40 insan ve çevre üzerine akuakültürün olumsuz etkileri özet

Ulusal Su Günleri 2009 Sempozyumu 29 Eylül – 1 Ekim
ELAZIĞ
İNSAN VE ÇEVRE ÜZERİNE AKUAKÜLTÜRÜN OLUMSUZ ETKİLERİ
Nilgün ÖZDEMİR1, Abdulkadir ÇİLTAŞ2
1
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü, 25240 Erzurum,
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü, 25240 Erzurum,
2
[email protected]
ÖZET
Yaklaşık 4000 yıldır Dünya’nın çeşitli bölgelerinde uygulanmakta olan akuakültür, hayvansal
üretimin en hızlı büyüyen sektörlerindendir. Son yıllarda balık stoklarının maruz kaldığı aşırı
avlanmadan dolayı avlanan balık sayısı giderek azalmış ve avcılık yoluyla elde edilen su ürünleri
miktarı yetersiz kaldığından akuakültür sektörü hızlı bir genişleme süreci içerisine girmiştir. Şüphesiz,
biyoteknolojik bir üretim faaliyeti olan yetiştiricilik doğal kaynakların uygun kullanımını temsil
etmekte ve çoğunlukla az gelişmiş kıyısal yerleşim birimlerine önemli ekonomik girdi sağlamaktadır.
Akuakültür, artan dünya nüfusunun balık ihtiyacını karşılamak adına mükemmel bir çözüm olarak
görülse de bu sektörün gelişmesiyle birlikte, küresel endüstriye de yansıyan çevresel ve toplumsal
sorunlar ortaya çıkmıştır. Özellikle kıyısal ekosistemde arzulanmayan bazı değişimlere neden olduğu
ve uzun vadede sektörün kendi gelişimini etkileyerek ekonomik zararlara neden olabileceği ileri
sürülmektedir. Oysa bu endüstrinin gelişmesi çevresel kaliteye bağlı olup, sürdürülebilir bir
akuakültür ve çevre yönetimi birlikte ele alınması gereken iki temel unsur haline gelmiştir. Akuakültür
sektörünün sürdürülebilir gelişimi için; potansiyel çevresel etkiler, etkin kıyısal zon ve girdi kullanımı
gibi unsurlar göz önünde tutularak, geniş bir bütünleşik kıyı yönetimi içinde iyi planlanan ve
uygulanan iyi bir yönetim stratejisi geliştirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu endüstri son derece
hassas olan kıyısal ekosistem için yeni bir tahripçi olabilir. Bununla birlikte her şeye rağmen
sürdürülebilir bir akuakültür mümkündür ve bunun için özellikle kültür atıklarının başka sektörler için
gıda olarak kullanılabileceği yeni, modern ve sürdürülebilir entegre modeller önerilebilir. Akuakültür
faaliyetleri etkin bir şekilde planlandığı ve sorumlu bir şekilde yürütüldüğü takdirde, çevreye zararlı
etkilerinin söz konusu olmayacağı düşünülmektedir.
Anahtar sözcükler: akuakültür, akuakültür endüstrisi, çevre, sürdürülebilirlik
40