İç Salgı Sistemi - Biyoloji Kutusu

homeostazi
Canlı İç Ortamı
Uyarı
Cevap
Denetleme ve Düzenleme
Sistemi
HOMEOSTAZİ
Homeostazi
• Canlı içindeki çeşitli
fiziksel ve kimyasal
değerlerin belirli bir
aralıkta tutulmasıdır.
İç Salgı Sistemi
(Endokrin Sistem)
SALGILAMA
Dış Salgı Bezi
• Salgı yapan organ salgısını bir kanal
yoluyla beden dışına veya beden
içindeki bir boşluğa bırakıyorsa, bu
organa dış salgı bezi denir.
(Ekzokrin Bez)
İç Salgı Bezi
• Eğer bir salgı bezi, salgısını doğrudan
kana aktarıyorsa,bu salgıya
hormon;salgı bezine ise iç salgı bezi
(endokrin bez) adı verilir.
Karma Bez ?
Karma Bez
• Hem iç salgı bezi hem de dış salgı bezi
olarak işlev gören organlardır.
SALGI ÜRETEN HÜCRELER
GENELLİKLE EPİTEL
HÜCRELERİNDEN OLUŞUR.
AMA SİNİR HÜCRELERİ DE
BAZEN BU İŞİ YAPABİLİR.
Hedef Hücre
Salgılayıcı
Bez hücresi
Kan Damarları
Hedef Hücre
Endokrin Bez
Hormon
Kan yoluyla taşıma
Reseptör Proteinler
Hedef Organ Hücresi
Hormonlar
• Amin Hormonlar
• Peptit ve Protein yapılı hormonlar
• Steroid Hormonlar
Hormonlar
• Hormonlar yoluyla çeşitli mesajlar,
kan üzerinden beden üzerine dağıtılır.
• HORMONLAR, BELİRLİ BİR EMİR
İÇERİĞİNE SAHİP MESAJ
PAKETÇİKLERİDİR.
Antagonist Hormonlar
• Çoğu zaman bir hormonun
yaptığı bir etkiyi diğer hormon
engeller.
• Bu şekilde zıt yönlü çalışan
hormonlar antagonist
hormonlar olarak adlandırılır.
Sinir Sistemi ve Endokrin
Sistem
• Sinir Sistemi ve Endokrin
Sistem sahip oldukları etki
mekanizmaları ile birbirlerini
etkiler.
Hormonlar genellikle düzenleyici
olarak kullanılır.
Endokrin Sistem Organları
• Hipotalamus
• Hipofiz Bezi
• Tiroit Bezi
• Paratiroit Bezi
• Pankreas
• Böbrek Üstü Bezleri
• Eşeysel Bezler
Hipotalamus
• Hem sinir sistemi organı hem de
endokrin sistemi organı olarak işlev
görür.
HİPOTALAMUS
Antidiüretik
Hormon
Oksitosin
Engelleyici
Hormonlar
(RH) Salgılatıcı
hormonlar
Hipotalamus
• Antidiüretik Hormon ve Oksitosin
üretir.Üretilen salgılar arka hipofizde
depolanır.
• Salgılatıcı ve Engelleyici Hormonlar ise
hipofiz’i düzenlemek için salgılanır.
Hipotalamus ile
sinir sistemi ve İç Salgı
sistemi
arasındaki
bağlantı organıdır.
Hipofiz Bezi
• Hipotalamus’un hemen altında
bulunan üç lobtan oluşmuş bir bezdir.
Hipofiz Ön Lobu(Ön Hipofiz)
Hipofiz Ara Lobu(Ara Hipofiz)
Hipofiz Arka Lobu(Arka Hipofiz)
• Arka lob’u hipotalamus’un devamı
şeklindedir.
Hipofiz Bezi
• Hipofiz bezi, diğer iç salgı
bezlerini denetleyen şef
organdır.
ARKA HİPOFİZ
Antidiüretik
Hormon
Oksitosin
Antidiüretik Hormon(ADH)
(Vazopressin)
• Su içme isteğini arttırır.
• Böbreklerde suyun geri emilimini
arttırır.
• İnce Atardamarların daralmasına
sebep olur.(kan basıncını arttırır.)
• Kandaki su miktarını arttırır.
• Ozmotik derişimi düşürür.
ADH salgısı durur.
HİPOFİZ BEZİ
HİPOTALAMUS
Kan
derişimi
düşer.
Antidiüretik
Hormon
ADH eksikliğinde
Şekersiz Şeker Hastalığı
meydana gelir
Oksitosin
• Doğum anında Rahim Duvarındaki düz
kasların kasılmasını sağlar.
• Emzirme sırasında süt bezlerinden
salgılanan sütün, dışarı atılmasını
sağlayan düz kasların çalışmasını
tetikler.
ARA HİPOFİZ
MSH
Melanosit Uyarıcı Hormon
(MSH)
• Melanosit hücrelerinin, melanin
pigmentini üretmesini sağlar.
ÖN HİPOFİZ
ACTH
TSH
LH STH
FSH
Tropik(Uyarıcı) Hormonlar
LTH
Tiroit Uyarıcı Hormon(TSH)
• Tiroit bezinin, salgılamasını düzenler.
Adrenokortikotropik Hormon
(ACTH)
• Böbrek üstü bezini salgı yapması için
uyarır.
FSH(Folikül Uyarıcı Hormon) ve
Luteinleştirici Hormon (LH)
• Eşey bezlerini uyarır.
STH(Büyüme Hormonu)
• Protein sentezini hızlandırır.
• Hücre bölünmelerini teşvik eder.
• Bedenin, kütle ve boyca büyümesini
sağlar.
–Eksikliğinde Cücelik, Fazlalığında ise
Devlik Hastalığı oluşur.
Akromegali
Luteotropik Hormon (Prolaktin)
• Meme bezlerinin büyümesini sağlar.
• Süt oluşumunu sağlar.
• Annelik içgüdüsünün oluşmasını
sağlar.
TİROİT BEZİ
Tiroksin
Kalsitonin
Tiroksin Hormonu
• Tirozin amino asitinden
üretilir.
• Yapısında İyot elementi
bulunur.
Tiroksin Hormonu
• O2 tüketimini ve doğal olarak
enerji üretimini arttırır.
• Protein sentezini hızlandırır.
• Kemik gelişimini STH ile birlikte
sağlar.
• Vücut sıcaklığını belirler.
Tiroksin
• Tiroksin, metabolizma hızını artırır.
• Fazla salgılanmasında metabolizma
hızı çok yüksek olur.(Hipertroidi)
• Az salgılanmasında metabolizma hızı
yavaş kalır.(Hipotroidi)
Hipotalamus
TRH
Ön Hipofiz
TSH
Tiroit
Tiroksin
Basit Guatr
Kretinism
Kalsitonin
• Kandaki kalsiyum’un kemik dokuya
geçmesini sağlar.
• Böbreklerde Kalsiyum geri emilimini
azaltır.
Kandaki Kalsiyum oranını düşürür.
PARATİROİT BEZİ
Parathormon
(PTH)
Parathormon
• Kandaki kalsiyum seviyesinin artmasına
sebep olur.Bunu şu etkileri oluşturarak
yapar.
– Bağırsaklarda kalsiyum emilimini
hızlandırır.
– Böbreklerde kalsiyum geri-emilimini
arttırır.
– Kemiklerdeki kalsiyum’un kana
geçmesini sağlar.
Parathormon
• Böbreklerde fosfat geri
emilimini de azaltır.
PANKREAS BEZİ
Langerhans Adacıkları
Alfa
Hücreleri
Beta
Hücreleri
GLUKAGON
İNSÜLİN
İnsülin
• Kandaki glikozun karaciğer ve kaslarda
glikojen’e çevrilmesini sağlar.
• Kandaki glikozun, hücrelere geçişini
kolaylaştırır.
• Glikoz’un yağ dokuda gliserol’e
çevrilmesine sebep olur ve trigliserit
sentezini arttırır.
• Protein sentezini hızlandırır.
İnsülin
• Kandaki glikoz derişimini düşürür.
Glukagon
• Karaciğerdeki glikojenin glikoz’a
dönüştürümesini ve kana
bırakılmasını sağlar.
• Karaciğerde amino asitlerin ve
gliserol’ün glikoz’a dönüştürülmesini
sağlar.
Glukagon
• Kandaki glikoz derişimini arttırır.
Pankreas
• Kandaki glikoz derişimini ölçer ve bu
duruma göre hormon salgılayarak
kandaki şeker derişiminin belirli bir
miktarda kalmasını sağlar.
(90 mg/100 ml)
Diabetes mellitus
Tip 1 Diyabet :
• İnsülin eksikliğine bağlı meydana gelir.
Tip 2 Diyabet:
• İnsülin duyarsızlığı sonucu oluşur.
BÖBREK ÜSTÜ BEZİ
(ADRENAL BEZ)
Kabuk
Öz
(Adrenal Korteks) (Adrenal Medulla)
Kabuk
(Adrenal Korteks)
Kortizol
Eşey
Hormonları
Aldosteron
Kortizol
• Kemik,lenf,kas ve deride protein
yıkımına sebep olur ve oluşan amino
asitlerin kana geçmesini sağlar.
• Karaciğer hücrelerinin amino asitleri
glikoz’a dönüştürmesine sağlar.
• Üretilen glikoz’un sadece beyin ve
kalp kasına gitmesine sebep olur.
Kortizol
• Bedenin diğer bölümlerinin sadece
yağ asiti ile çalışmasını sağlar.
• Bağışıklık sistemini baskılar.
• Üreme ve büyümeyi engeller.
• Alerji ve Yangı önleyicidir.
Hipotalamus
CRH
Ön Hipofiz
ACTH
Adrenal Korteks
Kortizol
Aldosteron
+
• Böbreklerde Na , Cl ve dolaylı
olarak su geri emilimini hızlandırır.
• Aldosteron ayrıca böbreklerde K+
atılımını da arttırır.
Addison Hastalığı
• Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı,
kusma, karın ağrısı, ishal
• Kilo kaybı
• Açlık hipoglisemisi
• Ağız mukozasında ve deride özellikle
ameliyat ve yara izlerinde, meme
başlarında ve genital bölgelerin renginde
koyulaşma
• Kan basıncında düşme
• Terlemede azalma
• Koltukaltı ve genital kıllanmada azalma
Eşey Hormonları
• Adrenal Korteks’de az miktarda
androjen ve çok az miktarda östrojen
salgılanır.
Öz
(Adrenal Medulla)
Epinefrin
(Adrenalin)
Norepinefrin
(Noradrenalin)
Adrenalin(Epinefrin)
• Stres ve heyecan sırasında salgılanır.
• Glikojen yıkımını artırarak, kandaki
glikoz miktarını arttırır.
• Yağ dokularıdaki trigliseritlerin
yıkımına ve kana karışmasına sebep
olur.
• Bronşları genişletir,kan basıncını ve
kalp atış hızını arttırır.
• Belirli damarları genişletir,belirli
damarları daraltır.
(Noradrenalin) Norepinefrin
•
•
•
•
Etkileri epinefrin’ e benzer.
Kandaki glikoz seviyesini arttırır.
Nabzı yükseltir.
Kılcal damarların daralmasına sebep
olur.
• Duyuları keskinleştirir.
Eşeysel Bezler
• Erkeklerde Testisler,
• Kadınlarda ise Yumurtalıklar
eşey hormonlarını salgılar.
Testisler
Leydig
Hücreleri
Androjenler
Androjenler
• En bilineni testosterondur.
• Fetüs’ün erkek olmasını sağlar.
• İkincil eşey özelliklerinin ortaya
çıkmasını sağlar.
• Kas kütlesini arttırır.
• Testis gelişimini sağlar.
Ovaryum
(Yumurtalık
Ovaryumlar
(Yumurtalıklar)
Östrojen
Progesteron
Östrojen
• İkincil dişilik özelliklerinin oluşmasını
sağlar.
• Ovaryum’un gelişmesini sağlar.
• Yumurta kanalı,uterus ve vajinanın
büyüyüp gelişmesini sağlar.
Progesteron
• Yumurta kanalını, ovulasyon için
uygun haline getirir.
• Uterus(rahim)’in embriyonun
gelişebileceği bir şekle gelmesini
sağlar.
Geri Bildirim Mekanizması
• Bir hormonun miktarı aşırı derecede
arttığı zaman, hormon kendisinin
üretilmesini sağlayan mekanizmayı
engeller.
• Bu duruma Geri Bildirim(Feed-Back)
mekanizması adı verilir.
Hipotalamus
TRH
Ön Hipofiz
TSH
Tiroit
Tiroksin
(2010-LYS)
(2010-LYS)
(2012-LYS)
(2013-LYS)
Sinir Sistemi Hastalıkları
• Felç
• Multiple Skleroz(MS)
• Epilepsi
• Parkinson
• Alzheimer