fırsatçı mikozlar

FIRSATÇI MİKOZLAR
Prof Dr Zeynep SÜMER
FIRSATÇI MİKOZLAR
Genel Özellikler
• ETKEN MANTARLAR Doğada saprofit /
normal flora üyesi
• KONAK İmmün sistemi baskılanmış / altta
yatan başka bir risk faktörü var
FIRSATÇI MİKOZLAR
•
•
•
•
•
Kandidiyazis (kandidoz)
Kriptokokkoz(is)
Aspergilloz(is)
Zigomikoz(is)
Diğer: Trikosporonoz(is), fusaryoz(is),
penisilloz(is)……
• ***Doğada bulunan mantarların HEPSİ
fırsatçı mikoza neden olabilir***
KANDİDİYAZİS
• Dünyanın heryerinde en sık görülen fırsatçı
mikoz
• Hücresel immünite kütanöz ve mukozal,
nötrofiller sistemik kandidiyazise karşı
korunmada önemli
• Endojen enf.
• Etken: Candida spp. En sık:
– 1. C. albicans
– 2. C. tropicalis
SIK İZOLE EDİLEN
CANDIDA TÜRLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
C. albicans
C. tropicalis
C. parapsilosis
C. kefyr
C. glabrata
C. krusei
C. guillermondii
C. lusitaniae
Candida
MORFOLOJİK ÖZELLİKLER
• Mikr. Tomurcuklanan maya hücreleri
Psödohif, gerçek hif
• Makr. Krem renginde maya kolonileri (SDA)
• Germ tüp (Çimlenme borusu)
(C. albicans, C. dubliniensis)
• Klamidospor (C. albicans, C. dubliniensis)
• Tanımlama
Germ tüp, fermentasyon ve
asimilasyon reaksiyonları
370C’de germ tube pozitif
370C’de germ tube negatif
3.
Mısır unlu tween 80 agara ekim:
-Termial klamidyaspor oluşumu, yalancı hifler
ve bu hiflerin boğum noktalarında blastokonidya
kümelerinin olması C. albicans
Candida
PATOJENİTE FAKTÖRLERİ
• Hücreye tutunma (adezyon)
(Germ tüp,
mayadan daha adeziv)
• Plastik yüzeylere (kateter, prostetik
kapak..) yapışma
• Proteaz
• Fosfolipaz
KANDİDİYAZİS
Risk faktörleri
• Fizyolojik: Gebelik, ileri yaş, çocukluk çağı
• Travmatik: Yanık, enfeksiyon
• Hematolojik: Hücresel immün yetmezlik,
AIDS, kronik granülamatöz hastalık,
aplastik anemi, lösemi, lenfoma...
• Endokrinolojik: DM, hipoparatiroidizm,
Addison hastalığı
• İyatrojenik: Oral kontraseptif, antibiyotik,
steroid, kemoterapi, kateter
KANDİDİYAZİS
Klinik tablolar-I
• 1. KÜTANÖZ VE SUBKÜTANÖZ
–
–
–
–
–
–
Oral
Vajinal
Onikomikoz, paronişi
Dermatit
Çocuk bezi dermatiti (“diaper rash”)
Balanit
KANDİDİYAZİS
Klinik tablolar-II
SİSTEMİK
•
•
•
•
•
•
•
Ösefajit
Sistit
Endokardit
Peritonit
Endoftalmit
Osteomyelit
Deri lezyonları
Pulmoner enf.
Pyelonefrit
Myokardit
Hepatosplenik
Artrit
Menenjit
KANDİDİYAZİS
Klinik tablolar-III
• 3. KRONİK MUKOKÜTANÖZ
–
–
–
–
–
Deri ve mukozalarda Candida enf.u
Verrüköz lezyonlar
Hücresel immünitede bozukluk
Otozomal genetik yatkınlık
Eşlik eden hipoparatiroidizm, demir eksikliği
KANDİDİYAZİS
Tanı
• Direk inceleme: Maya hücreleri,
psödohif, gerçek hif
• Kültür: SDA, bakteriyolojik besiyerleri
• Seroloji: Mannan antijeninin saptanması
(ELISA, RIA, IF, lateks, partikül
aglütinasyon)
2. Hızlı otomatize identifikasyon testleri: API, VİTEK…
-Göz yaşı şeklinde sporlar, tek ve grup halindeki
blastokonidyumlar C. tropicalis
Auxacolor stribi ile C. albicans’ın gösterilmesi
4. Karbonhidrat asimilasyon testleri
KANDİDİYAZİS
Tedavi
• KÜTANÖZ: Topikal antifungal;
Ketokonazol, mikonazol, nistatin
• SİSTEMİK: Amfoterisin B Flukonazol,
itrakonazol
• KRONİK MUKOKÜTANÖZ: Amfoterisin B
Flukonazol, itrakonazol Transfer faktör
KRİPTOKOKKOZİS
• Hücresel immün yetmezliği olanlarda gelişir
(AIDS, lenfoma, …)
• Ekzojen enf.
• Etken
Cryptococcus neoformans
• Patogenez
Mayanın inhalasyonu
Cryptococcus neoformans
ÖZELLİKLER
•
Doğal rezervuar Toprak, kuş dışkısı,
okaliptus ağacı
•
Mikr. Kapsüllü maya (çini mürekkebi)
•
Makr. Krem renkli, mukoid koloni (SDA)
•
Serotipler
A, B, C, D
• Patojenite faktörleri
a. Kapsül
b. Difenol oksidaz (+)
(Kuş yemli besiyeri / kafeik asit besiyeri)
c. 37°C’de üreyebilme
Cryptococcus neoformans
serotipler
• C. neoformans var. grubii  serotip A
• C. neoformans var. gattii  serotip B
veya C
• C. neoformans var. neoformans serotip D
KRİPTOKOKKOZİS
Klinik tablolar
• 1. PULMONER
Belirtisiz/grip benzeri/hilar lap/kavitasyon
• 2. YAYGIN
**Menenjit (akut/kronik) Kriptokokkoma
Deri lezyonları Diğer
KRİPTOKOKKOZİS
Tanı
• Örnekler
• Direk inceleme
• Kültür
BOS, balgam, deri
lezyonundan aspirat
Çini mürekkebi
SDA
• Seroloji*** Lateks aglütinasyon testi ile
BOS ve serumda kapsül antijeninin tayini
KRİPTOKOKKOZİS
Tedavi
• Amfoterisin B (+ flusitozin)
• AIDS’li olgularda tedavi sonrası flukonazol
ile ömür boyu proflaksi
ASPERGİLLOZİS
• Etken: Aspergillus spp. (en sık: A. fumigatus) Risk
faktörleri ve patogenez
• 1. İmmünsupresyon,DM..ekzojen enfeksiyon
(sporların inhalasyonu)
• 2. Atopik konak tarafından sporların inhalasyonu
Aşırı duyarlılık reaksiyonları (allerji)
• 3. Aspergillus toksinleri ile kontamine ürünlerin
tüketilmesi  Mikotoksikoz / karaciğer ve kolon
kanseri
Aspergillus
ÖZELLİKLER
• Doğal rezervuar: hava, toprak
• Patojenite faktörleri: hif, fosfolipaz
• Enfekte dokuda: damar invazyonu,
trombus, infarkt, kanama
• Makr: pudramsı küf kolonisi
(spor rengi her türde farklı)
• Mikr: dikotom dallanan septalı hifler,
vezikül, fiyalidler, mikrokonidya
ASPERGİLLOZİS
Klinik tablolar-I
• I. ALLERJİK ASPERGİLLOZİS
– 1. Astım (Tip I)
– 2. Allerjik bronkopulmoner aspergillozis (Tip I,
III)
• II. NONİNVAZİV LOKAL
KOLONİZASYON
– 1. Aspergilloma (Fungus topu) (akciğerler,
paranazal sinüsler)
– 2. Otomikoz (eksternal otit)
– 3. Onikomikoz
– 4. Göz enf.u (konjunktival, korneal, intraoküler)
ASPERGİLLOZİS
Klinik tablolar-II
•
III. İNVAZİV ASPERGİLLOZİS
–
–
•
Pulmoner
Yaygın: GIS, beyin, karaciğer,
böbrek, kalp, deri, göz
V. MİKOTOKSİKOZİS
ASPERGİLLOZİS
Tanı
• Örnekler Balgam, BAL, doku...
• Direk inceleme Balgamda septalı hif ve
konidya. Dokuda damar içinde hifler
• Kültür Siklohekzimidsiz SDA
(en az 2 kültürde üremeli !)
• Seroloji Allerji (serumda spesifik IgE-RAST)
• İnvaziv enf. (serumda galaktomannan
antijeni--ELISA)
ASPERGİLLOZİS
Tedavi
• ALLERJİK Steroid
• ASPERGİLLOMA Semptomatik ise cerrahi,
amfoterisin B
• LOKAL, YÜZEYEL ENF. Nistatin
• İNVAZİV ENF.
Cerrahi debridman
Amfoterisin B, itrakonazol
***Mortalite yüksek
ZİGOMİKOZİS
• Etkenler: Rhizopus, Rhizomucor, Mucor...
• Doğal rezervuar: Hava, su, toprak
• Risk faktörleri: Diabetik ketoasidoz,
immünsupresyon
• Patogenez: Sporanjiyosporların inhalasyonu
• Enfekte dokuda: Damar invazyonu,
trombus, infarkt, kanama
ZİGOMİKOZİS
Klinik bulgular
• I. RİNOSEREBRAL
– Burun, sinüs, göz, beyin ve meninks tutulumu
– Orbital sellülit
• II. TORASİK
– Akciğer lezyonları, parenkimde nekroz
• III. LOKAL
– Travma sonrası böbrek enfeksiyonu
– Yanık veya operasyon sonrası deri enf.u
ZİGOMİKOZİS
Tanı
• Örnekler Balgam, BAL, sinüs biyopsisi..
• Direk inceleme Septasız, kurdeleye
benzeyen ve dik açılar yaparak dallanan
hifler, sporanjiyum
• Kültür SDA (pamuk helva görünümü)
Direkt bakı;
ZİGOMİKOZİS
Tedavi
• Cerrahi debridman
• Amfoterisin B
***Mortalite yüksek