1 1972 yılında yapılan uygulamada, ilaç hammaddelerinin

T.B.M.M.
B : 31
29.11.1988
1972 yılında yapılan uygulamada, ilaç
hammaddelerinin döviz değerleri, o gün­
kü kurdan T ü r k Lirasına çevrilmiş, yine
endekste, işçilik, ambalaj malzemeleri, fi­
reler, ayn ayn belirlenmiştir. Tabiî, endek­
sin ilk hazırlandığı gün, gerçek döviz de­
ğeri ele alındığından, problem çıkmamış;
ancak, aradan altı ay veya bir yıl geçme­
sine rağmen, değişen döviz kurlarının hâlâ
dikkâte alınmamış olması sonucu, ilaçta
yokluk gündeme gelmiş, piyasadan alman
numunelerde yapılan analizlerde, yüzde
22 gibi, dünya standartlarının çok üstün­
de bozuk ilaçlara rastlanmaya başlanılmış­
tır. D a h a açık bir ifadeyle, ucuz ilaç poli­
tikası sonucu, devlet, ilaç kalitesinden ta­
viz verme zorunda kalmıştır. Fiilî maliyet­
ler değil, nazarî maliyetler ele alındığın­
dan, ekonomik kurallar tersine dönmüş,
kararnamenin oniki yıllık uygulaması şu
karamsar tabloyu karşımıza çıkarmıştır :
Ülkede üretim yapan dört büyük yabancı
sermayeli ilaç fabrikası üretimi bırakmış,
yurt dışına gitmiş. Büyük ilaç sıkıntıları
yaşanmış. İlaç endüstrisi kendisini yenileyememiş, eski teknolojiyle çalışır hale
gelmiş. Bu sektöre hiçbir yatırım yapılma­
mış. İlaç endüstrisi, yaşamak için fiyat
kontrolünün yapılmadığı, çatı kaplama
malzemeleri, boya, kaynak, toprak, kâğıt
gibi çeşitli diğer sanayi dallarına kaymış.
Gelişmiş ülkelerde kullanılan hayat kur­
tarıcı yeni ilaçlar ülkemize gelmemiş. İs­
tihdam azalmış. İhracat yapılacak birçok
ülke kaybedilmiş. Sonuçta, millî ekonomi­
miz ve kalitesi şüpheli ilaçlarla, Türk top­
lumu zarar görmüştür.
Ayrıca, o zamanlar döviz problemi
olduğundan, ilaç fabrikalarının açılan ak­
reditifleri yabancı ülkelere transfer edile­
memiş, bilahara transfer edildiğinde, kur
farkları, sektörü finansman açısından güç­
süz hale getirmiştir.
1984 yılının sonunda, bu olumsuz ge­
lişmeler sonucu, yeni bir ilaç fiyat karar­
0 : 1
namesi hazırlanarak yürürlüğe konmuş­
tur. Yeni kararnamenin amaçları ise şu şe­
kilde belirlenmiştir : İlaç maliyetleri, ger­
çek maliyet esasına göre tespit edilecek.
Maliyet artışları fiyatlara zamanında yan­
sıtılacak. Yeterli fon birikimi sağlanacak.
Sanayide yatırım hacmi artırılacak. Ara­
nan her ilaç piyasada bulunacak. Firma­
lar arasında kalite ve teknoloji rekabeti
sağlanacak. İlaç hammaddelerine yönelinecek. Yabancı sermayenin yatırımı teşvik
edilecek. İlaç sanayii dışa açılacak. Kali­
teli ilaç ön plana alınacak.
Değerli milletvekilleri, kararnamenin
en önemli özelliği, gerçek maliyete dayan­
ması ve firmaların yıl sonu kârlarının yüz­
de 15 ile sınırlandırılmasıdır. Ayrıca, ka­
rarnamede fiyat müracaatının inceleme
süresi on işgünü olarak belirlenmiş, on işgününde cevap verilmediği takdirde fiya­
tın otomatik olarak yürürlüğe girmesi ön­
görülmüştür. Burada hemen belirteyim ki,
bu madde hiçbir zaman işletilmemiş; mut­
laka gerekli zaman içinde fiyat incelene­
rek, olumlu veya olumsuz cevap veril­
miştir.
Değerli milletvekilleri, şimdi sizlere,
bir ilacın ana girdilerinin neler olduğunu
açıklamak istiyorum. Bir ilacı 100 birim
olarak kabul edersek, h a m m a d d e yüzde
43,9'u, ambalaj malzemesi yüzde 11,7'yi,
işçilik yüzde 5,9'u, genel imal giderleri
yüzde 6,9'u, finansman gideri yüzde
13,6'yı, tanıtma gideri yüzde 11,5'i, genel
idarî giderler de yüzde 6,5'i oluştur­
maktadır.
Görülüyor ki, ilacın içindeki ham­
madde, fiyat için en önemli etkendir. Biz,
Türkiye olarak bugün ilaçta kullandığımız
ilaç hammaddelerinin yüzde 25'ini ken­
dimiz yapıyoruz. Büyük bir kısmı daha
üretilebilir; ancak, anlamı yoktur; zira,
ekonomik olmamaktadır, ülke açısından
— 140 —