öğrenci kişilik hizmetleri - Hasan Kalyoncu Üniversitesi
advertisement
ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ Yrd.Doç.Dr. İsmail Hakkı TOMAR Hasan Kalyoncu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Kazanımlar • Öğrenci kişilik hizmetlerinin eğitim sistemindeki önemini açıklama • Rehberliğin ne olduğunu kavrayabilme • Rehberlik ve psikolojik danışmayı ayırt etme • Rehberliğin ilkelerini açıklama • Rehberliğin temellerini kavrama • Rehberliğin tarihsel gelişimini kavrama Geleneksel eğitim Çağdaş eğitim • Bireyin hayatının belli dönemiyle kısıtlıdır. • Bireyin sadece zihinsel gelişimi (bilişsel alan) üzerine odaklanan anlayıştır. • Konu merkezli anlayış hâkimdir. • Temeli öğretmektir. • Ne öğretelim? sorusu hâkim olan anlayıştır. • Bireysel farklılıklar göz önüne alınmaz. Öğrencilerin hepsine eşit özellikte bakılmaktadır. • Öğretimin merkezinde öğretmen vardır. Öğretmen tek otoriter olan anlayıştır • Yaşam boyu devam eden anlayıştır. • Bireyin bilişsel, duyuşsal, devinişsel vb. bütün yönleri üzerine odaklanan anlayıştır. Birey merkezli anlayış hâkimdi • Öğrenme temelli anlayıştır. • Nasıl öğretelim? sorusu hâkim olan anlayıştır. • Öğrencilerin bireysel farklılıklarına saygı esastır. Her öğrenciye farklı gözle bakılmaktadır. • Öğretimin merkezinde öğrenci vardır. Yani öğrenci merkezlidir. Demokratik bir ortam mevcuttur. Geleneksel eğitim Çağdaş eğitim • Ezbercilik ön plandadır. • Ezbercilik değil, anlama, kavrama, yapılandırma esastır. Öğrenci bilgiyi araştırır, keşfeder, yorumlar ve üretir. • İlerlemeci eğitim felsefesi etkilidir • Bilişselci ekolün ilkeleri göz önüne alınmaktadır. • Çağdaş eğitimde öğrenci aktiftir. • Öğretim ve yönetim faaliyetlerine ek olarak üçüncü bir hizmet olan; “öğrenci kişilik hizmetleri” yer alır. • Esasicilik ve Daimicilik felsefi akımları etkilidir. • Davranışsal ekolün ilkeleri göz önüne alınmaktadır. • Geleneksel eğitimde öğrenci pasiftir. • Geleneksel eğitim anlayışının merkezinde öğretim ve yönetim hizmetleri vardır. Çağdaş Eğitimin Üç Boyutu Çağdaş Eğitim Öğretim Öğrenciye bilgi-beceri kazandırarak zihinsel güçleri geliştirme etkinliklerinin tümü Öğrenci Kişilik Hizmetleri Öğrencilerin öğretim faaliyetlerinden en etkili biçimde yararlanabilmeleri ve kendilerini her yönüyle bütün olarak geliştirmeleri için uygun ortam sağlamaya yönelik hizmetlerin tümü Yönetim Öğretim ve Ö. K. H.’nin iyi bir şekilde yürütülmesi için gerekli personel, araç, gereç, vb. sağlama ve programları yürütmekle yükümlü örgüt AMAÇ Bireyin bütün kapasitelerini kendisi ve toplumu için en uygun düzeyde yetiştirmek ve geliştirmek (meydana getirilmek istenen davranış değişikliklerini oluşturmak) Psikolojik Danışma ve Rehberlik İlişkisi Rehberlik Psikolojik Danışma Rehberliğin Tanımı Rehberlik kavramını tanımlamanın bazı zorlukları: ▫ Rehberlik uygulamalarının dayandığı kuramlar farklıdır ▫ Rehberliğin öğretim ve yönetim hizmetleri ile tam bir bütünleşme olmamıştır ▫ Rehberlik ve psikolojik danışma alanında çalışan personel arasında eğitim ve uygulamalar arasında farklılıklar vardır. ▫ Rehberlik sosyal bilimler araştırmalarından sürekli etkilenmektedir. ▫ Psikoloji ve psikiyatri gibi, psikolojik danışma ve rehberliğe yakın alanlar hızla gelişmektedir. REHBERLİK • Bireyin kendini anlaması, problemlerini çözmesi gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini kendine uygun düzeyde geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce bireye yapılan psikolojik yardımlardır. Rehberlik tanımlarında ortak olarak; • • • • Rehberlik bir süreçtir. Rehberlik yardım işidir. Rehberlik yardımı bireye dönüktür. Rehberlik hizmetleri bireyin kendini gerçekleştirmesine yöneliktir. Rehberlik Ne Değildir? • • • • • • • • Tek yönlü yardım Acıma ve bireyin sorumluluğunu alma. Sadece duygusal yan. Yöntem ve teknikler amaç. Ders değildir. Disipline etmez Sihirli güce sahiplik Sadece sorunlu öğrencilerle ilgilenmez. Rehberlik Anlayışındaki Değişme Gelişmeler • • • • Kriz yönelimli rehberlik yaklaşımı İyileştirici-Çare bulucu rehberlik yaklaşımı Önleyici rehberlik yaklaşımı Gelişimsel rehberlik yaklaşımı Kriz yönelimli (problem odaklı) rehberlik yaklaşımı • Okulda beklenmedik bir anda, aniden ortaya çıkan ve acil müdahale gerektiren durumlarda sunulan hizmetlerdir. • Danışman, problem oluşmadan önce bir müdahalede bulunmaz. • Kriz durumları için öğrenciye psikolojik anlamda destek hizmetleri sunulur. • Bireyin bazı travmatik durumlarla baş edebilmesinde acil müdahale şeklinde sunulur. • Örneğin; anne veya babanın kaybı, boşanması, cinsel istismar, intihar girişimi, doğal afetler (deprem, sel), öğretmenin öğrencilerin gözü önünde sınıfta öldürülmesi, sınıfta öğrencilerin gözü önünde bir öğrencinin vefat etmesi veya silahlı saldırıya uğraması. İyileştirici (çare bulucu) rehberlik yaklaşımı • İyileştirici rehberlik, öğrencilerin gelişim sürecinde kazandığı istenmedik özelliklerin ve davranışların ortadan kaldırılarak bunların yerine istendik özelliklerin ve davranışların kazandırılmasını hedefleyen rehberlik hizmetleridir. • Öğrencilerin yaşadıkları problemlerle baş etmelerine yardımcı olmak amacıyla sunulur. • Yani öğrencilerin sürmekte olan problem durumuna müdahale edilerek düzeltilmeye çalışılır. • Mesela; olumsuz benlik algısını olumlu yönde değiştirme, sınav başarısızlığını çözme, iletişim problemlerini yok etme, özgüven eksikliğini kırma, tırnak yeme alışkanlığı azaltma gibi durumlarda öğrenciye sunulacak rehberlik hizmeti, çare bulucu rehberliktir. Önleyici rehberlik yaklaşımı • Rehberlik hizmetlerinin amacı sadece olumlu değişmeleri meydana çıkarmak değil aynı zamanda olumsuzlukların da ortaya çıkmasını önlemektir. • Olumsuzlukların ortaya çıkmadan önce önlenmesi, ortaya çıktıktan sonra giderilmesinden hem daha ekonomik hem de daha kolaydır. Bu doğrultuda, önleyici rehberlik, gelecekte istenmeyen olay ya da durumları önlemek veya gelecekte istenilen bir sonuca ulaşmak için yapılır. • Özellikle sağlık alanında sunulan rehberlik hizmetleri (koruyucu hekimlik) önleyici işlevini taşır. • Mesela; anne-baba eğitimi verme, iletişim becerileri eğitimi verme , sigara ve alkol bağımlılığının önlenmesi için yapılan etkinlikler, kişiler arası çatışmaları önlemek için iletişim becerileri kazandırmaya yönelik yürütülen etkinlikler, okulda sene başında öğrenciye disiplin kurallarından bahsetmek. Geliştirici rehberlik yaklaşımı • Bireyin tüm yönleriyle en iyi şekilde gelişmesine yönelik ortamlar sağlamayı hedef alan rehberlik hizmetidir. • Gelişimsel rehberlik anlayışına dayanır. Bu anlayışa göre, birey sürekli gelişim halindedir. • Birey, bir gelişim dönemini başarıyla geçirirse daha sonraki gelişim döneminin gelişim ödevlerini daha iyi başaracaktır. • Öğrencilerin gelişim görevlerini başarmaya yardımcı olmaya yönelik yürütülen rehberlik hizmetleridir Rehberliğin Amacı Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi KG Üst düzey Estetik Psikolojik danışma Bilme Saygı Ait olma, sevme sevilme Alt düzey Güvenlik Fizyolojik Rehberlik Kendini gerçekleştiren bireylerin özellikleri • Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul ederler. • Gerçeği olduğu gibi algılayıp, içinde bulunduğu ortama kolayca uyum sağlarlar. • Daha derin kişiler arası ilişkiler kurabilir. • Olayları objektif algılayabilirler. • Yaşamdan zevk ve doyum alırlar. • Özerktir. Yani çevrelerinden bağımsızdırlar. • Yaratıcıdırlar. • Yeni yaşantılara açıktırlar. Kendini gerçekleştiren bireylerin özellikleri • • • • • • • • Kendiliğinden doğal davranışlar sergilerler. Kendileri dışındaki sorunlarla da ilgilenirler. Demokratik bir kişilik yapısına sahiptirler. Düşmanca olmayan mizah anlayışına sahiptir. İnsanlarla birlikte olmaktan hoşlanırlar. Yalnız kalabilme gücüne sahip olabilirler. Kültürün ve toplumun etkisine karşı direnebilir. Sorumluluklar alabilirler. Rehberlik ve Öğretim • Öğretim ▫ ▫ ▫ ▫ Gruba ölçme değerlendirme Disiplin sorunu Bireyin nesnel dünyasına ▫ Toplumun değer hükümleri “ayıp” “günah” gibi yargılamalar ▫ Öğretmen sınıfta öğretimi tek başına yürütebilir • Rehberlik ▫ Bireye ▫ kendini anlama ve değerlendirme ▫ öz disiplin ▫ bireyin iç dünyasını ▫ yargılama yerine algılama ▫ ise işbirliği gerektiren bir hizmettir Öğrencilerin Sıklıkla Rehberliğe Gereksinim Duyduğu Alanlar • • • • • • • Verimli ders çalışma İletişim kurma Duyguları ve heyecanları kontrol etme Meslek seçimi Değer kazanmak Gerçekçi benlik imajı Boş zaman etkinlikleri Rehberliğin Temelleri • Psikolojik temel ▫ ▫ ▫ • Toplumsal temeller ▫ ▫ ▫ ▫ • Bireysel ayrılıklar Duyguların yaşamdaki önemi Kişilik ve benlik gelişimine verilen önemin artması Kültür boşluğu Yabancılaşma Kuşak çatışması İş yaşamında değişiklik Felsefi temel Rehberliğin İlkeleri • Birey seçme özgürlüğüne sahiptir. • İnsan saygıya değer bir varlıktır. • Rehberlik hizmetlerinden yararlanmada zorlama yoktur. • Rehberlik anlayışı, öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemini öngörür. • Rehberlik hizmetleri ilgililerin işbirliği ile yürütülür. Rehberliğin İlkeleri • Öğrencilere rehberlik hizmetleri verirken onları her yönü ile tanımak gerekir. • Rehberlik hizmetlerinde gizlilik esastır. • Rehberlik tüm öğrencilere yönelik bir hizmettir. • Rehberlik hizmetleri her okulun amaç ve ihtiyaçlarına göre değişir. • Rehberlik hizmetleri planlı, programlı, örgütlenmiş bir biçimde ve profesyonel bir biçimde sunulmalıdır. Rehberlik Anlayışında Bazı Gelişmeler • Öncelikli olarak meslek seçimine yardım eylemleri olarak başladı • Kişisel rehberlik sadece uyumsuz ve davranış bozukluğu olan öğrencilere yönelikti • Rehberlik anlayışının yaygınlaşması işbirliğini zorunlu kılmıştır. • Rehberlik hizmetleri başlangıçta orta öğretim başlamış daha sonra ilköğretim ve yüksek öğretimi kapsamıştır. Amerika’da Rehberliğin Gelişimi • Rehberlik uygulamalarının öncüsü • 1890 California eyaletinde rehberlik uygulamalarına dönük yenilikler. • 1900 yılında Boston okullarında mesleki rehberlik ağırlıklı uygulamalar • Frank Parson Boston’da mesleki rehberlik hareketini başlattı • 1908 yılında “Boston Mesleki Bürosu”nu kurdu. • 1913 yılında rehberlik eğitim sistemine alınmış ve sistemli bir şekilde gelişmeye başlamıştır. • 1910 yılında örgütlenme başlamış. APGA derneği kurulmuştur. Bu dernek; ▫ rehberlik alanının mesleki standartlarını, ▫ etik kurallarını , ▫ alanda çalışacak personelin eğitim ve yetiştirme esaslarını, ▫ görev sorumlulukları konusunda çalışmalar yapmaktadır. Avrupa Ülkelerinde • 1910 yılında Fransa’da Lahy, • 1912 yılında İtalya’da Gemelli meslek büroları kurulmuş. • 1912 de Belçika • 1915’te İngiltere’de meslek büroları hem yerleştirme hemde okullarla işbirliği içindeydi. • Avrupa’da öğrencilere sunulan mesleki bilgi verme hizmetleri genellikle okulun dışında (İş ve İşçi Bulma Kurumları) • Okullarda mesleki bilgi verme hizmetleri hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimle yetişmiş öğretmenler sunmakta • Temel eğitimin sonunda öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda yöneltme yapılıyordu. Türkiye’de Rehberlik Çalışmaları • 1950’lerde başlamış • 1954 yılında İstanbul Kandilli Lisesinde pilot çalışma olarak öğretmen ve yöneticilere seminer düzenlenmiş. • 1953-1954 ders yılında Gazi Eğitim Enstitüsü’nde Pedagoji ve özel Eğitim Bölümlerinde rehberlik bağımsız ders olarak okutulmuş. • 1953’te Talim ve terbiye Dairesine bağlı olarak Test ve Araştırma Bürosu kurulmuş. • 1956 ders programları rehberlik anlayışına göre hazırlanmış ve uygulanmış • 1955’te Ankara Demirlibahçe İlkokulunda “Psikoloji Servis Merkezi” kurulmuş. • 1959’da İstanbul ve İzmir’de Rehberlik Araştırma Merkezleri kurulmuş. • 1960’lı yıllarda planlı kalkınma dönemleri başlamış.II.Beş Yıllık Kalkınma Planında eğitim sisteminde rehberlik Hizmetlerinin öneminden bahsedilmiş. • VII. Milli Eğitim Şurasında ilk kez rehberlik konusu ele alınmış ve çok amaçlı liseler fikri benimsenmiş. • VIII. Milli Eğitim Şurasında: ▫ Ortaöğretim programlarının çeşitlendirilmesi ve rehberlik konusu ana tema olmuş ▫ 9. sınıflar yöneltme sınıfı olara tanımlanmış • 1971 yılında MEB 24 okulda rehberlik uygulamasını resmen başlatmış ve bu sayı her yıl artmıştır. • 1974 yılında IX.Milli Eğitim Şurasında: ▫ Rehberlik çalışmaları ili ilgili ayrıntılı rapor tartışılmış ▫ Okullarda rehberlik çalışmaları için 2 saatlik zaman ayrılmasına karar verilmiş ▫ Psikolojik danışmanı bulunmayan okullarda rehberlik çalışmalarının sınıf öğretmenlerince yürütülmesi önerilmiştir. • 1983 yılında MEB merkez teşkilatında “özel Eğitim rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü” kurulmuştur. • İl ve ilçe düzeylerinde ilkokuldan üniversiteye rehberlik hizmetlerini RAM yürütmektedir. • 1989 yılında “Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği(PDR-DER)” kurulmuştur. Ders bitmiştir. • SORULARINIZ????
