SOLUNUM FONKSİYON TESTİ

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ
Dr. Salih Bilgin
Sağlık Slaytları İndir
http://hastaneciyiz.blogspot.com
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi , sonrası ve kabuledilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
SFT Aile Hekimleri İçin Gerekli mi??
Amacım Ne ??
SPİROMETRİ
Tansiyon arteriel ölçümü kardiyovasküler
değerlendirme için ne kadar önemliyse,
spirometri solunumsal değerlendirme için o
kadar önemlidir.
-FEV1 ve FVC yi %82 tekrar
edilebilirlikle
gerçekleştirebilir
-Obstrüktif paterni
tanıyabilir
-Hasta takibinde spirometrik
sonuçları kullanabilirler
1 Schermer et al Thorax 2003
2 Chavannes et al Resp Med 2004
3 Yawn et al Chest 2007
SPİROMETRİ
 Bir bireyin inhale ya da ekshale ettiği hava
volümünün zamanın bir fonksiyonu olarak
değerlendirildiği fizyolojik bir testtir.
(ATS /ERS standardizasyon raporu 2005)
 Spirometrik testlerde ölçülen primer sinyal
volüm (hacim) veya akım olabilir.
 VOLÜM: Bir hava boşluğundaki hava hacmi.
 KAPASİTE: İki veya daha fazla volüm.
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI
1- Tanı amaçlı endikasyonlar: (Semptom, bulgu ve
anormal laboratuvar testlerinin
değerlendirilmesi)
•
•
•
Semptomlar: Nefes darlığı, hırıltılı solunum,
öksürük, balgam çıkarma, ortopne, göğüs ağrısı
Bulgular: Solunum seslerinin azalması, aşırı
havalanma, ekspirasyonun
uzaması, siyanoz, göğüs deformasyonu,
ronküsler, wheezing, raller
Anormal laboratuvar bulguları: Hipoksemi,
hiperkapni, polisitemi, göğüs grafisinde
patolojik bulgular
SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI
2. Hastalıkların solunum fonksiyonlarına etkisinin
ölçülmesi
3. Obstrüktif ve restriktif tipte solunum fonksiyon
bozukluğunun ayrımı
4. Akciğer hastalığı olma riski olan kişilerin
taranması:
• Sigara içenler
• Riskli işlerde çalışanlar
• Ameliyat öncesi değerlendirme
• Prognozun değerlendirilmesi
• Fiziksel aktivite programı öncesi
SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI
5 İzleme:
• Tedavinin değerlendirilmesi (bronkodilatör, steroid,
konjestif yetmezlik tedavisi)
• Solunum fonksiyonlarını etkileyen hastalıkların izlemi
• Akciğer hastalıkları, (astım, KOAH, interstisyel akciğer
hastalıkları)
• Kalp hastalıkları
• Nöromüsküler hastalıklar
• Riskli işlerde çalışanların izlenmesi
• Akciğere toksik ilaçların yan etkilerinin izlenmesi
SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI
6.Maluliyet değerlendirmesi
• Medikal
• Adli (kişisel hasar saptanması)
• Endüstriyel
7. Halk Sağlığı
• İşçi sağlığı amacıyla ör. tekstil fabrikasında SFT
taraması
8.Epidemiyolojik çalışmalar
• Farklı çevre popülasyonlarının fonksiyonlarının
kıyaslanması
• Mesleksel/Çevresel ortamdaki sübjektif yakınmaların
değerlendirilmesi
• Referans eşitliklerin oluşturulması
RÖLATIF KONTRENDIKASYONLARI
•
•
•
•
•
•
•
(Solunum testlerinin kesin kontrendikasyonları
bulunmamakla birlikte aşağıda belirtilen durumlarda
yapılmaması önerilmektedir.)
Hemoptizi
Pnömotoraks
Akut bulantı ve kusma
Unstabil kardiyovasküler durum
Yeni geçirilmiş myokard enfarktüsü veya pulmoner
emboli
Torasik, abdominal veya serebral anevrizma
Yeni geçirilmiş toraks veya batın veya göz cerrahisi.
KOMPLİKASYONLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
Pnömotoraks
İntrakranial basınç artışı
Baş dönmesi, bayılma
Göğüs ağrısı
Paroksismal öksürük
Enfeksiyon bulaşı (Özellikle nazokomiyal).
Bronkospazm
Desatürasyon
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ
•
•
•
•
•
Spirometrik İnceleme
Difüzyon
Arter Kan Gazı Ölçümü
Kardiyopulmoner Egzersiz Testleri
Bronş Provakasyon Testleri
Spirometrik İnceleme
•
•
•
•
•
Solunum fonksiyonunun ventilasyon, perfüzyon,
difüzyon ve solunumun kontrolü olmak üzere başlıca
4 komponenti vardır. Dolayısıyla solunum fonksiyon
testlerini 4 ana başlık altında incelemek
mümkündür:
Ventilasyon testleri (statik ve dinamik akciğer
volümleri, direnç, kompliyans ölçümü)
Gaz değişimi ile ilgili testler (kapanma volümü,
nitrojen wash-out testi)
Difüzyon testleri (DLCO)
Solunumun kontrolü ile ilgili testler (CO2'e solunum
yanıtı, solunum paterni analizi)
Basit Spirometrik ölçümler:
• 1-Statik Akciğer Hacimleri:
– Vital Kapasite (VC)
• Soluk Hacmi
– İnspirsyon rezerv hacmi
– Ekspirasyon rezerv hacmi
– İnspirasyon Kapasitesi
– Zorlu vital Kapasite
• 2- Dinamik Akciğer Hacimleri:
– FEV1
– FVC
– FEV1/FVC (Tiffeneau İndeksi)
– FEF 25-50-75
– Maksimal İstemli Ventilasyon (MIV)
– Akım-Hacim Grafikleri
Gelişmiş Akciğer Fonksiyon Testleri:
• 1-Statik Akciğer Hacimleri
• Fonksiyonel Rezidüel Kapasite (FRK)
– Rezidüel Hacim (RH)
• 2-Dinamik Akciğer Ölçümleri
– Havayolu direnci
– Statik Akciğer Kompliyansı
– Maksimal İns. Vd Exp. Basınç değerleri
– Difüzyon Kapasitesi
– Ventilasyon Dağılımı
– Periferik küçük Hava yolları değerleri-Reversibilite
– Solunum Kontrolü
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi ,sonrası ve kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
AC VOLÜMLERİ
• 4 Volum
• 4 Kapasite
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
– 2 veya daha
fazla volüm
RV
Tidal Volume (TV)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
Tidal volüm (TV):
Her respiratuar
siklusta akciğere
girip çıkan
gaz miktarıdır.
Normali 400-800
ml'dir.
Inspiratuar Reserve Volume
(IRV)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• İnspiratuar
rezerv volüm
(IRV): Normal
bir inspirasyon
dan sonra
alınabilen
maksimal hava
volümüdür. Vital
kapasitenin
%45-50'sini
oluşturur.
Ekspiratuar Reserve Volume
(ERV)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• Ekspiratuar
rezerv volüm
(ERV): İstirahat
düzeyinden
itibaren dışarı
atılabilen
maksimal hava
volümüdür. Vital
kapasitenin
%25'ini oluşturur.
Residüel Volüm (RV)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• Residüel volüm
(RV): Maksimal
ekspirasyondan
sonra
akciğerde
kalan hava
volümüdür.
Total akciğer
kapasitesinin
%25-30'unu
oluşturur.
Vital Kapasite (VC)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• Maksimal
inspirasyondan
sonra yavaş ve
zorlamadan
yapılan
maksimal
ekspirasyonla
dışarı atılabilen
hava volümüdür
• VC = IRV + TV
+ ERV
İnspiratuar Kapasite (IC)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• İnspiratuar
kapasite (IC):
İstirahat
seviyesinden
itibaren
akciğerlere
alınabilen
maksimal hava
volümüdür. VC
nin %75'ini
oluşturur
• IC = IRV + TV
Fonksiyonel Residuel Kapasite
(FRC)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• Fonksiyonel
rezidüel kapasite
(FRC): İstirahat
seviyesinde
akciğerde bulunan
total hava
volümüdür.
• FRC = ERV + RV
Total Akçiğer Kapasitesi
(TLC)
IRV
IC
VC
TV
TLC
ERV
FRC
RV
RV
• Total akciğer
kapasitesi (TLC):
Maksimum
inspirasyon
düzeyinde
akciğerde bulunan
total hava
volümüdür.
Normali 4-6 lt'dir
• TLC = IRV + TV +
ERV + RV
İnspiratuar Kapasite(IC):
Normal ekspirasyondan
sonra derin inspirasyonla
alınan maksimum volüm
(%75 VC)
Vital kapasite (VC):
Derin bir
inspirasyondan sonra
derin ekspirasyonla
atılan hava volümü,
(ml veya lt)
IRV
İnspiratuar Rezerv
Volüm (IRV):Normal
IC
inspirasyondan sonra
derin inspirasyonla alınan
hava volümü
VC
VT
Tidal volüm (VT): Her
normal solukla alınan
verilen hava volümü
ERV
Ekspiratuar Rezerv
Volüm (ERV):
Normal ekspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan
hava volümü
(%25VC)
Vital kapasiteye etki eden
faktörler
•
•
•
•
•
•
Yaş
Cinsiyet
Vücut ağırlığı
Boy
Vücut yüzeyi (m2)
Vücut postürü
VC yi azaltan restriktif bozukluklar:
• Toraksın genişlemesini önleyen durumlar (kifoskolyoz,
nöromusküler hst.)
• Diyafragma hareketlerini azaltan durumlar (frenik
sinir felci, batında ascites)
• Akciğerlerin genişlemesini önleyen durumlar (plevrada
fazla miktarda sıvı veya hava toplanması)
• Fonksiyon gören akciğer dokusunun azalması (yaygın
akciğer fibrozisi, büyük kistler veya tm kitleleri)
• Solunum merkezi depresyonu
STATİK VOLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
• Her bir akciğer volümü için beklenen değerin %80-120
arası normal kabul edilmektedir.
• Restriksiyon, akciğer volüm ve kapasitelerinin beklenen
değerin %80'inin altında olması olarak tanımlanır.
• Overinflasyon ise, rezidüel volüm ve; total akciğer
kapasitesinde artış olmasıdır. Hava hapsi yani inspirasyon
ile alınan havanın ekspirasyonla tamamen dışarı
atılamaması olarak da tanımlanabilir.
STATİK VOLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Restriktif paterne neden
olan hastalıklar
İnterstisyel akciğer hastalığı
Pnömoni ve akciğer ödemi
Atelektazi
Lobektomi ve pnömonektomi
Göğüs deformiteleri
(kifoz,skolyoz..)
Plevral sıvı, kitle, kalınlaşma
varlığı
Diyafragma hareketlerinin
kısıtlanması (frenik sinir felci,
asit, obesite, gebelik)
Nöromüsküler hastalıklar
Toraks duvar hareketlerinin
kısıtlanması (skleroderma)
•
•
•
•
Overinflasyona neden
olan hastalıklar
Amfizem
Ağır astım atağı
Bronş obstrüksiyonlan
Kronik hava hapsi
Akciğer volümlerindeki değişmeler
150
VOLÜM (%)
100
50
TLC
FRC
RV
0
Normal
(genç)
Normal
(yaşlı)
Erken
amfizem
İleri
amfizem
Fibrozis Solunum kas
güçsüzlüğü
Obezite
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
DİNAMİK TESTLER
•
•
•
•
Zorlu Vital Kapasite Ölçümü
Volüm Zaman Eğrisi
Maksimal İstemli Ventilasyon
Hava Yolu Direnç ölçümü
ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI
Zorlu Vital Kapasite (FVC): Derin inspirasyondan sonra zorlu,
hızlı ve derin ekspirasyonla atılan hava volümüdür. Sağlıklı
kişilerde FVC, vital kapasiteye eşittir fakat obstrüktif
hastalıklarda daha düşük bulunur. Restriktif akciğer
hastalıklarında da FVC azalmış olarak saptanır. Hem volümzaman hem de akım-volüm eğrileri ile ölçülebilir.
ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI
• FVC (Forced vital capacity) ölçümü, hem inspirasyon hem
de ekspirasyon sırasında yapılabilir. Fakat aksi
belirtilmedikçe FVC, genellikle ekspiratuar kapasiteyi
tanımlamak için kullanılır.
• FVC manevrası için, testi yapacak olan bireyin burnu
yumuşak bir mandalla kapatılır ve spirometre ağızlığına
yavaşça soluması söylenir.
• İstirahat düzeyinden sonra bireyden derin bir nefes
alması ve zorlu, derin ve hızlı bir ekspirasyonla tüm havayı
dışarı boşaltması istenir. Bu esnada ekspirasyon ile atılan
volüm y eksenine, zaman ise x eksenine yerleştirilerek
volüm-zaman eğrisi elde edilir.
• Bu manevra ile elde edilen ölçümler; FVC, FEV1,
FEV1/FVC %, FEV3,FEV3/FVC %, FEF 25-75%
Zorlu vital kapasite manevrası
• Maksimal eforun gösterilmesi
• Test sırasında öksürük, glottik kapanmanın olmaması,
kaçağın olmaması
• En az 6 sn veya plato oluşana kadar ekspirasyon
yapılması ( 30 ml den az değişim)
• Test ani olarak birden başlatılmalı (backextrapolation volüm %5 FVC veya 150 ml nin altında
olmalı)
• En az 3 adet kabul edilebilir özelliklerde manevranın
yapılması ve FVC ve FEV1 değerlerinin %5 lik veya 200
ml lik değişim sınırları içinde olması
Zorlu Vital Kapasite
• Havayollarında daralma veya tıkanma olduğunda azalır.
Ekspirasyon zamanı uzar gnl 20 sn nin üstüne çıkar
• Restriktif hastalıklarda azalır
• Hem VC hemde FVC azalması nonspesifik bulgulardır
• Her ikisi arasında fark oluşması havayolu kollapsını
gösterir.
ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI ile Elde
Edilen Ölçümler;
• FEV1: Zorlu ekspirasyonun birinci saniyesinde atılan
•volümdür,
Sağlıklı bireylerde
değişkenliği
60-270edilir.
ml (183ml)
l veya ml
olarak ifade
Normalde
birinci
saniyesindeyansıtır.
akciğer volümünün %75•ekspirasyonun
Genellikle büyük
havayollarını
80'i dışarı atılmış olmalıdır. FEV1deki azalma, büyük hava
•yolu
Havayolu
obstrüksiyonunda
(mukus sekresyonu,
obstrüksiyonunu
düşündürür.
bronkospasm,
inflamasyon
veya elastik
doku kaybı)
FEV1
• FEV1/FVC
% (Tiffeneau
indeksi):
Solunumsal
bozukluğun
tipini
belirlemede
önemlidir. ,FVC
ve FEV1
düşük iken, bu
azalır
(FEV1 ve FEV1/FVC
standart
parametreler)
oranın beklenen değere yakın veya bu değerden yüksek
•oluşu
FEV1
obsrtüktif
hast. hem
siddeti ile
korele hem
de
restriktif
birakc.
bozukluğu,
beklenen
değerden
düşük
prognozu
gösterenbozukluğu
iyi bir parametredir
oluşu
ise obstrüktif
gösterir.
• •FEV
ekspirasyonun
üçüncü saniyesinde
atılan
3 : Zorlu
Restriktif
patolojilerde
ise FVC’deki
azalmaya bağlı
volümdür,
l veya ml olarak ifade edilir. Büyük hava
olarak azalır.
yollarının değerlendirilmesin de önemlidir.
ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI ile Elde
Edilen Ölçümler;
• FEV3/FVC% : 3. saniyede atılan hava volümünün
zorlu vital kapasiteye oranıdır. FEV1/FVC değeri
gibi restriktif hastalıklarda normal veya artmış,
obstrüktif hastalıklarda ise azalmıştır.
• FEF25-75%: Zorlu ekspirasyon ortası akım hızı
olarak tanımlanır. Zorlu ekspirasyonun ilk ve son
1/4'lük kısımları arasında kalan akım hızıdır. Diğer
bir deyişle zorlu ekspirasyonda, havanın ilk %25'i
atıldıktan sonraki %50'lik volüm atılırken
saptanan akım hızıdır, l/sn olarak ifade edilir.
Hava yollarındaki obstrüksiyonu erken dönemde
gösterir. Beklenen değerin altında bulunması, orta
ve küçük hava yolları obstrüksiyonunu gösterir.
RESTRİKSİYON
OBSTRÜKSİYON
NORMAL
VOLÜM (lt)
FEV1
FEV1 FVC
FVC
FEV1
FVC
0
1
2
0
1
2
3
ZAMAN (sn)
4
0
1
2
FEV1/FVC (Tiffeneau oranı):
• Havayolu obsrüksiyonu ve restriktif hastalıkları
ayırdetmede oldukça kullanışlı
• Obstrüksiyonlarda < %70 iken, restriksiyonlarda
normal kalır
Obstrüksiyon
Normal
Hafif
Orta
İleri
FEV1/FVC (%)
> 70
61 - 69
45 - 60
< 45
Maksimal Ekspirasyon Ortası Akım Hızı
(MMFR, FEF25-75%):
Zorlu ekspirasyon ile volümlerin % 25 ila %75’inin atıldığı
perioddaki akım hızıdır.
• Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır.
• FVC ye dolayısıyla hasta eforuna bağımlı bir
parametredir.
• Obstrüktif hastalıkların erken dönemlerinde bu
parametre azalır. Bazan restriktif hastalıklarda da
azalma gösterebilir.
• FEV1/FVC eğer sınırda ise, havayolu hakkında bilgi
verir.
AKIM- VOLÜM EĞRİSİ
Özellikle çapı 2 mm'den küçük periferik hava yollarının
fonksiyonlarının değerlendirilmesinde önem taşır. Bireye FVC
manevrası yaptırılır, bu esnada hava akımı y eksenine, volüm ise
x eksenine yerleştirilerek akım-volüm eğrisi elde edilir.
Maksimal Ekspirasyon Akım-Volüm Eğrisi
Maksimal İnspirasyon Akım-Volüm Eğrisi
ZORLU İNSPİRATUAR VİTAL
KAPASİTE (FIVC): Derin
ekspirasyondan sonra zorlu
inspirasyonla alınan maksimum hava
volümü.
FIV1: Zorlu inspirasyonda 1.sn’de
alınan hava volümü
PIF: Zorlu inspirasyonda elde
edilen maksimal akım.
FIF50: % 50 volüm inhale
edildiğinde gözlenen maksimum
inspiratuar akım
FİF 25-75;Özellikle solunum kas
disfonksiyonu ve SFT
kooperasyon
hatasını göstermede önemli
Tepe akım hızı (PEF):Derin inspirasyondan sonra derin
Ekspirasyon sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır.
• Büyük havayolları
fonksiyonunu
gösterir
• Havayolları
hastalıklarında
zirve akım hızının
periodik takibinde
kullanılır
Tepe akım hızı (PEF):
• Maksimal inspirasyon sonrası hızlı yapılan
ekspirasyonda (güç uygulanmaksızın)
değerlendirilir
• Normali 8-10 lt/sn’dir.
• 1-2 sn lik bir efor yeterlidir
• Maksiamal inspirasyonda iken bekleme PEF
değerini azaltır
• Büyük havayolları fonksiyonunu gösterir
• Havayolları hastalıklarında zirve akım hızının
periodik takibinde kullanılır
Tepe akım hızı (PEF):
• Özellikle astmalı olguların evde takibinde önemlidir
Gri zon (PEF:%80-100)
Sarı zon (PEF:%50-80), atak başlangıcı olabilir
Kırmızı zon (PEF < %50), acil tedavi gerekebilir
• KOAH lı hasta takibinde primer olarak
önerilmemektedir
FEV1 ile PEF arasındaki korelasyon iyi değildir
Şayet spirometri yoksa, manevra sırasındaki
ekspirasyon zamanının 6 sn den daha uzun olması daha
değerlidir (FEV1/FVC < %50)
Akım-Volüm ve Volüm-Zaman
Eğrilerinin Değerlendirilmeleri
Normal
Ekspirasyon akım kısıtlanması
İnspirasyon akım kısıtlanması
Restriksiyon
Yukarı solunum yolları
obstriksiyonu
Küçük hava yolları Obstrüksiyonu
Hava hapsi
Akım-Volüm ve Volüm-Zaman
Eğrilerinin Değerlendirilmeleri
• Küçük havayolu obstrüksiyonu
Özellikle küçük akciğer volümlerindeki akım hızı belirgin
azalır (eğrinin son bölümü konkav hale gelir) FEF50,
FEF75
Küçük havayolu obstrüksiyonunda FEF50 ile FEF25-75
oldukça koreledir.
• Büyük havayolu obstrüksiyonu
. Fiks obstrüksiyonlarda hem ekspiratuvar hem
de inspiratuvar eğri basıklaşır
. Değişken intratorasik obstr, PEF azalır,
FEF50/FIF50 <1
. Değişken ekstratorasik obstr, FEF50/FIF50
>1
NORMAL
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
HAFİF OBSTRÜKSİYON
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
ORTA OBSTRÜKSİYON
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
İLERİ OBSTRÜKSİYON
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
Maksimum solunum kapasitesi
(MVV)
• Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir
dakikada atılan volümdür.
• Sürekli , düzenli ve ritmik efor , en az 12 sn
• En az iki manevra, %10 luk değişim sınırları
içinde
• Kooperasyon ve efor bağımlı testtir
• Solunum sistemi mekaniği,solunum kasları ve
merkezinin durumu,Ac ve Toraks kompliyansı ile
ilgili bilgiler verir
• Havayolu rezistansı, solunum kasları, akciğer ve
göğüs duvarı kompliansından etkilenir
• %30 dan daha fazla olan azalmalar önemlidir
K: MVV= FEV1 x 40
E: MVV= FEV1 x 34
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite testleri
SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
Solunum Fonksiyon Testlerinin
Yorumlanması
• SFT sonuçları, kadın ve erkek için ayrı olarak
hazırlanmış, yaş ve boya uygun nomogramlara göre
beklenen değerler üzerinden yorumlanır. Test
sonucunun beklenen değere göre yüzdesi, fonksiyonel
bozukluğun var olup olmadığını ve varsa derecesini
gösterir. Ventilasyon testlerinin yorumlanmasında
obstrüktif, restriktif ve kombine olmak üzere 3 klinik
patern vardır.
OBSTRÜKTİF PATERN
• Hava yollarının herhangi bir bölümünde hava akımı kısıtlanması
olduğunda görülür. KOAH, bronşiyal astım, kistik fibrozis,
küçük hava yolu hastalıkları ve yukarı hava yolları
obstrüksiyonu bu paterne neden olur.
• Küçük hava yollarında sınırlı hastalıklar dışında obstrüktif
paternin en iyi göstergesi FEV1/FVC değerindeki azalmadır.
FEV1 değeri de azalmıştır. Genellikle VC normaldir. FVC ise
düşük bulunabilir. FVC değerindeki azalma hava hapsinin
bulgusudur. Akciğer volümleri ise artmış olarak bulunur. RV,
FRC ve TLC artmıştır.
Obstrüktif
Bozukluğun Derecelendirilmesi
FEV1 / FVC (% beklenen)
Normal
≥ % 80
Hafif Derecede Obstrüksiyon
%60-79
Orta Derecede Obstrüksiyon
%40-59
Ağır Derecede Obstrüksiyon
< % 40
RESTRİKTİF PATERN
• Akciğer parankim hastalıkları (pnömoni, atelektazi, fibrozis),
cerrahi olarak rezeksiyon (lobektomi), plevra ve göğüs duvarı
hastalıkları (plevral sıvı, kifoskolyoz, obesite) ve nöromüsküler
hastalıklar (spinal kord, nöromüsküler kavşak ve kas
hastalıkları) restriktif tipte SFT bozukluğuna neden olurlar.
• Restriktif paternin en önemli özelliği VC azalmasıdır. FEV1
değeri de VC azalmasına paralel olarak azalabilir fakat
FEV1/FVC değeri normal olarak kalır. RV, FRC ve TLC azalmış
olarak bulunur. Farklı olarak nöromüsküler hastalıklarda FRC
genellikle korunurken, solunum kas gücü kaybı nedeniyle ERV
azalır. Bu nedenle RV artmış bulunabilir.
Restriktif
Bozukluğun Derecelendirilmesi
VC VEYA TLC
Normal
≥ % 80
Hafif Derece Restriksiyon
%60-75
Orta Derece Restriksiyon
%50-60
KOMBİNE OBSTRUKTİF VE RESTRİKTİF PATERN
• Hem obstrüktif hem de restriktif paternin
özelliklerini taşıyan SFT, sarkoidozis, idiyopatik
akciğer fibrozisi gibi hastalıklarda görülür. Ayrıca
obstrüktif paterne neden olan astım gibi hava yolu
hastalıklarında hava hapsi ve hiperinflasyon
bulgularının görülmesi mikst SFT bozukluğuna yol
açabilir. KOAH'lı bir hastada pnömoni veya masif
plevral efüzyon gibi restriktif patern oluşturacak
hastalıkların görülmesi de kombine obstrüktif +
restriktif SFT değişikliğine neden olur.
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
• Erken Reversibilite
Orta derecede hava yolu obstrüksiyonu olan
hastalarda tanıya yardımcıdır.
FEV1, FVC veya PEF ölçümlerinden sonra
hastaya kısa etkili beta-2 agonist (200mg: 2puf
salbutamol veya 500mg: 2 puf terbutalin) inhale
ettirilir.
15-20 dk sonra ölçümde FEV1inisyale göre %12
veya 200ml, beklenen değere göre %15
artmışsa test pozitif kabul edilir.
Bronşiyal Reversibilite Testi
• Method: FEV1 ve FEV1/FVC% tespiti( ß2agonist inhalasyonu öncesi ve sonrası)
Sonra-Önce
• Sonuç: İyileşme oranı=
× 100%
Önce
Positif sonuç: >15%
• Reversibilite sınırları:
asthma
>15% and Volümlerde iyileşme>200ml
PEF Değişiklik Oranı
• PEF (peak expiratory flow): Zorlu eksp.daki
en hızlı akımdır.PEFmax-PEFmin
• PEF değişiklik=
× 100%
1/2 (PEFmax+PEFmin)
• PEF değişikliği ≥20% : asthma
• Geç Reversibilite
Ağırlık derecesine göre uygun dozda inhale
veya sistemik kortikosteroid tedavisi
sonrası ölçülen FEV1 ve FVC değerlerinde,
tedavi öncesine göre %15, PEF değerine
göre %20 düzelme saptanması, pozitif test
olarak kabul edilir.
Anlatım Planım
•
•
•
•
•
•
•
•
SFT nin Önemi ve Tanımı
SFT İndikasyonları,Komplikasyonları
Spirometrik İnceleme Çeşitleri
Statik Testler
Dinamik Testler
SFT ‘nin Değerlendirmesi
Reversibilite Testleri
SFT Öncesi ve sonrası ve Kabul edilebilirlik
kriterleri
• Örnek Vakalar
• Pratik Uygulama
LÜTFEN UNUTMA!!!
Yetersiz Spirometri
yerine
HİÇ YAPMAMAK DAHA
İYİ !
LÜTFEN UNUTMA!!!
Spirometri Öncesi
Kilo ve boy mutlaka ölçülmeli
Dik durması olanaksız olan veya kifoskolyozu
olan hastalarda kollar açılıp ölçülüp 1.06 ya
bölünerek boy hesaplanabilir
İNFEKSİYON
ÇOK ÖNEMLİ !!!
KONTROLÜ
• Ellerin yıkanması ve
dezenfeksiyonu
• Cihazın dezenfeksiyonu
• Bakteriel filtreler
Bulaşıcı Hastalıklardan Korunmada
(Tbc….)
• Testten önce ve sonra cihazlar
dezenfekte edilmeli
• Hastayı ayırmalı
• Teknisyen özel maske takmalı
• Tüm yüzeyler, cihaz ,oda dezenfekte
edilmeli
•
•
•
•
•
•
•
•
Spirometri Kabul Edilebilirlik
Kriterleri
Spirogramda artefakt bulunmamalıdır:
Test sırasında öksürmemeli veya glottis kapatılmamalı
Test erken bitirilmemeli
Efor değişkenlik göstermemeli
Ağızlıktan kaçak olmamalı
Ağızlık dille veya ısırmak yoluyla kapatılmamalı
Yeterli bir ekspirasyon yapılmalıdır:
Ekspirasyon süresi 6 saniye olmalı veya bir plato
çizdirilmelidir VEYA
• Kişi ekspirasyonu bitirdiğinde en az 1 saniye süreyle
volümde değişme olmamalıdır
• Yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda ekspirasyon 15 saniyeye
uzatılmalıdır
İYİ PERFORMANS
GÖSTERGELERİ
•
•
•
•
•
Yeterli efor
y ekseni boyunca hızlı yükselme
Belirgin zirve
x eksenine ani düşüş yok
0 noktasına ulaşım
Akım-Volüm Halkası Hatalar
TAK’dan Başlamamış
12
10
8
6
Flow in L/s
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
0
1
2
3
4
5
Litres
6
Yetersiz efor
12
10
8
6
Flow in L/s
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
0
1
2
3
4
5
6
Litres
Parameter
IVC
FVC
FEV1
FEV1/FVC
PEF
FEF50
L
L
L
%
L/min
L/sec
PF
MEF50
FVC
Pred
4.68
4.49
3.64
81.09
530
4.80
Test
4.41
4.46
4.27
95.86
617
5.78
%Pred
94.1
99.2
117.3
118.2
116.4
120.5
94
OLGU 3
Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı
• 40y Bayan Hasta
• Özellikle kışları ÜSYE takiben ortaya
çıkan öksürük , hırıltılı solunum
• Son şikayetleri 3 haftadır mevcut
SFT
Ölçülen
Beklenen
% Beklenen
FVC
2.46
1.86
3.16
2.72
82
3.56
6.49
78
68
75
67
64
FEV1
FEV1/FVC
FEF %25-75
PEF
2.42
4.17
EK TETKİK ??
ERKEN
REVERSİBİLİTE? ??
SFT
% Beklenen
%Reversibilite
FVC
78
+12
FEV1
68
+15
FEV1/FVC
75
FEF %25-75
67
+18
PEF
64
+20
OLGU 4
Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı
•
•
•
•
65 Y Erkek Hasta
Öksürük,balgam nefes darlığı
10 yıldır özellikle kış aylarında artan
Sigara+
SFT
Ölçülen
Beklenen
% Beklenen
Reversibilit
e
FVC
2.2
2.75
80
2
FEV1
0.94
1.90
49
5
FEV1/FVC
43
FEF %25-75
0.9
2.11
42
7
PEF
2.98
5.40
55
3
47
OLGU 5
Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı
• 28 Y Kadın Hasta
• Nefes darlığı
SFT
Ölçülen
Beklenen
% Beklenen
FVC
0.96
2.75
35
FEV1
0.94
1.90
49
69
98
FEV1/FVC
FEF %25-75
2.25
2.11
107
PEF
2.98
5.40
55
•
•
•
•
66 Y Erkek Hasta
Uzun zamandır nefes darlığı
FM d insp. Dispnesi mevcut
Astım ilaçları kullanıyor
SFT
Değerlendirilmesi??
TANINIZ???
Olgu 6
Olgu 7
Olgu 8
Olgu 9
Olgu 10
Sağlık Slaytları İndir
http://hastaneciyiz.blogspot.com
109