Kaldera ve Oluşumları

Kaldera ve Oluşumları
Hazırlayanlar:
Emre ŞİŞMAN
20100804-056

Kaldera;Volkanik faaliyet sonucunda magma
haznesindeki magmanın boşalarak dayanımsız
hale gelen hazne tavanının çökmesiyle oluşur.
Bu çöküntü daha sonra suyla dolarak bir göl
oluşabilir. Krater çapı genelde 1km den az iken
kalderanın çapı daha fazla olup oldukça dik bir
yamaca sahiptir.

Kaldera Volkanlar farklı yapıya sahip volkan
çeşididir.Bunlar; kategori içerisinde fark
yaratma sebebi,en yıkıcı ve en fazla zarar
veren volkan çeşididir.Yüksek basınç ve
sıcaklık ile sıkışmakta olan kaldera volkanlar
yüzeye çıkar ve büyük yıkıcı güce sahip
enerjisini boşaltır.

Kuşbakışı bakıldığında halka şeklinde
gözüken kaldera zaman zaman çatlaklarından
çıkarak basıncını ve sıcaklığını
düşürebilmektedir.Güncel olarak kaldera
volkanlarının aktivitesi son derece az veya
aktivite esnasında bilgiler bulunmamaktadır.
Kaldera oluşumu
 Patlayıcı
 Patlayıcı
tip kalderalar
olmayan
kalderalar


Patlayıcı tipi kalderlarda magma genellikle zengin silis içeriğine sahiptir. Bu
nedenle ignimbirit, tüf, riyolit ve diğer magmatik kayaçlar görülmektedir.
Silikatça zengin magma yüksek viskoziteye sahiptir (bazalt
oluşumu).Gazlar magma içerisinde yüksek basınçla sıkışma eğilimindedir.
Basınç etinkisinde olan magma, yeryüzüne yaklaşarak üstündeki malzemeyi
gaz çıkışı ve diğer faaliyetleriyle üzerinden atarak geniş çaplı kül dağılımı
gösterir, aynı zamanda lav çıkışlarında küçük çaplı olarak
görülebilmektedir. Basınç altındaki magma gaz çıkışlarıyla volkanik
faaliyetini yeniden aktive ederse kubbe şeklini alarak yeniden yükselir.
Bunun örneklerini; Cerro Galan,Lake Toba,Yellowstone da görmekteyiz.
Bir silis veya riyolitik kaldera faaliyete tekrar geçtiği zamanda yüzlerce
kilometreye malzeme yolladığı görülmektedir. Krakota(1883)ve
Pinatuba(1991) büyük yıkımlar ve dünya çapında sıcaklık değişimlerine
yol açmıştır. Yellowstone (son 650.000 yıl önce)yaklaşık 1000
kilometrekarelik bir alanda malzeme yollarken, St Helens Dağı(1980) 1.2
kilometrelik bir alanda malzeme çıkışı göstermiştir.
Yellowstone; ABD’nin Wyoming,Montana ve Idaho
eyaletlerinde yer almaktadır. Bilim adamlarına göre;
yaklaşık olarak 2.1 milyon yıl önce kalderanın oluştuğu
söylenmektedir. Yaklaşık olarak 600.000 yıl ile 800.000
yılları arasında aktivitesini yenilemektedir.Yellowstone
gibi 2.1 milyon yıllık patlama geçmişine sahip
volkanlar Dünya üzerinde en büyük patlama sahip
volkanlar olarak adlandırılır.
 Bu kadar güçlü patlamalara sahip olan Yellowstone 2.1
milyon yıl önce yaklaşık olrak 2.500 megatonluk bir
güç ile patlama gerçekleştirmiştir. Malzeme çıkışları
genel olarak 600 mil kadar uzağa taşınmıştır.

Bazı kalkan volkanlar(Kilauea,Manua Loa,Hawaii
volkanları) farklı modlarda kalderalar
oluşturmaktadırlar. Bu volkanları besleyen magma
silikatça fakirdir. Magma viskozitesi düşük olduğu için
magma büyük lav akıntıları patlayarak haznesini
boşaltır. Boşalma sonucu üstteki yükün basıncı ile
çökme meydana getirerek kalderalar oluşur, yer yer
akıntı şeklinde patlamalar gösterebilmektedirler.
 Örneğin; 1968 yılında Fernandina Adasın da bulunan
volkan 350 metre düşerek kaldera oluşmuştur. 2007
yılında Piton de la Fournaise adasında Réunion 300
metre düşerek magma haznesinin boşladığını
göstermektedir.

 Endonezya’nın
batısında bulunan Sumatra
adasındaki Toba, yaklaşık olarak 74.000 yıl
önce faaliyete geçerek büyük yıkımlara sebep
olmuştur. Yaklaşık 6.000 km3 kadar magma
çıkmıştır, bunun yanında stratosferik sülfürik
asit ve sülfürik asit açığa çıkartarak atmosfere
salmıştır. Atmosfere karışan bu malzemeler
birkaç yıl boyunca adayı ve doğal yaşamı
büyük çapta etkileyerek birçok soruna sebep
olmuştur.
1960’ların başında bu yana volkanizma diğer gezegenler ve
uydularda gerçekleştiği bilinmektedir. İnsanlı ve insansız
uzay araçlarıyla Venüs, Mars, Ay ve lo da volkanizma keşif
edilmiştir. Dünya dışı volkanizma faaliyetlerinde Levha
Tektoniği kuramına sahip değillerdir(sahip olunan yüzeysel
bilgiler nezdinde).Dünya da bulunan kaldera tiplerinin çoğu
bu gezegenlerde gözlenmiştir.
 Venüsün ortalama kaldera çapı;68 km
 L onun ortalama kaldera çapı;40 km
 Mars ortalama kaldera çapı;48 km
 Görülmüştür. Bunun karşında Dünyada kaldera çapları
ortalama olarak 1.6 km ile 80 km arasında değişmektedir.

Dinleyip vakit ayırdınız
için teşekkür ederiz…