Doğal Bağışıklık

Doğal Bağışıklık
1
Doğal Bağışıklık
İnsan doğar doğmaz hazırdır
2
Mikrop vücuda girdiği zaman doğal bağışıklık onunla saatler içinde savaşır.
3
Doğal bağışıklık ikinci görev olarak adaptif immün cevabı uyarır.
4
Doğal bağışık yanıtın hafızası yoktur.
Adaptif immün yanıtın hafızası vardır.
5
Doğal Bağışık Yanıtın Komponentleri
1.
2.
3.
4.
Anatomik yapılar
Mekanik olaylar
Normal flora
Antijene özgül olmayan antimikrobiyal
moleküller
5. Hücreler
6. Kompleman, akut faz proteinleri
6
1
Anatomik engeller mikropları fiziksel olarak engeller
• Skin
– Kuru
– Asit pH
– Düşük ısıda
• Saç folikülleri ve ter bezleri
– Lizozim
– Toksik lipid
• Epitel hücreleri
– Defensin
– Katelisidin
7
Solunum sistemi, sindirim sistemi ve genitoüriner sistem mukozalar ile çevrilidir.
8
Mukozalar mukus salgılarlar. Mukus mikropları yakalar ayrıca çeşitli antimikrobiyal
moleküller içerir
Lizozim
Laktoferrin
Laktoperoksidaz
9
Silium bir organel olup özellikle solunum sistemi epitel hücrelerinde bulunur.
Partikülleri yakalayarak gerisin geri ağzımıza taşıyarak onları yutmamızı sağlar
10
Bazı eylemler de mikropları atmamızı sağlar
Öksürük
Hapşırmak
Kusmak
İshal
11
Bazı sıvılarımızla mikropları uzaklaştırırız
Ter
İdrar
Gözyaşı
Salya
12
2
Vücudumuzda yaklaşık 100 trilyon mikroorganizma bulunur. Bunlar normal florayı
oluşturur. Normal flora bizi korur.
Metabolik artıklar oluşturarak.
Yüzeyleri kapatarak
Besinleri kullanarak
İmmün sistemi uyararak
13
3
Antigen-nonspecific antimicrobial molecules
Vücudumuzda bir çok antijene özgül olmayan ama anti-mikrobiyal
özellik gösteren moleküller vardır.
Midemizde hidrolorük asit ve
enzimler bunların başında gelir
14
15
Defensins nötrofiller tarafından salgılanır ve mikroplarda delikler oluşturur.
16
Kathelisidin epitel hücreleri tarafından oluşturulur ve anti-mikrobiyal özellik taşır.
17
Laktik asit ve yağ asitleri kıl fplikülleri ve ter bezlerinde bulunur. Mikroplar için toksiktirler.
18
Lactoferrin ve transferrin demiri bağlayarak
mikropların kullanmasını engeller
19
5
Doğal Bağışıklık Hücreleri
5a.-Fagositler
5b.-Mediatör salan
hücreler
5c.-Lenfositler
20
5a
İki tip fagositer hücre vardır
Mononükleer fagositer hücre kanda monosit dokularda makrofaj
21
Diğer tip ise
Polimorfonükleer granülositlerdir
22
Monosit kandaki beyaz kürelerin %2’sini oluşturur.
23
Monositler dokularak geçerek farklılaşır ve orada kalırlar. Doku makrofajı adını
alırlar.
24
Monosit at nalı şeklinde çekirdeğe ve garnüllere sahiptir.
• Primer granül veya
azurofilik granül esasında
lizozimdir.
– Peroksidaz
– Asit hidrolaz içerir
• Fagositoz yaparlar
• Antijen sunarlar
• Sitokin salgılarlar
• Uzun yaşarlar
• Çoğalırlar
25
Makrofaj özel reseptörlere sahiptir.
– Microp resptörleri
(PRR)
– Sitokin reseptörleri
• IFN-γ
– Opsonin moleculeri
için reseptörler
26
27
Üç tip polimorfonükleer granülosit vardır
Düzensiz ve lobüllere ayrılmış çelkirdek
Nötrofil
Granül
Eozinofil
Bazofil
28
Nötrofikl enfeksiyon bölgesine ulaşan ilk beyaz küre tipidir.
• 54-75 % Beyaz Kürelerin
29
Nötrofil önemli fagositer hücredir
• İki tip granül içerir
• Primer vaya azurofilik granül
lizozomdur. (azurophilic) granules
–
–
–
–
–
–
–
Asit hidrolaz
Miyeloperoksidaz
Muramidaz veya Lizozim
Defensin
Kathepsin G
Katyonik protein
Bakterial geçirgenlik arttırıcı
protein
• Sekonder granül
–
–
–
–
Laktoferrin
Lizozim
Kollogenaz
Elestaz
30
Nötrofil bazı durumlarda granüllerini hücre-dışı ortama
salarlar. Etrafdaki mikroplara ve dokulara zarar verirler
31
Nötrofiller kalikrein ve diğer enzimler salgılar.
Bu enzimler prostoglandin sentezine neden olur.
32
Nötrofiller çeşitli adezyon molekülleri ve reseptörler içerir
33
Nötrofiller
• Kısa yaşam ömrüne sahiptirler
• Bölünemezler
34
5b
Eozinofiller beyaz kürelerin (Lökositlerin) % 1-4’ünü oluşturur.
• İki loplu nükleusu vardır.
• Çok sayıda sitoplazmik
granül içerirler
– Asit fosfataz
– Peroksidaz
– Major basik protein
• Temel toksindir
• Histamin salın ımına neden
olur
• Nötrofil ve trombositleri
aktive eder
– Eozinofil katyonik protein
(ECP)
– Nörotoksin (EDN)
35
Fagositoz kabiliyetinde olmasına rağmen fagositozda
temel rol oynamaz. Granüllerini dış ortama boşaltırlar.
• Mantar, protozoa ve helmint
enfeksiyonlarında rol oynarlar
• Lökotrein ve prostoglandin salarlar
• Ömürleri 8-12 gündür
36
5b
Bazofiller kan dolaşımında son derece sınırlı sayıda bulunurlar
• Lökositlerin % 0,2
• Dokudaki karşılığı Mast
Hücreleri
• Fonksiyonları aynı ama
morfolojik olarak farklı
• Bir çok garnül içerirler
–
–
–
–
–
Histamin
Lökotrien
Prostoglandin
Heparin
PAF (Platelet Aktive Edici
Faktör)
• IL-4 ve IL-13 salgılarlar
• Kısa ömürlüdürler
• Parazitlere bağışık yanıtta,
allerijide rol oynarlar.
37
Bazofil ve Mast Hücreleri Çeşitli Uyarımlar Sonucu İçerisindeki Granülleri Dış Ortama Salarlar
38
5c
Lenfositler
• Doğal Katil Hücreler, NK Hücreleri
39
NK Hücreleri
• Yok
– T hücre işareti
– B hücre işareti
• Fonksiyonları
– Virus ile enfekte hücreyi
öldürür
– Tümör hücresini öldürür
– Strese girmiş hücreyi
öldürür
– En önemli makrofaj
aktivatörü olan IFN-γ
salgılar
40
NK hücreleri çift reseptör sistemi kullanır
41
Sıkıntıda olan hücreler özel bir glikoporotein salgılarlar. Bu ölüm sinyali
doğurur. Hücre MHC I ekprese ediyorsa ölüm emri iptal edilir.
42
Bazen viruslar, stres ve maling hücreye dönüşüm sonrası hücrenin MHC I ekspresyonu
engellenir. Bu durumda ölüm emri iptal edilemez ve hücre NK tarafından öldürülür.
43
IL-2 ve Il-12 NK hücresini uyarır.
44
6
Diğer Önemli Moleküller
• Kompleman sistemi
• Akut faz proteinleri
• Sitokinler
45
Kompleman sitemi serum ve hücreler arsı sıvıda bulunan bir seri proteinden
oluşur. Başlıca üç yol ile aktive olur.
C3 convertase
46
Kompleman Sisteminin Fonksiyonları
• Mikropların kolay fagosite edilmeleri için
işaretler. Bu olaya opsonizasyon denilir.
• Bazofil ve mast hücrelerinin degranülasyonu
sağlar ve enflamasyonu artırır.
• Gram-negatif bakterilerin dış membranlarında
delik açar
• B lenfositlerin antikor yapımını aktive eder.
• İmmun komplekslerin temizlenmesine
yardımcı olur.
47
48
Enfeksiyonun başlaması ile bir çok plasma proteini sentezlenir.
49
50
• Makrofajlar mikropları tanıdığı zaman sitokin
denilen düzenleyici moleküller salgılarlar.
51
Mikropların Doğal Bağışıklık
Tarafından Tanınması
52
Doğal bağışık yanıtta rol oynayan hücreler mikropları memli hücrelerinde bulunmayan
moleküllerin varlığı ile tanır. Bu moleküllere Patojenite ile alalakı moleküler dizilim
anlamaına gelen PAMP (Pathogen-associated molecular patterns) denilir.
•
•
•
•
LPS
Porin proteinleri
Lipoprotein
Lipid
53
PAMP
• Peptidoglikan
• Teikoik asit
• Lipoteikoik asit
54
• Lipoarabinomannan
55
Mannoz zengin glikan
56
57
58
Doğal başışık yanıtta PAMP karşıtı onu tanıyan PRR denen yapılar vardır.
Pattern-Recognation Receptors
59
PRR hücrelerin yüzeyinde, fagozom yüzeyinde veya sitoplazmada olabilir.
60
• İki çeşit PRR vardır
• 1.-Endocytic Pattern-Recognition Receptors
– Mikropların fagosite edilmelerini sağlar.
• 2.-Signaling Pattern-Recognition Receptors
– Makrofajların sitokin salgılamasına sağlar
61
62
Doğal Bağışık Yanıtta Olaylar
•
•
•
•
Mikropların kendisi komplemanı aktive eder.
Aktive olan kompleman etkisi gösterir.
Mikroplar fagosite edilir.
Aynı zamanda fagositer hücreler sitokin
salgılar.
• Nötrofiller kan damarlarından dışarıya çıkarlar.
Bu olaya diapedes denilir.
63
Doğal Bağışık Yanıtın Hücreleri Mikropları Tanıdğı Zaman Çeşitli Yollarla Cevap Verir
64
Fagositer hücreler mikropları tanıdığı zaman fagosite ederler.
65
Fagolizozom içinde çeşitli enzimler aktive olur.
66
Mikroplar özellikle kapsülleri ile fagositozdan korunurlar.
67
68
Bazen fagozom-lizozom birleşmesi olmadan kaçarlar
69
Bazen fagozom-lizozom birleşmesini engellerler
70
Bazen kompleman parçalarını kendilerinden
uzaklaştırırlar
71
Mikropların Doğal Bağışık Yanıttan
Kaçma Mekanizmaları
•Fagositozdan kaçarlar
•Fagozom içinden kaçarlar
•Fagozom-lizozom birleşmesini engellerler
•Fagolizozom (Fagozom-lizozom birleşmesi sonucu oluşan yapı)
içinde yaşarlar
•Komplemanın aktivasyonu engellerler
•Fagositleri öldüren enzimler salrlar.
•Makrofajların kendilerini öldürmesini sağlarlar.
72