edildiği öğrenildi. Dış merkezdeki takipleri sırasında yapılan fizik incelemesinde hastanın uzun
kirpikli, antevert kulaklı, geniş palpebral aralıklı, göz kapaklarının lateral 1/3’ünün everte, burun kökünün basık,
boyunun kısa olduğu anlaşıldı. Brakidaktilisi, fetal finger padleri, opere VSD’si ve nöbetleri olan hastaya 5
yaşındayken KS tanısı konuldu. Hastamıza özel eğitim raporu düzenlendi, okul öncesi eğitime başlatılması
önerildi ve takibe alındı. Kliniğimizde takip edildiği 2 yıl boyunca selamlaşma ve vedalaşma eylem ve
ifadelerini, söylenen sözcükleri tekrar etmeyi ve yardımla özbakımını gerçekleştirmeyi öğrendi. Arkadaşlarına ve
çevreye zarar verme, kendiliğinden konuşmaya başlayamama ve cümle kuramama ve hiperaktivite belirtileri
devam etmekteydi.
TARTIŞMA: Olgumuz yazında çok az sayıda bildirilen KS ve OYB birlikteliğini ortaya koyan yeni bir örnektir.
KS gibi spesifik sendromların varlığında yapılacak genetik analizler, OYB’lerin genetik etyolojisinin anlaşılması
açısından yeni açılımlar sağlayabilir.
ANAHTAR KELİMELER: Otizm Yelpazesi Bozuklukları, Kabuki Sendromu, Genetik etyoloji
PB – 094
SUNUMU
ASPERGER SENDROMU VE DERMATİTİS ARTEFEKTA: OLGU
Merve ÇIKILI UYTUN, Esra DEMİRCİ, Hatice DOĞAN, Didem Behice ÖZTOP
Erciyes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim dalı, Kayseri
GİRİŞ
Asperger Bozukluğunun temel özelliği, toplumsal etkileşimlerde şiddetli derecede ve kalıcı bozulmaların olması,
kişinin gerek ilgi ve etkinliklerinin gerekse davranışlarının sınırlı bir gelişim göstermesi ve tekrarlayıcı örüntüye
sahip olmasıdır. Asperger sendromu yaşları 7-16 arasında olan çocuklarda 3.6-7/1000 arasında görülmektedir.
Asperger sendromunda kız/erkek oranı 1/10-15 kadardır.
Dermatitis artefekta hastanın kendisi tarafından yapılan fakat kendisinin yaptığını inkar ettiği cilt lezyonu olarak
tanımlanır. Ağırlıklı olarak büyük çocuklarda ve ergenlerde görülür. Psikiaytrik bozukluklara eşlik edebilen bir
88
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
dermatolojik hastalıktır. Bu açıdan Asperger sendromu ile dermatitis artefekta bir arada bulunan olgumuz
sunulmuştur.
OLGU SUNUMU:On üç yaş, erkek hasta sinirlilik şikâyeti ile 7 yaşında polikliniğimize başvurmuş. Hasta
değerlendirildikten sonra anksiyete bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite Bozukluğu tanıları ile tedavi
başlanmış. Daha sonra tedaviye ve kontrollere gelmeyen hasta bir süre sonra tekrar polikliniğimize başvurmuş.
Hastanın bu başvurusunda aklına gelen her şeyi tekrarlama, sevindiği zaman anlamsız hareketler yapma, toplum
içerisinde rahatsız olma şikâyetleri mevcuttu. Aşırı sesten rahatsız oluyormuş. Harita ve bayraklara aşırı ilgisi
varmış ve hepsini ezbere biliyormuş. Hastada anamnez ayrıntılı olarak alındıktan sonra Asperger sendromu tanısı
düşünülerek WISC-R istendi. WISC-R testi toplam puanı 117 olarak saptandı. Hastaya Asperger Sendromu tanısı
konarak takibe alındı. Hastanın aile öyküsünde halasında Bipolar Affektif bozukluk tanısı mevcuttu.
Hastanın takiplerde sosyal iletişimi arttı, arkadaşlarıyla problemleri azaldı fakat hasta eliyle derisini soyarak
vücudunda yaralar oluşturmaktaydı. Diğer problemleri azalan hastanın ve ailesinin başlıca sorunu bu deri soyma
davranışı olmuştu. Hastanın bu alışkanlığını bırakma yönünde psikoterapiye başlandı. Hastanın takibi
polikliniğimizde sürmektedir.
SONUÇ:Olgumuz, öykü ve klinik gözlemler ışığında DSM-IV tanı ölçütleri esas alınarak değerlendirilmiş ve
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar başlığı içinde Asperger Bozukluğu tanısı almıştır.
Dermatitis artefekta ise pediatri ve pediatrik dermatoloji kliniklerinde nadir olarak görülen bir tanıdır. Değişik
serilerde sıklığı 1/23.000 olarak bulunmuştur.
Altta yatan psikopatolojiler; psikoz, mental retardasyon, otizm, borderline ve narsisistik kişilik bozuklukları
olarak belirtilmiştir. Etyolojide tek bir neden yoktur. Predispozan etkenler; çocukluk ve gençlik döneminde
yoğun tıbbi tedavi görme ya da uzun süre hastanede kalma, daha önce uygulanan yanlış tedaviler nedeniyle
sağlık personeline öfke duyma, kişisel veya mesleki olarak sağlık personeline özel ilgi duyulması, ayrılıklar,
yoksulluk, sosyal izolasyonun artması (özellikle yaşlılık), evlilik sorunları, aile içi şiddet ve cinsel kötüye
kullanım olarak belirtilmiştir. Seyir ve prognoz, değişkenlik gösterir. Altta yatan psikiyatrik bozuklukla yakından
ilişkilidir. Kimi olgularda psikiyatrik tedavinin başlangıcında iyilik gözlenirken, kimi olgularda hastalık yıllarca
sürüp gider.Bizim olgumuzda da psikiyatrik hastalığın gidişi iyi olmakla birlikte dermatitis artefekta sorunu
çözülememiştir. Hastanın asperger sendromu nedeniyle sosyal kaygı yaşamasının da bunu devam ettirecek bir
etken olduğu düşünülmüştür.Nadir görülen bir dermatolojik tanı olması ve çeşitli psikopatolojilere eşlik etmesi
açısından olgumuz sunulmaya değer bulunmuştur.
İletişim Adresi: [email protected]
PB – 095 NESİLDEN NESİLE AKTARILAN ENSEST: BİR OLGU SUNUMU
Mustafa Yasin Irmak, Duygu Çalışır Murat, Nagehan Üçok Demir,
Neşe Perdahlı Fiş
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
GİRİŞ: Cinsel istismar, çocuğun ya da ergenin cinsel gelişimini tamamlanmadan, erişkin birisi tarafından cinsel
istek ve gereksinimleri için güç kullanarak veya kandırılarak kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Ensest ise,
çocuk veya ergenin kan bağı olan veya kan bağı olmaksızın ona bakmakla sorumlu birisi tarafından cinsel
istismar eylemine maruz kalması olarak adlandırılmaktadır. Ensest ilişki türlerinde en sık baba-kız arasında
görülmekle birlikte, kız kardeş-erkek kardeş arası ensest ilişki, baba-kız arasındaki ilişki kadar sık
görülmektedir. Ensest olgularındaki babaların bir çoğunun kendilerinin de ensest kurbanı olduğu, enseste maruz
kalan çoğu kadının da çocuklarını ensestten koruyamayan anneler oldukları bilinmektedir.
AMAÇ: Bu sunumda Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri Adli Polikliniğine ruhsal
değerlendirilmesi için adli makamlarca yönlendirilen ebeveynleri ensest ilişki sonrası evlenen ve abisi
tarafından cinsel istismara uğrayan 14 yaş 9 aylık kız olgunun tartışılması amaçlanmıştır. Olgu: Rehberlik
öğretmeninin kolluk kuvvetlerine ihbar etmesi sonucunda ailede erkek çocuğun kız kardeşi ile rızası dışında
cinsel ilişkiye girdiği bildirilmiş ve adli süreç başlamıştır. Hastanemize ruhsal durumunun değerlendirilmesi için
olay sonrası yerleştirildiği Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi (BSRM) görevli hemşiresi ve kolluk
kuvveti ile getirilen kız çocuğu ile yapılan görüşmede annesinin babasının üvey kızı olduğu ve 33 yıldır beraber
yaşadıkları öğrenilmiştir. Cinsel istismara uğrayan hasta olay sonrasında uykuya dalmakta güçlük, iştah azlığı,
hayattan zevk alamama, keyifsizlik ve gelecekten beklentisinin olmaması gibi depresif belirtiler göstermekte idi.
Hastanın kendine zarar verme davranışları nedeniyle daha önce 5 kez Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları
Hastanesine yatışının olduğu öğrenildi.
PB – 096 NOONAN SENDROMU OLAN BİR ÇOCUKTA DİKKAT EKSİKLİĞİ VE
HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
Mustafa Yasin Irmak, Fatma Benk, Osman Sabuncuoğlu
89
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
GİRİŞ: Noonan sendromu boy kısalığı, yele boyun, tipik yüz görünümü ve doğumsal kalp hastalıkları ile
karakterize otozomal dominant kalıtılan genetik bir hastalıktır. Noonan Sendromunda tipik yüz özellikleri (düşük
palpebral fissürler ile birlikte hipertelörizm, mikrognati, pitozis, düşük kulak çizgileri ve ince heliks) ,
kriptorşidizm, konjenital kalp defektleri ve büyüme hormonu eksikliği görülebilmektedir. Noonan sendromunda,
displastik pulmoner kapağa bağlı olarak gelişen pulmoner stenoz en sık rastlanan doğumsal kalp hastalığı
olmakla birlikte, nadir olarak atriyal septal defekt de görülebilir. Noonan Sendromuna öğrenme bozukluklarının
ve dikkat problemlerinin eşlik ettiği bilinmektedir. Noonan sendromu, PTPN11 geninde sinyal iletişimi sağlayan
SHP2 proteini üreten bölge ile ilgili anormallikler ile yakından ilişkilidir.
OLGU: Olgumuz başvuru sırasında 12 yaş 7 aylık olan, sol elini kullanan erkek çocuğudur. 1.5 aylıkken
kalbinde üfürüm nedeniyle yapılan muayenesinde valvüler pulmoner stenoz ve secundum ASD saptandığı
bildirildi. Dismorfik bulgular (mikrosefali, mikrognati, hipertelorizm, epikantus, geriden çıkmış kulak, aşağı
çentikli palpebral fissür ve yüksek damak) ve bilateral kriptorşidizm nedeniyle 1 yaşında değerlendirilen hastada
Noonan Sendromu düşünülmüş. Hastanın 14/10/2005 tarihinde yapılan genetik analizinde PTPN 11 geninde
c.A922G (p.Asn308Asp) heterozigot mutasyonu saptandı ve Noonan Sendromu tanısı doğrulandı. Olgumuzun
öyküsünde dil ve motor gelişim alanlarında gecikmesi mevcuttu. 6 yaşına kadar geçen zamanda diğer çocuklarla
iletişime geçmekte problem yaşadığı, diğer çocuklara zarar verdiği ve annesinin verdiği yönergeleri yapmadığı
öğrenildi. İlkokula başladığı zaman yazmakta ve okumayı öğrenmekte zorlandığı, dikkatini derse veremediği,
yönergeleri uygulayamadığı, çok konuştuğu ve aşırı hareketli olduğu öğrenildi. Yapılan zeka
değerlendirilmesinde sınır zeka düzeyinde tesbit edildi. Olgumuzda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
düşünülerek kardiyolojik konsültasyon sonrası metilphenidate başlandı ve öğrenme zorlukları için özel eğitim
önerildi. Yapılan güncel değerlendirilmesinde metilphenidate 10 mg/gün olarak düzenlendi ve hastanın okuma ve
yazı yazma hızının yaşıtlarından olduğu, yazı yazarken büyük-küçük harfleri karıştırdığı gözlendi.
AMAÇ: Klinikte görülen sendromik hastalıklara eşlik eden psikiyatrik hastalıkların tanısını erken dönemde
koymak hastalığın sebep olduğu olumsuzlukları önleyebilme imkanı vermektedir. Polikliniğimizde Noonan
Sendromu tanısı erken yaşta konulan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan olguyu paylaşmayı
amaçladık.
PB – 097 RİSPERİDON'UN İNDÜKLEDİĞİ HİPERPROLAKTİNEMİYE BAĞLI
GALAKTORE GELİŞEN TOURETTE SENDROMU: BİR OLGU SUNUMU
Fatma Benk, Mustafa Yasin Irmak, Ümmügülsüm Gündoğdu
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Tourette Sendromu (TS) çocukluk ya da ergenlik çağında başlayan, süreğen, aralıklarla yineleyen çoğul motor ve
vokal tiklerle karakterize bir bozukluktur (1). Yapılan çalışmalarda risperidon'un TS tedavisinde olumlu sonuçlar
alındığı bildirilmiştir (2-4). Prolaktin salgılaması, anterior pituiterdeki laktotrop hücrelere dopamin inhibitör
etkisi ile düzenlenir. Antipsikotikler D2 antogonizması yoluyla hiperprolaktinemi yapar. Risperidon tipik
antipsikotiklerden sonra en sık hiperprolaktinemiye neden olan antipsikotik olarak bildirilmiştir (5).
Marmara Üniversitesi Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine 13 yaş 2 aylık kız hasta, yüzündeki yaralarla aşırı
uğraşma, tırnaklarını kesip kanatma, boğaz temizleme ve sesinin tonunu ayarlayamama şikayetleri ile annesi
tarafından getirildi. Motor ve vokal tikleri olan hastaya Tourrette Sendromu tanısı kondu ve fluoksetin 20
mg/gün ve risperidone 1 mg/gün tedavisi başlandı. Kontrollerinde tiklerinin devam etmesi üzerine risperidon 1,5
mg/gün ve fluoksetin 20 mg/gün olarak düzenlendi, bu tedavi ile tiklerinde önemli oranda azalma görülürken
hastada göğüsü sıkarak süt çıkarma tarzında tiki başladı. Hastada risperidona kullanımına bağlı galaktore
düşünüldü. Hastada ölçülen prolaktin düzeyi 75.20 ng/ml (Normal değeri;kadın-4.79-23.3 ng/ml) olarak geldi.
Bu değer risperidon kullanımına bağlı hiperprolaktinemik galaktore ile uyumluydu. Risperidone tedavisi
kesilerek fluoksetin 30 mg/gün ve aripiprazol 5 mg/gün olarak tedavi düzenlendi. Takiplerinde prolaktin
seviyesinin düştüğü gözlendi, galaktore şikayeti geriledi ve tikleri azaldı.Bu vakada klinisyenlerin antipsikotik
kullanımına bağlı hiperprolaktinemi gelişebileceğine dikkatlerini çekmeyi amaçladık.
KAYNAKLAR
1- Toros F, Tot Ş, Avcı A. Çocuk ve ergenlerde Tourette bozukluğu: sosyodemografik, klinik özellikler ve eş
tanılar. Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 13:187–196.
2- Scahill L, Leckman JF, Schultz RT, Katsovich L, Peterson BS. A placebo controlled trial of risperidone in
Tourette syndrome.Neurology 2003; 60:1130-1135.
3-Van den Eynde F, Naudts KH, De Saedeleer S, van Heeringen C, Audenaert K. Olanzapine in Gilles de la
90
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Tourette syndrome: beyond tics. Acta Neurol Belg 2005; 105:206-211.
4- Párraga HC, Párraga MI. Quetiapine treatment in patients with Tourette syndrome. Can J Psychiatry 2001;
46:184-185.
5- Hata! Köprü başvurusu geçerli değil. Risperidona bağlı hiperprolaktinemi gelişen obsesif kompulsif
bozukluklu bir olgunun aripiprazolle tedavisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2012; 13(2):165-165
PB – 098 KONJENİTAL SİTOMEGALOVİRUS (CMV) ENFEKSİYONU VE ÖZGÜL
ÖĞRENME BOZUKLUĞU BİRLİKTELİĞİ
Nagihan Saday Duman, Merve Günay Ay, Cihat Kağan Gürkan, Birim Günay Kılıç
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
GİRİŞ: Konjenital Sitomegalovirüs (KCMV) enfeksiyonu, en yaygın konjenital viral enfeksiyondur. Tüm canlı
doğanların %1'inde görülmekte olup, bunların %90’ı asemptomatik iken %10'unda yaşamı tehdit eden ağır
tablolara neden olmaktadır. KCMV enfeksiyonlu olguların %70’inde mikrosefali gelişebileceği, yine bu
olguların yaklaşık yarısında kranial BT’de periventriküler kalsifikasyonların bulunabileceği bilinmektedir.
KCMV’nin yol açtığı nöral gelişim bozukluğuna bağlı olarak bu olgularda mental retardasyon, serebral palsi,
işitme kaybı ve korioretinit gibi durumların geliştiği bildirilmiştir. Bu olgu sunumunda KCMV enfeksiyonu
geçirmiş olan ve Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) tanısı konulan bir çocuk anlatılacak ve KCMV’nin yol
açtığı nörogelişimsel kusurlar ile muhtemel ilişkisi tartışılacaktır.
OLGU:6 yaş 5 aylık kız çocuk kliniğimize ilk kez anlama ve kavrama güçlüğü, geç öğrenme yakınmalarıyla
getirildi. Olgu 27 yaşındaki annenin ilk gebeliğinden sezaryen ile 32 haftalık ve 1400 g olarak dünyaya gelmiş.
Anne gebeliğin ilk trimestr döneminde CMV enfeksiyonu geçirmiş. Yapılan Kranial MRG’sinde, periventriküler
alanda hiperdens sinyal değişiklikleri saptanmış. Yapılan psikiyatrik değerlendirmede yaşına göre küçük
gösteren, görüşmeci ile sıcak ilişki kuran bir çocuktu. Yönelim, bellek, dikkat muayenesi normaldi. Düşünce
içeriği normal olan olguda herhangi bir algı bozukluğu saptanmadı. Görüşme sırasında okula gitmek istemediği,
okumayı öğrenmekte güçlük çektiği, yazısında harf atlamalarının, harf karıştırmalarının olduğu saptandı.
Sınıfında okumayı en geç öğrenen kişi olduğu öğrenildi. Sağ sol karıştırmasının olduğu saptandı. Olgunun
Wechsler Çocuklar İçin Zeka Değerlendirme Ölçeğine (WISC-R) göre toplam zeka puanının normal düzeyde
olduğu saptandı. Uygulanan testler, derecelendirme ölçekleri, Öğrenme Güçlüğü Bataryası ve klinik
değerlendirmeler sonucunda çocuğa ÖÖB tanısı konuldu. Komorbid psikopatoloji saptanmadı. Olgu ÖÖB
açısından desteklenmesi için özel eğitime yönlendirildi. 2 ay sonraki takip görüşmesinde özel eğitime başladığı,
alfabeyi tam olarak bildiği, heceleri birleştirmekte hala zorlandığı, ÖÖB belirtilerinin devam ettiği saptandı.
SONUÇ :Bu yazı KCMV geçirmiş bir çocukta ÖÖB tanısı birlikteliğini bildiren ilk olgu sunumudur.
Olgumuzda kranial BT’de periventriküler kalsifikasyon bulunmasına rağmen mental retardasyon ve işitme kaybı
yoktur. KCMV’nin büyük oranda asemptomatik seyrettiği bildirilmekle birlikte bu olguların psikiyatrik
değerlendirilmelerinin yapılması, semptomatik olan olgulardaki kadar ağır olmayan, daha farklı gelişimsel
bozuklukların ortaya çıkmasını sağlayabilir.
PB – 099 ERGEN BİR PALATAL MİYOKLONİ OLGUSUNDA BOTULİNUM
TOKSİN ENJEKSİYONU SONRASINDA ORTAYA ÇIKAN UYUM BOZUKLUĞU:
ÇOCUK
VE
ERGENLERDE
NÖROPSİKİYATRİK
BOZUKLUKLARIN
TEDAVİSİNDE AYDINLANMIŞ ONAMIN ÖNEMİ
Nuran DEMİR1, Zehra TOPAL1, Taha Can TUMAN2, Ali Evren TUFAN3
1
Arş. Gör. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
2
Arş. Gör. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
3
Yrd. Doç. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
GİRİŞ:Tedavi öncesi çocuk ve ergenlerin etki ve yan etkiler hakkında aydınlatılması hekimlerin önemini kabul
ettiği ancak araştırma ve olgu sunumlarında görece az önem verilen bir konudur. Gerçekte, “onam” yasal bir
süreçten çok, hasta- hekim ilişkisindeki güven ve uyumun sağlanması için etik bir görev ve iyi klinik
uygulamanın ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilebilir (1). Bu araştırmada Palatal miyokloni tanısını alan
ergen bir hastada botulinum toksini enjeksiyonu sonrası gelişen disfoni ve Uyum Bozukluğu (Depresif
Duygudurum İle Giden) dolayısıyla tedavide aydınlanmış onamın ve multi-disipliner yaklaşımın öneminin
tartışılması amaçlanmıştır (2, 3).
91
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
OLGU: 14 yaşındaki, Lise 1. sınıf öğrencisi kız ergen, polikliniğimize kulağına gelen “tıkırtı” yakınmasıyla
başvurdu. Öyküden bu seslerin 1 yıl önce başladığı, başlangıçta yalnızca kendisinin fark edebildiği kulak
çınlamasını içerdiği, giderek şiddetlendiği ve 4- 5 ay önce başkaları tarafından da duyulabilir hale geldiği,
ergenin uykuya dalmasını engellediği öğrenildi. Palatal miyokloni ön tanısıyla Kulak Burun Boğaz ve Nöroloji
polikliniklerine yönlendirilen ergene Esansiyel Palatal Miyokloni tanısı konduğu, bu tanı hakkında
bilgilendirildiği ancak tedavi seçenekleri, etki ve yan etkileri hakkında bilgilendirilmediği, kısa süre olarak
kullandığı karbamazepin 200 mg/ gün tedavisinden fayda görmemesi üzerine yumuşak damağa botulinum
toksini enjekte edildiği öğrenildi. Tedavi sonrası ergen, polikliniğimize “sürekli ağlama, okula gitmeme,
keyifsizlik, içe kapanma” yakınmaları ile tekrar başvurdu. Öyküden ergenin botulinum toksini uygulanmadan
önce oluşabilecek yan etkiler hakkında yeterince bilgilendirilmediği, tedavi sonrası ilk kez okulda, arkadaşlarının
yanındayken “disfoni” yan etkisini deneyimlediği, arkadaşları ve öğretmenlerinin kendisindeki ses bozukluğunu
fark edebileceği düşüncesiyle okula gitmek istemediği, disfoninin sürekli devam edebileceğini düşündüğü,
tedaviyi kabul ettiği için kendisini suçladığı öğrenildi. Öykü, muayene ve test sonuçları ile DSM-IV-TR
ölçütlerine göre Uyum Bozukluğu (Depresif Duygu durum ile giden) tanısını karşıladığı düşünülen ergene
Nöroloji ve KBB poliklinikleri ile de görüşülerek Palatal Miyokloni hakkında detaylı bilgi verildi, botulinum
toksini sonrası görülen disfoninin bir- iki ay içerisinde geçeceği belirtildi ve sertralin 50 mg/ gün başlandı.
TARTIŞMA: Palatal myokloni tedavide karbamazepin, valproik asit gibi antikonvülzan ilaçların ve botulinum
enjeksiyonunun kullanıldığı bir hareket bozukluğudur. Botulinum enjeksiyonu sonrası geçici palatal güçsüzlük
ortaya çıkabilir ve fonasyon bozuklukları oluşabilir. Olgumuz tedavi öncesi etki ve yan etkiler hakkında
yeterince bilgilendirilmemiş, ilk kez okulda ve arkadaşlarının yanında deneyimlediği “disfoni” yan etkisini
“beklenmedik” ve “travmatik” olarak algılamış ve depresif belirtilerle giden Uyum Bozukluğu tanısını
karşılayacak belirti ve yakınmalar geliştirmiştir. Çocuk ve ergende rastlanan nöropsikiyatrik bozuklukların
tedavisinde aile ve çocuğun tedavi seçenekleri, etki ve yan etkileri hakkında bilgilendirilerek sürece
katılımlarının sağlanması hasta- hekim ilişkisini iyileştirebilir ve tedavi uyumunu artırabilir. Tıbbi sorunları
nedeniyle izlenen çocuk ve ergenlerde Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları hekimlerinin sürece dahil
edilmesi yaşanabilecek sorunları azaltabilir.
PB – 100 MOTOR İŞLEV KAYBI OLMAKSIZIN BİLİŞSEL KAYIPLA İZLENEN
HİPOKSİK İSKEMİ: OLGU SUNUMU
Onur Tuğçe POYRAZ FINDIK¹, Seheryeli YILMAZ¹, Ayşe ARMAN¹
Gazanfer EKİNCݲ, Sennur ZAİMOĞLU³
¹Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD.
²Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD
³ Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nörolojik Bilimler Enstitüsü
AMAÇ: Perinatal asfiksiye bağlı gelişen neonatal ensefalopati (NE), miadında doğan bebeklerde, ilerde
oluşabilecek nörogelişimsel bozukluk için önemli bir risk faktörü olarak kabul edilir. Hafif, orta ve ağır olarak
derecelendirilebilen NE olgularında motor bozukluk, ağır asfiksi olgularında daha sık gözlenmektedir. Kendi
yaşıtları ile karşılaştırılabilir bilişsel yetilere sahip olan, hafif ve orta derecedeki olgular ise motor bozukluk eşlik
etmediği için gözden kaçmaktadır.
YÖNTEM: 7 yaşında erkek çocuk, ikinci sınıf öğrencisi, genel öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği yakınmaları
ile anne ve babası tarafından Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Ayaktan Tedavi Ünitesine
getirildi. Muayene sırasında sorulan sorulara yanıt vermekte zorlandığı, çizdiği resimdeki ev ve insan figürlerinin
yaşına uygun olmadığı gözlendi. Miadında ve 4000 gr olarak doğan hastanın, doğum sırasında morarması
olduğu, doğum sonrası 10 gün kuvözde kaldığı, bu dönemde afebril konvülzyon geçirdiği aileden öğrenildi.
SONUÇ: Kranial MR incelemesinde bilateral lateral ventrikül frontal boynuz komşuluğunda sekel gliotik
lezyonlar izlendi. Wechsler Çocuklar Zeka Ölçeği (WÇZÖ-R) ile yapılan değerlendirmesinde Sözel ZB: 52,
Performans ZB: 76, Tüm Puan: 61 olarak saptandı. Gelişimsel konuşma/dil gelişim sorunlarının yanısıra sesletim
ve adlandırma sorunları da izlendi. İşitsel ve Görsel Anlık Bellek performansı düşük olan hastada, her iki
modalitede de çalışma belleği performansı gerçekleştirilemedi.
YORUM: Alanyazında motor işlevlerin etkilenmediği, HE olgularının uzun dönemli sonuçlarına yönelik grup
çalışmalarına olan gereksinim vurgulanmaktadır. Bu olgu klinik pratiğimizde pre-, peri- ve post-natal
komplikasyonlar ile uzun dönemde karşılaşacağımız bilişsel işlev sorunları arasındaki ilişkiyi anlamada önemli
bulunmuştur.
PB – 101 BİR ALOPESİA AREATA OLGUSUNA PSİKİYATRİK AÇIDAN
YAKLAŞIM: OLGU SUNUMU
92
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Onur Tuğçe Poyraz Fındık*, Seheryeli Yılmaz*, Dilek Seçkin**, Neşe Perdahlı Fiş*, Ayşe Arman*
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi
*Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı,İstanbul
**Dermatoloji Anabilim Dalı, İstanbul
e-posta: [email protected]
AMAÇ: Embriyonun aynı germ yaprağından -ektodermden- köken alan deri ve beyin, yaşamın ileri evrelerinde
de birbirlerini çeşitli şekillerde etkilemeye devam etmektedir. Beyin ve deri nöroendokrin ve immun sistemler
aracılığıyla etkileşim içerisindedir. Bu etkileşimin dengesi çeşitli dermatolojik ve psikiyatrik hastalıklarda
değişmekte ya da bozulmaktadır. Hastanın zihinsel yapısı/kişililik özellikleri ve deri hastalıkları arasında çift
yönlü bir ilişki mevcuttur; çok çeşitli etkenler dermatolojik hastalıklara neden olabileceği gibi, dermatolojik
lezyonlar da kişiyi pek çok açıdan etkiler. Alopesi Areata (AA), yara dokusu oluşmaksızın gelişen, özellikle
saçları, sakalları, kaşları ve/veya kirpikleri, bazen de vücut kıllarını etkileyen, sınırları oldukça belirgin, yuvarlak
ya da oval saç kaybıdır. Etiyolojisi tam olarak bilinmemekle birlikte enfeksyonlar, otoimmünite, genetik
yatkınlık ve psikiyatrik faktörler suçlanmaktadır. Tüm yaş gruplarında ortaya çıkabilmekte ve her iki cinsiyette
eşit oranlarda görülmektedir. Alopesi areatanın ortaya çıkışında psikososyal nedenlerin etkisi çocuklarda %22-29
olarak bulunmuştur. AA’nın ortaya çıkışında psikososyal nedenler rol oynayabileceği gibi, AA tanısı alan
çocuklarda hastalığın yarattığı psikososyal etkiler de oldukça sık görülmektedir.
YÖNTEM: Bu sunumda, erken başlangıçlı (20 yaş öncesi), yaygın saç kaybı olan (>%50), kötü prognozlu 11
yaşındaki kız AA olgusu, eşlik eden bağlanma, anksiyete ve duygudurum bozuklukları açısından tartışılacaktır.
SONUÇ-YORUM: Deri, duygu ifadesi ve duygusal uyaranlara cevap verme, kendilik imajı ve yaşam boyu
süren sosyalleşme sürecinde önemli rol oynar. S.Freud’un geliştirdiği psikanalitik söylemden yola çıkılarak, deri
hastalıkları psikolojik çatışmaların konversiyon mekanizmaları aracılığı ile bedensel belirtilere dönüşmesi olarak
açıklanmış ya da özgün nörofizyolojik bozukluklara bağlanmışlardır. Son yıllarda yapılan çalışmalar deri
hastalıklarının kişinin yaşam kalitesi, benlik saygısı, beden imgesi, aile yaşamı ve sosyal çevresi üzerine çeşitli
etkilerinin olduğunu; bu kişilerde depresyon, anksiyete bozukluğu gibi sekonder psikiyatrik tabloların sık
görülebildiğini ortaya koymuştur. Tüm bu konular dikkate alındığında psikodermatoloji hastalarının ele
alınmasında psikiyatri ve dermatoloji uzmanlarının birlikte çalışması gereği açıkça ortaya çıkmaktadır.
PB – 102 METİLFENİDATIN DEHB’DE UYKU BOZUKLUĞU EŞ TANISINA
OLUMLU ETKİLERİ: BİR OLGU SUNUMU
Özalp Ekinci, Fevziye Toros
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
GİRİŞ: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocukluk çağında en sık görülen psikiyatrik
bozukluklar arasında yer almaktadır. Metilfenidat (MPH) DEHB’nin tedavisinde genel olarak yüksek bir
güvenilirlik ve tolerabilite ile kullanılmaktadır. Bu olgu sunumunda MPH’ın DEHB tanılı bir ergende uyku
bozukluğu eş tanısına olan olumlu etkisi tartışılacaktır.
OLGU: 13 yaşındaki erkek olgu B kliniğimize aşırı hareketlilik, çok konuşma, sabırsızlık ve unutkanlık
şikayetleri ile başvurdu. Olgunun ilkokul yıllarından beri derslerden çabuk sıkıldığı ve sınavlarda dikkatini
sürdürmekte zorlandığı bildirildi. Olgunun ayrıca son 1 yıldır uyku problemleri yaşadığı bildirildi. Annesi B’nin
haftada 2-3 kez gece yattıktan birkaç saat sonra pijama ve iç çamaşırlarını çıkardığını ve yastığının altına
yerleştirdiğini ifade etti. Ailesi bu davranışların 10-15 dakika sürdüğünü, bu sırada gözünün açık olduğunu ancak
kendisine sorulan sorulara yanıt vermediğini ve engellenmeye çalışılınca öfkelendiği bildirdi. Olgunun bu
davranışını ertesi gün hatırlamadığı da ifade edildi. B’nin herhangi bir tıbbi şikayeti veya hastalığı olmadığı
öğrenildi. Olgunun vücut ağırlığı 44 kg ve boyu 1.54 mt olarak ölçüldü. Ruhsal durum muayenesinde B görüşme
odasında konuşkandı ve sık sık görüşmeyi bölüyordu. Olguya ailenin ve öğretmenin dolduracağı DEHB DSMIV belirti ölçekleri ve Conners anne-baba ve öğretmen formları verildi. B psikiyatrik değerlendirmenin ardından
uyku bozukluğu belirtilerinin ayırıcı tanısı açısından çocuk nöroloji bölümüne konsülte edildi. Çocuk nöroloji
bölümünün önerisi üzerine yapılan 1 saatlik uyku EEG’sinde herhangi bir epileptiform ve non-epileptiform
anomaliye rastlanmadı. Olgunun hematolojik incelemeleri de normal sınırlarda sonuçlandı. Yapılan görüşme ve
değerlendirmeler sonucunda B’ye DEHB-kombine tip ve başka türlü adlandırılamayan non-rem parasomniyası
tanıları konuldu. Olguya DEHB tedavisi için uzun etkili MPH tedavisi başlandı. MPH dozu 15 gün içinde
kademeli olarak 36 mg/güne çıkarıldı. Olguya ayrıca, uyku öncesinde uzun süre TV ve bilgisayar karşısında
kalmama, yatak odasının düzenlenmesi ve düzenli uyku ve uyanma saatlerini içeren, uyku ile ilgili önerilerde
bulunuldu. Bir ay sonra yapılan kontrol görüşmesinde DEHB belirtilerinin büyük oranda düzeldiği belirtildi.
Ayrıca, olgunun MPH kullanmaya başladığı günden beri uyku bozukluğu belirtilerinin düzeldiği kaydedildi. Aile
son 1 ay içinde birkaç kez MPH kullanmayı unuttuklarını ve o gecelerde olguda uyku bozukluğunun yinelediğini
93
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
bildirdi. Olgunun son 15 gündür düzenli olarak MPH kullandığı ve uyku bozukluğu yaşamadığı öğrenildi.
TARTIŞMA:Sunulan olguda 13 yaşındaki bir ergende DEHB tedavisinde kullanılan MPH’ın eş zamanlı olarak
non-rem parasomniyasında da düzelme sağlaması anlatılmıştır. Olgunun yalnızca 1 saatlik rutin EEG ile
incelenmiş ve polisomnografi uygulanmamış olması tanısal anlamda önemli bir eksikliktir. Literatürde
psikostimülan kullanan olgularda rem ve non-rem uyku yapılarında kompleks değişiklikler olduğu ortaya
koyulmuştur. Aralarında somnambulizm ve gece terörünün bulunduğu non-rem parasomniyalarının
etiyopatogenezinde serotonerjik sistemde gelişen düzensizliklerin rol oynadığı düşünülmektedir. Genel olarak
dopaminerjik etki gösteren MPH’ın serotonerjik sistemdeki etkileri tam olarak bilinmemektedir.
Psikofarmakolojik ilaçların etkileri üzerine yapılmış çok sayıda araştırmada santral sinir sisteminde bazı
bölgelerde serotonerjik ve dopaminerjik sistemlerin birbirlerine zıt işlevler gösterdiği ortaya konmuştur. Bu
genel teoriden yola çıkılarak, genel olarak dopaminerjik özellik gösteren MPH’ın belli beyin alanlarında
serotonerjik sisteme indirek olarak inhibitör etkilerinin olmuş olabileceği ve bu şekilde olgudaki parasomnia
belirtilerini düzeltmiş olabileceği düşünülebilir.
PB – 103 ATİPİK OTİZM TANILI 5 YAŞINDA BİR OLGUDA RİSPERİDON
KULLANIMI İLE YÜKSEK ATEŞ
Gülen Güler*, Özalp Ekinci**, Veli Yıldırım**, Fevziye Toros*
*Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
**Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi
GİRİŞ: Son yıllarda çocuk ve ergenlerde psikotrop ilaç kullanımının yaygınlaşması ile birlikte ilaçlara bağlı
beklenmedik yan etki bildirilerinde bir artış görülmüştür. Bu olgu sunumunda 5 yaşında atipik otizm tanısı ile
takip edilen bir olguda gelişen yüksek ateşten bahsedilecektir.
OLGU: 5 yaşında atipik otizm tanısı ile takip edilen erkek hasta polikliniğe hırçınlık şikayeti ile getirildi.
Olgunun 1 yıldır özel eğitim ve kreşe gittiği, hırçın ve saldırgan olduğu, arkadaşlarına zarar verdiği, istediği
olmadığında kafasının vurduğu, aşırı hareketli olduğu, aktivitelere katılmakta zorlandığı ve uyku uyumak
istemediği öğrenildi. Olguya risperidon solüsyon (2x0.25 mg/gün) başlandı. Risperidon kullanımı başladıktan 1
hafta sonra yapılan kontrolde olgudaki şikayetlerde kısmi bir azalma olduğu belirlenirken olgunun ilaç
başlandığından beri gün boyu süren üşüme ve halsizlik belirtileri olduğu ve ailenin ölçümü ile olguda 39- 40
C’a varan ateş şikayetleri olduğu öğrenildi. Kliniğimizde yapılan muayenede olgunun vücut ısısı 39 C olarak
ölçüldü. Pediatri polikliniği tarafından değerlendirilen hastada herhangi bir enfeksiyon odağı ve yüksek ateşi
açıklayacak organik bir tanı saptanamadı. İlaç ateşi olabileceği düşünülerek kontrolde risperidon tedavisi kesildi.
Hastanın tedavisine davranışçı yöntemlerle devam edildi.
SONUÇ VE TARTIŞMA: Risperidon tedavisi ile nöroleptik malign sendrom kapsamında yüksek ateş
çocuklarda çok nadir olarak bildirilen bir yan etkidir. Ancak bildiğimiz kadarı ile çocuk bir olguda izole olarak
yüksek ateş daha önceden bildirilmemiştir. Literatürde ketiyapin kullanımı ile yetişkin bir olguda izole ve
tedaviye dirençli yüksek ateş bildirilmiştir. Otistik spektrum bozukluğu olan olguların verbal becerilerindeki
yetersizlikler göz önüne alındığında bu olgularda açıklanamayan üşüme ve halsizlik gibi şikayetlerde ilaçlara
bağlı gelişebilecek yüksek ateş de göz önünde bulundurulmalıdır. Risperidon kullanımı ile gelişen yüksek ateşin
etiyopatogenezi gelecekte yapılacak araştırmalarla aydınlanacaktır.
PB – 104 14 YAŞINDA OTİZM TANISI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİNE ULAŞIM
ZORLUĞUNA İLİŞKİN BİR OLGU ÖRNEĞİ
Serkan Güneş*, Özalp Ekinci*, Veli Yıldırım**, Fevziye Toros*
*Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
**Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi
GİRİŞ: Batı ülkelerindeki artan farkındalığa ve erken tanı bildirilerine rağmen ülkemizde ve gelişmekte olan
bazı ülkelerde otizm tanısı hala gecikmiş olarak konulabilmektedir. Sunulan olguda 14 yaşında otizm tanısı almış
ve öncesinde hiç çocuk psikiyatri kliniğine getirilmemiş bir olgudan bahsedilecektir.
OLGU: Daha öncesinde hiç çocuk psikiyatri kliniğine başvurmamış 14 yaşındaki erkek olgu kliniğimize aşırı
hareketlilik, iletişim azlığı, tikler, davranış bozuklukları ve sinirlilik şikayetleri ile getirildi. Olgunun ellerini
ısırma gibi kendine zarar verici davranışlarının olduğu, anne ve babasına ve çevresindekilere ani, beklenmedik,
durumla ve konuşulanlarla uygunsuz cinsel içerikli küfürlü konuşmalarının olduğu, kollarında ve elinde ani
tekrarlayıcı basmakalıp hareketlerin olduğu, göz teması kurmadığı, kalabalık ortamlardan rahatsız olduğu, içine
kapanık olduğu, kişisel bakımını yapamadığı, kendi ihtiyaçlarını gideremediği, okuma ve yazma öğrenemediği
ve yaklaşık 2-3 ayda bir havale geçirdiği öğrenildi. 2 yaşında fenilketonüri ve 8 yaşında epilepsi tanısı konulan
94
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
olgunun 4 yaşında konuşmaya (2 kelimelik cümleler), 4,5 yaşında desteksiz yürümeye başladığı belirlendi.
Olgunun 2 yaşından beri diyet ve 8 yaşından beri antiepileptik tedavisi (levatirasetam 500mg 2x1) aldığı
öğrenildi. Olgunun aile öyküsünde herhangi bir psikiyatrik ya da nörolojik hastalık öyküsü yoktu. Hastaya Otizm
tanısı ile aripiprazol solüsyon titre edilerek 5 mg/gün dozu hedeflenerek başlandı. 1 ay sonraki kontrol
muayenesinde hastanın şikayetlerinde belirgin azalma gözlendi. Hastanın hareketliliğinin azaldığı, motor
tiklerinde ve koprolalisinde azalma olduğu, daha sakin olduğu, kendine ve çevreye zarar verici davranışlarının
azaldığı, elini ısırmasının azaldığı, çevreyle iletişiminin arttığı öğrenildi. Olgunun psikotrop ilaç tedavisine
epileptik nöbetler açısından yakın takiple devam edildi.
TARTIŞMA: Otistik spektrum bozukluklarda (OSB) erken tanı hem etkin tedavi hem de yüksek işlevsellik için
büyük önem taşımaktadır. Yapılan çalışmalara ve genel olarak artmış farkındalığa rağmen ülkemizde ve
gelişmekte olan bazı ülkelerde hala OSB geç tanınabilmektedir. OSB belirtileri olan olguların erken dönemde
çocuk psikiyatri kliniklerine ulaşımda yaşadıkları zorluklar aralarında sosyal, kültürel, ekonomik etkenlerinde
bulunduğu farklı sebeplerden kaynaklanmaktadır.
PB – 105 RİSPERİDON KULLANIMIYLA ORTAYA ÇIKAN SOMNAMBULİZM:
BİR OLGU ÖRNEĞİ
Serkan Güneş*, Özalp Ekinci*, Veli Yıldırım**, Fevziye Toros*
*Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
**Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi
GİRİŞ: Risperidon ergenlerde psikiyatrik bozukluklarında genel olarak yüksek bir tolerabilite ve etkinlikle
kullanılmaktadır. Ancak nadir de olsa ilacın kullanımını sınırlayan yan etkilere rastlanmaktadır. Bu nadir yan
etkiler arasında uyku bozuklukları da yer almaktadır. Bu olgu sunumunda bir ergende risperidon kullanımı ile
ortaya çıkan somnambulizm tablosu mevcut literatür eşliğinde tartışılacaktır.
OLGU: 15 yaşındaki kız hasta aşırı sinirlilik, kavgacı olma, derslerinde başarısızlık şikayetleri ile annesi
eşliğinde polikliniğimize başvurdu. Hasta ve annesi ile yapılan görüşmede; hastanın ani sinirlenmelerinin
olduğu, hırçın davranışlar sergilediği, okulda arkadaşları ile geçinemediği, onlarla kavga ettiği, ders başarısının
düşük olduğu, dersleri kavramakta güçlük çektiği, okuma ve yazmayı ikinci sınıfta öğrendiği, aceleci ve sabırsız
olduğu öğrenildi. Yapılan ruhsal muayene sonucunda; hastanın yaşından beklenen dilbilgisi düzeyinin yetersiz
olmasına, olaylarda mantık zinciri kuramamasına ve basit matematik hesaplarını yapamamasına bağlı olarak
Hafif Düzeyde Mental Retardasyon ön tanısı düşünüldü. Hastaya öncelikle davranış ve tutum önerilerinde
bulunuldu. Yapılan WISC-R değerlendirmesinde Total Zeka Puanı’nın 57 olduğu öğrenildi. Hasta Rehberlik
Araştırma Merkezi’ne yönlendirildi ve davranış sorunları için risperidon başlanarak 15 gün içinde kademeli
olarak 1mg/gün dozuna çıkıldı. İlacın yatmadan bir saat önce kullanılması aileye özellikle ifade edildi. Hastanın
bir ay sonraki kontrol muayenesinde; tedavinin dördüncü gününden itibaren ortaya çıkan gece uykudayken
yürümesinin olduğu, son bir ayda 9-10 defa meydana geldiği ve son günlerde sıklığının arttığı, olayı sabah
uyandığında hatırlamadığı, bu esnada konuşmadığı ve sorulan sorulara cevap vermediği, iki kez tuvalet yerine
mutfağa giderek idrarını yaptığı öğrenildi. Hastaya ve ailesine somnambulizmle ilgili tutum önerilerinde
bulunuldu ve risperidon tedavisinin beş gün içinde azaltılarak kesilmesi planlandı. Hastanın üç hafta sonraki
kontrol muayenesinde risperidonun kesilmesi ile somnambulizmin düzeldiği bilgisi edinildi.
TARTIŞMA VE SONUÇ: Sunulan olgu risperidon kullanımında ilacın uyku fizyolojisi üzerine muhtemelen
etkilerinin göz önünde bulundurulması gerektiğini işaret etmektedir. Özellikle geçmişte uyku bozukluğu ya da
ailesinde uyku bozukluğu öyküsü olan ve risperidon kullanılacak olgularda ilacın uyku üzerindeki muhtemel
etkilerinin bilinmesi uzmanlar açısından önem taşımaktadır. Risperidon ve diğer psikotrop ilaçlara bağlı gelişen
somnambulizmin etiyolojisi gelecekte yapılacak polisomnografik incelemeyi de içeren çalışmalarla
aydınlanacaktır
PB – 106 ANEMİ TEDAVİSİ İLE DÜZELEN OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK
VE TRİKOTİLLOMANİ: ERGEN BİR OLGU ÖRNEĞİ
Yunus Kıllı*, Özalp Ekinci*, Veli Yıldırım**, Fevziye Toros*
*Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
**Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi
GİRİŞ: Trikotillomani başka türlü adlandırılamayan dürtü kontrol bozuklukları sınıfında yer alan bir
bozukluktur. Çocuk ve ergenlerde trikotillomani farklı psikiyatrik ve klinik tabloların içinde görülebilmekte ve
tedavi klinisyenler için zorluklar taşıyabilmektedir. Bu olgu sunumunda anemi tedavisi ile düzelen Obsesif
95
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Kompulsif bozukluk (OKB) ve Trikotillomani tanıları olan bir ergenden bahsedilecektir.
OLGU: 15 yaşındaki kız hasta polikliniğimize temizlik takıntıları, saç yolma ve dikkatsizlik şikayetleri ile
başvurdu. Hastanın öyküsünde; yaklaşık 2 yıldır devam eden ve günde ortalama 30-40 defa ellerini yıkama ile
belirli temizlik takıntıları olduğu, bunun yanında defter ve kitapları toplayıp biriktirdiği, onlara kimsenin
dokunmasına izin vermediği öğrenildi. Hastanın aynı zamanda saç yolmalarının da olduğu, başının sağ tarafında
açıklık meydana geldiği, bu saç yolmalarının sınav dönemlerinde arttığı belirlendi. Hasta ve ailesi ile yapılan
görüşmede yolduğu saçları yuttuğuna ilişkin bir bilgi alınmadı. Hastadan WISC-R testi istendi, öğretmen bilgi
formu verildi ve takıntıları için sertralin 50mg/gün tedricen arttırılarak başlandı. 1 ay sonraki kontrol
muayenesinde hastanın WISC-R sonucunun (total zeka puanına göre) 68 olduğu, öğretmen bilgi formunda
öğrenme güçlüğü, unutkanlık ve dikkat dağınıklığı olduğu saptandı. Yapılan görüşmeler sonucunda hastada
Obsesif Kompulsif Bozukluk, Trikotillomani ve Hafif Düzeyde Mental Retardasyon ön tanıları düşünüldü. Bu
dönemde hastanın genel tıbbi muayenesi ve kan değerleri normal aralıkta idi ve hastada herhangi bir tıbbi
yakınma yoktu. Sertralin 50mg/gün tedavisi ile hastanın semptomlarında azalma olmaması üzerine ilaç dozu 1 ay
sonra 150mg/gün olacak şekilde artırıldı. 2 ay sonraki kontrol muayenesinde temizlik takıntılarında minör bir
azalma olduğu fakat saç yolmalarının devam ettiği öğrenildi. Bunun üzerine sertralin tedavisine son verildi ve
klomipramin kademeli olarak 75mg/gün dozuna arttırılacak şekilde başlandı. Hastanın 1 ay sonraki kontrol
muayenesinde takıntılarında ve saç yolmalarında belirgin bir azalma gözlemlenmedi. Bu dönemde tekrarlanan
biyokimya tetkikleri normaldi, fakat hemoglobin 9mg/dl, Fe 10ug/ml ve Ferritin 2 olarak saptandı. Bunun
üzerine hasta çocuk hemotoloji bölümüne konsülte edildi ve anemi demir eksikliği anemisi tanısı ile yatırılarak
tedavi görmesi uygun görüldü. Hasta 1 hafta boyunca çocuk hematoloji servisinde kan transfüzyonu ve demir
tedavisi aldı. Hastanın taburculuğundan sonraki muayenesinde hemoglobin 14g/dl, Fe 60ug/ml ve Ferritin 40
olarak saptandı ve hasta 75mg/gün klomipramin tedavisine devam etmekteydi. Hastanın takıntılarında ve saç
yolmalarında ise yaklaşık %50 azalma olduğu öğrenildi. Klomipramin dozu tedricen arttırılarak 150mg/gün
olacak şekilde düzenlendi. Hastaya davranış ve tutum önerilerinde bulunuldu, sosyal aktivite ve dersleri için
birebir destek önerildi. 2 ay sonraki muayenesinde ise semptomlarında belirgin azalma olduğu ve başının sağ
tarafındaki açıklığın kapandığı öğrenildi.
TARTIŞMA: Sunulan olguda genel tıbbi bir tanının saptanması ve tedavisinin olgudaki trikotillomani tedavisine
olumlu etkisinden bahsedilmiştir. Bazı trikotillomani olgularında yutulan saç trikobezar şeklinde gastrointestinal
bölgede yerleşebilmekte ve anemi ile prezente olabilmektedir. Sunulan olguda ise böyle bir belirtinin
yokluğunda demir eksikliği anemisi olgudaki genel bir tıbbi stressör olarak değerlendirilebilir. Demir eksikliği
anemisi tanılı çocuk ve ergenlerde aralarında dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtü kontrol zorlukları gibi pek çok
psikiyatrik belirti görülebildiği bildirilmiştir. Trikotilomani tedavisinde hastanın genel değerlendirmeside önemli
rol oynamaktadır.
PB – 107 BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE AKNELİ ERGENLERİN BENLİK
SAYGILARININ, ÖFKE DÜZEYLERİNİN, ARKADAŞ BAĞLILIKLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ: OLGU KONTROL ÇALIŞMASI
*Özden Kum, **, İjlal Erturan, , *Evrim Aktepe
*Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Isparta
**Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Anabilim Dalı, Isparta
AMAÇ: Bu çalışmada amacımız; dermatoloji polikliğine başvuran akneli ergenlerde yaşam kalitesinin, arkadaş
bağlılığının, benlik saygısının ve öfke düzeylerinin yaş ve cinsiyet açısından benzer sağlıklı ergen bireyler ile
karşılaştırılması ve akneli ergenlerin sosyal hayatta ne gibi sıkıntılarla karşı karşıya olduğunun belirlenmesidir.
YÖNTEM: Bu çalışmaya Ocak 2012 - Ocak 2013 tarihleri arasında Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp
Fakültesi Dermatoloji polikliniğinde yapılan değerlendirmede akne vulgaris tanısı alan 14-20 yaş arası 81 hasta
hasta dahil edildi. Yine hastalar ile yaş ve cinsiyet olarak benzer özellikler taşıyan 70 sağlıklı kontrol alındı.
Çalışmada hastaların akne şiddeti ve akne yaşam kalitesi değerlendirildi. Hasta ve sağlıklı kontrollere PiersHarris özkavram ölçeği, sürekli öfke ve öfke tarz ölçeği, arkadaş bağlılık ölçeği uygulandı.
SONUÇ: Hasta ve kontrol grubu arasında sürekli öfke ve öfke ifade ölçeği, arkadaş bağlılığı ölçeği ve benlik
saygısı toplam puanı ve fiziksel görünüm dışındaki alt puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu.
Buna karşın hasta ve kontrol grubu arasında benlik saygısı alt ölçeklerinden fiziksel görünüm açısından anlamlı
fark mevcuttu. Sürekli öfke, içe vurulan öfke ve arkadaş bağımlılığı ile akne yaşam kalitesi arasındaki ilişki
istatistiksel olarak anlamlı idi. Bu sonuca göre akne yaşam kalitesindeki azalma ile arkadaş bağlılığının azaldığı
ve sürekli öfke, içe vurulan öfkenin arttığı belirlendi.
YORUM: Deri hastalıklarının psikososyal etkilerine günümüze kadar gereken önem verilmemiştir. Deri
hastalıklarına eşlik eden psikiyatrik komorbiditelerin belirlenip tedavi edilmesi hastaların yaşamına olumlu katkı
sağlayacaktır. Tüm bu bilgiler ışığında akneyi sadece kozmetik bir sorun değil ruh sağlığını tehdit eden bir deri
96
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
hastalığı olarak görerek tedavisine multidisipliner yaklaşılması gerekmektedir.
PB – 108 ADLİ BİLDİRİM KONUSUNDA HEKİMLERİN SORUMLULUKLARI VE
SINIRLARI NEREDE BAŞLAR? BİR OLGU SUNUMU
Özden Şükran Üneri, Hilal Adaletli
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
Kliniği
AMAÇ: Son yıllarda ülkemizde cinsel istismar ve adli bildirim süreçleri, medyada ve akademik ortamlarda sık
tartışılan konular arasında yer almaktadır. Özellikle istismara uğrayan olguların adli yollar dışında da psikolog ve
psikiyatristlere başvurması, başvuran olguların gizliliğine karşın bildirim yükümlülüğü etik tartışmasını
başlatmakta, henüz yetişkin olmayan olgularda bu tartışmalara ailenin de katılımı ile süreç daha da
zorlaşmaktadır. Bu olgu sunumunda tekrarlayan intihar girişimleri nedeniyle hastanemize başvuran, yatışı
yapılarak tedavisi planlanan, 13 yaş 8 aylık bir ergen olgunun adli bildirim süreçlerinin tartışılması
amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Takipleri sonlanan olgunun bilgilerine hastane yatış ve poliklinik dosyaları incelenerek ulaşılmıştır.
SONUÇ: Hastane yatışı sonrası yapılan görüşmede 9 yaşında iken kendisinden yaklaşık 10 yaş büyük uzak
akrabası tarafından cinsel istismara uğradığını hekimi ile paylaşan olgunun, önce ailesi, daha sonra adli
makamlar ile bu bilgi paylaşılmıştır. Aileden daha önce devam ettikleri bir özel merkezde kendilerine bu bilginin
verildiği, ancak olgumuzun tacizciyi hatırlamaması nedeniyle bildirimin gerekli olmadığının doktorları
tarafından söylendiğini aktarmışlardır. Aileye adli bildirim zorunluluğu ve gencin bu bildirimin yapılmasını
istediği anlatılmıştır. Adli bildirim ve farmakolojik tedavi ile birlikte psikodramatik yöntemlerin de kullanıldığı
bireysel tedavisi sonrasında, olgunun tedavisi sonlanıncaya kadar geçen 8 aylık sürede intihar girişimi olmamış,
süreçte depresyon belirtilerinde hızlı bir iyileşme yaşanmıştır.
YORUM: Olgumuzda adli bildirimde bulunulmasını takiben tekrarlayan kendisine zarar verme girişimlerinin
sonlanması, adli süreçlerde bildirimle ilgili değerlendirme yapılırken akılda bulundurulması gereken bir durum
olarak dikkat çekicidir.
PB – 109
YEME BOZUKLUĞUNU BELİRTİLERİ İLE GİDEN MORFEA
(LOKALİZE SKLERODERMA) OLGU SUNUMU
Perihan Çam Ray, Ayşe Avcı, Ayşegül Tahiroğlu, Gonca Gül Çelik
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. ADANA
GİRİŞ: Morfea, deri ve subkutan dokuda sklerozla seyreden, etyolojisi ve patogenezi tam olarak bilinmeyen,
nadir görülen bir otoimmün hastalık olup öncelikle deriyi etkilemekte nadiren subtip ve lokalizasyonuna bağlı
olarak komşu dokuları (yağ dokusu, fasya, kas ve kemik dokusu gibi) da etkileyebilmektedir. Lokalizasyonu ve
tutulumun derecesine göre morfea; plak tip morfea, lineer skleroderma, yaygın morfea, pansklerotik morfea ve
mikst morfea olmak üzere beş grupta incelenir.
Morfea’da artiküler, norolojik, vaskuler, oküler, gastrointestinal, respiratuvar, kardiyak ve renal tutulum gibi deri
dışı tutulum görülebilir ve bu olgular diğer hastalıklarla karışabilmektedir. Yazımızda yeme bozukluğu belirtileri
gösteren bir morfea olgusu, ayırıcı tanıdaki zorluklar literatür eşliğinde tartışılmıştır.
OLGU: 11yaş7aylık kız çocuğu. Astım nedeniyle alerji bölümü tarafından takipte, 3 ay önce bulantı, kusma ve
ishal şikayetleri üzerine başvurduğu sağlık kuruluşunda amipli kolit geçirdiği söylenip, amip tedavisi önerilmiş.
Ancak küçüğün bulantı ve kusması devam edince çocuk gastroenteroloji bölümü tarafından değerlendirilip,
kolonoskopi ve endoskopi normal olarak raporlanmış, antiasit tedavisi önerilmiş, 10-15 gün sonra bulantı ve
kusma kesilmiş, ancak bu defa yemek yememe ve kabızlık yakınmaları başlamış. Hem katı hem sıvı gıda alımı
azalan küçük, 3 ay sonunda 10-12 kg kaybetmiş, kilo kaybı ve karın ağrısı nedeniyle kambur yürümeye
başlamış, ortopedi tarafından postür gelişimi olumsuz etkileneceği nedeniyle korse takılmış. gastroenteroloji
bölümünde değerlendirilip bu kez çocuk psikiyatrisine yönlendirilmiş, Anoreksia Nervoza ön tanısıyla önce
fluoksetin, daha sonra olanzapin önerilmiş, ancak ilaçlardan fayda görmemiş.
Çocuk ruh sağlığı muayenesi yenilendiğinde, 1 yıl önce sol ayak bileği üzerinde beyaz renkte bir lezyon oluştuğu
öğrenilmiş, benzer bir lezyonun da anal bölgede oluşmaya başladığı belirtilmiştir. Bunun üzerine olgu
dermatoloji bölümüne yönlendirildi ve alınan cilt biyopsisinde morfea ile uyumlu lezyon saptanmış.
Konstipasyon morfeanın barsak tutulumuna bağlı olabileceği düşünülmüş, ilaçları kesilmiş ve olgu, Çocuk
Romatoloji bölümüne yönlendirilmiştir. Şu anda barsak, anal ve deri morfea lezyonları ile izlenmektedir.
SONUÇ: Morfea’nın gastrointestinal tutulum olanlarda en sık gastroozefagial reflü gelişebileceği, ancak diğer
organları da etkileyebileceği bildirilmiştir. Olgumuz da önce anoreksiya tanısı almış, yapılan takip ve
97
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
değerlendirmelerde gastrointestinal belirtilerin morfea tutulumuna bağlı olabileceği düşünülmüştür. Psikiyatriye
başvuran olgularda fizik muayene bulgularının önemsenmesi gerekmektedir. Hastanın bir bütün olarak
değerlendirilip ayırıcı tanının iyi yapılmasının gereksiz ilaç kullanımını ve organik tanının tedavisinin
gecikmemesi açısından önemlidir.
PB – 110 EBEVEYN YABANCILAŞTIRMA SENDROMU (PARENTAL ALİENATİON
SYNDROME); OLGU SUNUMU
Ayşe Avcı*, Perihan Çam Ray*, Ayşegül Tahiroğlu*, Gonca Gül Çelik*, Necmi Çekin**, Nurdan Evliyaoğlu***
* Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. ADANA
** Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı. ADANA
*** Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. ADANA
GİRİŞ: Ebeveyn Yabancılaştırma Sendromu (EYS), boşanma sonrasında bir ebeveynin çocuklarına karşı
yürüttüğü diğer ebeveyne karşı sistemli bir beyin yıkama süreci olarak tanımlanmaktadır. Sıklıkla boşanma
davalarından ardından başlayan EYS sürecinde, yabancılaştırıcı rolündeki ebeveyn, çocuğu diğer ebeveyne karşı
kışkırtmaya, yabancılaştırmaya ve kullanmaya başlar. Bu durum çocuk açısından ciddi bir duygusal istismar
anlamına gelmektedir ve diğer ebeveynin imajının yok olmasının yanında; depresyon, travma sonrası stres
bozukluğu gibi ruhsal bozukluklara neden olabilmekte; hatta ebeveyne karşı cinsel istismar suçlamalarına
varabilmektedir. Bu yazıda, bir EYS olgu sunumu ile psikiyatri ve adli psikiyatri çalışanları arasında EYS’ye
dikkat çekmek hedeflenmiştir.
OLGU: 7 yaş, 9 aylık kız çocuğu. Anne ile babası yurt dışında evlenmiş ve 3 yıl süren evliliğin ardından anne
gebe iken boşanmış, küçüğün velayeti anneye verilmiş. Doğduğundan beri anne ve anneannesi tarafından bakılan
olgu, 3 yaşına kadar babası ile görüştürülmemiş, anne sürekli eyalet değiştirmiş, boşanmanın ardından ise babaya
ayda bir görme hakkı verilmiş. 3.5 yaşında babasında kaldığı bir hafta sonunun ardından poposunun acıdığını
söylemiş, kakasını yapamadığı için ağlamasının üzerine anne ve anneannesinin poposunda yırtık fark ederek
acile başvurmuşlar. Buradaki muayene sırasında küçük “babasının parmağını soktuğunu” söylemiş ve olaydan
sonra tuvalete gitmeyi reddetmesi nedeni ile altını ıslatmaya başlamış, tekrar bezlenmesi gerekmiş, anneyle
yatmak isteme, karanlıkta uyuyamama, emniyet kemerini takmak istememe ve utangaçlık gibi belirtileri
başlamış. Kliniğimize başvurduğunda 1 yıldır babasıyla görüşmeyen küçüğün, babasıyla arasının iyi olmadığı,
babası tarafından birkaç kez cinsel olarak istismar edildiğini anlatıyordu. Adli tahkikat dosyası incelendiğinde;
yurt dışında farklı eyaletlerde annesiyle yaşadığı ve bu sürede defalarca babasının cinsel istismar iddiası ile yurt
dışında farklı uzmanlar tarafından defalarca ruhsal ve fizik muayenesi yapıldığı, 4-6 yaş arası arasında yurt
dışında bir psikolog tarafından terapi aldığı ve 60 seanslık uzun bir takip sürecinin ardından “Ebeveyn
Yabancılaştırma Sendromu” tanısının konduğu, babasının cinsel istismar iddiası ile defalarca yapılan
muayenelere karşın cinsel istismarı destekleyecek hiç bir bulgu tanımlanmadığı anlaşılmıştır.
TARTIŞMA: Bu olguda aktarıldığı gibi, gerçek olsun/olmasın çocukların cinsel istismar iddiasına konu
olmaları travmatik bir süreçtir. Bu süreçlerde tekrarlayan öykü ve fizik muayene gibi deneyimler, çocukların
zihinsel gelişimini, değer yargılarını, ahlaki ve cinsel gelişimini aksatabilir. Bu nedenle EYS’nin bilinmesi ve
klinisyenlerin bu konuda daha dikkatli olmaları özellikle mağdur olan çocuklar açısından büyük önem
taşımaktadır.
PB – 111 İNTERNET BAĞIMLILIĞI VE DİSSOSİASYON; OLGU SUNUMU
Perihan Çam Ray*, Gonca Gül Çelik*, Zeynep Yeşildağ*, Ayşegül Tahiroğlu*, Ayşe AVCI*
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. ADANA
AMAÇ; Günümüzde özellikle çocuk ve ergenlerde önemli bir sorun haline gelen internet kullanımına bağlı
davranış problemleri: patolojik internet kullanımı, problemli internet kullanımı ve internet bağımlılığı olarak
adlandırılmaktadır. Duygudurum bozuklukları, yıkıcı davranım bozuklukları, anksiyete bozuklukları, uyku
bozuklukları, beslenme bozuklukları, obezite ve epileptik nöbetlerin aşırı medya kullanımı ile ilişkisi gösterilmiş
durumlardır. Bunların yanında internet kullanımı ile dissosiatif belirtiler arasındaki ilişki araştırılmış ve
dissosiatif durumların, bağımlılık psikopatolojisindeki önemi yapılan son çalışmalarda gösterilmiştir. Bu yazıda
internet ve özellikle bilgisayar oyunlarının çocuklar üzerindeki olumsuz etkisi, patolojik internet kullanımına
bağlı dissosiyatif belirtiler geliştiren bir ergen olgu sunumu ile literatür eşliğinde tartışılacaktır.
OLGU; M.G, 16yaş 5aylık erkek çocuğu. Polikliniğimizde iki yıldan bu yana PANDAS+DEHB+Obsesif
Kompulsif Bozukluk(OKB)+Tourette Bozukluğu tanılarıyla izlenen ve metilfenidat (OROS) 54 mg/g ve
98
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
aripipirazol 10 mg/g kullanan olgunun, 2 aydan bu yana internette RAPPELZ adlı oyunu günde yaklaşık 10 saat
oynadığını ve sonrasında kendini ve çevredekileri yabancı gibi hissetme şikayetlerinin başladığını belirtti.
Bilgisayardan kendini alıkoyamadığını, kendini hissiz ve duygusuz olarak, etrafta olup bitenleri gerçek değilmiş
gibi ve kendini yabancı gibi hissetmeye başladığını, ilaçlarını da düzensiz kullandığını belirtmekteydi.
Dissosiyatif Yaşantılar Ölçeği (DES); 35,78 puan; İnternette bilişsel durum ölçeği; yalnızlık/depresyon puanı;
34/12, azalmış dürtü kontrolü; 46/17, sosyal destek;83/17, dikkat dağıtma; 40/6 olarak hesaplanmıştır. Olgunun
aripipirazol dozu 15 mg/g ve metilfenidat dozu 72 mg/g’e arttırılıp sanal oyunu oynamaması ve haftalık kontrolü
önerildi. Düzenli ilaç kullanarak sanal oyunu oynamadığı ilk hafta şikayetlerinde azalma olmuş, ancak 2. hafta
ilaçları bıraktıktan sonra kendini hissiz hissetme, yaşadığı olayların sanki gerçek olmadığı ve çevreyi yabancı
gibi düşünme şikayetleri tekrar artmıştır.
YORUM: Dissosiyatif belirtilerin internette geçirilen süre arttıkça arttığı ileri sürülmüş ve sanal gerçeklikten
nesnel gerçekliğe geçildiğinde belirtilerin azaldığı, internet bağımlılığı şiddeti arttıkça dissosiyatif belirtilerin
arttığı rapor edilmiştir. Olgumuzun DEHB, Tourette ve OKB tanılarının da bağımlılığa yatkınlık oluşturabileceği
düşünülmüştür. Ayrıca metilfenidat dozunun arttırılması sonrasında internet kullanım ihtiyacının azalması ile
birlikte dissosiyatif belirtilerin de düzelmesi ilgi çekici bulunmuştur.
PB – 112 KAROTİD SİNUSE BASI YOLUYLA KENDİNE ZARAR VERME
DAVRANIŞI: BİR OLGU SUNUMU
Rezzan Aydın, Tuğba Donuk, Duygu Kaçamak, Ebru Erol, Fatma Apak, Meryem Dalkılıç, Tezan Bildik
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir
AMAÇ: Kendine zarar verme davranışları sıklıkla bedeninin bir yerini sıkma, morartma, ısırma, kesici bir aletle
kesme, yakma, eşyalara yumruk atma, kafasını duvara vurma gibi davranış örüntülerini içermektedir. Kendine
zarar verme davranışının genellikle 13-19 yaşlarında başladığı gözlemlenmiştir. Kendini yaralayan ergenler
sıklıkla dürtüseldirler, planlama sonrası bir saatten kısa bir süre içinde kendilerine zarar verirler. Sıklıkla çok az
ya da hiç acı duymadıklarından bahsederler. Bir kere başlatıldığında, kendini yaralama bağımlılık özellikleri
kazanmaktadır ve bunu durdurmak kişi için oldukça zor olabilir.
Karotid sinus çok sayıda baroreseptör içerir. Bu reseptörleri innerve eden sinirler beyin sapındaki sempatik ve
parasempatik nöronların aktivitesini hipotalamus yoluyla indirekt olarak yönetirler, böylece kalp ve kan
damarlarının otonomik kontrolü sağlanır ve kan basıncı düzenlenir. Karotid sinusun elle uyarılması sonucu kan
basıncı düşer, kalp atışları yavaşlar, senkop ve kardiak arrest meydana gelebilir. Bu olgu sunumunda 15
yaşındaki bir kız ergende karotid sinuse bası yoluyla kendine zarar verme davranışına yer verilecektir.
YÖNTEM: 15 yaş, kız, 8. sınıf öğrencisi, ilk psikiyatri başvurusu. Poliklinik koşullarında ilk psikiyatrik
görüşmesi yapılan olgu daha sonra gençlik ruh sağlığı birimi ekibi tarafından değerlendirilmiştir. Başvuru nedeni
kendine göre dikkatsizlik ve sınav stresi, annesine göre dikkat dağınıklığı ve bazı farklı davranışlarıydı. Dikkat
dağınıklığının küçükten beri olduğunu, sınav stresinin ise son bir aydır liseye giriş sınavlarının yaklaşmasıyla
başladığını ifade etti. Son zamanlarda kendini pek mutlu hissetmiyordu, hayattan keyif alamıyordu, anne ve
babası ile özellikle dersleri konusunda pek anlaşamıyorlardı. Bu yakınmaları ise yaklaşık bir buçuk ay önce
olumsuz arkadaş çevresi nedeniyle ailesinin okulunu değiştirmesi ile başlamıştı. Okul değişikliği olduğundan
beri boynunu sıkma davranışı mevcuttu, bu davranışı 11 yaşında iken abisinden öğrenmişti, geçmişte taşınma
sonrası bir dönem bu davranışı göstermiş sonra kendiliğinden bırakmıştı. Boynunu sıkarken sanki ‘Bu dünyada
yok gibi’ olduğunu, rahatladığını, kollarının ve yüzünün uyuştuğunu, zaman zaman da yere düştüğünü ifade
ediyordu. Yaklaşık üç ay kadar önce de bir kez koluna çizik attığı, ayrıca sinirlendiğinde bazen kollarını ısırdığı
öğrenildi.
Olguya projektif testler (TAT-Tematik Algı Testi), organisite testleri (GISD-Görsel İşitsel Sayı Dizisi Testi,
Stroop testi) ve Kendine Zarar Verme Davranışını Değerlendirme Envanteri uygulandı. TAT’de aile bireylerine
karşı öfke, agresyon ve hostil duygular ve düşünceler, ayrılma bireyleşme zorlukları, aileden kopuş sonucu
boşluk ve yalnızlık duygularının olması dikkati çekmiş; boş kartta kendini cennette, yalnız ve huzurlu olarak
hayal etmesi, olguda özkıyım riskini düşündürmüştür. Olgu Depresif Duygudurumla Giden Uyum Bozukluğu,
Kendine Zarar Verme Davranışı ve Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ön tanısıyla medikal tedavisi
Fluoksetin 10 mg/gün, Risperidon 0,5 mg/gün şeklinde düzenlenerek poliklinik izlemine alındı.
YORUM: Ergenlerde kendine zarar verme davranışı sadece hastanın kendini yaralamasıyla belirgin bir tehlike
olduğu için değil, aynı zamanda gencin yaşamına son vermek isteyip istemediğinin saptanması açısından da
klinisyenler için önemli bir sorundur. Kendine zarar verme davranışı; özkıyım düşüncelerine direnmek, kişinin
kendine duyduğu öfkenin ifade edilmesi, çözülmeyi önleme, diğerlerini etkilemek veya başkalarından yardım
istemek gibi amaçlarla yapılır. Bu olgu bildirimi ile kendine zarar verme davranışının farklı bir biçiminin ele
alınması düşünülmüştür.
99
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB – 113 KATATONİ TABLOSU İLE GELEN BİR ERGENDE AYIRICI TANIDA
EPİLEPTİK PSİKOZUN TARTIŞILMASI
Rukiye ÇOLAK SİVRİ*, Burak AÇIKEL*
*Dr. NEÜ Meram Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri ABD
GİRİŞ:Katotoni mutizm, stupor, immobilite, manyerizm, aldığı postürü koruma, negativizm, ekolali, ekopraksi,
rijidite, otonomik anormalliklerin görüldüğü semptomlar kümesinin oluşturduğu bir sendromdur. Çocuk ve
ergenlerde katotoni tablosu duygudurum bozuklukları, psikotik bozukluklar, ilaç reaksiyonlarında, otistik
bozukluk, mental retardasyon, enfeksiyon, metabolik, endokrin ve nörolojik durumlara bağlı olarak da
görülebilmektedir. Epilepsi ise 16 yaş altı çocukların %0,5-1’ini etkileyen bir tablodur ve psikiyatrik
bozukluklara eşlik edebilir. Bu vakanın sunulmasının amacı katotoni tablosu ile başvuran katotoni tablosu
geçtikten sonra ortaya çıkan atipik psikotik belirtileri olan epileptik bir ergenin tanı ve tedavi sürecinin
tartışılmasıdır.
VAKA:16 yaşında erkek hasta Meram Tıp Fakültesi Çocuk Acil Servisi’ne iki gündür konuşmama, göz teması
kurmama, ellerini ısırma, yeme reddi, uyumama, aldığı postürü koruma şikayetleriyle ailesi tarafından getirildi.
Ailesinden alınan öyküde, 1 yıl önce başlayan bazı somatik uğraşlar ve referans fikirleri olduğu, Bu dönemde
artan sosyal içe çekilme şikayetleri ile psikiyatriste götürülen hastaya sertralin 50 mg/g ve risperidon 1 mg/g
başlandığı sonrasında sertralin 100mg/gün’e risperidon 2 mg/g’e çıkıldığı öğrenildi. Özgeçmişinde 4 yaşından
beri gülme şeklinde olan kompleks parsiyel nöbet sebebi ile takip edilen hasta yaklaşık 1 ay önce kullandığı
karbamazepin dozunun 400 mg’dan 50 mg/g’e azaltıldığı öğrenildi. Hastanın EEG’si normaldi. Hastaya
lorazepam 3.75mg/gün ve olanzapin 10 mg başlandı. Hastanın katatoni tablosu geçtikten ve iletişime açık hale
geldikten sonra doldurulan SAPS: 20, SANS:83 olarak tespit edildi. Hastanın mevcut olanzapin 10 mg/gün
tedavisi hastanın hızlı kilo alımı sebebiyle aripirazol 10 mg /gün ile değiştirildi. Aripirazol dozu 15 mg/gün ile
takip edilirken işitsel, görsel, koku halisünasyonları tarif etmeye başladı.. Hastanın aripipirazol dozu kademeli
olarak 25mg/gün’e çıkıldı. Hastanın görsel halüsinasyonlarını saniyelik tarif etmesi, içeriğinde hep belli
temalardan bahsediyor olması, kısmi iç görüsü bulunması ve öyküde epilepsi olması sebebiyle epileptik psikoz
ön tanısı ile valproik asit 500mg/gün başlandı kademeli olarak 1000mg /gün’e çıkıldı. Hastanın şikayetleri büyük
oranda iyileşti. SAPS: 11, SANS:42’ye geriledi. Hastanın mevcut durumu ve epilepsinin ayırıcı tanısı açısından
hastaya video EEG çekilmesi planlanmaktadır.
TARTIŞMA:Hastamızda görsel ve işitsel halüsinasyonların olması öyküde somatik sanrılarının bulunması bir
yıldır olan içe çekilme ve hastanın yaşı göz önüne alındığında şizofreni tanısı düşünülmüştür. Hastanın katotoni
tablosu geçtikten sonra bir yıldır olan somatik sanrılarının kalmaması, başka herhangi bir hezeyanının
bulunmaması, psikotik belirtilerine sekonder değersizlik düşüncelerinin olması, işitsel ve görsel
halüsinasyonlarının kısa süreli(saniyelik) olması ve bunlara karşı kısmi iç görüsünün bulunması,
halüsinasyonlarının hep aynı tipte (stereotipik) olması tipik bir psikoz vakasında beklenmeyen belirtilerdir.
Hastanın atipik bir semptomatoloji göstermesi ve valproik asit tedavisinden belirgin fayda görmesi hastanın
mevcut durumunun ayırıcı tanısında epilepsi ile ilişkili psikozun olması gerektiğini düşünmemize yol açmıştır.
Bu tür atipik psikotik belirtileri olan ve özgeçmişinde epilepsi olan çocuk ve ergenlerde ayırıcı tanıda epileptik
psikozun göz önünde bulundurulmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
PB – 114 BİR ERGEN ŞİZOFRENİ OLGUSUNDA RİSPERİDON TEDAVİSİ
SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN AŞIRI PROLAKTİN ARTIŞINDA ARİPİPRAZOL
EKLENMESİ
Savaş Yılmaz, Saliha Kılınç, Sabri Hergüner
Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
GİRİŞ: Prolaktin artışı antipsikotik tedavinin önemli bir yan etkisidir. Tipik antipsikotikler ve atipik
antipsikotiklerden risperidonun serum prolaktin seviyesini yükselttiği bilinmektedir. Bu etkinin doza bağımlı
olduğu ve tedavi edici dozlarda prolaktinin 30 - 60 ng/ml düzeylerinde olduğu bildirilmiştir. Hiperprolaktinemi
oligomenore, amenore, galaktore ve infertiliteye neden olabilmekte, kemik mineral yoğunluğunu azaltarak
osteoporoza yol açabilmektedir. Bu nedenle prolaktin değerlerinin 100 ng/ml ve üzerinde olduğu olgulara
müdahale edilmesinin gerektiği vurgulanmaktadır. Seçenekler arasında ilaç dozunu düşürmek ya da kesmek,
prolaktin düzeyini etkilemeyen başka bir antipsikotik ilaca geçmek, bromokriptin gibi dopaminerjik ilaç eklemek
önerilmektedir. Son yıllarda ise bir parsiyel dopamin agonisti olan aripiprazolün tedaviye eklenmesinin etkinliği
çeşitli yayınlarda gösterilmiştir.
OLGU SUNUMU: Bu yazıda risperidona bağlı ortaya çıkan hiperprolaktinemi nedeniyle amenore gelişen 16
100
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
yaşındaki şizofreni ve hafif zekâ gerliği tanıları alan bir ergen kız olgu sunulmuştur. Risperidon tedavisinden
fayda görmesi nedeniyle ilacın kesilmesi tercih edilmemiş ve tedaviye aripiprazol eklenmesinin ardından
prolaktin kan düzeyi normal seviyeye gerilemiş (Tablo 1) adet döngüleri düzenli olarak devam etmiştir.
SONUÇ: Aripiprazol dopaminerjik parsiyel agonist grubundan bir antipsikotik ilaçtır. Artmış dopaminerjik
durumda antagonist, azalmış dopaminerjik durumda ise agonist etkileri nedeniyle dopamin düzenleyicisi olarak
anılmaktadır. Tubuloinfindubuler yolakta risperidon nedeniyle ortaya çıkan aşırı dopaminerjik blokaj,
aripiprazolün dopaminerjik etkisi ile azalmış ve prolaktin seviyesi normal düzeyine gerilemiştir. Psikotik
belirtilerde belirgin düzelme olup hiperprolaktinemi gelişen olgularda tedaviye aripiprazol eklenmesi bir seçenek
olarak düşünülebilir.
Tarih
Kullandığı İlaç
Prolaktin (ng/mL)
Vücut Ağırlığı (kg)
11.08.2011
Risperidon 1.25 mg / gün
80.51
58.3
13.09.2011
Risperidon 1,5 mg / gün
95.15
61.7
28.09.2011
Risperidon 1.25 mg / gün
Aripiprazol 2,5 mg / gün
34.79
67.2
27.10.2011
Risperidon 0.75 mg / gün
Aripiprazol 5 mg / gün
29.79
68.7
25.01.2012
Aripirazol 7,5 mg / gün
10.24
68.7
Tablo 1: Olgunun zaman içinde prolaktin düzeyleri ve kullandığı tedaviyle seyri
PB – 115 ARİPİPRAZOL KULLANIMI SONRASI ORTAYA ÇIKAN HIÇKIRIK: BİR
ERGEN OLGU
Ayhan Bilgiç*, Savaş Yılmaz*, Emre Yılmaz**
*Meram Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı
**Meram Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
AMAÇ: Aripiprazol dopamin D2 ve serotonin (5-HT) 1A reseptörlerine parsiyel agonist, 5-HT 2A reseptörlerine
antogonist etkileri bulunan yeni kuşak bir antipsikotiktir. Aripiprazolün dopamin ve serotonin reseptörleri
üzerine olan parsiyel agonistik özellikleri ekstrapiramidial ve metabolik yan etkilerin sınırlı düzeyde kalmasına
ve ilacın yaygın kullanım alanı bulmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte aripiprazolun parsiyel agonist
özelliği diğer antipsikotik ilaçlar ile ortaya çıkması beklenmeyen bazı yan etkilerin görülmesine neden
olabilmektedir. Bu sunumda bipolar bozukluk ve epilepsi tanıları ile izlenen 17 yaşındaki bir olguda aripiprazol
tedavisi sonrası ortaya çıkan hıçkırık yakınması bildirilmektedir.
YÖNTEM: Sunulan olgu konu ile ilgili olarak literatür bilgileri ışığında tartışılmıştır.
TARTIŞMA: Literatürde aripiprazol ile hıçkırık ilişkisi açısından serebral palsi ve kafa travması öyküleri olan
iki ayrı yetişkin olgu bildirimi olduğu görülmektedir. Aripiprazolün hıçkırığa hangi mekanizma ile neden olduğu
tam olarak bilinmemekle birlikte hiperdopaminerjik durumların hıçkırık ile ilişkili olabildiği göz önüne
alındığında ilacın parsiyel D2 agonistik özelliğinin hıçkırık ile ilişkili olabileceği bildirilmektedir. Aripiprazolün
güçlü serotonin (5-HT)1A agonistik etkilerinin de frenik sinir üzerinden hıçkırığa neden olabileceği öne
sürülmüştür. Ayrıca, sunulan olguda literatürde bildirilen olgulara paralel olarak altta yatan bir santral sinir
sistemi (SSS) rahatsızlığı varlığı olması aripiprazolun özellikle ek SSS hastalıkları bulunan bireylerde hıçkırık
yakınması ile daha yakın ilişkili olabileceğini de düşündürmüştür.
SONUÇ: Aripiprazol özellikle eşlik eden nörolojik hastalık varlığı halinde hıçkırık gelişimi ile ilişkili gibi
görünmektedir.
PB – 116 ZEKA GERİLİĞİ VE KATATONİK ŞİZOFRENİ TANISI ALAN BİR
ERGEN OLGUDA SAĞALTIM SÜRECİ
Savaş Yılmaz, Ümit Işık, Sabri Hergüner
101
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Meram Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya
AMAÇ: Erken başlangıçlı şizofreninin en sık belirtileri okul başarısında düşme, sosyal çekilme, yeme davranışı
değişiklikleri, günlük faaliyetlere ilginin azalması, sanrı, varsanı, dezorganize konuşma, dezorganize davranış ve
nadiren de katatonik davranışlardır. Katatonik şizofreni tanısı koymak için DSM-ІV’te yer alan katalepsi ya da
stupor ile giden motor hareketsizlik, artmış motor aktivite, aşırı negativizm ya da mutizm, postür alma,
basmakalıp hareketler, belirgin manyerizm ya da grimasın olması ile belirlendiği üzere istemli davranışlarda
garipliğin olması, ekolali ekopraksi belirtilerinden en az ikisinin olması gerekmektedir. Bu olguda hafif zeka
geriliği olan 16 yaşındaki bir ergende gelişen katatonik şizofreninin klinik belirtileri ve sağaltım süreci
sunulmuştur.
OLGU: 16 yaşında erkek hasta ayaktan tedavi kliniğine konuşmama, uykusuzluk ve iştahsızlık şikayetleri ile
getirildi. Hastanın yutkunamadığı, verilen yiyecekleri tükürdüğü, sudan korktuğu bu nedenle elini yıkamadığı ve
banyoya giremediği, öz bakımının azaldığı, okula gitmek istemediği, korkularının olduğu, kalabalığa
giremediği, evde yalnız kalamadığı, dışarı çıkınca korkularında artma olduğu, biri geliyormuş gibi hissettiği,
televizyon izleyemediği, yürümekte zorluk çektiği, küçük adımlarla yürüdüğü, yürürken aniden durup sabit bir
noktaya baktığı öğrenildi. Aileden alınan bilgi, klinik değerlendirme ve psikometrik inceleme sonucunda hafif
zeka geriliği ve katatonik şizofreni tanısı konuldu. Lorazepam provakasyon testine yanıt veren hastaya
lorazepam 4mg ve risperidon 1mg tedavisi başlandı. Haftalık ayaktan izlemi olan hastanın 10. günden itibaren
klinik belirtilerinde düzelme görülmeye başlandı, birinci ayın sonunda şikayetleri belirgin olarak azaldı. Altı ay
boyunca aynı tedaviye devam eden hastanın şikayetlerinin tam düzelmesinden sonra lorazepam ve risperidon
dozu kademeli olarak azaltılmaya başlandı ve kesildi. Olgu halen kliniğimizde takip edilmektedir.
YORUM: Yazında çocuk ve ergen yaş grubunda katatoni ile ilgili çalışmalar kısıtlıdır. Çocuk ve ergen
psikiyatri polikliniğine başvuran 198 hastayla yapılmış bir çalışmada %5 olguda katatoni gözlendiği, katatoni
olgularının %17’sinin de psikotik bozukluk alt tipine sahip olduğu tespit edilmiştir. Otizm veya zeka geriliğine
sahip 506 hasta ile yapılan çalışmada ise vakaların %6’sında katatonik özelliklerin varlığı rapor edilmiş, zeka
geriliğinin de katatoni açısından risk faktörü olduğu bildirilmiştir. Katatonik sendrom tedavisinde lorazepam ve
elektrokonvülsif terapi (EKT) önerilmektedir. Olgumuzda aile EKT tedavisini reddettiği, ayaktan tedaviyi tercih
ettiği için hastanın tedavisi oral lorazepam olarak düzenlenmiştir. Erişkin yaş grubunda katatonik şizofreni
tedavisinde lorazepam etkinliği çeşitli olgu sunumlarında gösterilmiştir. Bu olgu ergen yaş grubunda
lorazepamın etkin ve güvenilir bir seçenek olduğunu göstermektedir.
PB – 117 14 YAŞINDA BİR GENÇ KIZIN UZUN SÜRELİ ALIKONULMA VE
İSTİSMARININ PSİKİYATRİK SONUÇLARI: BİR OLGU SUNUMU
Seheryeli Yılmaz, Onur Tuğçe Poyraz Fındık, Osman Sabuncuoğlu
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD., İstanbul
AMAÇ: Uzun süreli alıkonma sırasında istismar, nadir görülmekle birlikte tüm çocuk istismar olayları arasında
en ağır durumlardan biridir.
YÖNTEM: Marmara Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Ayaktan Tedavi Ünitesi’ne getirilen;
bir akrabası tarafından kaçırılarak uzun süre cinsel, fiziksel ve ruhsal istismara maruz kalmış hastanın kayıtları
geriye dönük olarak incelenmiştir.
SONUÇ: Sosyoekonomik düzeyi düşük bir ailenin 8. ve son çocuğu olarak dünyaya gelen 14 yaşındaki YT’ nin;
İstanbul’un Avrupa Yakası’nda annesi, babası, ablası, 3 ağabeyi ve yengesiyle birlikte yaşadığı öğrenildi. YT,
2009 yılında akrabası ve komşusu olan kişi tarafından cinsel ve fiziksel istismara uğradığını; ancak tehditler
nedeniyle bu durumdan hiç kimseye bahsetmediğini ifade etti. Tehditler ve istismarın, istismarcı taşınana kadar,
yaklaşık bir yıl devam ettiği; şahıs taşındıktan iki hafta kadar sonra da aynı kişi tarafından kaçırılarak 10 ay
süreyle alıkonulduğu öğrenildi. YT, 10 ay boyunca İstanbul’un Anadolu Yakası’nda, ailesiyle yaşadığı yere çok
uzak olan bir semtte; kendisini kaçıran ve alıkoyan şahıs, şahsın eşi ve 6 çocuğuyla yaşadığını; cinsel, fiziksel ve
duygusal istismara uğradığını; evden dışarı çıkmasının, telefonu kullanmasının, ev dışından bir kişiyle her türlü
temasının engellendiğini ifade etti. Yapılan değerlendirmede; YT, uzun süredir devam eden uyku, iştah
problemleri ile yaşamış olduğu olaylara ilişkin geri dönüşlerinin kendisine yoğun sıkıntı yarattığını ifade etti.
Hastanın depresif ve irritabl duygudurumuna eşlik eden ağlamaklı duygulanımının olduğu gözlendi.
YORUM: Bu vakada; tacizcinin akraba olması ve ailenin bu konu hakkındaki kayıtsız tutumu, alıkonulma
süresinin bu denli uzun olmasında ve bu durumun psikiyatrik sonuçlarının ağırlaşmasında etkili olmuş gibi
görünmektedir. Sosyo-ekonomik-kültürel durum, ailenin eğitim düzeyi, polis ve güvenlik güçlerinin yetkileri ile
hukuki uygulamalar; kaçırılma, uzun süreli alıkonulma ve istismar vakalarında psikiyatrik semptomların ortaya
çıkması, sürdürülmesi ve şiddetinin belirlenmesinde kilit önemi olan noktalardır.
102
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB – 118 METİLFENİDAT TARAFINDAN İNDÜKLENEN OBSESİF KOMPULSİF
BOZUKLUK: BİR OLGU SUNUMU
Selma TURAL HESAPÇIOĞLU*, Derya ERKUŞ**
* Karadeniz Teknik Üniversitesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
**Muş Devlet Hastanesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
ÖZET
AMAÇ: Metilfenidat kullanımı sonrasında ortaya çıkan obsesif kompulsif bozukluk belirtilerine dair literatürde
birkaç olgu sunumu bulunmaktadır. Bu yazıda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu bulunan ve metilfenidat
kullanımı sonrasında yoğun obsesif kompulsif belirtiler ortaya çıkan 8 yaşında bir kız olgu tartışılmıştır.
OLGU: Sekiz yaş 3 aylık kız hasta. Polikliniğe ilk kez 6 yaş 2 aylık iken son iki aydır hastada hiç bir şeyden
korkmama, çekinmeme, anne babaya karşı hırçınlık ve saygısızlık, erkek ikizine şiddet uygulama, inatçılığı, aşırı
hareketliliği yakınmaları ile getirilmişti. Hasta birinci sınıfa başladığı dönemde yavaşlık, yazıları geç
tamamlama, sorumluluklarını yerine getirmeme şikâyetleri eklenmiştir. Yapılan klinik görüşme sonrasında
WISC-R testi planlanmış, Turgay ölçekleri ve öğretmen bilgi formu verilmiştir. Yapılan WISC-R testine göre
Sözel IQ: 93, Performans IQ: 99, Total IQ: 95 olarak belirlenmiştir. Test esnasında genel bir dağınıklık, konuya
odaklanmakta güçlük, sözel alt testlerde sık soru tekrarı, amaçlı davranışı sürdürmekte güçlük, sık sık bulunduğu
yerden kalkıp gezinme gözlenmiştir. Olguya uygulanan Bender Gestalt Görsel Motor Algı testinde çocuğun copy
ve recall de vasat olduğu düşünülmüştür. Nöroloji konsultasyonu istenen olguda çekilen EEG: normal olarak
değerlendirilmiştir. Hırçınlığı, saldırganlığı ve inatçılığının yalnızca ev ortamında gözlenmesi, diğer ortamlarda
herhangi bir sorun yaşanmaması üzerine hastaya Fluoksetin likid 1*1/2, DEHB tanısı düşünülmesi sebebiyle de
Oros metilfenidat 18 mg 1*1 başlanmıştır. İlaç tedavisi başlandıktan 2 (iki) gün sonra dudaklarda uçuklama, her
şeyden çok korkma, gece annesini yanında isteme, 6 (altı) gün sonra çok fazla el-yüz yıkama, sürekli çantasını
ve kıyafetlerini temizleme yakınmaları olması üzerine aile ilaç tedavisini kesmiş ve ilaç tedavisi sonlandıktan
sonra bu belirtiler de kaybolmuştur.
YORUM: Literatürde benzer olguların daha önce bildirildiği izlenmiştir. Çok nadir de olsa metilfenidat
kullanımı sırasında çocuklarda da obsesif kompulsif belirtiler ortaya çıkabilir. Bu olguda ilaç kesimi sonrası
obsesif kompulsif belirtiler ortadan kalkmıştır.
PB – 119 SAĞLIK ÇALIŞANINA YÖNELİK ŞİDETTİN ÇOCUK RUH SAĞLIĞI
ÜZERİNE YANSIMASI: RESİMLERİYLE BİR OLGU
Selma Tural Hesapçıoğlu*, Derya Erkuş*
*Muş Devlet Hastanesi. Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
ÖZET
AMAÇ: Sağlık çalışanına yönelik şiddet, günümüz hekimlerinin en önemli sorunlarından biri arasındadır. Her
gün çok sayıda hekime ve sağlık personeline yönelik şiddet haberleri gündeme damga vurmaktadır. Bu sunumda
hasta yakınlarının şiddetine maruz kalan bir hekimin kızının olay sonrasında ortaya çıkan yakınmaları ve bunu
ifade şekli tartışılacaktır.
OLGU SUNUMU: 8 yaşında, ilkokul 2. Sınıf öğrencisi olan A.B.’nin öğretmeni 3 haftadan beri A.B.’de ortaya
çıkan ders dinlememe, sorumluluklarını ihmal etme, uyum sorunları yaşama yakınmaları nedeniyle annesini
okula davet etmiştir. Anne o zamana kadar semptomların bilincinde değildir. Öğretmenin uyarısından sonra
defterini inceleyen anne çok dramatik bir resim ile karşılaşmıştır. A.B. çizdiği resimde elinde silah tutan ‘kötü
adamın’ annesini öldürmesi sahnesini defterine resmetmiş ve annesine bir şiir yazmıştır. Annenin üç hafta önce
yaşadığı şiddet olayı çocuk zihninde olduğundan daha korkunç boyutlarda algılanmıştır. Belki de her gün
medyada duyduğu ve ölümle de sonuçlanabilen olaylar çocukta mevcut semptomlara yol açmıştır. Olgunun
muayenesi sonrası Travma Sonrası Stres Bozukluğu tanısı konmuştur.
YORUM: Çocuk resimleri, çocuk ruh sağlığı ile ilgili çalışan profesyoneller için vazgeçilmez muayene
araçlarıdır. Ebeveyninin farkında olamadığı semptomları çocuk, resimleri ile dışa vurmuştur. Her tür şiddet
çocuk ruh sağlığı üzerine olumsuz etkiler yaparken, son zamanlarda uygun olmayan politikalar nedeniyle
tırmandırılmış sağlık çalışanına yönelik şiddet de yine çocukları mağdur etmektedir. Sağlık çalışanına yönelik
şiddetin çocuk üzerine etkisi zaman zaman ebeveyn kaybı noktasına bile gelebilmektedir. Toplumda her tür
şiddetin önlenmesine yönelik çalışmalara ihtiyaç vardır. Maalesef sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin bu kadar
yaygınlaşmış olması acilen önleyici stratejiler oluşturmayı, yeni yasal düzenlemeleri gerektirmektedir.
103
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
PB – 120 ANOREKSİYA NERVOZA: DÖRT
DEĞERLENDİRMESİ
15 – 18 Mayıs 2013
OLGU ÜZERİNDEN EŞ TANI
Sema Kurban, Canan Tanıdır, Ali Güven Kılıçoğlu, Hilal Adaletli, Özden Ş. Üneri
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, İstanbul
AMAÇ: Anoreksiya nervoza, zayıf bir bedene sahip olma arzusunun ve şişman olmaya karşı duyulan aşırı
korkunun, hastayı kilo vermek amacıyla çeşitli özgün davranışlara ittiği bir yeme bozukluğu tablosudur. AN
sıklıkla ergenlik döneminde başlayan, belirgin ölçüde kadınlarda daha çok görülen bir hastalıktır. Yeme
bozuklukları için bildirilen eş tanı oranı oldukça yüksektir. Bu poster bildiride dört olgu üzerinden AN ve
eştanılarının tartışılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Anoreksiya Nervoza tanısı ile izlenen yaşları 13-16 arasında değişen dört kız hastada, DSM-IV’e
dayalı yapılan psikiyatrik değerlendirilme görüşmesi ile değerlendirilmiş. Eşlik eden tanılar bu görüşme
sırasında klinisyen tarafından belirlenmiştir.
SONUÇ: Klinik değerlendirmeler sonucu başvuru sırasında ilk olgumuzda “Obsesif Kompulsif Bozukluk”,
ikinci olgumuzda “Major Depresif Bozukluk”, dördüncü olgumuzda da “Başka Türlü Adlandırılamayan
Anksiyete Bozukluğu” tanıları saptanmıştır. Ek olarak ikinci ve dördüncü olgumuzda “Obsesif Kompulsif
Kişilik” ve “Bağımlı Kişilik” özelliklerinin olduğu düşünülmüştür. Olgularımız geçmişe yönelik sorgulandığında
üçüncü olgumuzda ilkokul döneminde “Obsesif Kompulsif Bozukluk” tanı ölçütlerini karşılayan yakınmalarının
olduğu saptanmıştır.
YORUM: AN olgularında en sık rastalanılan eş tanılar duygudurum bozuklukları ve kaygı bozuklukları olarak
bildirilmekte, AN olgularının %55-90 gibi yüksek oranlarda, yaşamlarının bir döneminde kaygı bozukluğu
belirtileri gösterdiği bildirilmektedir.. Kaye ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada yeme bozukluğu ile takip
edilen olguların %41’inde en sık rastlanılan kaygı bozukluğu obsesif kompulsif bozukluk (OKB) olarak
bulunmuş, sosyal fobi %20 ile ikinci sırada yer almıştır. Kişilik bozuklukları da Yeme Bozuklukları’na sıklıkla
eşlik eden diğer bir tanı kategorisidir. Özellikle sınır kişilik bozukluğu ve kaçıngan kişilik bozukluğu eş tanı
olarak sık görüldügü. obsesif kişilik özelliklerinin, AN hastalarında ve ailelerinde yeme bozukluğuna eşlik ettiği
bildirilmiştir. Bizim olgularımızda da saptanan eştanılar bu bulguları destekler niteliktedir. AN’li hastalarda
tedaviye yanıttaki farklılıklar, gidiş, sonlanım farklı alt grupların varlığını düşündürmektedir. Bu nedenle AN ile
eştanı birlikteliğinin gösterilmesi önemlidir.
PB – 121 ASPERGER BOZUKLUĞU MU? PSİKOTİK BOZUKLUK MU? BİR OLGU
SUNUMU
Semiha Arslan1, Onur Burak Dursun1, Elif Oral2, Esra Özhan İbiş1
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.1, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
A.D.2
AMAÇ VE YÖNTEM: Asperger bozukluğu (AB) otizmden farklı olarak psikotik bozuklarla sık birliktelik
göstermektedir. Olguların yarısının tanı almadan erişkin döneme ulaştıkları da göz önüne alındığında özellikle
ergenlik ve erişkinlik dönemindeki AB olguları için sıklıkla tanı karmaşası yaşanmaktadır. Bu sunumda AB olan
15 yaşında bir ergenin süreçte eklenen psikotik belirtilerinin yaygın gelişimsel bozukluk bulgularıyla ayrım
zorluğu, yaşanan tanı güçlüğü ve izlem süreci ışığında AB psikotik bozukluk birlikteliğinin tartışılması
amaçlanmıştır.
SONUÇ VE YORUM: AB’de şizofreni ve diğer psikotik bozuklukların oranının yüksek olduğu bildirilmektedir.
AB olgularında erken tanı ve eğitim kadar takipte eklenecek yeni belirtiler için dikkatli olunması, tüm belirtilerin
YGB ile ilişkilendirilmeden tek tek ele alınması, aile içi patolojilerin tespit edilerek düzeltilmesi tedavinin
başarısı için önemlidir.
PB – 122 OTİSTİK BOZUKLUK VE PERİVENTRİKÜLER LÖKOMALAZİ:
İKİ OLGU
Sennur ZAİMOĞLU*, Betül MAZLUM**, Gazanfer Ekinci***
*Marmara Üniversitesi, Nörolojik Bilimler Enstitüsü, İSTANBUL
** Emsey Hospital, İSTANBUL.
***
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İSTANBUL
104
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
ÖZET
Amaç: Perinatal risk faktörleri, ötizm ve diğer birçök nöröğelişimsel bözukluk ile birliktelik
ğöstermektedir. Otizmde öncelikli ölarak ğenetik yatkınlığın ön planda ölmasına karşın yapılan mönöziğöt
ikiz çalışmaları ğenetik etkenlere perinatal kömplikasyönlar dahil ölmak uzere çevresel etkenlerin eşlik
ettiğini destekler niteliktedir.
Yöntem: Sunumda ötizm tanısı alan ve beyin mağnetik rezönans (MR) incelemesinde periventrikuler
lökömalazi (PVL) saptanan 6 ve 9 yaşlarında iki erkek ölğuya ilişkin perinatal, nö röğelişimsel, klinik ve
radyölöjik özellikler tanımlanacaktır.
Sonuç ve Yorum: Döğum hipöksisinin de içinde yer aldığı bir ğrup döğum kömplikasyönunun, ötizm
spektrum bözuklukları için artmış risk öluşturduğuna dair veriler artmaktadır. Alanyazında PVL ile ötistik
bözukluk birlikteliğine ait yeterli veri yöktur. Ancak PVL ile birlikte ğörsel-mekansal yetilerin bözulduğu
serebral ğörme bözuklukları sıklıkla izlenmektedir. Yine PVL ölğularında töplumsal bilişin önemli bir
bileşeni ölan biyölöjik hareket alğısının bözulduğu bildirilmektedir. Bu iki ölğunun ğöruntuleme ve
traktöğrafi bulğularından yaralanılarak ötizm tablölarının fizyöpatölöjisine yönelik ölası çıkarsamalar
uzerinde durulacaktır.
PB – 123
ÇOCUK PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN BİR OLGU
ÜZERİNDEN HALLERVORDEN SPATZ HASTALIĞI
1
Serkan Karadeniz, 1Mutlu Karakuş, 1Sema Kandil, 2Sibel Kul
KTÜ Tıp Fakültesi, 1Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, 2Radyoloji Anabilim Dalı
GİRİŞ: Hallervorden Spatz hastalığı nadir görülen, otozomal resesif kalıtım yoluyla geçiş gösteren bir
hastalıktır. ‘Beyinde Demir Birikimi ile Giden Nörodejenerasyon ve Pantotenat Kinaz Bağımlı
Nörodejenerasyon’ isimleriyle de bilinen hastalık geç çocukluk veya erken erişkinlik döneminde ilk bulgularını
verir. Bulgular arasında gövde ve ekstremite kaslarında distoni, rijidite, koreatetoid hareketler, görme
keskinliğinde azalma ve davranış değişiklikleri, sinirlilik, irritabilite, depresyon, ankiyete bozuklukları gibi
birçok psikiyatrik durum görülmektedir.
OLGU: 15 yaşında erkek hasta ‘‘ellerde titreme, ders başarısında düşme ve arkadaşları arasında uyumsuzluk’’
yakınmaları ile hastanemiz Çocuk Nöroloji Polikliniği’ne başvurmuştur. Yapılan fizik muayenesinde Romberg
bulgusu (+), ataksik yürüyüş (+), dismetri (+), tremor (+), disdiadoknezi (+) bulunmuş olup Çocuk Nöroloji
Servisi’ne yatışı yapılmıştır. Yapılan tetkikler ve görüntüleme çalışmaları sonucunda hastaya Hallervorden Spatz
hastalığı tanısı konulmuş ve vitamin B12 tedavisi verilerek ayaktan takibi planlanmıştır. Hastada tanıyı takiben
yaklaşık 4-5 ay sonra ‘uyku problemleri, huzursuzluk, hırçınlık-agresiflik’ yakınmaları olması nedeniyle Çocuk
ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’ne başvurmuştur. Yapılan çocuk psikiyatri muayenesi ve
psikometrik incelemesi sonucunda hastaya ‘Davranış Bozukluğu, Genel Tıbbi Duruma Bağlı İnsomnia ve Hafif
Düzeyde Mental Retardasyon’ tanıları konularak mirtazapin 15 mg/gün, aripiprazol 2,5 mg/gün tedavileri
başlanmış ve 1. hafta sonunda aripiprazol dozu 5mg/gün’e çıkılmıştır. Takiplerinde hastanın uyku probleminin
tama yakın düzeldiği görülmüştür. Ancak aripiprazol kullanımı sonrası hastanın mevcut olan ekstrapiramidal
sistem semptomlarında artma olması üzerine aripiprazol tedavisi kesilerek tedaviye mirtazapin 15 mg/gün olarak
devam edilmiştir.
TARTIŞMA: Polikliniğe uykusuzluk, algılama sorunları, ekstrapiramidal bulgular ve davranış sorunları ile
başvuran hastalarda Hallorverden Spatz hastalığı ayırıcı tanıda akılda bulundurulmalıdır. Literatürde
Hallervorden Spatz hastalığı ve psikiyatrik yakınması olan hastalarda antipsikotik kullanımı ile ilgili
kontrendikasyon bildirilmemekle birlikte olası ekstrapiramidal sistem yan etkileri nedeniyle dikkatli kullanımları
vurgulanmaktadır. Olgumuzda da antipsikotik kullanımı ile birlikte mevcut olan ekstrapiramidal sistem
semptomlarında artış görülmüştür. Bunun yanında mirtazapin kullanımı sonrası hastanın uyku problemleri tama
yakın düzelmiş ve aileden alınan bilgiye göre davranış problemlerinde de kısmi düzelme olmuştur.
PB – 124 EPİLEPSİ VE HAFİF DÜZEYDE MENTAL RETARDASYONU OLAN BİR
ERGENDE POSTİKTAL PSİKOZ VE ARİPİPRAZOL TEDAVİSİ: OLGU SUNUMU
Serkan Karadeniz, Mutlu Karakuş, Büşra Duran, Canan İnce, Sema Kandil
KTÜ Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Epilepsi hastalarında görülen psikotik belirtiler ortaya çıkış zamanına göre iktal, interiktal ve postiktal
olmak üzere 3 grupta sınıflandırılır. Postiktal psikoz daha çok 10 yıldan uzun süredir epilepsi nöbeti geçiren
hastalarda görülmektedir. Postiktal psikozu olan hastaların büyük bölümünde psikotik belirtilerin tekrarlama
105
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
eğilimi gösterdiği saptanmıştır. Postiktal psikoz kullanılan antiepileptiğin dozunun ayarlanması ve düşük doz
antipsikotik ilaçlar ile tedavi edilebilir.
OLGU: 1,5 aylıkken geçirdiği intrakranial kanama sonrası, epilepsi tanısı ile çocuk nöroloji bölümü tarafından
takip ve tedavisi devam eden 16 yaşında erkek hastada son 2 haftadır epileptik nöbetlerden bir süre sonra ortaya
çıkan görme-işitme varsanıları, perseküsyon sanrıları ve dezorganize davranışlar saptanmıştır. Çocuk Nöroloji
Kliniği tarafından epilepsi tedavisi yeniden düzenlenen hastanın nöbetleri ve psikotik belirtilerinin devam etmesi
üzerine tarafımıza yönlendirilmiştir. Hastanın yapılan çocuk psikiyatri muayenesi ve psikometrik incelemesi
sonucunda ‘’Hafif Düzeyde Mental Retardasyon ve Başka Türlü Adlandırılamayan Psikotik Bozukluk (postiktal
psikoz)’’ tanıları düşünülerek aripiprazol 2,5 mg/gün tedavisi başlanmış olup 3 gün sonra 5mg/gün’e ve 1 hafta
sonunda 7,5 mg/gün’e çıkılmıştır. İlk poliklinik kontrolü 10 gün sonra yapılan hastanın, psikotik belirtilerinin
olmadığı ve dezorganize davranışlarının kaybolduğu görülmüştür. 6 aydır aralıklı poliklinik takipleri yapılan
hastanın nöbetleri devam etmesine rağmen psikotik belirtiler görülmemiştir.
TARTIŞMA: Postiktal psikotik belirtilerin tedavisinde aripiprazol antipsikotik bir ajan olarak tercih edilebilir.
Postiktal psikoz tedavisinde gerek aripiprazol gerek diğer antipsikotik ajanlar ile yapılacak çalışmalara ihtiyaç
vardır.
PB – 125 UZUN SÜRE MULTİPL TANILARLA FARKLI GRUP PSİKOTROP AJAN
KULLANIMI OLAN BİR DİSOSİYATİF BOZUKLUK OLGUSU: ÇARPICI BİR
AYIRICI TANI VE TEDAVİ SORUNSALI
Filiz BAYRIL*, Serkan ŞAHİN*, Zehra BABADAĞI*, Koray M. Z. KARABEKİROĞLU
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
GİRİŞ: Dissosiyatif bozukluklarda (DsB), tıbben gösterilebilir bir neden bulunmadığı halde, bellek, kimlik ya
da bilinç işlevlerinin bütünlüğünde bozulma (bölünme) ya da değişme görülür. DsB hastaları psikiyatride en
yüksek oranda çocukluk çağı travmatik yaşantısı bildiren tanı grubudur. DsB’ye yol açan çocukluk çağı
travmaları içersinde istismar ve ihmal önemli yer tutar. Çocuk ve ergenlerde DsB sanıldığının aksine sık görülen
bir bozukluk olmasına rağmen, hem birçok ruhsal hastalıkla karışabilen belirtilere sahip oluşu, hem de bir çok
ruhsal hastalıkla birliktelik göstermesi nedeniyle çoğunlukla tanı koyma aşamasında atlanır. Erken tanı, tedavinin
başarıya ulaşması ve çocuğun psikolojik travmadan korunması için gereklidir. Bu sunumda, uzun süreli
antidepresan, antipsikotik, antiepileptik kullanımı olan DsB’li bir vakaya dikkat çekerek, bu hastaların ayırıcı
tanısında akla gelmesi gereken durumların tartışılması amaçlanmıştır.
OLGU: 17 yaşında, imam hatip lisesi üçüncü sınıf öğrencisi olan kız hasta, bir yıldır hemen her gün olan krizleri
nedeniyle polikliniğimize başvurmuştur. Krizler esnasında farklı bir kişiliğe sahip olmakta, bakışları değişmekte,
bağırıp çağırmakta, çevresindekileri tanımamakta ve evden kaçıp gitmektedir. Bir gün evde siyah kara çarşaflı
bacakları olmayan iki kişinin kendisine aşağıya atlamasını söyledikleri için, üçüncü katta bulunan evlerinin
penceresinden atlamıştır. Bu olay nedeniyle hastaneye yatırıldığı dönemde de aynı görüntüler yine karşısına
gelmiş ve kendisine “Başaramadın” dedikten sonra alev alıp siyah çarşaflarıyla birlikte yandıklarını belirtmiştir.
Hastaya dış merkezde Sertralin 100 mg/gün ve Olanzapin 15 mg/gün tedavisi önerilmiş, ayrıca “Epilepsi” teşhisi
konularak Valproat 1000 mg/gün başlanmıştır. Taburculuk sonrasında engel olamadığı ataklar olmakta, ataklar
sırasında elleriyle boğazını sıkarak kendisini boğmaya çalışmakta, bu sırada “Anne beni kurtar” diye bağırmakta,
birkaç kişi hastayı güçlükle engelleyebilmektedir. Evde yalnız kaldığı bir gün, bir sesin “Kendini bıçakla”
dediğini duymuştur. Sonra da karşısına küçükten büyüğe üç erkek dizilmiş, kullandığı ilaçların tamamını alıp
önüne koymuşlar ve ilaçları içmesini söylemişlerdir. Onların dediklerine uyarak ilaçların hepsini içmiştir. Bu
olaydan iki ay sonra, eve geldiğinde beyninin bir tarafının “Evi yakacaksın”, diğer tarafının ise “Evi
yakmayacaksın” dediğini, yakmasını söyleyen tarafın daha ağır basması nedeniyle mutfak tüpünün borusunu
keserek kibritle alev almasını sağladığı için evin bir kısmının yandığı ve 5 dakika sonra kendine gelerek
komşularına haber verdiği öğrenilmiştir. Hastanın bu krizlerinin son iki aydır günde 3-4 defa olması, krizler
nedeniyle ailenin sürekli olarak tetikte olmaları ve bir hafta önce ilaç kutusunun kapağını açmak için aldığında
ilaçların tamamını ağzına boşaltması nedeniyle polikliniğimize başvurmuştur. Hastanın tanısının ayrıntılı
değerlendirilebilmesi ve tedavisinin düzenlenmesi amacıyla servisimize yatışı yapılmıştır.
TARTIŞMA: Disosiyatif Bozukluğu (DsB) bulunan çocuklar, bu yaş grubuna özgü diğer önemli psikiyatrik
bozukluklar ve bazı nörolojik hastalıklar için karakteristik olan bulgu, belirti ve davranışlar gösterirler. Birçok
vakanın tıbbi öykülerinde değişik belirtiler nedeniyle farklı tanılarla stimulan, antidepresan, antipsikotik ve
antiepileptik ilaçların kullanımı söz konusudur. DsB’li çocukların ayırıcı tanısında hayali arkadaşlık, dikkat
eksikliği hiperaktivite bozukluğu, şizofreni ve psikotik durumlar, duygudurum bozuklukları, epilepsi, borderline
durumlar ve davranım bozukluğu ile karışabilmektedir. Bu sebeple bir çocukta çok sayıda farklı bozukluğa ait
belirti bulunuyor ve daha önce çeşitli tanılarla ve farklı yöntemlerle tedavi öyküsü bulunuyorsa DsB akla
getirilecek tanılardan birisi olmalıdır.
106
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
PB – 126 KONVERSİYON BOZUKLUĞU ZEMİNİNDE GELİŞEN SEROTONİN
GERİ ALIM İNHİBİTÖRÜ KULLANIMINA BAĞLI NÖROLEPTİK MALİGN
SENDROM: BİR OLGU SUNUMU
Serkan Şahin, Zeynep Gülçin Yıldırım, Zehra Babadağı, Koray M. Z. Karabekiroğlu, Gökçe Nur Say
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
AMAÇ: Konversiyon bozukluğu (KB) hareket, duyu ve nörovejetatif sistem organlarında açıklanabilir bir
temele dayanmayan işlev yitimi, işlev azalması ya da çoğalması şeklinde tanımlanmaktadır. Nöroleptik Malign
Sendrom (NMS) ateş, kas rijiditesi, tremor, otonomik disregülasyon bulguları, mental durum değişikliği ve
laboratuar bulgularıyla (yükselmiş CPK, karaciğer enzimleri ve myoglobinüri) karakterize organik bir tablo
olarak tanımlanmıştır. Bu sunumda psödonöbet tablosu ile başlayan klinik durumun, sertralin kullanımına bağlı
geliştiği düşünülen NMS tablosu ile komplike olduğu bir olgunun tartışılması amaçlanmıştır.
OLGU: 17 yaşında erkek hasta, nöbetler şeklinde gelen kollarında ve bacaklarında titreme ve kasılma şikayetleri
ile acil servise başvurdu. Alınan öyküde; yaklaşık sekiz yıldır Epilepsi teşhisinin olduğu ve antiepileptik tedavi
(Karbamazepin) almakta olduğu, son iki haftadır kol ve bacaklarında kasılmaların gün içerisinde birçok kez
olmaya başladığı ve işlevselliğinin belirgin olarak bozulduğu öğrenildi. Bu yakınmaları nedeniyle dış merkezde
uygulanan Video EEE monitorizasyonunda nöbetlerinin nonkonvulzif nitelikte olduğu değerlendirilerek
psikiyatrik konsültasyon önerildi. Dış merkezde erişkin psikiyatristi tarafından yapılan klinik değerlendirme
neticesinde “Konversiyon Bozukluğu” ön tanısıyla Sertralin 25 mg/gün tedavisi başlanmıştır. Sertralin
tedavisinin 2. gününden sonra titreme ve kasılmaları tüm vücudu içerecek şekilde progresyon gösterdiği için acil
servise başvurmuştur. Çocuk nörolojisi tarafından tekrar değerlendirilen hastanın klinik ve laboratuar bulguları
dikkate alınarak “Nöroleptik Malign Sendrom” tanısı konuldu. Klinik tablonun hızla kötüleşmesi, titreme ve
kasılmalarının sürekli devam etmesine bağlı olarak CPK, ALT, AST değerlerinin progresif bir şekilde artması
nedeniyle hastanın genel anestezi eşliğinde entübe edilmesi ve yoğun bakımda tedavisinin düzenlenmesi uygun
görüldü. 20 gün boyunca yoğun bakımda destekleyici tedavinin yanı sıra Dantrolen+Bromokriptin tedavileri
uygulanan hasta genel tıbbi durumu stabil hale geldikten sonra taburcu edilerek ayaktan poliklinik takibine
alındı.
TARTIŞMA: NMS’nin patogenezinde; nigrostriatal yolak, mezokortikal yolak ve hipotalamik nukleustaki
dopamin (D2) reseptörlerinin blokajının rol oynadığı düşünülmektedir. Dopamin blokajının yanısıra serotonin,
norepinefrin, GABA ve asetilkolin dengesindeki bozuklukların da patogenezde yer aldığı ileri sürülmektedir.
NMS daha çok antipsikotik tedavinin bir komplikasyonu olarak ortaya çıkmasına rağmen son yıllarda fluoksetin,
paroksetin, fluvoksamin gibi SSRI antidepresanların kullanımına bağlı gelişen NMS olguları bildirilmektedir.
Literatürde tek başına sertralin (50 mg/gün) kullanımına bağlı NMS bildirilen bir olgu mevcut olmakla birlikte,
NMS ve serotonin sendromu arasında kesin ayırıcı tanının yapılamadığı bildirilmiştir. Bu vaka, KB tanısı olan
hastalarda nörolojik bir durumun eşlik edebileceğinin göz önüne alınması gerektiği, tıbbi bir tabloyu düşündüren
klinik bulguların varlığında destekleyici tedavinin mümkün olduğu servis koşullarında yakın gözlem ve
tedavinin düzenlenmesi gerektiğini vurgulaması açısından önemlidir.
PB – 127 ASPERGER BOZUKLUĞU İZLEM SÜRECİ: ERGENLİK DÖNEMİNDE
YAŞANAN SORUNLAR BAĞLAMINDA BEŞ OLGU ÜZERİNDEN TARTIŞMA
Dr. Serpil ERERMİŞ, Dr.Tezan BİLDİK, Dr.Burcu ÖZBARAN, Dr.Sezen GÖKÇEN
GİRİŞ:Asperger bozukluğu, dil ve bilişsel gelişimde klinik olarak önemli bir gecikme olmaksızın, karşılıklı
sosyal etkileşimde niteliksel bozulma, davranış, ilgi ve etkinliklerde kısıtlılık ve yineleyici örüntülerle
karakterize bir yaygın gelişimsel bozukluktur.
Ergenlik döneminde, ek ruhsal bozukluklar sıktır. Yaklaşık yarısının kişisel sağlık ve özbakımla ilgili sorunları
vardır. Okul uyumu ile ilgili sorunlar(akademik sorunlar ve akran ilişkisi), sosyal geri çekilme 13-19 yaş arası
belirginleşir. Bu hastalar, yaşıtları tarafından kötüye kullanılabilirler ve alkol madde kullanım riski olabilir.
AMAÇ VE YÖNTEM:Ergenlik döneminde, dönem özellikleri ve sık görülen ek ruhsal hastalıklara (anksiyete
bozuklukları, duygudurum bozuklukları, yıkıcı davranış bozuklukları gibi) bağlı olarak sosyal uyum bozulmakta
ve farklı tedavi seçeneklerini denemek zorunda kalınmaktadır. Bu süreci daha iyi tanıyıp, yönetebilmek
amacıyla, uzun süredir izlenip, ergenlik dönemine girmiş, farklı ek ruhsal sorunları ve sosyal uyum düzeyleri
olan 5 hastanın tedavi süreci ve bunu etkikleyen değişkenler incelenmiştir. Hastalar son 6 ay içindeki
durumlarının belirlenmesi amacıyla tekrar çağrılarak psikososyal değerlendirmeleri yapılmışır.
OLGULAR:Asperger bozukluğu tanısı ile 5-7 yıldır izlenen 13-17 yaş arası 4 erkek, 1 kız hastanın ergenlik
107
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
döneminde yaşamış oldukları sorunlar, akademik işlevsellikleri, ek psikiyatrik tanıları, tedavi özellikleri ve uyum
düzeyleri dosyaları taranarak değerlendirilmiş, son 6 ay içindeki ruhsal durumları ve psikososyal uyum düzeyleri
belirlenmiştir.
TARTIŞMA VE SONUÇ:Asperger bozukluğunda psikososyal uyumu etkileyen değişkenler olarak tanımlanan,
hastalığa ait özellikler, hastanın bilişsel kapasitesi, ek ruhsal hastalıklar, aile ve çevresel faktörler sunulan 5 olgu
bazında tartışılarak, hastalığın ergenlik döneminde tedavi ve yönetimine ilişkin veriler mevcut literatür eşliğinde
tartışılmıştır.
PB – 128 MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK TANISIYLA TAKİP EDİLEN ÖN-ERGEN
BİR HASTADA OLASILIKLA FLUOKSETİNLE İLİŞKİLİ ANJİYOÖDEM: OLGU
SUNUMU
Taha Can TUMAN1, Nuran DEMİR2, Zehra TOPAL2, Bengü Altunay TUMAN3, Ali Evren TUFAN2
1
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
2
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
3
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji AD
AMAÇ: Anjioödem vasküler sızma nedeniyle dermisin derin tabakaları, deri ve mukoza altı dokularda şişmeyle
karakterize bir tablodur. Lezyonlar eritem ve belirgin ödem ile karakterizedir. Üst solunum yollarında gelişen
anjioödem hayatı tehdit edebilir. Anjioödem kalıtımsal veya edinsel olabilir. Ig E ile ilişkili mast hücre salınımı
anjioödem ve ürtikere neden olur. Ig E ile ilişkili olmayan mast hücre aktivasyonu ise sıklıkla otoimmün
mekanizmalar ile ilişkilendirilmekle birlikte idiopatik olabilmektedir. Yaşlılar, genetik yatkınlığı olanlar, HIV
pozitif bireyler ve kronik böbrek hastaları anjioödem açısından risk altındadır. Anjioödemin polen, yiyecek,
böcek sokması, soğuk, ilaç, ışık gibi diğer etkenlere bağlı da gelişebildiği bilinmektedir. Anjiyoödem, ilaçlar
arasında en sık NSAİİ, ACE inhibitörleri, penisilinler ve nöromüsküler blokerlere bağlı görülmektedir. Bunun
dışında östrojenler, diğer antihipertansifler ve psikotrop ilaçlara bağlı da anjioödem gelişebileceği bildirilmiştir
(1-3).
Fluoksetin kullanımı sonrası, özellikle çocukluk döneminde gelişen anjiyoödem nadirdir (1). Bu sunumda
olasılıkla fluoksetin kullanımına bağlı anjioödem geliştirdiği düşünülen bir ön-ergen olgu sunulacaktır.
OLGU:On bir yaşındaki, ilköğretim 6. sınıf öğrencisi erkek hasta, polikliniğimize “keyifsizlik, sinirlilik, uykuya
dalma güçlüğü, okula gitmek istememe, okulda derslerini dinleyememe ve ders çalışmak istememe”
şikayetleriyle getirildi. Öyküden, yakınmaların son 2 aydır geliştiği ve geçmiş toplumsal, ailevi ve akademik
işlevselliğinin tam olduğu öğrenildi. Özgeçmiş ve soy geçmişinde özellik olmayan hastanın fiziksel ve nörolojik
muayenesinde özellik saptanmadı. Hastanın istenen rutin biokimya, hemogram , TFT normal olarak
değerlendirildi. DSM-IV-TR ölçütlerine göre ‘’Major Depresif Bozukluk, Tek Epizod, Hafif’’ olarak
değerlendirilen hastaya Fluoksetin 10 mg / gün başlanarak bir hafta sonra 20 mg/ güne çıkılması planlandı.
Fluoksetin ile tedaviye başlandıktan dört gün sonra el, yüz, dil, göz ve skrotumda ödem ve solunum zorluğu
şikayetleriyle acil servise başvuran hastadan istenen dermatoloji konsültasyonu sonucunda anjioödem tanısı
kondu. Polen, değişik yiyecekler, böcek sokması, soğuk, ışık gibi diğer etkenler dışlandı. Hasta fluoksetin
dışında herhangi bir ilaç kullanmamaktaydı. Dermatolojinin önerisiyle hastaya prednizolon ve feniramin
başlandı ve anjioödem gelişiminin doz bağımlı olmadığı belirtilerek fluoksetinin kesilmesi önerildi. Fluoksetin
kesilerek sertralin 25 mg/ gün başlandı. Hastanın dermatolojik şikayetleri 48 saat içinde gerileyerek kayboldu.
Takiplerde anjioödem gözlenmedi.
SONUÇ VE YORUM: Hastamızın fluoksetin ile tedaviye başladıktan 4 gün sonra gelişen el, yüz, dil ve
skrotum ödemi ve bu bölgelerde oluşan ağrı yakınması anjioödem tanısı ile uyumluydu. Daha önce alerjik
reaksiyon öyküsü mevcut değildi. İlaç kullanımı dışında öyküde anjioödeme yol açacak herhangi bir faktör
mevcut değildi. Naranjo algoritması ile değerlendirildiğinde 7 puan alınıyordu (İlaca bağlı olması olası
İstenmeyen İlaç Tepkisi, 4). Yazında 1989 yılında Kim ve arkadaşları tarafından fluoksetin yüksek doz
kullanımından iki gün sonra ortaya çıkan ürtiker, anjioödem ve grip benzeri tablo bildirilmiştir. Bu açıdan
olgumuz tedavi edici dozda fluoksetin kullanımına bağlı alerjik bir tablo geliştirdiği için farklılık göstermekte ve
yazındaki ilk bildirim olma özelliğini taşımaktadır. Fluoksetine bağlı olduğu düşünülen bu tepki C1 esteraz
inhibitör eksikliğine bağlı olabilir (1-3). Olgumuzda ve fluoksetine bağlı anjiyoödem geliştiren diğer olgularda
bakılan Ig E düzeyinin normal olması da tip 1 alerjik reaksiyonu düşündürmemektedir. Olgumuzda Ig E
düzeyinin normal olması psödo alerjik anjioödem lehinedir. Bu durumda direkt mast hücreleri uyarılmaktadır.
Olgu bildirimleri arttıkça bu alandaki bilgilerimizin artabileceği düşünülebilir.
PB – 129 FRONTAL KİSTİK LEZYONA BAĞLI ATİPİK PSİKİYATRİK
BULGULAR:OLGU SUNUMU
108
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Tülin Fidan*, Belgin Demet Özbabalık**
*ESOGÜTF Çocuk Psikiyatrisi ABD
**ESOGÜTF Nöroloji ABD
AMAÇ:Araknoid kistler erken fetal yaşamda araknoid membranın iki tabakasının füzyonunun olmaması sonucu
oluşur ve bunu beyin omurilik sıvısı akümülasyonu, kist oluşumu izler. Ruhsal belirtilerin, akut başlangıçlı,
öncesinde ruhsal hastalık öyküsünün ve aile anamnezinin olmadığı, belirgin EEG patolojisinin olmadığı, ruhsal
belirtilerin klinik açıdan atipik özelliklergösterdiği durumlarda, mevcut ruhsal bozukluğun yapısal beyin
lezyonlarıyla ilişkili olma olasılığının yüksek olduğu bilinmektedir. Bu olgu akut başlangıçlı olmasına rağmen
araknoid kiste bağlı ruhsal belirtileri nedeniyle 5 yıl boyunca bir çok ilde Psikiyatri ve Nöroloji başvurusu olması
nedeniyle sunulmuştur.
OLGU:15 yaşında erkek hasta, 2 kardeş/ 1.çocuk, 9. Sınıf öğrencisi, anne öğretmen, baba inşaat mühendisi.
Okulda uyumsuz davranışlar, uygunsuz gülme, öfkesini kontrol edememeşikayetleriyle Ekim 2011 ESOGÜTF
Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine başvuran hastanın alınan psikiyatrik öyküsünde 10 yaşına kadar herhangi bir
ruhsal sorunu olmadığı, 10 yaşındasonraDEHB, Davranım Bozukluğu tanılarıyla Tofranil, Ritalin, Risperdal,
Concerta kullandığı, ilaçlardan yeterinceyarar görmediği,1.5 yıl önce insanlarla iletişim kurmadığı, korkularının
olduğu, evden dışarı çıkmayıp gündüz perdeleri kapattığı, insanların-arabaların ona zarar vereceğini düşündüğü,
arkadaşlarına durup dururken vurması nedeniyle antipsikotik kullanımı ile belirtilerinde belirgin düzelme olduğu
psikotik özelliklerin olduğu bir atak döneminin olduğu öğrenildi. Hasta başvurusundan itibaren 8 ay ESOGUTF
Çocuk Psikiyatrisinde takip edildi. Abizol 20 mgr/gün, Depakin chrono 500 2X1, kullanılmasına rağmen
davranış problemleri, okulla ilgili sorunları kontrol altına alınamadı, okula devam edemedi. İlk başvurunda
yapılanpsikiyatrik muayenesinde,yaşında gösteren, kişi,yer,zaman oryantasyonu tam , iletişimi kısıtlı, görüşme
sırasında uygunsuz gülme ve istekleri (yemek yeme) olan, konuşması soru cevap tarzında, duygudurumhafif
öförik, duygulanım değişken(rahat-neşeli), zaman zaman bulaşıcı neşesi var, algısında patolojik bulgu yok,
düşünce içeriği sığ, yandan cevapları var, o anki ihtiyaçları ile ilgili , zekası sınır düzeyde olarak tespit edilmiştir.
Aile nörolojik muayenesi konusunda bir sorunu olmadığını, defalarca Nörolojiye gittiklerinden bahsetti.
Düzelmeyen atipik ruhsal belirtiler nedeniyle istenen Beyin MRI’ında frontal yerleşimli 6.5 cm’lik arachnoid
kistik lezyon tespit edildi (ŞEKİL 1). Nörolojik muayenesinde patolojik bulgu yoktu. Hastanın takiplerinde
ameliyat sonrasında davranışlarında ve akademik işlevselliğinde belirgin düzelme olduğu gözlendi.
ŞEKİL 1.Frontal Arachnoid kistik görünüm
YORUM:Hastanın ESOGUTF Çocuk Psikiyatrisinde takipleri sırasında Abizol 20 mgr/gün, Depakin chrono
500 2X1 kullanılmasına rağmen, davranış problemleri ilaçla kontrol edilememiştir. Ruhsal belirtileri nedeniyle
DEHB, yaygın gelişimsel bozukluk, Duygudurum Bozukluğu, psikotik bozukluk ön tanıları düşünülmüş olup
DSM IVTR kriterlerinin hiç birini tam karşılamamaktadır. Var olan frontal araknoid kistin davranışlarına
olumsuz etki ettiği, işlevselliğinde düşmeye (ailesiyle uyum sağlayamıyor, okula devam etmiyor) neden olduğu
kanaatine varılmış ve hastanın ruhsal bulgularında post operatif düzelme gözlenmiştir.
Araknoid kistler çoğunlukla asemptomatik olarak kabul edilmelerine rağmen, literatürde araknoid kist ile
ilişkilendirilen mental bozuklukların postoperatif olarak düzeldiğini, impulsif homisid davranışı, emosyonel
küntlük, periyodik ortaya çıkan afektif düzleşme, perseküsyon hezeyanlan, katatonik blokajlar, işitsel ve
kinestetik halüsinasyonlar, baş döndürücü hisler, davranış bozukluklar, geç ve akut başlangıçlı işitsel
halüsinasyonlar ve perseküsyon hezeyanlan gibi atipik mental tabloların orta kranyal fossa yerleşimli araknoid
kistlerle ilişkisini vurgulayan olgular bildirilmiştir.
Tanının gecikmesinde en önemli neden sosyo ekonomik ve sosyo kültürel açıdan yüksek düzeyde olan ailenin
tedaviden yeterince yararlanamadığı için sürekli farklı hekimlere başvurması ve nörolojik açıdan
değerlendirildiğini bir bulgu olmadığını vurgulaması sonucunda nörolojik değerlendirmenin gecikmesi nedeniyle
olduğu düşünülmektedir. Ruhsal belirtileri akut başlayan, atipik özellikleri olan hastaların
değerlendirilmesindeeskiden yapılmış olsa da tüm tetkiklerinin tekrarlanması ile tanıda gecikme engellenebilir.
PB – 130 MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ ENFEKSİYONU SONRASI GELİŞEN
PSİKİYATRİK
BOZUKLUKLARIN
BİR
OLGU
ÜZERİNDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ
109
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
Uğur Tekin, Serpil Erermiş, Ayşegül İloğlu, Melek Bulut, Burcu Özbaran, Sezen Köse, Cahide Aydın Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı A.D. İzmir
ÖZET
GİRİŞ:Merkezi sinir sistemi enfeksiyonlarından biri olan ensefalit, günler ya da haftalar içinde gelişen, dirençli
jeneralize ya da kompleks parsiyel tipte epileptik nöbetler gibi nörolojik bulgularla veya bellek bozukluğu,
çeşitli tipte affektif bozukluklar ve davranış bozuklukları gibi psikiyatrik bulgularla birlikte olabilir. Bellek
bozukluğu: yakın dönem anterograd ve retrograd amnezi; affektif bozukluklar: sıklıkla depresyon, anksiyete,
emosyonel labilite ve kişilik değişikliklerinin yanı sıra halüsinasyonlar ve paranoid hezeyanlar sık görülen
psikiyatrik semptomlardır.
AMAÇ VE YÖNTEM:Bu yazıda daha önce nöropsikiyatirik şikayetleri olmayan, yaklaşık 21 aydır E.Ü.T.F.
pediyatrik nöroloji bölümünde viral meningoensefalit sonrası gelişen epilepsisi nedeniyle takip edilen,
psikiyatrik açıdan davranış, uyum sorunları ve akademik güçlükleri olan 11yaş 9aylık bir erkek hasta
değerlendirilmiş ve sunulmuştur.
OLGU SUNUMU:B.A. sosyoekonomik olarak orta düzeyli bir ailenin üç çocuğundan en küçüğü olup, gebelik,
doğum ve doğum sonrası dönemde önemli bir özelliği olmayan, bebeklik ve çocukluk gelişim öyküsü normal 12
yaşında erkek hastadır.Haziran 2011 de 10 yaşındayken nöbet geçirmesi üzerine hastaneye kaldırılmış ve
epilepsinin viral meningoensefalit sekeli olduğu tespit edilmiş.Psikiyatrik ve psikometrik değerlendirilmeleri
yapılan hastada, haziran 2011 öncesi ve sonrası, hastanın kendisinden, ailesinden ve okuldan alınan bilgiler
dikkate alınarak karşılaştırıldığında, hastalık sonrası belirgin düzeyde işlevselliği etkileyen değişikliklerin ortaya
çıktığı görülmüştür. Yıkıcı davranış bozukluğu, mental retardasyon ve duygudurum bozukluğu tanıları alan
hastanın psikiyatrik ve nörolojik tedavisi sürmektedir.
TARTIŞMA:Merkezi sinir sistemi sonrası gelişen nörolojik hastalık ve tedavisi ve sonrasında görülen
psikiyatrik bozukluklar literatür eşliğinde tartışılmış ve tedavi seçenekleri gözden geçirilmiştir.
PB – 131 ANOREKSİYA NERVOZA TANISI ALAN BİR ERKEK OLGUDA
SAĞALTIM SÜRECİ
Savaş Yılmaz, Ümit Işık
Meram Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya
AMAÇ: Anoreksiya nervoza (AN); beden imgesinde bozulma, zayıflamak için amansız bir gayret gösterme ve
amenore ile karekterize olan bir bozukluktur. AN Ortalama yaygınlığı % 0.3 olup başlangıç yaşı 15-19 yaş
arasındadır, nadir olarak ergenlik öncesi çocuklar ve bazen de orta ya da ileri yaşlarda başlayabilir. Tüm yeme
bozuklukları içinde erkek hastaların oranı %5-15 civarındadır. Gerçekte bu oran daha yüksek olabilir fakat yeme
bozukluklarının kadınlara ve eşcinsel erkeklere özgü bir hastalık olduğu spekülasyonlarından doğan kaygılar,
sekonder amenore gibi dikkat çekici bir semptomlarının da olmaması ve doktorların yeme bozukluklarının
kadınlara özgü bir hastalık olduğu şeklindeki yanlış bilgileri erkeklerde daha düşük prevelansta bildirilmesine ve
erkeklerin başvuruda isteksiz davranmasına neden oluyor olabilir. Oluş nedenleriyle ilgili çeşitli varsayımların
geliştirildiği bu bozukluğun sağaltımında ilaç sağaltımının yanısıra, bilişsel davranışçı yaklaşımlar da
kullanılabilmektedir. Bu yazımda 12 yaşında bir erkek olguda gelişen anoreksiya nervoza klinik belirtileri ve
sağaltım süreci sunulmuştur.
OLGU: 12 yaşında erkek hasta ayaktan tedavi kliniğine iştahsızlık, yemek yemek istememe ve kilo almaktan
korkma şikayetleri ile getirildi. Yakınmaları ilk olarak 7 ay önce arkadaşlarının, kilosu hakkında şakalar yapması
sonrasında başlayan hasta, o dönemde kendi isteğiyle diyete başladığı, yediği miktarın dışında öğün sayısını da
azalttığı, sabah ve öğlenleri kahvaltı yapıp, akşam yemeği yemediği, genellikle bir kase puding ve bir dilim kaşar
yiyerek gününü tamamladığı, ailesinin zoruyla yemeğe oturtulduğunda ise iki kaşık yemek yediği, doydum
diyerek bıraktığı, yemek yedikten sonra da ‘ben kilo alırsam ne yaparım!’ şeklinde söylemleri olduğu, çok
yediğinde üzüldüğünü, pişman olduğunu, az yediğinde ise mutlu olduğunu söylediği, aldığı kaloriyi harcamak
için evin içinde sürekli hareket ettiği, ip atladığı, yedi ay içerisinde 15 kilogram (kg) tartı kaybı yaşadığı (vücut
ağırlığının 56 kg’ dan 41 kg’ a, vücut kitle indeksinin de 24.24’den 17.52 ye düştüğü) öğrenildi. Hasta kilo
almanın kendisi için çok kötü olduğunu, kilo alırsa yüzünün, göbeğinin şişeceğini ve pantolonların olmayacağını
düşünüyor, zayıf olmadığını, kendisini sağlıklı hissettiğini ve tedaviye ihtiyacı olmadığını ifade ediyordu.
Aileden alınan bilgiler ve klinik değerlendirmeler sonucunda anoreksiya nervoza kısıtlayıcı tip tanısı konuldu.
Yapılan konsültasyonlar sonucunda tıbbi komplikasyon ve eş hastalığın olmaması nedeniyle haftalık ayaktan
izleme alınan hastaya bireysel davranışçı terapi ve olanzapin 2,5mg/gün tedavisi başlandı. Birinci haftadan
itibaren kilo aldığı, birinci ayın sonunda da yiyecek ve kilo ile ilgili aşırı değer verilmiş düşüncelerin etkisinin
azalmaya başladığı gözlendi. Hastanın şikayetlerinin üçüncü aydan itibaren belirgin olarak azalması sonrasında
nüksü önlemek amacıyla fluoksetin 40mg/gün tedavisi başlandı. 5 ay boyunca aynı tedaviye devam eden
110
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
hastanın şikayetlerinin tam düzelmesinden sonra olanzapin dozu kademeli olarak azaltılıp kesildi. Olgu halen
kliniğimizde takip edilmektedir.
YORUM: Yazında erkek cinsiyette anoreksiya nervoza ile ilgili çalışmalar kısıtlıdır. Erkeklerde hastalık
öncesinde obezite oranı kadınlardan daha yüksektir. Hastalığın başlangıcında arkadaşlar, aile üyeleri gibi bazı
kişilerden bir eleştiri veya kilo konusunda bir şaka duyma gibi tetikleyici faktörlere sık rastlanır. Bu hasta da
hastalık öncesinde normal kilolunun üst sınırında olup, arkadaşlarının kilosu hakkında şaka yapması sonrasında
yeme bozukluğu gelişmiştir ve bu da literatürdeki bilgiyi destekler niteliktedir. Yeme bozukluklarının tedavisinde
antidepresanlar ve antipsikotikler sıklıkla kullanılmaktadır. İlaç tedavileri, bu bozuklukların birincil tedavi şekli
olarak değil, eşlik eden bozuklukların tedavisi, tekrarın önlenmesi, benlik algısının ve düşünce içeriğindeki
bozulmaların düzeltilmesi amacıyla önerilmektedir. Çeşitli çalışmalarda olanzapinin hastanın depresyonunda,
anksiyetesinde, çekirdek yeme belirtilerinde önemli bir azalma ve kiloda önemli bir artış sağladığı ile ilgili,
seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin de kilosu düzelmiş hastalarda nüksü önlemede işe yarayabildiğini
gösteren veriler bulunmaktadır. Olgumuzda da hastanın tedavisi başlangıçta olanzapin ve bilişsel davranışçı
terapi olarak düzenlenmiş, hastanın kilosu düzeldikten sonra fluoksetin eklenmiştir. Erkek çocuk ve ergenlerde
yeme bozuklukları oldukça seyrektir. Bu konudaki bilgiler daha çok vaka sunumlarına dayanmaktadır. Daha
geniş örneklemlerle yapılacak izlem çalışmalarına ihtiyaç vardır.
PB – 132 ÇOCUKLARDA FLUOKSETİN KULLANIMINA BAĞLI DAVRANIŞSAL
AKTİVASYON: İKİ OLGU SUNUMU
Ümmügülsüm Gündoğdu, Fatma Benk, Ayşe Rodopman Arman
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Davranışsal aktivasyon (DA) duygudurumunda değişiklik, disfori, sinirlilik, ajitasyon, iritabilite ve
ciddi durumlarda akatizinin de eklendiği bir klinik tablodur. Selektif serotonin gerialım inhibitörleri (SSGİ)
kullanan bazı hastalarda davranışsal aktivasyon gözlemlenmektedir. DA ilaç tedavisinin başlandığı ilk haftalarda
ve doz artışı sırasında daha çok görülmektedir. Bu iki olgu sunumunda fluoksetin kullanılan olgulardaki
davranışsal aktivasyonun değerlendirilmesi ve tedavisini amaçladık.
OLGU 1: 8 yaş 4 aylık erkek hasta polikliniğe anne ve babası ile başvurdu. Hastanın başvuru sebebi hırçınlık ve
ders başarısızlığıydı. Hastaya major depresyon tanısı konularak Fluoksetin 10 mg/gün olarak başlandı.
Tedavinin 4. haftasında hastanın değerlendirmesinde konuşmada artış, küfürlü konuşma, saldırganlık gözlendi.
Hasta sesini yükselterek konuşuyor, kolay sinirleniyor oda içerisinde sürekli hareket ediyordu. DA tanısı
konularak fluoksetin tedavisi kesildi ve depresif şikayetlerinin yoğunluğu nedeniyle tedaviye sertralin 25 mg
/gün olarak devam edildi. Dört hafta sonra olan görüşmede hasta sakindi, depresif yakınmaları azalmıştı.
OLGU 2: 6 yaş 1 aylık kız hasta polikliniğe annesi ile başvurdu. Hastanın başvuru sebebi annesinden
ayrılamayışı ve bu sebeple okul reddiydi. Öncelikle davranışçı tedavi yaklaşımı denendi, yeterli sonuç
alınamayınca seperasyon anksiyetesi tanısı varlığında Fluoksetin 10 mg/gün olarak başlandı. Tedavinin 4.
haftasında hastanın değerlendirmesinde hastanın okula artık rahat gidebildiği ancak evde sürekli hareket ettiği,
cama doğru giderek 'kendimi atacağım' dediği ve yüksek sesle konuştuğu öğrenildi. DA tanısı konularak
fluoksetin tedavisi kademeli olarak kesildi. Tedavi kesilmesinin 1. haftasında şikayetlerinin hızla düzeldiği
görüldü.
YORUM: DA’da orbitofrontal döngüdeki serotonerjik yolaklardan kaynaklanan beklenmedik reseptör yanıtının
yanı sıra ventral tegmental alanda dolaylı olarak dopaminerjik hücrelerin inhibisyonu ya da akatizi benzeri bir
mekanizmanın varlığından söz edilmektedir. Serebral lezyonlara ya da cerrahi müdahalelere bağlı olabileceği
gibi SSGİ kullanımı sırasında da karşımıza çıkabilir. DA ilacın kesilmesinden sonra düzelebilir ama bazı
vakalarda ilacın aniden kesilmesi reaksiyonu daha da şiddetlendirebilir. Etkili olan minimum doz kullanmak,
ihtiyaç duyulursa kademeli olarak doz artışı yapmak ve ilaç tedavisi yanıtını dikkatle takip etmek DA için
koruyucu olacaktır.
PB – 133 AKRAN ZORBALIĞINA MARUZ KALAN BİR ROBİNOW SENDROMU
OLGUSU
Fatma Benk, Ümmügülsüm Gündoğdu, Ayşe Rodopman Arman
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ: Akran zorbalığı, bilinçli olarak yapılan ve kurbana fiziksel, zihinsel, sosyal ya da psikolojik zarar verme
amacı güden söz ve eylemleri içerir. Zorbalığın süreç içinde tekrarlama özelliği vardır. Genellikle kurban kendini
111
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
koruyamayacak ve savunamayacak durumdadır. Zorbalar eylemlerini bireysel ya da grupla yapabildikleri gibi,
kurbanlar da bu eylemlerden bireysel ya da grup olarak zarar görebilirler. Zorbalığa maruz kalan bir kişide uyum
problemleri ve birden çok psikiyatrik problem gözlenmektedir. Robinow sendromu otozomal dominant veya
otozomal resesif geçiş gösteren, görülme sıklığı 1:500000 olan nadir bir genetik hastalıktır.Bu sendrom kısa boy,
kısa kol ve bacaklar, 5. parmakta klinodaktili görülen eller, omurga anomalileri, hipoplazik genital organ ve
makrokranium ile karakterizedir. Bu sendroma maruz kalan hastalarda kalp defektleri ve böbrek anomalileri
görülebilir. Bu poster sunumunda, Robinow sendromlu bir vakanın akran zorbalığına maruz kalmasını
paylaşmayı amaçladık.
OLGU: 11 yaş 5 aylık erkek hasta polikliniğe annesi ile başvurdu. Hasta yaşıyla uyumlu, Robinow sendromu
görünümüne sahipti. Burun kökü basıklığı, yarık dudak, üçgen ağız gingival hipertrofi, hipertelorizm, 3. ve 4.
metakarp kısalığı, ön kol ve bacaklarda kısalık, kifoskolyoz mevcuttu.Hastanın zeka düzeyi klinik olarak normal
sınırlar içerisindeydi. Anne baba arasında akrabalık mevcuttu.Tanısı doğduktan sonra morfolojik özelliklerinden
yola çıkılarak genetik inceleme inceleme sonrasında konulmuş. Okulda arkadaşları sendromik görünümü
nedeniyle sözel ve fiziksel şiddet uyguluyorlardı.Özellikle hastanın boyuna yönelik sözel ifadeler (takma isim)
belirgindi.Hastanın depresif yakınmaları vardı. Okul idaresi bu konuda disiplini sağlayamıyordu. Hastaya major
depresyon tanısı konuldu. Fluoksetin 20 mg/gün olarak başlandı. Tedavinin 4.haftasında hastadaki depresif
belirtiler gerilemeye başladı. Bu süreçte okulda fiziksel şiddetin artarak devam ettiği öğrenildi. Daha sonraki
kontrollerinde okulda zorbalığın devam etmesi nedeniyle tedavi olumlu sonuç vermedi. Aileye okul yönetimi ile
işbirliği önerildi. Ailenin bu konuda resmi makamlara başvuru yapacağı öğrenildi.
YORUM: Akranları ya da arkadaşları tarafından fiziksel, sözel, cinsel ya da duygusal zorbalığa maruz kalan
çocukların hem kısa, hem de uzun dönemde bu tür yaşantılardan olumsuz biçimde etkilendiğine ilişkin
araştırmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Vakamız sendromik görünümü nedeniyle zorbalığa maruz
kalmıştı. Yaptığımız araştırmalarda literatürde sendromik görünümde olan çocuklara karşı yapılan zorbalık ile
ilgili bir çalışmaya rastlamadık. Bu vakada sendromik görünümdeki çocukların zorbalığa daha fazla maruz
kalabilecekleri ve bununla ilgili olarak alınacak çevresel ve idari önlemlerin, sağaltımda farmakoterapiden daha
etkin olabileceğini vurgulamayı amaçladık.
PB – 134 TRAFİK KAZASI SONRASI, YOĞUN INTİHAR DÜŞÜNCELERİ,
UYGUNSUZ CİNSEL DAVRANİŞLARİ OLAN BİR OLGU
Veli Yıldırım1, A. Orhan Çelik2, Olcay Ünver3, Özalp Ekinci4, Fevziye Toros4
1
Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi, 2Tokat Devlet Hastanesi Radyoloji,
3
Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Çocuk Nörolojisi, 4Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen
Psikiyatrisi AD
GİRİŞ: Postkonküzyonel sendrom(PKS) kafa travması sonrası, fiziksel, bilişsel, emosyonel ve davranışsal bazı
belirtilerin üç aydan fazla sürdüğü bozukluktur. Kolay yorulma, uyku bozuklukları, baş ağrısı, baş dönmesi,
dikkat, bellek, planlı ve organize olamama, irritabilite, anksiyete, depresyon, affektif labilite, uygunsuz cinsel
davranışlar, veya diğer uygunsuz sosyal davranışlar, apati, spontanlıkta azalma, dürtüsellik gibi belirtiler görülür.
PKS, suisidal girişimler görüldüğü bildirilmiştir.
ÖYKÜ: M.D. 14 yaşında erkek olgu okula gidememesi, ölüm düşünceleri, annesinin ve ablasının önünde
mastürbasyonları olması, öfke nöbetleri nedeniyle başvurdu. Mimiklerinin daha donuk olduğu, kazadan önce
daha neşeli olduğu öğrenildi. Altı ay önce trafik kazası geçirip sonrasında bilinç kaybı ile hastanede 65 gün
yoğun bakım ünitesinde yattığı anlatıldı. Gün boyu bilgisayardan kaldıramadıklarını, kaldırmayı denediklerinde
çok sinirli olduğu, evdeki eşyalara zarar verdiği öğrenildi. Herhangi bir engelleme olmasa bile günde 4-5 kez
öfke nöbetleri olduğu bildirildi. İlk başlarda bunları kazaya bağlı kayıplarına bağladıklarını, ama daha sonra aile
için katlanılamaz bir hale geldiği anlatıldı. Uykuya dalma ve sık uyanma şikayetlerinin olduğu öğrenildi.
Aripirazol tedricen 10mg/g, alprazolam 1mg/gün başlandı. Ancak alprazolam sonrası unutkanlığında artış
öğrenildi. Bir ay sonraki kontrolde sinirlenmelerin yanında ara ara aniden gülme krizlerinin olduğu, affekt
regulasyon bozuklukları, öfke kontrol bozukluğu nedeniyle valproik asit 1000 mg /g dozunda tedricen başlandı.
Üç ay sonra kontrolde, mastürbasyonlarının azaldığı öğrenildi. Hastanın çok yoğun unutkanlık, organize
olamama, unutkanlık, dikkatini uzun süre derslerine verememesi ve okula devam edememesi nedeniyle
metilfenidat oros 27mg başlanarak 36mg daha sonra 54mg yükseltidi. Hastanın kan tetkikleri ve iki kere çekilen
EEG çekimleri normaldi. Sağ temporal lob anteriorunda sol ile karşılaştırıldığında sinyal artımı dikkati
çekmiştir. Ayrıca bu düzeydeki atrofiye sekonder sağ lateral ventrikül temporal hornu genişlemiştir. Bulgular
kontüzyonel beyin hasarı ile uyumludur. Etkilenen yapılar arasında hipokampüs, parahipokampüs, unkus,
amigdala bulunmaktadır.
TARTIŞMA: Kafa Travması ile parankimal zedelenme sıklıkla iki şekilde olur. Birincisi Kontüzyon, ikincisi
ise Diffüz Aksonal Zedelenme şeklindedir. Kontüzyon, beyin parankiminin dura ile kemik yapılara yakın
112
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
komşulukta olduğu yerlerde izlenir. Coup ve counter coup olmak üzere iki çeşidi vardır. Coup kontüzyon
travmanın uygulandığı alan komşuluğundaki parankimde, fraktür olsun yada olmasın izlenirken, counter coup
kontüzyon ise travmanın uygulandığı alanın tam tersi istikametinde izlenir. Coup kontüzyon en sık temporal lob
anterior (%50) ve frontal lob anterior-inferior (%30) kesimlerinde izlenir. Diffüz aksonal zedelenme ise ani
hızlanma ve yavaşlamaya bağlı olarak gelişir. Travma uygulanan alan ile arası uzaktır. En sık frontotemporal
loblarda parasagittal alanlarda ve korpus kallosumda izlenir.
PB – 135 TİK YAKINMASI İLE BAŞVURAN ASPERGER TANILI KIZ ERGEN
OLGUDA TANI KARMAŞASI ÖYKÜSÜ
Zeki ÇELİK, Işık GÖRKER
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI A.D.
GİRİŞ: Asperger Bozukluğu karşılıklı sosyal iletişimde yetersizlik, sınırlı yineleyici kalıp davranışlar ve
aktiviteler, ilk 3 yaşta dil gelişimi ve bilişsel gelişimde önemli bir geriliğin gözlenmediği bir bozukluktur. Tikler
ani, tekrarlayıcı, ritmik olmayan basmakalıp, çoğu zaman normalde de rastlanılabilecek bir hareket ya da
davranışı andırabilen motor hareket, mimik, jest ya da ses çıkarma davranışlarıdır.
OLGU: Ailesi tarafından el burkma yakınmalarının olması üzerine tik bozukluğu düşünülerek polikliniğimize
getirilen 14 yaşındaki kız olguya değerlendirmelerimiz sonucunda Asperger bozukluğu tanısı konmuş olup, el
burkma hareketleri de stereotipik hareket olarak değerlendirilmiştir. Öncesinde aynı yakınmayla çocuk nörolojisi
polikliniğine de başvuran hasta, yapılan tetkikler sonucunda MECP1 geni tespit edilerek Rettsendromu?
öntanısıyla polikliniğimize yönlendirilmiştir.
TARTIŞMA: 4 yaş itibariyle farklı yakınmalarla çocuk psikiyatristine başvuran ve bu yakınmalar doğrultusunda
farklı zamanlarda Tik Bozukluğu, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Asperger Sendromu, Rett
Sendromu tanılarını aldığı öğrenilen olgumuzun bu tanı karmaşası öyküsü literatür eşliğinde yazımızda
tartışılmıştır.
PB – 136 OKULOKUTANÖZ ALBİNİZM VE ASPERGER BİRLİKTELİĞİ:BİR
OLGU SUNUMU
Zeki Çelik, Mengühan Araz, Işık Görker
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Anabilim Dalı
GİRİŞ:Asperger Bozukluğu, Otistik Spektrum Bozuklukları içinde yer alan bir bozukluktur. Asperger
Bozukluğu’nun kesin etyolojisi henüz bilinmemektedir, ancak çevresel, nöroanatomik ve biyokimyasal
etkenlerin etyolojideki rolü ile ilgili yeterli kanıt bulunamaması, genetik çalışmaların sayısında artışa neden
olmuştur. Asperger Bozukluğu’nda otizmde olduğu gibi genetik olarak kalıtılabilir bir bozukluk olduğuna dair
sağlam kanıtlar vardır.
YÖNTEM:Bu bildiride daha önce birlikteliği kaynaklarda yer almayan, okulokutanöz albinizm ve eşlik eden
Asperger Bozukluğu tanısı almış 6 yaş 1 aylık erkek olgu sunulmuştur. Hasta kliniğimizde görüldükten sonra
Asperger sendromu tanısı almıştr. Asperger ve okülokutanöz albinizm birlikteliği ile ilgili kaynak taraması
yapılmış ve olgu sunumu hazırlanmıştır.
TARTIŞMA: Okulukutanöz Albinizm ve otizm birlikteliği, kaynaklarda az sayıda bildirildiği saptanmış, ancak
Asperger Bozukluğu ile herhangi bir birliktelik durumuna rastlanmamıştır. Bu durum çocukluk çağı otistik
spektrum bozukluklarının okulokutanöz albinizm ile genetik bir ilişkisinin olup olmadığı sorusunu akla
getirmektedir.
ANAHTAR KELİMELER: otizm, okulokutanöz albinizm, asperger bozukluğu
PB – 137 RİSPERİDON KULLANIMINA BAĞLI DİŞ ETİ KANAMASI
Hatice Yardım Özayhan1, Sabri Hergüner2
1
Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Beyhekim Psikiyatri Kliniği, 2Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen
Psikiyatrisi AD
Amaç: Mental retardasyonu olan çocuk ve ergenlerde yapılan çalışmalarda risperidonun saldırganlık ve kendine
zarar verici davranışları azaltmada etkili olduğu gösterilmiştir. En sık yan etki olarak sedasyon, iştah artışı ve
113
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
kilo alımı belirtilmektedir. Bu yazıda mental retardasyonu olan bir hastada risperidon kullanımı sırasında ortaya
çıkan diş eti kanaması olgusu sunulacaktır.
Olgu: 10 yaşında, kız hasta çok konuşma, hareketlilik, geç saatte uyuma ve elini ısırma şikayetleriyle ailesi
tarafından polikliniğe getirildi. Yapılan muayene ve psikometrik inceleme sonucu hafif mental retardasyon (Zeka
Puanı 50) tanısı konuldu. Aşırı hareketlilik, çok konuşma, geç yatma ve kendine zarar verici davranış için
risperidon 0.25 mg/gün başlandı. On beş gün sonra şikayetlerinde kısmi iyileşme olması üzerine doz 0.5
mg/gün’e artırıldı. On gün sonra aileden tarafından alınan bilgiye göre; her gün hasta ilacı aldıktan yaklaşık bir
saat sonra dişetinde kanama gelişmiş. .Bunun üzerine risperidon dozu 0.25 mg/gün’e azaltıldı. Risperidon dozu
0.25 mg/gün kullanırken herhangi bir kanama belirtisi olmadı. Ancak belirtilerdeki şiddetlenme üzerine ailesi
tarafından risperidon 0.33 mg/gün’e arttırılmış ve diş eti kanaması çok hafif miktarda bazı günler olduğu
öğrenildi.
Tartışma: Risperidonun hipotermi, priapizm, uyku apne sendromu, idrar retansiyonu, diabet, hipoglisemi gibi
birçok yan etkisi bildirilmiştir. Risperidon ile ilgili yapılan çalışmalarda kan hücrelerini de etkilendiği
gösterilmiştir. Kanama risperidonun nadir görülen bir yan etkisidir. Risperidonun trombositopeni veya başka
mekanizmalarla kanamaya neden olduğu az sayıda olgu bildirilmiştir. Risperidon, sarpogrelate gibi güçlü
5HT2A reseptör antagonistidir. Sarpoglerate, trombosit agregasyonu ve trombositlerdeki vazokonstrüktör cevabı
azaltarak, mikrosirkülasyondaki kan akımını artırır. Risperidon da benzer şekilde mikrosirkülasyonun diğer
bölümlerinde aynı etkiye neden olabilir. Risperidon kullanımına bağlı hemorajik sistit, burun kanaması olguları
da bildirilmiştir. Ancak risperidon ile ilişkili diş eti kanamasına rastlanmamıştır. Bu olgu risperidon kullanımıyla
ilişkili doza bağlı ilk olarak bildirilen yan etki olabilir.
PB – 138 ÇOCUK PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNDE YENİ BİR UYGULAMA:
HASTALIKLARA VE TUTUMLARA YÖNELİK BROŞÜRLER
Merve ÇIKILI UYTUN, Rabia DURMUŞ, Bedia İNCE TAŞDELEN, Emel KARAKAYA, Sevgi ÖZMEN, Hatice
DOĞAN, Didem Behice ÖZTOP
Erciyes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim dalı, Kayseri
GİRİŞ:Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları uzmanlığı tıp bilgisinin ruhsal, bedensel ve sosyal konuları
kapsayan bilgilerle bütünleştirilmesini gerektiren disiplinler arası bir nitelik taşır. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve
Hastalıkları uzmanlık alanının bilimsel içeriğine bakıldığında; genetik, fizyolojik, biyokimyasal, nöroendokrin
yapıyı doğum öncesi ve sonrası gelişimsel özellikleri incelemesi açısından ‘biyolojik bir bilim’dir. Çok erken
dönemlerden başlayarak, insanlar arası ilişkileri ve etkileşim biçimlerini inceleyen bir ‘insan bilimi’; çocuk
yetiştirmeye ilişkin tutumları, ailesel ve çevresel etmenleri araştırmasıyla bir ‘toplum bilimi’dir. Ayrıca, çocuklar,
ergenler ve ailelerin davranışlarının değerlendirilmesi, biçimlendirilmesi açısından bir ‘eğitim, gelişim ve
davranış bilimi’ ortaya çıkan ruhsal nitelikli sorunların, çocuklukta yerleşmeden, yaygınlaşmadan ele alınıp
düzeltilmesi, sağlıklı bireylerin yetişmesi için gerekli önlemlerin planlanması yönünden bir ‘koruyucu hekimlik
bilimi’dir. Buna yönelik çocuk psikiyatri polikliniklerinde hastanın biyopsikososyal değerlendirilmesi, mevcut
psikopatolojilerin ve psikososyal etkenlerin belirlenmesi, saptanan psikopatolojilerin sağaltımı konusunda
müdaheleler uygulanmaktadır. Ayrıca polikliniğimizde bunlara ek olarak hastalara ve ailelerine verilmek üzere
çeşitli broşürler hazırlanmıştır.
BROŞÜRLER.Otizm, Öfke kontrolü, Tuvalet Eğitimi, Stres ve Çocuklara etkileri, Çocukların Gelişimi,
Öocuklarda Uyku Problemleri, Disiplin, Parmak emme, Tırnak yeme ve Emzik Kullanımı, Obezite, Aile zamanı
ile ilgili Broşürler Amerikan Pediatri Birliğinin hazırladığı broşürler temel alınarak hazırlanmıştır. Aşağıda
broşürlere ait örnekler verilmiştir.
TARTIŞMA- SONUÇ:Poliklinik ekibimiz tarafından ortak olarak hazırlanan bu broşürler hastalarımıza
verilmiştir. Verilen hastaların poliklinikten daha tatmin olmuş bir şekilde ayrıldıkları görülmüştür. Ayrıca
poliklinğimizde staja gelen öğrenciler tarafından da broşürler incelenmiş ve onların eğitimine de katkı
sağlamıştır. Hastaların ve ailelerinin broşürlerden oldukça memnun oldukları, doğru bilgilere ulaşıp
çevrelerindeki insanlara da bu bilgileri ulaştırdıkları, ayrıca tutum önerilerine dair unuttukları bilgileri
broşürlerden tekrar hatırladıkları geri bildirimleri alınmıştır. Polikliniğimizde fayda gördüğümüz bu uygulamanın
diğer Çocuk Psikiyatri polikliniklerine örnek olabilmesi amacıyla posterimiz sunulmuştur.
İletişim Adresi: [email protected]
114
23. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kongresi
15 – 18 Mayıs 2013
115