İnsanda Solunum Sistemi
advertisement
İnsanda Solunum Sistemi Burun Boşluğu Burun delikleri Ağız Boşluğu Epiglottis Soluk Borusu(Trake) Gırtlak Sağ Ana Bronş Sağ Akciğer Sol Ana Bronş Sol Akciğer Diyafram Solunum Sistemi • Solunum organları şunlardır. –Burun –Yutak(Farinks) –Gırtlak(Larinks) –Soluk Borusu(Trake) –Bronşlar –Akciğerler Akciğerler • Akciğerler, böbrekler ile birlikte iç denge(homeostazi)’nin korunmasını sağlayan organlardır. • Akciğerler, iç ortamın • Oksijen • Karbondioksit • Ve pH dengesini sağlarlar. BURUN Burun • Burun deliklerinden gelen hava,burun boşluklarında; • nemlendirilir, • Isıtılır, • Sahip olunan silli hücreler ve mukus ile temizlenir. • Burun ayrıca koku alma sinirleri ile koku duyusunu oluşturur. Burun Delikleri Yutak Epiglottis Trake Özofagus Yutak(Farinks) • Soluk alıp verirken,epiglottis her zaman açıktır. • Hava yutaktan geçerek gırtlağa(larinks) geçer. Epiglottis Gırtlak (Larinks) Trake Tiroid Bezi Gırtlak(Larinks) • Soluk borusu ile yutak arasındaki kısımdır. • Kıkırdak yapıdadır. • Ses telleri burada bulunur. Soluk Borusu (trake) Akciğer Bronşlar larinks Soluk Borusu(trake) Ana Bronş Bronşlar Faröz zar Kıkırdak Mukoza Tabakası Soluk Borusu(Trake) • Gırtlaktaki havayı bronşlara yollayan, esnek olmayan bir borudur. • Üzerinde c şeklinde kıkırdak halkalar bulunur. • İç yüzeyinde silli hücreler ve mukus salgısı trakeden geçen havayı temizler. larinks Soluk Borusu(trake) Ana Bronş Bronşlar Ana Bronşlar ve diğer bronşlar • Soluk borusu gibi c şeklinde kıkırdak halkalar barındırır, • Esnek değildirler. Bronşcuk Alveoller Mukoz Tabaka Düz Kaslar ASTIM KRİZİ Kasılan Düz kaslar Büzüşmüş Mukoz tabaka Aşırı mukus Salgısı Bronşcuklar • Bronşların alt dallarıdır. • Bronşlar gibi kıkırdak halkalar taşımazlar. • Onun yerine düz kaslara sahiptirler ve bronşlar ve trakenin aksine daralabilirler. Bronşcuk Alveoller Mukoz Tabaka Düz Kaslar Alveoller Alveoller • Bronşcuklar, alveol adlı yapılar ile sonlanır. • İçi hava dolu keseciklerdir. • Bu kesecikler tek katlı epitel doku ile örtülüdür ve bu örtünün çevresinde bol miktarda kılcal damar bulunur. Alveoller • Alveoller ile akciğerin iç boşluk yüzey alanı 100 m2’ye yaklaşır. Akciğer, bronş,bronşcuk ve alveoller ile dolu bir organdır. Bu yapıların çevresi Akciğer zarı(plevra) ile örtülüdür. Sağ Ana Bronş Sağ loblar Trake Bronşcuk Sol Ana Bronş Bronş Sol lob Plevra Plevra boşluğu Diyafram Plevra • İki kat zar ve onun arasında bulunan boşluktan oluşmuş bir tabakadır. • Akciğeri sarar. • İçindeki boşlukta hava ve su vardır. Akciğer • Sağ akciğer 3 lobdan, • sol akciğer ise 2 lobdan oluşmuştur. Diyafram Diyafram • Göğüs Boşluğu ile Karın boşluğunu birbirinden ayıran kaslı bir tabakadır. • Soluk alış-verişinde kullanılır. AKCİĞER • Akciğer, milyonlarca küçük boşluğa sahip bir sünger gibidir. SOLUK ALMA VE SOLUK VERME NASIL GERÇEKLEŞİR ? SOLUK ALIŞ VERİŞİ • Akciğer, yapısında kaslar bulundursa da aslında kendisini şişirebilecek veya daraltabilecek potansiyele sahip değildir. • Akciğeri kendisini şişirmez, bedendeki başka yapılar akciğer şişirir ve söndürür. • Soluk Alıp vermeyi sağlayan yapılar, • Diyafram • Ve Kaburgalar arası kaslardır. Havanın Çekilmesi Kaslar kasılı Ve göğüs kafesi Genişler. Havanın İtilmesi Kaslar gevşer Ve göğüs kafesi daralır Akciğer Diyafram SOLUK ALMA SOLUK VERME Soluk Alırken • Diyafram kasılır ve aşağıya doğru iner. • Kaburgalar arası kaslar kasılır ve yukarıya doğru yükselir. • Göğüs kafesine plevradan bağlı olan akciğerler genişlemek zorunda kalır. • Hacim genişlemesinden ötürü iç hava basıncı azalır. • Dış ortamın yüksek basınçlı havası, akciğer içine dolar. • Dış Basınç ile akciğer iç hava basıncı eşitlenince hava akımı da durur. Negatif Basınç Solunumu • İç basıncı düşürerek hava almaya negatif basınç solunumu denir. Soluk Verirken • Diyafram, gevşer ve yukarıya geri döner. • Kaburgalar arası kaslar gevşer ve aşağıya doğru geri döner. • Akciğer iç hava basıncı yükselir ve bu basınçlı hava beden dışına doğru kaçar. Soluk vermek daha kolaydır çünkü • Kaslar gevşeme durumunda geçer. • Geri yaylanma basıncı akciğeri sönük durumda tutmaya zorlar. Vital Hava • Akciğere alınan havadır. • Akciğererin bulundurabileceği en yüksek hava miktarı “vital kapasite” olarak adlandırılır. • Bu kapasite ortalama olarak 4 litredir. Verebileceğimiz kadar hava üflesek de, bir miktar hava mutlaka akciğerde kalır. Soluk Alırken Akciğerler şişer…. • Ama akciğerlerdeki hangi yapı şişer ? • Akciğerlerde, bronşcuklar ve özellikle alveoller esnek bir yapıya sahip oldukları için soluk alma sırasında hacimce çok fazla büyüyebilirler. Soluk Alış Verişinin Düzenlenmesi • Soluk alış ve soluk veriş istemli bir şekilde denetlenebilmektedir. • Fakat soluk alış ve verişin asıl denetleyen ve düzenleyen yapı istemsizdir. Pons Medulla oblangata Beyincik Soluk Alıp Vermenin Düzenlenmesi • Soluk alıp verme ile ilgili uyarıları, medulla oblangata(omurilik soğanı) sağlar. • Pons adlı diğer sinir sistemi organı ise M.O.’nın uyarılarını yumuşatarak akciğerlere yollar. Pons Medulla oblangata Pons Medulla oblangata Kaburgalar arası kaslar Diyafram Solunum nasıl düzenlenir ? Kandaki CO2 miktarı artarsa bir süre sonra; • Kanın pH’ı düşer. • Kanın pH’ını sürekli olarak ölçen Omurilik soğanı,düşen pH’a karşı tepki gösterir. • Uyarılan o.s. Pons’u uyarır. • Pons, kab.ar. kas. ve diyaframı uyarır. • Soluk alış-verişi hızlanır. • Bir süre sonra kandaki CO2 oranı düşmüş olur. • Omurilik Soğanı, düşük pH’ta önce kalbin hızlı atması sağlayacak uyarılar yollar. • Daha sonra soluk alış-verişini hızlandırır. Akciğerlerde Gaz Alışverişi • Alveol kılcallarında, Alveol içi kısmi oksijen basıncı, gelen kılcalların kısmi oksijen basıncından yüksek olduğu için oksijen alveollerden kılcallara geçer. • Tam tersine, karbondioksit kısmi basıncı alveollerde düşük olduğu için,CO2 kılcallardan alveollere geçer. • Kalpten gelen atardamarların kılcal uçlarında kısmi oksijen basıncı, dokulardaki kısmı oksijen basıncından büyük olduğu için oksijen kılcallardan dokulara geçer. • Aynı şekilde, dokulardaki CO2 kısmi basıncı daha yüksek olduğu için CO2 kılcallara geçer. SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI Kanda oksijen nasıl taşınır ? • Eğer oksijen kanda çözünmüş olarak taşınsaydı, normal bir insan yaklaşık olarak 290 litre kana ihtiyaç duyardı. • Kan plazması oksijen taşımak için verimli bir yol değildir. Taşıyıcı pigmentler • Birçok canlı oksijeni taşıma sıvısında taşımak için özel solunum pigmentlerine sahiptir. Hemosiyanin Hemoeritrin Omurgalılarda bulunan taşıyıcı pigment hemoglobin’dir. HEMOGLOBİN Hem grubu Hemoglobin • 4 adet globin proteini ve her bir globin’e bağlı hem grubundan oluşmuştur. • Hem grubunun merkezinde demir atomu bulunur. OKSİJENİN TAŞINMASI Oksijenin Taşınması • Hemoglobin, Oksijenin yüksek miktarda bulunduğu ortamda; –Oksijen ile birleşme Oksijenin az miktarda bulunduğu ortamda, –Oksijenden ayrılma Özelliğine sahiptir. Alveol kılcallarında, Oksihemoglobin oluşur. Hb + O2 HbO2 Dokularda, Oksihemoglobin tekrar hemoglobin’e Dönüşür. HbO2 Hb + O2 Kandaki oksijenin % 98’i hemoglobin protein’i ile kalan kısmı ise plazmadaki çözünmüş olarak taşınır. KARBONDİOKSİTİN TAŞINMASI Karbondioksitin Taşınması • Karbondioksit, kanda 3 şekilde taşınır. 1.TAŞIMA YOLU • KARBONDİOKSİTİN %7’si kan plazmasında çözünmüş olarak taşınır. 2.TAŞIMA YOLU • Karbondioksitin yaklaşık olarak %23’ü karboksihemoglobin olarak taşınır. Hb + CO2 HbCO2 (karboksihemoglobin) HbCO2 Hb + CO2 3.TAŞIMA YOLU • Karbondioksitin %70’ine yakını bikarbonat iyonları halinde taşınır. Dokular CO2 Karbonik Anhidraz CO2 + H2O H2CO3 Hb + + H H2CO3 + H + HCO3- + HbH HCO3- Akciğer kılcalları + HbH Hb + HCO3- H2CO3 karbonik anhidraz CO2 + H2O + H Oksijen difüzyon ile alveollerden kılcallara geçer, Karbondioksit de difüzyon ile alveol kılcallarından alveol boşluğuna aktarılır. (2010-LYS) (2011-LYS) (2011-LYS) (2011-YGS)
