çocuk ihmal ve istismarı - Banu

+
ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI
REHBERLİK SERVİSİ
VELİ BÜLTENİ - 9
“ÇOCUK İHMAL
VE İSTİSMARI”
Fiziksel ya da psikolojik olarak bir çocuğa bir yetişkin
tarafından kötü davranılmasıdır. Ayrıca çocuklara kötü
davranmak veya çocuk istismarı ve ihmali ile de çoğu
zaman eş anlamı taşır. Dünya Sağlık Örgütü çocuk
istismarını şöyle tanımlar: "Çocuğun sağlığını, fiziksel ve
psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin,
toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek
yapılan tüm davranışlar çocuğa kötü muameledir."
Cinsel İstismar Nedir?
Çocuk istismarı 4 temel grupta incelenmektedir:
1- Fiziksel istismar
2- Duygusal istismar
3- Çocuk İhmali
4- Cinsel istismar
Çocuğun cinsel istismarı, bir çocukla yetişkin (ya da diğer bir
çocuk) arasındaki çocuğun fail ya da gözlemcinin seksüel
dürtüyle kullanıldığı her türlü etkileşimdir. Cinsel istismar
dokunma davranışları içerebildiği gibi dokunma davranışları
içermeden de gerçekleştirilmiş olabilir.
1-FİZİKSEL İSTİSMAR
Fiziksel istismar en geniş anlamda “çocuğun kaza dışı
yaralanması” şeklinde tanımlanabilir. Aç bırakmak
Dövmek, kesmek, yakmak, yaralamak, sarsmak, ısırmak,
saç kaybı Evden kovmak, vb gibi. En sık rastlanılan olgu
çocuğa fiziksel şiddet uygulamak, dövmek şeklindedir.
“Vücutta fiziksel hasara neden olan yaraların, kırıkların,
yanıkların ve benzeri her türlü lezyonların ortaya çıkmasına
yol açan istismar” fiziksel istismardır. Fiziksel istismarda
çocuğun kaza dışı yaralanması ve örselenmesi söz
konusudur. En yaygın rastlanılan ve belirlenmesi en kolay
olan istismar tipidir. Bir tokattan çeşitli objelerin
kullanımına uzanan cezalandırma yöntemlerini kapsar.
2-DUYGUSAL İSTİSMAR
Duygusal istismar, çocuk ve gençlerin, kendilerini olumsuz
etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalarak ya da
gereksindikleri ilgi, sevgi ve bakımdan mahrum bırakılarak
toplumsal ve bilimsel standartlara göre psikolojik hasara
uğratılmaları durumudur. Bu davranışlar; yaş, statü, bilgi,
konumu gibi özellikleri ile çocuk veya gencin üzerinde etki
sahibi olan kişi ya da kişiler tarafından uygulanır.
BANU UFUK CÖMERTOĞLU İLKOKULU
REHBERLİK SERVİSİ
4-ÇOCUKLARDA CİNSEL İSTİSMAR
3-ÇOCUK İHMALİ
İhmal,
çocuğa
bakmakla
yükümlü
kişinin
bu
yükümlülüğünü yerine getirmemesi, çocuğu fiziksel ya da
duygusal olarak ihmal etmesidir. Beslenme, giyim, tıbbi
gereksinimler, duygusal ihtiyaçlar veya optimal yaşam
koşulları için gerekli ilgiyi göstermeme şeklinde
tanımlanmaktadır. Büyüme geriliği olan, psikososyal uyum
güçlüğü çeken, eğitim ihtiyaçları karşılanmayan, koruyucu
sağlık hizmetlerinden yararlandırılmayan çocukta ihmal
akla gelmelidir.
Bir kişinin, çocuğa yönelik cinsel haz duyma amacıyla;
Cinsel organlarına dokunması ve/veya dokundurtması, ırzına
geçmesi, teşhircilik yapması, cinsel uyarı ve doyum için
kullanması, fuhuşa zorlaması, pornografi gibi türlü suçlarda
cinsel obje olarak kullanması, çocuğun yanında pornografik
görüntüler izlemesi ve izletmesi vb. durumlardır.
Dokunma cinsel organlar, göğüs, kalça, oral-jenital ya da
cinsel temas olabilir. Dokunmadan olanı çocuğun çıplak
bedenini seyretme, teşhir, ya da çocuğu pornografiye maruz
bırakma (pornografik içerikli resim film vs gösterme).
İstismarcı çoğu zaman fiziksel güç kullanmaz, ama oyun
kullanabilir, hile yapıp kandırabilir, korkutabilir, çocuğun
sessiz olması, kimseye söylememesi için çeşitli tehdit
yollarını kullanabilir. İstismarcılar genellikle ustaca ikna
beceri ve taktikler kullanarak çocuğun bağlanmasını
sağlarlar. Bu taktikler hediyeler alma ya da özel aktiviteler
ayarlama olabilir ki böylece kurbanın kafası karışarak karşı
koymasını zorlaştırır.
Cinsel istismara maruz kalan çocuklarda görülebilen
belirtiler nelerdir?
•
•
•
•
•
•
•
Tekrarlayıcı, rahatsız edici düşünceler,
Olayla ilgili kabuslar
Uykuya dalma güçlüğü (karanlık olayı çağrıştırabilir
ya da kabus göreceğini düşündüğü için uyumak
istemez),
Öfke patlamaları, konsantrasyon güçlüğü,
Olay sonrasında olay anını tekrar tekrar yaşıyormuş
hissi,
Yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar, cinsel
davranışlarda artma, mastürbasyon, yaşadıkları
cinsel travmayı yeniden yaşama ve tekrarlama
eğilimi
Cinsel oyunlar oynama, erişkinleri ayartıcı
davranışlarda bulunma gibi, cinsel kimlik
bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları,
•
Cinsel istismara uğrayan çocukların %50'sinde
travma sonrası stres bozukluğu görülmekte,
depresyon, düşük benlik saygısı, intihar
davranışları, damgalanmışlık hissi, alkol ve madde
kullanımı eşlik edebilmektedir.
Her ne kadar cinsel istismara uğramış çocukların birçoğu
duygusal ve davranış değişiklikleri gösterse de bazıları
göstermeyebilir. Sonuçta sadece belirtilere odaklanmayıp,
ama koruma tedbirleri, iletişim, beden sağlığı ve güvenliği
öğretmek ve cinsel konularda konuşmaya da açık olup
çocuğunuzun sizinle gereğince konuşmasını teşvik etmek de
önemlidir.
Çocuklar yaşadıklarını neden anlatmak istemezler:
•
•
•
•
Kendilerine inanılmayacağından korkarlar.
Başlarının belaya gireceğinden korkarlar.
İstismarcının tehditlerinden korkarlar.
İstismarcıyı korumak isteyebilir, sevebilir ama
yaptıklarını sevmezler.
•
Nasıl anlatılacağını bilmeyebilirler.
•
Cinsel davranışların yanlış olduğunu
bilmeyebilirler.
•
Anne-baba ve diğer yakınlar tarafından başlarına
gelen kötülüğe karşı kendilerini koruyamadıkları
için suçlanmaktan ve ağır biçimde
cezalandırılmaktan korkarlar
•
Arkadaşları tarafından dışlanabileceklerinden
korkarlar.
•
Gammaz olarak adlandırılmak istemezler.
•
İyi çocukların cinsellikle ilgili sözcükleri
kullanmasının doğru olmadığı söylenmiştir.
•
Büyüklerle (otorite figürleriyle) cinsel konuları
konuşmaktan utanırlar, korkarlar.
•
Çok küçük çocuklar istismara uğradıklarını
anlatabilecek kadar dil becerisine sahip
olmayabilir, ya da özellikle seksüel istismar oyun
içinde oluyorsa failin eyleminin istismar olduğunu
anlayamayabilir.
Çocuklar sonunda nasıl söylerler?
•
•
•
•
•
•
•
İstismarın derecesi, sıklığı artar ve çocuğu
korkutursa,
Cinsel istismardan korunmayla ilgili bilgi alırsa ve
kendisine yapılanın doğru olmadığını fark ederse
Söylenmesi gerektiğini öğrenirse,
Yakın bulduğu biri ile sırrını paylaşırsa
Kardeşlerini korumak için (kendisinin ilk istismara
uğradığı yaşa geldiklerinde),
Ergenliğe gelmişse, hamilelikten korkarsa ya da
cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında bilgisi
edinince
İstismarcının baskısından kurtulmak için,
•
•
Çocuk güvenebileceği ve kendisi ile yakından
ilgilenen bir yetişkinle karşılaştığı zaman,
Fiziksel bir yakınması (üriner enfeksiyon vb.)
sonrası doktora gittiğinde.
ÇOCUKLARI CİNSEL İSTİSMARDAN
KORUMAYA YÖNELİK TAVSİYELER
1- Vücudumuzdaki özel alanların anlatılması: Bu alanları
mayonun kapattığı yerler olarak anlatın ve Çocuklarınıza
vücudun özel bölgelerinin doğru adlarını öğretin
2-Sadece yabancıların tehlikeli olduğuna odaklanmayın.
Unutmayın ki çocukların çoğunluğu tanıdığı ve güvendiği
kişiler tarafından istismar edilmektedir.
3- “Hiç kimsenin onların vücudunun özel parçalarına
bakamayacağı ve dokunamayacağı” üzerinde konuşun:
Çocuklara kendilerinin de başkalarının özel yerlerine
bakamayacakları ve dokunamayacaklarını söyleyin.
Bunun tek istisnası canımız acıdığında sorunu anlamak
için anne/baba ve doktorun “sizden izin alarak” bakması
ve dokunması olarak anlatın. Bu kapsamda dokunma
hakkında bilgiler verin. İyi dokunma (Güvenli)-kötü
(güvenli olmayan) dokunma ayrımı anlatın. Burada kötü
dokunmaların hissettirebileceği -korku, kızgınlık, üzüntü,
karışıklık- gibi duygular üzerinde konuşun.
4- Çocuklarınızı vücutları hakkında kararların kendilerine
ait olduğunu konusunda bilinçlendirin. Başkalarının
kendisine dokunmasını istemediğinde hayır demeye
yüreklendirin, istismar amaçlı olmasa bile ve başkalarına
dokunmamalarını söyleyin.
5-Yetişkinler ve büyük çocukların asla vücutlarının
parçaları ile ilgili yardıma ihtiyaçlarının olmayacağını
bildiklerinden emin olunuz (banyoda ya da tuvalete
giderken).
6-Çocuklarınıza
kendi
bedenlerinin
bölgelerine
kendilerinin bakmalarını öğretin (Tuvalete, banyoya
giderken, tuvalet kâğıdı kullanırken vs). Böylece diğer
yetişkin ve çocukların yardımına bağımlı olmazlar.
7- “Birisi özel yerlerinize baktığında ya da
dokunduğunda büyüklerinize anlatmamanız için size
söylenebilecek yalanlar” üzerinde konuşun: Burada da
çocuklara bu konuda söylenen en yaygın yalanlar
şunlardır: Bunları duyduğunuzda sakın inanmayın türevi
bilgiler verin.
Mesela,
-Bu bizim sırrımız: İyi sırlar ve zararlı sırlar ayrımı
öğretilmeye çalışın. Zararlı sırlar anneye babaya mutlaka
söylenmeli mesajı verin ve bu sırlara örnekler verin.
-Tehdit (Sana asla inanmazlar, annen baban seni sevmez
yalanı): Buna asla inanmamaları gerektiği anlatılın.
-Ödüller (Sana para veririm oyuncak alırım): Asla aileden izin
almadan hediye Kabul etmeme üzerinde durun.
8-İçgüdünüze güvenin. Eğer çocuğunuzu birine bırakmanın
kolay olmadığını düşünüyorsanız, bırakmayın. Cinsel
istismar konusunda kaygılanıyorsanız, sorular sorun.
9- “Birisi özel yerlerine baktığında yada dokunduğunda
yapabilecekleri” üzerinde onlarla konuşun: Bu kısım çok
önemli; çocuğa kendisini iyi hissettirmeyen kötü bir
dokunuşla karşılaştığında yapması gerekenler anlatılmalı
Bunlar 4 başlıkta çocuğa öğretmeye çalışabilirsiniz.
-Söyleyebileceğin en sert ve en ciddi biçimde HAYIR de.
-Oradan uzaklaş ve güvenli bir yere gitmeye çalış.
-Güvendiğin bir büyüğüne olayı anlat.
-Büyükler seni dinleyip bu konuda bir şey yapana kadar da
söylemeye devam et.
Cinsel İstismara Uğrayanlara Nasıl Yardım Edebilirsiniz?
Eğer çocuk istismarı açıklarsa, soğukkanlılığınızı korumanız
son derece önemlidir, onu dikkatli dinleyin, ASLA çocuğu
bundan dolayı suçlamayın. Kendisine teşekkür edin ve
kendisine desteğinizin tam olduğuna dair çocuğa güven
verin. *Derhal yardım için ilgili yerleri aramayı unutmayınız!
- Yapacağınız en iyi şey onu dinlemeye hazır olduğunuzu
göstermeniz, onu dinleyerek inandığınızı, bunun onun suçu
olmadığını, olanlardan dolayı üzüldüğünüzü, yardıma hazır
olduğunuzu belirtmektir.
-Cinsel istismar oluşmuşsa mutlaka önce ilgili kurumlara
başvurulmalı vücutta ve giysilerde hiçbir temizlik
yapılmadan muayeneye gidilmelidir.
-Deliller için ilk 72 saat çok önemlidir.
-Banyo yapmak, giysileri değiştirmek gibi davranışlar
saldırganın ve suçun belirlenmesinde yardımcı olabilecek
ipucu ve kanıtların yok olmasına yol açabilir.
-Eğer çocuğunuz böyle bir duruma maruz kalmışsa mutlaka
uzman yardımı alması için destek verin. Unutmayın bu onun
suçu değil…
-Anne ve babaların da olay sonunda destek almaları
gerekmektedir.
Her vatandaş çocuğa karşı işlenmekte olan istismar suçunu
yasal olarak bildirmekle yükümlüdür.
İhmal ve İstismar Vakaları İle Karşılaştığınızda
Başvurabileceğiniz Yerler:
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İhbar Hattı - 183