Dezenfektanlar, Çev. Müh. Hacı DENİZ

DEZENFEKTANLAR
TEMEL TANIMLAR
 Dezenfeksiyon,
cansız ortamda bulunan
hastalık yapıcı (patojen)
tüm mikroorganizmalardan
arındırılması işlemidir.
TEMEL TANIMLAR
 Sepsis: Zararlı mikroorganizmaların
canlı dokuda üreyerek dokuyu istila
etmesi.
 Asepsis: Canlı dokuda enfeksiyon
yapan mikroorganizmaların
bulunmaması,
TEMEL TANIMLAR
 Sterilizasyon; Herhangi bir
cisim veya maddede bulunan
tüm mikroorganizmaların her
türlü canlı şekillerinden,
tamamen temizlenmesi,
öldürülmesi işlemidir.
DEKONTAMİNASYON
Nesnelerden ve canlı dokulardan patojen
mikroorganizmaların;
dezenfeksiyon,
sterilizasyon,
temizlik ve/veya antisepsi ile
uzaklaştırılması işlemidir.
ANTİSEPSİ
. Özellikle vücudun yüzeysel
doku(deri, mukoza)ve
lezyonlarında (yara vb.)
bulunan patojen
mikroorganizmaların
öldürülmesi için yapılan
işlemdir.
ANTİSEPTİK
 Antisepsi sağlamak için
kullanılan ürünlere de
antiseptik
denilmektedir.
 Dezenfeksiyonun
dokulara
uygulanmasıdır.
ANTİSEPTİKLERİN ÖZELLİKLERİ
 Antiseptikler genellikle dezenfektanlar
kadar dokuyu tahriş etmezler ve onlar
kadar toksik değildirler.
 Ayrıca; ürün tipi 1 yer alırlar
ANTİSEPTİKLERİN ÖZELLİKLERİ
 Ürün tipi 1, insan
hijyenine yönelik
kullanıldığından
irritasyon testleri
sonucunda
izinlendirilirler.
DEZENFEKSİYON
 Tam bir dezenfeksiyon için
ortamdaki sporlu bakteriler
hariç diğer tüm patojen
mikroorganizmanın ölmesi
ve virüslerin aktivasyonlarının
engellenmesi gerekmektedir.
DEZENFEKTANLAR
Dezenfektanların mikroorganizma üzerine
etkisi;
Aktif maddenin yoğunluğu,
Aktif maddenin yapısı,
Etkileme süresi,
Ortamdaki organik madde durumuna göre
değişir.
DEZENFEKTANIN ETKİNLİĞİ
.
Dezenfektanın
Etkinliği
Kullanılacak yere
bağlı faktörler
Dezenfektana bağlı
- Yüzeyin Yapısı,
- Yüzeyin
temizliği,
-Yüzeydeki
organikinorganik
madde varlığıyükü
-Dezenfektanın
konsantrasyonu
- Objeyle temas
süresi
faktörler
Ortama
bağlı
faktörler
- Ortamın
sıcaklığı,
- nem düzeyi
ve
- pH
Mikroorganizmaya bağlı
faktörler
-Mikrobiyal
kontaminasyon
tipi ve
yoğunluğu
DEZENFEKTANIN ETKİNLİĞİ
 Kullanılacak yere bağlı faktörler
-Yüzeyin Yapısı,
- Yüzeyin temizliği,
-Yüzeydeki organik madde yükü ve
-İnorganik madde yükü,
DEZENFEKTANIN ETKİNLİĞİ
 Dezenfektana bağlı
faktörler
-Dezenfektanın
konsantrasyonu,
- Objeyle temas süresi,
DEZENFEKTANIN ETKİNLİĞİ
Ortama bağlı faktörler
- Ortamın sıcaklığı,
- Nem düzeyi,
- pH
DEZENFEKTANIN ETKİNLİĞİ
Mikroorganizmaya bağlı
Faktörler
-Mikrobiyal kontaminasyon tipi,
-Yoğunluğu,
İDEAL DEZENFEKTAN
 Etki spektrumu geniş ve dirençli olmalı,
 Zararlı, toksik olmamalı,
 Mikroorganizmaya kolayca nüfuz etmeli,
 Kullanıldığı yüzey-nesnelere zarar vermemeli,
 Stabil-dayanıklı olmalı,
 Kolayca hazırlanabilmeli ve kullanılabilmeli,
İDEAL ANTİSEPTİK
İdeal bir antiseptik, mikroorganizmalara
etki gösterirken;
 Deriyi, vücut dokularını ve hücrelerini
tahrip etmemeli,
 Mikroorganizmaların üremesini
engellemelidir.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ GÖRE
DEZENFEKTANLAR
1. ANA GRUP: Dezenfektanlar ve
genel biyosidal ürünler
1. Ürün Tipi: İnsan hijyeni ile ilgili
biyosidal ürünler
Bu gruptaki biyosidal ürünler insan
hijyeni için kullanılan ürünlerdir.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ GÖRE
DEZENFEKTANLAR
2. Ürün Tipi: Kişisel alanlarda ve
umumi alanlarda kullanılan
dezenfektanlar ve biyosidal ürünler.
 Hava, yüzey, eşya, ekipman ve
mobilyaların dezenfeksiyonunda
kullanılan (hastane yüzey
dezenfektanları ve yosun öldürücü
ürünler dahil olmak üzere kişisel,
umumi ve sınai alanlarda) gıda ve
yemlerde doğrudan kullanılmayan
ürünlerdir.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ GÖRE
DEZENFEKTANLAR
 Yüzme havuzları, akvaryumlar,
banyo suları ve diğer sular;
klima sitemleri, sağlık
kuruluşları ve diğer
kurumlardaki duvar ve yerler,
kimyasal tuvalet malzemeleri,
atık sular, hastane atıkları için
kullanılan ürünler de
ürün tipi 2 olarak
değerlendirilmektedir.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ GÖRE
DEZENFEKTANLAR
3. Ürün Tipi: Veteriner
hijyenine yönelik biyosidal
ürünlerdir.
Bu gruptaki biyosidal
ürünler veteriner hijyeni ve
hayvanların tutulduğu,
taşındığı ya da yaşadığı
yerlerde kullanılan
ürünlerdir.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ GÖRE
DEZENFEKTANLAR
4. Ürün Tipi: Gıda ve yem alanlarında
kullanılan dezenfektanlar
Ekipmanların, saklama kaplarının,
tüketim aletlerinin, yüzeylerin ve
üretimle bağlantılı olan boru
hatlarının, insan ve hayvanlar için
gıdanın, yemlerin ya da içeceklerin
taşınması, depolanması ya da
tüketiminde kullanılan aletlerin
dezenfeksiyonunda kullanılan
ürünler.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ GÖRE
DEZENFEKTANLAR
5. Ürün tipi: İçme
.
suyu dezenfektanları
 İçme sularının
dezenfeksiyonunda
kullanılan ürünlerdir.
Dezenfektanlar
 Ruhsatlandırma;
 Biyosidler iş akımı.doc
 BİYOSİDAL ÜRÜN ANALİZ LABORATUVARLARI
ONAYLANAN.pdf
 Liste_A.pdf
 Liste_1.pdf
 EK-V Ürün Tipleri.doc
A-KULLANIM ALANLARINA GÖRE
DEZENFEKTANLAR
 Alet dezenfektanları,
 Yüzey dezenfektanları,
 Antiseptikler , olarak 3 grupta
toplanabilir.
I-ALET DEZENFEKTANLARI
Hastanede kullanılan araç ve
gereçlerin enfeksiyona yol
açabilme riskleri dikkate alınarak
kritik, yarı kritik ve kritik
olmayan şeklinde sınıflara
ayrılır.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA DEZENFEKSİYON
Hasta Bakım
Malzemeleri
KRİTİK
Steril dokulara
veya damar
sistemine girenler
Steril edilmeli
YARI KRİTİK
Mukozalar ve
bütünlüğü
bozulmuş ciltle
temas edenler
KRİTİK
OLMAYAN
sağlam ciltle temas
eden malzemeler
temizlik veya
orta/düşük düzey
bir dezenfeksiyon
yeterli
KRİTİK MALZEMELER
 Vücut kısımlarına veya damar
sistemine giren malzemelerdir.
 Çok az sayıda da olsa herhangi
bir mikroorganizma
içermeleri halinde büyük risk
oluşturur.
 Kullanılabilmeleri
için steril olmaları şarttır.
YARI KRİTİK MALZEMELER
 Mukozalar ve bütünlüğü
bozulmuş ciltle temas eden
malzemelerdir.
 Bunlarda az sayıda bakteri sporu
kalsa bile ciddi bir risk
oluşturmaz.
II-YÜZEY DEZENFEKTANLARI
 Klor ve klorin bileşenleri:
Klor, bakterisid ve virüsid
olarak etkilidir.
Alkali ortamlarda ve organik
ortamlarda klorun etkisi
azalmaktadır.
II-YÜZEY DEZENFEKTANLARI
 Alkol çözeltileri (etil ve
isopropil alkol):
Orta ve düşük derecede
dezenfeksiyon sağlayan
bileşiklerdir.
 Amonyum bileşikleri:
Katyonik deterjan özelliği
gösteren yüzeye etkili bir
dezenfektandır.
III-ANTİSEPTİKLER
oksijenli su (hidrojen
peroksit),
 tentürdiyot
(iyot %2-sodyum iyodür %2,5),
batticon (povidon iyot %10)
III-ANTİSEPTİKLER
 Sabun: Sabunlar
sodyum ya da
potasyum
hidroksitin yağ asidi
esterlerinden oluşan
deterjan bazlı
maddelerdir.
III-ANTİSEPTİKLER
 Su ve sabun kullanılarak
yapılan 15 saniyelik bir
yıkamada bakteri sayısı
yaklaşık ı log azalmaktadır.
 log düşüşleri.docx
III-ANTİSEPTİKLER
 İyodoforlar:
 İyodin solüsyonları
sağlık kuruluşlarında
uzun zamandan beri
kullanılmaktadır.
 Daha çok doku ve ciltte
antiseptik olarak
kullanılmaktadır.
III-ANTİSEPTİKLER
 Benzalkonyum kloroid (Zefiran)
 Antiseptik ve dezenfektan olarak
kullanılabilir.
 Gram pozitif ve bazı gram negatif
bakterilere etkilidir.
 Sabunlar ile etkileşimleri, lastik,
plastik ve pamuk gibi maddelerle
absorbe olması dezavantajdır.
Birbirlerini nötralize etmeleri nedeniyle benzalkoniyum
klorür ile sabun bir arada kesinlikle kullanılmamalıdır.
+
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
Sağlık kuruluşlarında
enfeksiyonlardan korunabilmek
için;
Öncelikle enfeksiyona neden
olabileceği düşünülen patojen
mikroorganizma ve onun neden
olacağı enfeksiyon türü
belirlenmeli ve enfeksiyon
oluşmadan önlenmelidir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
 Eğer bu kontrol sağlanamazsa
başka bireylere bulaşmanın
önlenmesi için gerekli bireysel
korunma kurallarına uyulması
gereklidir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
 Enfeksiyona sebep olan
patojen
mikrorganizmanın
kaynağının
belirlenmesi ve hijyen
kurallarına uyulması
gerekmektedir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA DEZENFEKSİYON
 Hastalığın bulaşma yolu ve vücuda giriş
yolu iyi bilinmeli,
 Tıbbi işlemlerden önce sterilizasyon,
dezenfeksiyon kuralları
benimsenmelidir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
 Tüm hastalar dikkatlice
detaylı
değerlendirilmeli ve her
hasta potansiyel
enfeksiyon kaynağı
olarak kabul
edilmelidir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
 Tüm sağlık çalışanlarının
ve yardımcı personelin aşı
ile önlenebilir hastalıklara
karşı aşılanmalıdır.
(Hepatit B virus, Influenza,
Çocuk felci, Difteri,
Tetanoz, Kızamıkçık,
Kızamık, Kabakulak,
Çiçek)
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
 Tıp ve diş tedavilerinde kullanılan
tüm aletlerin sterilizasyon ve
dezenfeksiyonuna dikkat edilmeli
 Sterilizasyonda “altın kural”
olarak, işlem öncesinde iyi bir
temizlik yapılması (organik
kalıntılardan arındırılması) kuralı
unutulmamalıdır.
 Bireysel koruyucu ve uygun
ekipmanlar mutlaka
kullanmalıdır.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA
DEZENFEKSİYON
 Asepsi kurallarına uyulmalı, kan
ve tükürüğün çevreye yayılması
önlenmelidir.
 Vücut/ağız içinde kullanılmış
tüm tekrar kullanılabilir, hasta
bakım aletleri ve cihazları ısı ile
ile steril edilmelidir.
 Solunum yoluyla bulaşmaya ve
hijyene çok dikkat edilmelidir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA DEZENFEKSİYON
 Kesici-delici aletler ile
yaralanmayı önlemek için
güvenli çalışma ortamı
oluşturulmalı
 Mümkünse tek
kullanımlık aletler tercih
edilmelidir.
SAĞLIK KURULUŞLARINDA DEZENFEKSİYON
 Hastalardan alınan kan,
tükürük, biyopsi
materyalleri biyolojik sıvı ve
doku parçalarının
transferlerinde dikkat
edilmelidir.
 Tıbbi atıkların toplanması
ve taşınmasında kurallara
uyulmalıdır.
Dezenfeksiyonda İlk yapılması Gereken
Temizlik
Dekontaminasyon
Dezenfeksiyon
ve
Sterilizasyon
TEMİZLİK
 Mikrorganizma sayısında
minumum 1 log
(çoğunlukla 3-5 log)
azalma sağlar,
 Dezenfektan veya sterilan
ajanların
etkinliğini
artırır.
 Allerjik, toksik, etkilere
neden olabilen maddelerin
uzaklaştırılmasını sağlar.
TEMİZLİK
 Asıl olan etkin temizliktir. Temizlik
olmadan dezenfeksiyon olmaz.
 Dezenfeksiyon için kullanılan
kimyasalın kullanım talimatına
uyulması gereklidir.
 Her malzemenin dezenfeksiyonusterilizasyonu farklı koşullarda yapılır.
TEMİZLİK
 Düşük düzey dezenfektanlarla kritik veya
yarı-kritik aletler dezenfekte edilmemelidir.
 Her hasta sonrası işlem tekrarlanmalıdır.
 Servis temizliğinde protokollere uyularak
yapılmalıdır.
Sağlık Kuruluşlarında
El hijyeni ne zaman sağlanmalıdır?
 Hasta ile temastan önce,
 Her türlü girişimden
önce,
 Eldiven giymeden önce,
 İlaç hazırlanma işlemine
başlamadan önce,
 Yemekten önce,
 Hastaneden ayrılmadan
önce,
 Mutlaka el hijyeni
sağlanmalıdır.
 Hasta ile temastan sonra,
 Kan ve kan ile kontamine
olma olasılığı olan
temastan sonra,
 Hasta çevresindeki
yüzeylerle temastan
sonra,
 Eldivenler çıkartıldıktan
sonra,
 Tuvaletten sonra,
 Mutlaka el hijyeni
sağlanmalıdır.
HASTANE ENFEKSİYONUNDAN KORUNMA
• Hastane genelinde uygulanacak dezenfeksiyon ve
sterilizasyon uygulamaları için “dezenfeksiyon ve
sterilizasyon politikası” oluşturulması gereklidir.
• Hastane Enfeksiyonlarının %30‘u temel enfeksiyon
korunma yöntemleri ile önlenebilmektedir. Cerrahi
enfeksiyonlarda ise önleme oranı, %19-41 olarak
saptanmıştır.
Son yıllarda dezenfektanların etkinlik testlerine yönelik geniş
kapsamlı bilimsel araştırmalar bu maddelerin amacına uygun
olarak daha bilinçli bir şekilde kullanılmasına İMKANI
sağlamıştır.
Bir dezenfektanın halk sağlığı alnında
kullanılabilmesi için mutlaka;
Sağlık Bakanlığı tarafından DÜZENLENMİŞ
“RUHSATNAME”
almış olması gerekmektedir.
TEŞEKKÜR EDERİM
Hacı DENİZ
0312 565 52 18
[email protected]