TÜRKİYE`NİN BIYOTEKNOLOJİDE STRATEJİ

X. ULUSAL EKOLOJİ VE ÇEVRE KONGRESİ
04-07 EKİM 2011, Çanakkale
TÜRKİYE’NİNBIYOTEKNOLOJİDESTRATEJİSEÇENEĞİ
AynurDEMİRveMünevverARISOY
AksarayÜniversitesiÇevreKorumaveKontrolProgramı,Aksaray
Dünyada hızla yaygınlaşmakla birlikte özellikle sağlık ve çevreye olası etkileri
açısından büyük tepki alan transgenik ürünlere dönük gerek iç gerekse dış ticaret
önlemlerinin kapsamı ve uygulanması konusunda tartışmalar sürmektedir.
Türkiye’nin tarım konusunda en büyük ticari ortağı olan ve katılım öncesi süreçte
bulunulan AB’ nin transgenik ürünler konusunda uygulamakta olduğu ya da
uygulayacağıpolitikalar,dünyaticaretindesözügeçenönemlibirticaretbloğuolması
nedeniyle Türkiye için belirleyici konumdadır. AB ile olan ticari ilişkilerin yanı sıra,
Türkiyedehalksağlığıveçevreaçısındankarşılaşılabilecektehlikelerilebarındırılan
doğal gen kaynakları hesaba katıldığında, Türkiye’nin üretim ve ticaret düzenini
gözden geçirerek transgenik ürünlerin üretim ve kullanımında, uluslararası
anlaşmalarınçerçevesidışınaçıkmayacak,yasakyadakısıtlamalarıuygulamasıakılcı
görülmektedir. Öte yandan, tarım ve gıda sektörlerinin ihracat açısından önemi
dikkate alındığında, transgenik üretim nedeniyle ihraç pazarlarında kısıtlamalara
maruz kalınması Türkiye’nin çıkarına olmayacaktır. Bu bağlamda taraf olduğu
uluslararası biyogüvenlik protokolü gereği ulusal biyogüvenlik yasasının 2010
tarihinde kabul edilmesi ve uygulamaya konması önemli bir politik gelişme olarak
nitelendirilebilir. Bu protokol kapsamında Türkiye transgenik ürün ve uygulamalar
konusunda risk değerlendirme, risk yönetimi ve izleme – kontrol düzenlerinin
kurulmasıvebunlarınyaygınlaştırılmasıkonusundaönemlibiradımatmıştır.Bununla
birlikteTürkiye,biyoteknolojikonusundaAr‐Gefaaliyetlerinindesteklenerek bilgive
yetişmiş eleman altyapısı ve tarım uygulamaları konusunda yapılacak genetik
araştırmalarda,verimvekaliteartırıcıçalışmalarıönceliklialanlarolarakbelirlemiştir.
Ayrıca Türkiye’de, genetik uygulamalara alternatif olarak öncelikle kalite ve verim
artışınısağlayıcıbütünleşikzararlıyönetimi(integratedpestmanagement),bütünleşik
ürün yönetimi (integrated crop management) vb gibi yönetimlerin yaygın biçimde
kullanılmasınınbenimsenmesi,sürdürülebilirtarımsalgelişmeninvegıdagüvenliğinin
sağlanmasınınenönemlipolitikaraçlarındanbirisiolaraknitelendirilebilir.
Anahtarsözcükler:Türkiye,GDO,Biyogüvenlik,Politika,HukuksalDüzenleme
43