1. Bilim Komisyonu, tarafından hazırlanan Anayasa

- 2
-
1. Bilim Komisyonu, tarafından hazırlanan Anayasa tasansmı Millî Birlik Komitesinin- aynen
veya değiştirerek - Anayasa diye kabul ve ilân etmesi;
2. Bu tasarının Millî Birlik Komitesince kabul edildikten.sonra, halkoyuna
(referanduma) su­
nulması ;
3. Bu tasarının Millî Birlik Komitesinde' alenî bir şekilde münakaşa ve müzakere edilmesinden
sonra halkoyuna başvurulması;
4. Tasarının Millî Birlik Komitesince «tâyin» yoliyle teşkil edilecek ve «geniş bir ihtisas heyeti»
mahiyetini taşıyacak bir heyet tarafından alenî 'olarak müzakere ve kabul edilmesinden sonra halkoyna
sunulması;
"
5. Tasarının, tâyinle değil, fakat 1960 Kasım ayının şartları içinde dahi uygulanabilecek bir
nevi «temsil» ve «seçim.» yoliyle derhal teşkil edilecek ve siyasi partilerin de temsilcilerini içine alacak
bir Meclis tarafından ve Millî Birlik Komitesince müzakere ve kabul edilerek Anayasa haline gelmesi;
6. Bundan önceki bentte gösterilen şekilde kurulmuş bir meclis (tarafından ve Millî Birlik Komi­
tesince kabul edilecek Anayasanın «alenî müzakerenin ışığı altında» halkoyuna (referanduma) sunul­
ması ve doğrudan doğruya halk tarafından kabulü;
7. Tek dereceli genel seçimle bir Kıırucıı Meclis teşkili ve Anayasanın (Kesin olarak veya refe­
randuma sunulmak üzere) bu Meclis tarafından kabulü.
Bu ihtimal ve teklifler üzerinde kısaca duralım:
Bugün Türkiye'de kanun yajz'etme yet/kisi Millî Birlik Komitesinin elindedir. 27 Mayıs Devrimi
Anayasayı değiştirme yetkisini taşıyan Türkiye Büyük Millet Meclisini geçici bir devre için orta­
dan kaldırdığına göre, 1924 Anayasasının koyduğu usullere göre Anayasa yapılması hatırdan dahi
geçirilemez. Esasen, 27 Mayıs Devriminden sonra, 1924 tarihli ve 491 sayılı Teşkilâtı Esasiye Ka­
nunu, M llî Birlik Komitesi tarafından vaz'edilen 12 Haziran 1960 tarih ve 1 sayılı Kanunla değiştirii'mdş ve Türk Devletinin Anayasayı, inkılâbın âcil zaruretlerine cevap verecek hale getirilmiştir.
Ancak geçici bit: (İnkılâp Anayasası) yapmak için takibedilen bu yolun, yarınki demokratik
Cumhuriyeitin devamlı Anayasası için takibedilemiyeceği aşikârdır. Bütün insan haklarını teminat
altına -alarak istikrarlı bir hukuk devletini en s'âğLvm temeller üzerine kurmak amacını güden yeni
Anayasanın, eski (Chart'lar) gibi, millete adetâ «hediye edilen» bir Anayasa mahiyetini taşıması
doğru değildir. Bu Anayasanın milletçe benimsenmesi, milletçe kabulü lâzımdır. Bundaki faydalar
aşikâr olduğu için, Bilim Komisyonunca kapalı müzakereler sonunda hazırlanan Anayasayı, yine
kapalı müzakerelerle Millî Birlik Komitesinin tek başına kabul ve ilân etmesi yeter görülmemiştir.
Bilim Komisyonunca kabul edilen Anayasayı doğrudan doğruya veya Millî Birlik Komitesince
değiştirilerek halkoyuna (referanduma) sunmakta uygun bir hal çaresi sayılamaz. Bunun mahzur­
ları, tafsile ihtiyaeolmıyacak kadar aşikârdır, aleni şekilde tartışılmış olmıyan, siyasi partilerin ve
umumi efkâr- mihraklarının tasvibini kazanıp kazanmıyacağı bilinmiyen, sadece ilmî bir vesika ha­
lindeki bir Anayasa projesini aleni müzakereye tâbi tutmadan -referanduma arz etmek hem demok­
ratik prensiplere aykırıdır, hem de böyle bir referandumun nasıl sonuçlanacağını önceden kestir­
mek kolay değildir.
Geniş bir Bilim Komisyonu teşkil eder gibi Millî Birlik Komitesine veya Hükümete seçme hakkını
tanıyarak, «tâyin» yoliyle bir meclis kurulup Anayasayı böyle bir mecliste müzakere ve kabul ettir­
mekte çıkar yol değildir. Böyle bir yol tutmanın -büyük mahzurları, üzerinde durulmıyacak kadar,
açıktır.
Hiç şüphe yok ki, bir Anayasanın kabulü için, demokrasi nazariyatına ve prensiplerine en uy­
gun yol, millete mündemiç kurucu iktidarı «temsil» temeline dayanarak millet adına kullanmak
üzere, tek dereceli seçimle ve seçimden önce siyasi partilere Anayasa konusunda propaganda imkâ­
nı sağlamak suretiyle bir «Kumcu Meclis» teşkili ve bu Meclisin kabul edeceği Anayasanın referan­
duma sunulm asıdır.
.
Kolayca hatırlanabilecek diğer faktörlerden psikolojik şartlar; iklim şartları, uygun Seçim Ka­
nununun bulunmaması, seçim kütüklerinin çok kifayetsiz durumları, tek dereceli seçimle Meclis