Teknoloji Koruma Sistemi

Teknoloji Koruma Sistemi
İlker Gönülalp
Yıldız Teknik Üniversitesi
Teknoloji Koruma Sistemi
Teknoloji koruma sistemi:
• Nedir ?
• Neden gereklidir ?
Teknoloji Koruma Sistemi
Biyoteknoloji ile uğraşan ticari şirketlerin uzun çalışmalar
ve çok fazla masraf yaparak elde ettikleri transgenik
tohumların uygun bir şekilde kullanılmasını sağlamak ve
bu bitkilerin geliştirilmesi için yapılan harcamaların tekrar
geriye alınabilmesi amaçlanmaktadır.
Teknoloji Koruma Sistemi
Transgenik bitki elde etmek için gerekli olan aşamalar:
• Çeşitli doku kültürü yöntemleriyle hedef dokuların tespit
edilmesi
• Hücrelerin çoğaltılması
• Uygun bir rejenerasyon sisteminin geliştirilmesi
• Hücrelere DNA aktarımında kullanılacak yöntemin
seçilmesi
• Aktarımın ardından doku kültürü yoluyla DNA’yı içeren
hücrelerin seçilmesi (kaç DNA kopyasının aktarıldığının,
genin istenildiği şekilde çalışıp çalışmadığının
belirlenmesi vb.)
• Seleksiyon ve bitkilerin çoğaltılması için stratejilerin
belirlenmesi gerekmektedir.
Hücrelere DNA aktarımında kullanılacak
yöntemin seçilmesi
En çok kullanılan yöntemler:
1.Mikroenjeksiyon yöntemi.
2. Mikroprojektil bombardıman yöntemi.
3.Çeşitli bakteri ve virüslerle özel olarak dizayn
edilmiş yapıların kullanılarak.
Transgenik Bitki Üretiminin
Sorunları
1.Gen klonlanması ve ekspresyonu.
2.Ürünün geliştirilmesi.
3.Tarla denemeleri.
4.Elit çeşitlerin elde edilmesi için yapılacak ıslah
programları.
5.Elde edilen ürünün karakterize edilmesi ve
düzenlemeler.
6.Halkın kabulü.
7.Pazarlama.
2.Ürünün geliştirilmesi
Ürünün geliştirilmesi sırasında izole edilen ve istenilen çeşitlere
aktarılan transgenlerin, çeşitli teknikler kullanılarak yabani türlere
geçmesinin engellenmesi sağlanarak yabani türlerin sahip oldukları
değişik fenotip karakterleri kodlayan ve bitki ıslahçılarının birçok
amaçlarla başvurabilecekleri genlerin orijinal yapısı korunmuş olur.
Teknoloji Koruma Sistemi
TKS adı verilen sistem günümüzde üç önemli
unsurun bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur:
1.
2.
3.
Zehirli bir proteinin sentezlenmesini kodlayan, tohum
gelişmesinin son aşamasında etkili olup bitkinin diğer
kısımlarına etki etmeyecek bir gen.
Yeterli miktara tohumun üretilebilmesi için içerisinde
zehirli molekülü oluşturacak geni taşıyan ama birçok
jenerasyon oluşumuna izin verecek bir metot.
Tohumların ekiminin ardından, aktarılan geni aktif hale
geçirecek bir metot.
TKS tarifi
Teknoloji koruma sistemi için yapılan araştırmalarda
kullanılan genetik yapı ve yöntemler şunlardır:
• Kimyasal bir etkileşme sonucu aktif hale geçebilen, bütün
hücrelerde ve her zaman aktif bir promotor.
• Özel bir DNA dizisini, belirli bir bölgeden kesebilen bir enzim ” Site
specific recombinase, CRE ”
• Embriyolojik gelişmenin sonlarında etkili olan bir promotor “ Late
embryogenesis-specific promotor, LEAP“
Teknoloji Koruma
Sistemi
TKS sisteminin genetik
mekanizması:
LEAP
LOX: CRE için tanınabilecek özel
DNA dizileri
RIP: Ribozomların çalışmasını
engelleyen bir proteini
sentezleyen gen dizisi
CRE: Rekombinaz enzimini
sentezleyen gen dizisi
Teknoloji Koruma Sistemi