ÖN SÖZ

ÖN SÖZ
Besin maddesi, ham madde ve enerji kaynağı olmaları nedeniyle bitkilere
insanların dün olduğu gibi günümüzde ve gelecekte de ilgilerinin sürmesi doğaldır. Artan nüfusun yeterli düzeyde beslenebilmesi, temel endüstri için gerekli
ham maddelerin sağlanması nitelikli olduğu kadar bol bitkisel üretim ile olanaklıdır. Bunun için tohumun çimlenmesinden vejetatif gelişmesine ve olgunlaşmasına, çiçek, meyve ve tohum gibi generatif organların oluşmasına değin bitkide
cereyan eden tüm fizyolojik olayların bilinmesine gereksinim vardır. Bu konulara ek olarak bitki fizyolojisi, yeşil bitkilerin sentezledikleri organik madde içerisinde güneşin fiziksel enerjisini kimyasal gıda enerjisine nasıl ve ne şekilde
dönüştürdüğünü bitkilerin büyüyüp gelişebilmeleri için gerekli fizikokimyasal,
biyokimyasal ve fizyolojik olayların mekanizmalarını açıklayan bir bilim dalıdır. Bu nedenle nitelikli bol ürün alınması bitki fizyolojisinin iyi bilinmesiyle
olanaklıdır. Temel bilimler içerisinde yer almakla beraber bitki fizyolojisi tarla,
bağ ve bahçe bitkileri ile çiçek üreticileri için olduğu kadar tarım ve ormancılık
alanlarında çalışanlar için de yadsınamaz düzeyde önem taşımaktadır.
Genelde damarlı tüm yeşil bitkilerde cereyan eden temel fizyolojik olaylar benzer olmakla beraber bir bitki çeşidinde cereyan eden bir olay aynıyla
öteki bitkide oluşmaz. Benzer toprak ve iklim koşullarında yetişen bir türe ait
bitki çeşitleri tarafından ayrımlı miktarlarda su ve besin elementlerinin alınması,
taşınması ve metabolize edilmesi, çevre ve stres koşullarına farklı düzeylerde
tepki göstermelerinin uygun şekilde açıklanabilmesi fizyolojinin temel ilkelerinin iyi bilinmesiyle olanaklıdır. Öteki bilim dallarında olduğu gibi fizyoloji
alanında da geçtiğimiz yıllarda yoğun şekilde sürdürülen araştırmalar sonunda
yeni bilgi ve bulgulara ulaşılmış, temel aynı kalmakla beraber açıklamalar değişmiş ve teknolojik gelişmeye paralel olarak karanlık pek çok nokta aydınlatılmıştır. Bu kitabın amacı da en yeni bilgi ve bulgular ışığında konuları açıklamaktır.
Bu kitap, 15 ana bölümden oluşmuştur. İlk bölümde ele alınan Bitki Hücrelerinin Yapısı 13 alt başlık altında ve ikinci bölümü oluşturan Enzimler ve
İşlevleri de 7 alt başlık altında ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Su ve Hücre İlişkileri ile Suyun Alınması ve Taşınması, Su Yitmesi izleyen üç ayrı ana bölüm
altında açıklanmıştır. Bitki Besin Elementleri ile Besin Elementlerinin Alınma
ve Taşınmaları 6. ve 7. bölümlerde en son araştırma bulguları ışığında sunulmuştur. Fotosentez, Azot ve Kükürt Özümlemesi ile Fotosentez Ürünlerinin
Taşınması ve Solunum izleyen 8, 9, 10. ve 11. bölümlerde ayrıntılı şekilde açıklanmıştır. Büyüme, Büyüme Hareketleri ile Bitki Hormonları ve İşlevleri 12, 13
ve 14. Bölümlerde sunulmuştur. Stres Fizyolojisi başlığını taşıyan 15. bölümde
bitkilerde stresin anlam ve önemi anlatıldıktan sonra değişik 11 stres çeşidi tek
tek ele alınmış ve bitkilerin bunlara karşı tepkileri ayrıntılı şekilde incelenmiştir.
Kitaptaki ilgili bölümleri büyük bir dikkat ve titizlikle okuyarak öneri ve
eleştirilerde bulunan Ankara Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. M. ÇELİK ile Prof. Dr. N. HALLORAN’a; Toprak Bölümü
Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. M. ALPASLAN, Prof. Dr. A. GÜNEŞ, Doç. Dr.
A. İNAL, Doç. Dr. C. KÜTÜK, Prof. Dr. S. TABAN, Prof. Dr. R. YALÇIN ile
aynı bölümde Araştırma Görevlisi Hesna ÖZCAN’a; Uludağ Üniversitesi Fen
Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Şaban GÜVENÇ’e
Araştırma Görevlilerinden Seyhan AYDIN ve Özgür BAYRAM ile Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Araştırma Görevlilerinden Hakan ÇELİK, Murat Ali
TURAN ve Funda MOL’e değerli katkıları nedeniyle içtenlikle teşekkür ederiz.
Kitabın dizgi işlerini büyük bir titizlikle yürüten Ümit KORBEK’e teşekkür
ederiz.
Multidisipliner bir anlayışla yoğun ve yorucu çalışmalar sonucu hazırlama mutluluğuna kavuştuğumuz bu kitabımızı “Türkiye’de Çağdaş Yüksek
Öğretimin Yerleşmesinde ve Gelişmesinde Emeği Geçenlere” armağan etmekten büyük mutluluk duyuyoruz. Yerli ve yabancı çok sayıda kaynaktan
yararlanılarak hazırlanan bu kitaptan Bitki Fizyolojisi yanı sıra Bitki Besleme
ve Bitki Biyokimyası derslerini de okuyan Lisans ve Lisansüstü öğrencileri
yararlanabilir. Bu kitabın Lisans ve Lisansüstü öğrencilerine, konuya ilgi duyanlara yararlı olması en büyük dileğimizdir. Bu kitapla ilgili eleştiri ve uyarılar
şükranla karşılanacak ve ilerideki çalışmalarımızda önemle dikkate alınacaktır.
Eylül 2002
Burhan KACAR
A. Vahap KATKAT
Şule ÖZTÜRK