araştırma bülteni - Orman Genel Müdürlüğü
advertisement
T.C ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ ANADOLU ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA BÜLTENİ BATI TOROS KIZILÇAM ORMANLARINDA DOĞAL GENÇLEŞTİRME METOTLARININ ARAŞTIRILMASI Giriş Kızılçam ormanlarının gençleştirilmesi Türkiye Ormancılığında büyük önem kazanmış güncel bir konudur. Hızlı büyüyen bir tür olan kızılçam Türkiye’de Akdeniz, Ege ve Marmara kıyı şeritleriyle trakya2nın Keşan yöresinde yayılmış durumdadır. Kızılçam bu bölgelerde hızlı büyüme yeteneği ile ekonomik bir güç olarak belirmekte, kısa idare süresi ve odununun çeşitli kullanım alanları ile ayrı bir değer taşımaktadır. Bu durum kızılçam ormanlarında kızılçam türünün doğal gençleştirme esaslarının araştırılmasının gereğini ortaya koymuş ve Batı Akdeniz Bölgesinde kızılçamın doğal gençleştirme koşullarını saptamak üzere bu araştırma yürütülmüş ve sonuçlandırılmıştır. Yapılan Çalışmalar Araştırmamız için, Doğu Akdeniz’de 30-31 Doğu boylamları ile 36-37 Kuzey enlemleri arasında 4 deneme alanı ayrılmış ve bu alanlarda araştırma bloklar halinde araziye aplike edilmiştir. I. ve II. bloklar Antalya Ormancılık Araştırma Müdürlüğüne bağlı Antalya’ya kuş uçuşu 24 km. uzaklıktaki Bük Kızılçam Araştırma Ormanında, III. ve IV. bloklar Antalya Devlet Orman İşletmesine bağlı Antalya’ya uzaklıktaki Balaban ve ormanlarında alınmıştır. 35 km. Tesbihli Bu araştırmada doğal tohumlamaya dayalı “Zon Siper Durumu” ve “Etek Şeridi Tıraşlama Durumu” kullanılmıştır. Zon siper durumunda gençleştirme kesimleri meşcerenin zonları üzerinde yapılmaktadır. Kesim tekniği de Büyük Alan Siper Durumuna göre büyük farklılık göstermektedir. Etek Şeridi tıraşlama Durumunun uygulanmasında, koşulların elverdiği uzanım ve cephe yönleri saptanmış, kaynak bilgileri ile gözlemlerimize dayanarak şerit genişlikleri 20 m. olarak alınmıştır. Toprak işlemelerindeki amaç toprağa kırıntı bünyesi vermek, geçirgenliği arttırmak, doğal gençleştirmeye engel diri örtü oluşmasına ve ham humus birikmesine mani olmak için gerekli önlemleri almak olarak belirlenebilir. Bu deneme ile ilgili bütün uygulamalar, kesimler ve toprak işlemeleri 1975 ilkbaharında tamamlanmış ve ilk sayımlar 1975 ilkbahar ve sonbaharda yapılmıştır. Daha sonraları 1976-1977 yıllarında ilkbahar ve sonbaharda sayımlar yapılmışa da değerlendirmelerde 1977 sonbaharındaki değerler kullanılmıştır. Sonuç ve Öneriler Bu araştırma ile Batı Toros Kızılçam Ormanlarında Doğal Gençleştirme esaslarının Saptanması amaçlanmıştır. Bunu gerçekleştirmek için çeşitli deneme alanlarında kesim pozisyonları hazırlanmış ve çeşitli toprak işlemleri uygulanmıştır. Denememizde kullanılan büyük alan siper pozisyonu uygulamasında çeşitli kaynakça bilgileri gözlemlerimiz ve deneme alanlarındaki meşcerenin ağaç dağılışı göz önüne alınarak çalışmalar yapılmıştır. Traşlama kesimlerinde şerit genişlikleri 20m alınmıştır. Bu amaçla deneme alanlarımızdaki 6 parselde çeşitli toprak islemeler uygulanmıştır. Araştırmamızın matematik sonuçlarında birinci derecede etkili olan kesim pozisyonları (zon siper ve etek şeridi tıraşlama) ile ikinci derecede etkili toprak işlemleri, belirli bir farklılık göstermemektedir. Buna benzeyen bir sonuç, Özdemir tarafından da saptanmıştır. Özdemir, kesim pozisyonları olarak, büyük alan siper işletmesi ile tıraşlama kesimleri arasında; yöntem yönünden, istatistik bakımından farklılık bulunmadığını belirtmektedir. Deneme alanlarımızda konu, istatistik dışında teknik ve ekonomik yönleri ile incelendiğinde; zon siper (büyük alan siper işletmesi) pozisyonunun bazı avantajlı yönleri saptanmakta ve gözlenmektedir. Büyük alan siper pozisyonunun doğal tohum dökümünde sağladığı homojenlik, bu alanlarda fidan sayısı yönünden görülen fazlalık ve sağlık, büyük alan siper pozisyonu uygulamaya teşvik edici mahiyettedir. Bunun dışında etek şeridi tıraşlama kesimlerinde, tıraşlama kesimlerinin neden olduğu evaporasyon nedeniyle -özellikle gençlik yönünden önem arz eden- üst toprağın neminin, negatif etkilendiği saptanmıştır. yönden Araştırmada; istatistik yönden ayrıcalık saptanmamış olmasına karşın kızılçamın doğal gençleştirilmesinde zon siper (büyük alan) uygulaması, daha uygun bir yöntem olarak belirmiştir. Özellikle alçak zonlarda, çok kalın ölü örtünün ve ham humusun yakılarak alandan uzaklaştırılması, gereken yerlerde ham humusun kaldırılmasından sonra yüzeysel bir toprak işlemesi uygulamada faydalar sağlayacaktır, Kızılcam ormanlarının doğal gençleştirilmesinde, ağaçların dağılışı ve tepe çatıları yönünden homojen bir yapıya sahip meşcerelerde, özellikle tepe çatısı durumları da göz önüne alınarak, büyük alan (zon siper) kesimleri uygulanmalıdır. Büyük alan siper durumunda, gençliğin gelmesi ve gelişmesi için gerekli ısı, nem ve özellikle ışığın kızılçam meşcerelerinde normal yapıda ve dağılışta, hektarda 50 adet tohum ağacı bırakılarak sağlanabileceği belirmiştir, Kızılçamlarda genellikle alçak zonlardaki ağaçların tepe çatıları küçük olduğundan ve bakım görmemiş bu meşcerelerde mağlup alt tabaka ağaçlarıyla bazı yerlerde öncü gençlikler de bulunduğundan deneme alanlarımızda olduğu gibi, hektarda 90 ağaca kadar tohum ağacı bırakılabilir. Kesimler bol bir tohum yılında ve tohum dökümünden önce tamamlanmalıdır. Bu uygulamaların doğal gençliğin gelmesinde ve gelişmesinde başarılı sonuçlar sağlayabileceği deneme alanlarımızdaki başarılarla görülmektedir. Mustafa M. SOLAK İç Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Tek. Bül. No:108 OGM Gazi Tesisleri 3 nolu bina Gazi/ANKARA. Tel: 0 312 213 17 34 Fax: 0 312 212 29 44 Web: www.oae. gov.tr/yayınlar
