İşitme Kayıpları - EÜ Ege-book

İşitme Kayıpları
Prof. Dr.Tayfun KİRAZLI
Prof. Dr. Fatih ÖĞÜT
Prof. Dr. Cem BİLGEN
Yrd. Doç. Dr. Kerem ÖZTÜRK
Uzm. Dr. Sercan GÖDE
Uzm. Dr. Aykut BOZAN
Uzm. Dr. Aycan AKYÜZ DİVARCI
Dr. Seda SELİMOĞLU
Bornova - İZMİR
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HALK KİTAPLARI SAĞLIK SERİSİ
30
İşitme Kayıpları
Prof. Dr.Tayfun KİRAZLI
Prof. Dr. Fatih ÖĞÜT
Prof. Dr. Cem BİLGEN
Yrd. Doç. Dr. Kerem ÖZTÜRK
Uzm. Dr. Sercan GÖDE
Uzm. Dr. Aykut BOZAN
Uzm. Dr. Aycan AKYÜZ DİVARCI
Dr. Seda SELİMOĞLU
Haziran 2013, Birinci baskı
ISBN: 978-605-338-010-8
© Bu kitabın tüm yayın hakları Ege Üniversitesi’ne aittir.
Kitabın tamamı ya da hiçbir bölümü yazarının önceden
yazılı izni olmadan elektronik, optik, mekanik ya da
diğer yollarla kaydedilemez, basılamaz, çoğaltılamaz.
Ancak kaynak olarak gösterilebilir.
Proje Üst Yöneticileri
Ege Üniversitesi Rektörü: Prof. Dr. Candeğer Yılmaz
EÜ Tıp Fakültesi Dekanı: Prof. Dr. Kamil Kumanlıoğlu
Yayın Yönetmenleri: Prof. Dr. Ayşenur Oktay, Prof. Dr. Tahir Yağdı
Yayın Alt Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Ufuk Çağırıcı
Sağlık Kitapları Serisi Çalışma Grubu:
Prof. Dr. Elvan Erhan, Prof. Dr. Mehtap Çınar, Prof. Dr. Alpaslan Çakan
Koordinasyon: EÜ Tıp Fakültesi Yayın Bürosu
Kapak İllüstrasyonu: Merve Evren
Sayfa Tasarım: Hülya Sezgin
Basım Yeri: Ege Üniversitesi Basımevi Bornova, İZMİR
Tel
: 0 232 388 10 22
e-posta: [email protected]
Değerli Okuyucumuz;
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2012 yılının sonu itibariyle
500 öğretim üyesi, 600’e yakın araştırma görevlisi, 2000’in
üzerinde tıp öğrencisi ile yaklaşık 2000 yataklı hastanede
eğitim, öğretim ve araştırma yapmakta ve sağlık hizmeti
vermektedir. Bu dönemde yaklaşık 900 bin poliklinik
hastasına ve 54 bin yatan hastaya tedavi uygulanmış,
2750 doğum gerçekleştirilmiş, 80 bin acil servis hizmeti
verilmiştir. Ülkemizin en büyük sağlık kurumlarından
olan fakültemiz hastanesinde 2011 yılında 16 bin olan
özellikli ameliyat sayısı 2012 yılında yaklaşık 18 bine
çıkmıştır. Verilen sağlık hizmetleri yanında Öğretim
Üyelerimizin ulusal ve uluslararası dergilerde 1 yıl içinde
yayınlanan bilimsel makale sayısı 800'ün üzerindedir.
Bu rakamlar Ege Üniversitesi Tıp Fakültesini ülkemizin
en büyük sağlık kurumlarından birisi yapmaktadır.
Ege
Üniversitesi
Tıp
Fakültesi’nin
en
önemli
vizyon ve misyonunu toplumsal sorumluluk bilinci
oluşturmaktadır. Bu bilinçle çalışan Ege Tıp topluma
nitelikli ve kaliteli sağlık hizmeti vermekte; “Toplum
Sağlığı Hizmeti”ni diğer tüm görevlerinin üzerinde
tutmaktadır. Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma
Hastalıkları Bilim Dalı, Türkiye’de bir ilk olarak ve 11
yıldır “Sağlık Halk Kongresi” düzenleyerek toplum sağlığı
için hizmet anlayışını gerçek bir bilgilendirme, uygulama
ve deneyim paylaşımı şeklinde sürdürmektedir.
Bilimsel araştırmalarla elde edilen bilgilerin kalıcılığı ve
yaşama geçirilmesi; bunların başvuru kaynağı belgelere
dönüştürülmesi ile sağlanır. “Ege Tıp Halk Kitapları
Sağlık Serisi” bu anlayışımızın bir ürünüdür. Bu seride
III
yayınlanan kitaplarımızın önemi ve farkındalık yaratacak
temel özelliği; ülkemizin önceliğinde olan güncel sağlık
konuları yanında; güncelliğini yitirmiş olsalar bile, ciddi
bir sağlık sorunu olduğunu düşündüğümüz konuları da
ele almış olmalarındadır.
“Ege Tıp Halk Kitapları Sağlık Serisi” yazarlarının
tümü Ege Üniversitesi’nde görev yapan ve konusunda
uzman öğretim üyeleridir. Serideki kitapların konu
seçimleri ve içeriklerinin hazırlanmasında birden çok
bilim insanının görüşlerinin yansıtılması sağlanmıştır.
Seride yayınlanan kitaplardaki grafik ve fotoğraflar
çoğunlukla kurumumuzun ürünüdür. Serimizin dil
editörü her kitabı sadelik ve anlaşılabilirlik yönünden
incelemektedir.
Neden böyle bir seriye gereksinim duyulmuştur? Sağlık
konularında dolaşımda olan, kolay ulaşılan ve günlük
yaşamda kullanılan bilgilerin çoğunun gerçek bilimsel
bilgi olup olmadığı kaygısı, bilim insanları olarak bizleri
daha da sorumlu davranmaya ve güven sarsılmasına
neden olan özensizliklerden uzak durmaya sevk
etmektedir. Birçok konuda doğru ve güvenilir bilginin
üretimi ve yayılması üniversitelerin öncelikli görevleri
arasındadır. 2013 yılı kitaplarımız “Daha İyi Bir
Dünya İçin Yeni Yollar, Herkes İçin Sağlık” EXPO
2020 Aday Şehir İzmir’e adanmıştır.
Saygılarımızla...
Prof. Dr. Kamil Kumanlıoğlu Prof. Dr. Candeğer YILMAZ
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dekanı IV
Ege Üniversitesi
Rektörü
Prof. Dr. Tayfun KİRAZLI
02.03.1957 yılında İzmir'de doğmuştur. 1981 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun
olmuştur.
3 Eylül 1985 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
KBB Hastalıkları Anabilim Dalında Kulak Burun
Boğaz Hastalıkları Uzmanı, Ekim 1991 yılında
Yardımcı Doçent, 20 Ekim 1993 yılında Doçent ve
Ekim 2000 yılında da Profesör unvanlarını almıştır.
İyi derecede İngilizce bilmektedir. Evli ve 2 kız
çocuğu babasıdır. Prof. Dr. Tayfun Kirazlı'nın iki
kitabı, değişik kitaplarda bölüm yazarlığı ile yerli
ve yabancı 100'ün üzerinde çalışması vardır.
Prof. Dr. Fatih ÖĞÜT
14.09.1962 yılında Denizli’de doğmuştur. 1987
yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde mezun
olmuştur.
Şubat-Mayıs 1988 yılında Karadeniz Teknik
Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz
Hastalıkları Anabilim Dalında Uzmanlık Eğitimi,
Haziran 1988 - Ekim 1992 yılları arasında Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz
Hastalıkları Anabilim Dalında Uzmanlık Eğitimi,
Ekim 1992 - Ocak 1993 yılları arasında Uzman,
Nisan 1993 - Mayıs 1995 yılları arasında Adana
İli, Kozan Devlet Hastanesinde Kulak Burun Boğaz
Hastalıkları Uzmanı (Devlet Hizmeti Yükümlülüğü),
Mayıs 1995 - Nisan 1998 yılları arasında Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz
V
Hastalıkları Anabilim Dalında Uzman, Mayıs 1998
- Kasım 2000 yılları arasında Yardımcı Doçent,
Kasım 2000 - Ocak 2006 yılları arasında Doçent,
Ocak 2006 yılından itibaren aynı klinikte Profesör
kadrosunda görev yapmaktadır.
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanlığı
yanında, odyoloji “Ses, konuşma, işitme ve denge
bozuklukları” uzmanlığı sertifikası bulunmaktadır.
2004 yılından itibaren Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksek Okulu Odyometri Okulu koordinatörlüğü
görevini sürdürmektedir. Evli ve bir çocuk babasıdır.
Prof. Dr. Cem BİLGEN
22.02.1967 yılında İzmir’de doğmuştur. 1991
yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun
olmuştur.
1992 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Kulak-BurunBoğaz Hastalıkları Anabilim Dalı’nda uzmanlık
eğitimine başlayarak 1996 yılında uzman ünvanını
almıştır. Aynı yıl Ege Üniversitesi Kulak-Burun-Boğaz
Hastalıkları Anabilim Dalı’nda uzman olarak göreve
başlamıştır. 2001 yılında yardımcı Doçent, 2004
yılında Doçent ünvanı almıştır. 2007 yılında Odyoloji
Yüksek Lisans’ını Dokuz Eylül Üniversitesi’nde
tamamlamıştır. 2011 yılında Ege Üniversitesi Kulak
Burun Boğaz Hastalıkları Anabilim Dalı’nda Profesör
kadrosuna atanmıştır. Halen Ege Üniversitesi Kulak
Burun Boğaz Hastalıkları Anabilim Dalı’nda Profesör
doktor kadrosunda görev yapan Dr. Cem Bilgen iyi
derecede İngilizce ve Fransızca bilmektedir.
VI
Yrd. Doç. Dr. Kerem ÖZTÜRK
25.01.1978 yılında doğmuştur. 2001 yılında Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olmuştur.
2006 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB
Anabilim Dalında Tıpta Uzmanlık ünvanını almıştır.
2008 – 2009 yılları arasında Tavşanlı 82. Yıl
Devlet Hastanesinde Uzman Doktor ardından Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalında
Uzman Doktor görev yapmıştır.
Türk Otorinolarengoloji ve Baş Boyun Cerrahisi
Derneği üyeliği yapmaktadır.
Uluslararası Hakemli Dergilerde Yayımlanan çok
sayıda makalesi bulunmaktadır.
Uzm. Dr. Sercan GÖDE
29.06.1979 yılında İzmir'de doğmuştur. 1997 - 2004
yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olmuştur. 2004-2010 yılları arasında
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kulak Burun ve Boğaz
Hastalıkları Anabilim Dalında asistan, Mayıs 2010 Ekim 2012 yılları arasında Çayeli Devlet Hastanesi,
Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Uzman Hekim
olarak görev yapmıştır.
Araştırmacı olarak katıldığı çok sayıda bilimsel
araştırma bulunmaktadır. İyi derecede ingilizce
bilmektedir. Halen Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Anabilim Dalında
görev yapmaktadır.
VII
Uzm. Dr. Aykut BOZAN
08.10.1979 yılında Tire/İzmir'de doğmuştur. Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz
Hastalıkları Anabilim Dalı asistan, Nevşehir İ. Şevki
ATASAGUN Devlet Hastanesi Uzman olarak görev
almıştır. Baş Boyun Cerrahisi Tıbbi İlgi ve Uzmanlık
Alanları arasındadır. Çok sayıda bilimsel çalışması
bulunmaktadır. İyi derecede İngilizce bilmektedir.
Halen Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Anabilim Dalında görev
yapmaktadır. Evlidir.
Uzm. Dr. Aycan AKYÜZ DİVARCI
13.11.1981 yılında doğmuştur. 2005 yılında Kocaeli
Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olmuştur.
2006-2012 yılları arasında Ege Üniversitesi Tıp
Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalında
doktorasını yapmış, 2012 yılından itibaren de
Diyarbakır Eğitim Araştırma Hastanesi'nde görev
yapmaktadır.
Dr. Seda SELİMOĞLU
1985 yılında Trabzon’da doğmuştur. 2009 yılında
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden
mezun olmuştur. 2009 - 2010 yılları arasında Artvin
Devlet Hastanesi Acil Servis’te pratisyen hekim
olarak görev yapmıştır. 08.01.2010 tarihinde Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalı’nda
uzmanlık eğitimine başlamış olup halen eğitimime
devam etmektedir.
VIII
İÇİNDEKİLER
Giriş
1
1. İŞİTME KAYIPLARI........................................................... 3
2. ÇOCUKLAR HANGİ YAŞTA KONUŞMA GELİŞİMİNİ
TAMAMLAR?.................................................................... 6
3. ODYOMETRİK İNCELEME YÖNTEMLERİ
NELERDİR?...................................................................... 7
4. TİMPANOMETRİ NEDİR? ............................................... 13
5. İŞİTME KAYBI ............................................................... 15
6. İŞİTME KAYIPLARI KAÇ ÇEŞİTTİR?.............................. 16
7. İŞİTME KAYBI DERECELERİ NELERDİR? .................... 21
8. İŞİTME KAYIPLARININ TEDAVİSİ ................................. 22
9. DIŞ KULAK YOLU HASTALIKLARI................................. 23
10.ORTA KULAK İLE İLGİLİ HASTALIKLAR ......................... 28
11.İÇ KULAK VE İŞİTME SİNİRİNE BAĞLI ORTAYA
ÇIKAN İŞİTME KAYIPLARI .............................................. 36
12.OTOTOKSİK (KULAĞA ZARARLI) İLAÇ
KULLANIMINA BAĞLI İŞİTME KAYBI .............................. 43
13.İŞİTME CİHAZLARI........................................................... 44
14.BEBEKLERDE İŞİTME KAYBI.......................................... 52
15.DOĞUŞTAN BİLATERAL SENSORİNÖRAL İŞİTME
KAYBI TANISI KONAN BEBEKLERDE NE ZAMAN
İŞİTME CİHAZI VE NE ZAMAN KOKLEAR İMPLANT
UYGULANMASI GEREKİR? .............................................. 54
16.DOĞUŞTAN BİLATERAL SENSORİNÖRAL İŞİTME
KAYBI TANISI KONAN BEBEKLERDE KOKLEAR
İMPLANT UYGULAMA KRİTERLERİ NELERDİR? ............. 54
17.KOKLEAR İMPLANT NASIL ÇALIŞIR?.............................. 57
18.KOKLEAR İMPLANT HASTASI BELİRLENMESİ................ 57
19.KOKLEAR İMPLANTIN ÇALIŞMASI .................................. 60
20.KOKLEAR İMPLANT UYGULAMASINDAN SONRAKİ
EĞİTİM SÜRECİ ............................................................... 62
21.İŞİTME KAYBININ KİŞİ, AİLE VE ÇEVRE
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ................................................... 64
Kaynaklar........................................................................ 66
İşitme Kayıpları
GİRİŞ
Normal işitme, bir kişinin bulunduğu sosyal ortamın
içinde bağımsız yaşayabilmesi ve çevresiyle iletişimini
sağlayabilmesi için gerekli olduğu düşünülen işitme
düzeyidir. Normal işitmeden söz edebilmek için özellikle
konuşma seslerinin işitilebilmesi beklenir. Araba,
motor, kapı sesi gibi sesler normal işiten bir kulağın
algılayabileceği seslerse de bu sesler insan insana iletişim
için zorunlu sesler olmadığından, normal işitme için bu
gibi seslerin duyulup duyulmaması fazla önem taşımaz.
İşitmenin normal olarak değerlendirilebilmesi için insan
insana sözel iletişimin sağlanabilmesi ve konuşmaların
anlaşılması gerekir. Dolayısıyla işitme kaybı olan bir
hastanın iletişimini devam ettirebilmek için işitme
seviyesinin normal sayılabilecek düzeylere ulaştırılması
önemlidir. Günümüzde işitme kaybına yol açan sebeplerin
tedavisinde hızlı gelişmeler olmaktadır.
Oluşturduğumuz kitabımızda bu tedavi yöntemleri
konusunda halkımızı bilinçlendirmeyi amaçladık.
Özellikle işitme kayıplarının aileler tarafından erken
yaşta farkedilmesini sağlamak ve çocuklarımızı toplumda
sosyal hayatını devam ettirebilecek eğitim ve kültürel
düzeye ulaştırmayı hedefledik.
Kitabımızın toplumda farkındalık
ilerleme sağlamasını diliyoruz.
1
ve
sosyokültürel
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
2
İşitme Kayıpları
1. İŞİTME KAYIPLARI
Ses Nedir?
Ses işitme duyusunun uyaranıdır. Ortamda titreşim
dalgası şeklinde yayılarak oluşur.
Ses Frekansı Nedir?
Saniyedeki titreşim sayısına ses frekansı denir. Ses
frekans birimi Hertz (Hz)’dir. Frekansın artması sesi
inceltir (yüksek frekans). Frekansın azalması ise sesi
kalınlaştırır (pes frekans).
Sesin Şiddeti Nedir?
Kulağın duyduğu ses yüksekliğine ses şiddeti denir.
Şiddet birimi desibel’dir (dB).
Örneğin; Konuşma sesi 40-60 dB, hoparlör sesi 80-100
dB şiddette duyulur.
İşitme Nedir?
Ses dalgaları önce kulağımıza ulaşır ve buradan
beynimizin işitme ile ilgili merkezlerine ulaşarak
anlamsal olarak algılanması sağlanır. Burada meydana
gelen olayların tümüne işitme denilmektedir. İşitme
sisteminde ses kulak kepçemiz ile toplanarak dış kulak
yoluna iletilir ve buradan kulak zarımıza ulaşır (Şekil-1).
Kulak zarını titreştiren ses dalgaları orta kulağımızdaki
3 adet kemikçiklere (Çekiç, Örs, Üzengi) iletilir
(Şekil-2). Buradan sonra sesin yol aldığı başlıca yollar
sırası ile, iç kulak (koklea), işitme siniri ve beyindeki
işitme merkezidir. İşitme merkezinin beynimizde birçok
merkez ile bağlantısı bulunmaktadır. Bu sayede işitilen
sesler anlamlandırılmakta ve uygun cevapları oluşturacak
sinirsel uyarılar oluşabilmektedir.
3
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
İdeal bir işitme için yukarıda sayılan işitme yollarının
fonksiyonlarının sorunsuz olarak çalışmasının yanında,
özellikle iç kulak ve sonrasındaki işitme yollarının
beyindeki işitme merkezi ile uyumlu bir şekilde çalışması
gerekmektedir. Aksi taktirde sesler duyulur, fakat
anlamlı bir şekilde algılanamayabilir. Çevre ile iletişim
kurabilmemiz için öncelikle konuşma frekanslardaki
seslerin işitilip anlamlandırılması gerekir.
Şekil-1. Normal Kulak
4
İşitme Kayıpları
(Örs)
(Çekiç)
(Üzengi)
Şekil-2. Kulak Kemikçikleri : malleus:çekiç, incus: örs, stapes:üzengi
İşitmenin ölçülmesi ve işitme fonksiyonlarının değerlendirilmesine odyometrik muayene denir. Bu ölçümlerde
kullanılan cihazlara odyometre denir. İşitme hava ve kemik yolu ile gerçekleşir. Normal işiten bir kulakta hava
yolu ile işitme, kemik yolu ile işitmeden iki kat daha fazladır.
5
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
Doğumdan önce anne karnında
iken işitme organı fonksiyon görmeye başlar. Doğum sonrasında
işiten bebeklerde bazı refleksler
bulunmaktadır. Bunlar:
Bebeklerde seslere karşı gözlerin
kapanması, seslere karşı sıçrama tarzında reaksiyon, başı sese
doğru çevirme, uyuyan çocuğun
uyanmasıdır.
Çocuklar konuşmayı öğrenmeye
hayatın ilk aylarında başlar. Konuşmanın evreleri geçirebilmeleri için normal bir işitmeye sahip
olma koşulu vardır.
2. ÇOCUKLAR HANGİ YAŞTA KONUŞMA GELİŞİMİNİ
TAMAMLAR?
Bu yaş; 3,5-4 yaştır. Bu yaşa kadar konuşma ile ilgili
sensör, psikomotor, entelektüel gelişimin tamamlanması
gerekmektedir. Üçbuçuk-dört yaşına kadar çocuk
duymazsa bu yaştan sonra işitme cihazı veya koklear
implant (Biyonik kulak) ile yapılan rehabilitasyon
sonrasında dil gelişimi sağlanamayabilir. Burada önemli
olan, çocuğun mümkün olan en kısa zamanda işitmesinin
sağlanmasıdır. Halk arasında hatta bir çok hekim arasında
işitme cihazının 6-7 yaşından sonra kullanılması gibi
yanlış yönlendirmelere sık rastlanmaktadır.
6
3. ODYOMETRİK İNCELEME YÖNTEMLERİ
NELERDİR?
Kişinin odyolojik açıdan değerlendirilmesinde amaç, sahip
olduğu işitme bozukluğunu saptamak ve bu bozukluğun
olası sebeplerini araştırmaktır. Genellikle işitme kaybı,
vertigo (baş dönmesi), çınlama, konuşma bozukluğu
olan kişilerde odyometrik inceleme yapılmaktadır.
Odyometrik değerlendirmenin başlıca ön şartı mümkün
olduğunca sessiz bir ortamda testin yapılmasıdır. Doğru
bir odyometrik değerlendirme için odyometrik cihazların
tecrübeli odyometristler tarafından kullanılarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca yanlış sonuçlara
yol açmamak için odyometrik değerlendirme sırasında
hastanın yanıtları da dikkatli bir şekilde değerlendirilir.
Odyometrist, sesten arındırılmış bir odada bulunan
hastayı görecek şekilde bulunarak testi uygular. (Şekil-3).
7
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
Şekil-3. İşitme testlerinin yapılışı
8
İşitme Kayıpları
Odyometri Tipleri
1. Tonal Odyometri:
A. Tonal Eşik Odyometri: Saf ton sesler vererek işitme
eşiğini saptayan yöntemdir. Her iki kulağın değişik
frekanslardaki (ince ve kalın seslerdeki) duyabildiği en
az ses şiddetini (duyma eşiği) belirler. Hasta ses geçirmez
bir kabine oturtulur. Bir kulaklık aracılığı ile hastanın
kulağına ses verilir. Hasta sesi duyduğu zaman elindeki
butona basarak işaret verir. Böylece işittiği ses seviyesi
belirlenmiş olur. Bu ölçümde hava yolu ve kemik yolu
işitme seviyesi belirlenir. Hava yolu ölçümleri kulak
kepçesinden beyine kadar olan işitme yolları hakkında
bilgi verir. Kemik yolu ise iç kulaktan itibaren bilgi verir.
Hava yolu ve kemik yolu ölçümlerine bakarak işitme
kaybının kulağın hangi bölümünden kaynaklandığı
hakkında da bilgi edinilir.
B. Eşik Üstü (Supraliminer) Odyometri: Minimal eşitme
eşiği ile maksimal işitme eşiği arasında kalan işitme
alanındaki işitme bozukluklarını araştırır.
2. Vokal Odyometri (konuşma odyometrisi): Konuşmayı
anlama sıkıntısı veya işitme kaybı kuşkusu olan
hastalarda rutin olarak kullanılan bu test ile hastanın
iletişimsel yeterliliğinin anlaşılması hedeflenir. Vokal
odyometri genellikle işitme kayıplı hastaların işitme cihazı
ve koklear implant bakımından değerlendirilmesinde
yararlanılır.
Bu testler hastanın yanıtlarına bağlı olduğu için subjektif
testlerdir. Bu nedenle hastanın yanlış cevapları test
sonuçlarını etkileyebilir. Bu nedenle hastadan bağımsız
yanıtlarla elde edilen objektif testler de bulunmaktadır.
9
3- Çocuk Odyometrisi (İnfantil odyometri): İşitme
fonksiyonunun incelenmesi çocukta oldukça güçtür. Bu
nedenle öncelikle çocuğun davranışlarını incelemekte
yarar vardır. İşitme muayenesine geçmeden önce aileden
iyi ve ayrıntılı öykü alınmalı, ailenin çocuğunu konuşma,
duyma gelişimi açısından yakından takip etmesi
gerekmektedir.
4. Objektif Odyometri:
A. Beyin sapı uyarılmış cevap odyometrisi (BERA)
İç kulağın ve iç kulak – beyin arasındaki işitme sinirlerinin
elektriksel potansiyellerinin ölçümüdür. Test için
hastanın hareketsiz ve yatar pozisyonda ses çıkarmadan
kalması gerekmektedir (Şekil-4). Bu nedenle çocuklarda
sakinleştirici ilaç ve anestezi (narkoz) gerekebilir. Testin
süresi yaklaşık 30 dakikadır. BERA testi bebekler dahil
tüm yaş gruplarında işitme seviyesini objektif olarak
belirlemekte ve iç kulaktaki diğer hastalıkların teşhisine
yardımcı olmaktadır. Yani BERA testi sonuçları hastanın
yanıtlarından bağımsızdır. BERA testi her hastada
uygulanabilmesine rağmen eksik yönleri bulunmaktadır.
İşitme kaybının hangi frekans grubuna ait olduğu BERA
testi ile anlaşılamaz. Yani hem orta kulak hastalıklarında
hem de iç kulağın ve işitmenin diğer yollarındaki farklı
hastalıklarda aynı işitme eşiği saptanabilir.
10
İşitme Kayıpları
Şekil-4. Objektif testlerin yapılışı ve BERA testi sonucunu gösteren
diyagram
B-Otoakustik Emisyon (OAE):
Normale yakın işitmenin varlığında, sesli uyarana yanıt
olarak kokleada beliren bir tür akustik enerjinin ölçülmesi
esasına dayanan bir testtir. Özellikle yenidoğan ve
küçük bebeklerde işitme kaybının taranması (Şekil-5),
potansiyel ototoksik (kulak için zararlı) ilaç veya benzeri
etki altındaki hastalarda işitmenin değerlendirilmesi,
beyinde işitme ile ilgili hastalık düşünülen hastalarda
koklear yanıtın açığa çıkarılması, organik olmayan
11
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
işitme kayıplarının varlığının belirlenmesi, mental
retarde (zeka özürlü) hastalarda koklear işitme kaybının
olup olmadığının anlaşılması ve gürültüye bağlı işitme
kaybının erkenden tanınması olasıdır. Bu testin
dezavantajı; belirli bir işitme kaybı olan hastalarda testin
negative olmasıdır. Günümüzde otoakustik emisyon
en sık yenidoğan işitme taramasında kullanılmaktadır.
Test yenidoğanlarda kısa süre içinde uygulanarak işitme
kaybı için riskli bebekler saptanabilmektedir.
Şekil-5. Yenidoğanda işitme testinin yapılışı
12
İşitme Kayıpları
4. TİMPANOMETRİ NEDİR?
Orta kulağın basıncını ölçmeye yarayan testtir. Basitçe
orta kulağın sesi ne ölçüde geçirdiğini ve ne ölçüde
engellediğini gösterebilen objektif bir testtir. Yani
testin cevapları hastanın yanıtlarından bağımsızdır.
Uygulanması çok kolaydır, bebeklere dahi yapılabilir.
Ölçümün yapılabilmesi için kulak zarının delik olmaması
gerekir. Dış kulak yoluna sokulan bir prob ile orta
kulaktaki basınç ölçülür (Şekil-6). Orta kulak basıncının
değerlendirilmesi ile orta kulakta sıvı varlığını (SOM),
kemikçik zincirinde kopukluk veya kireçlenme, östaki
tüpü fonksiyon bozukluğu ve orta kulak iltihabı gibi
hastalıkların tanısında kullanılabilmektedir.
Şekil-6. Orta kulak basıncının değerlendirilmesi (timpanometri testi)
13
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
Timpanometri sırasında akustik refleks de ölçülür.
Akustik refleks insanlarda çok yüksek seslerin iç kulağa
zarar vermemesi için orta kulak içindeki üzengi kemiğine
tutunan kasın kasılması ile oluşan bir reflekstir. Bu
refleks sayesinde ani olarak yüksek sese maruziyetlerde
iç kulak hasarlanması önemli ölçüde engellenmiş olur.
Akustik refleksin oluşması için hem işitme yollarının,
hem de 7. Kranial sinir (N.facialis)’in sağlam olması
gerekmektedir. Akustik refleks bazı hastalıklarda
alınamamaktadır. Hastalıklar şunlardır:
• Orta kulak patolojisi
• 7. Sinir (N.facialis) patolojisi
• Orta derecede iletim tipi işitme kaybı
• İleri derecede koklear işitme kaybı
• İşitme sinirinin hastalıkları
• Beyin sapı akustik refleks yollarında
bozukluk
Timpanometrik değerlendirmede hem timpanogramdaki,
hem de akustik refleksteki anormallikler işitme yollarındaki hastalığın varlığını göstermektedir. Böyle bir
durumda diğer odyometrik testler ile birlikte patolojinin
yeri ve türü anlaşılabilir.
İşitmenin değerlendirilmesinde yukarıda sayılan odiometrik tetkikler ile birlikte Diapozon denilen titreştirilerek kullanılan alet odyometristler tarafından sık olarak
14
İşitme Kayıpları
kullanılmaktadır. Diapozon sayesinde işitme kaybının
olup olmadığını ve tipi hakkında bilgi edinilebilir.
5. İŞİTME KAYBI
İşitme kayıpları doğum öncesi ve doğum sonrası dönemde
oluşabilir. Doğum sonrasında gelişen işitme kayıplarında önemli olan nokta; işitme
kaybının konuşmanın öğrenilmesinden önce veya sonra
gelişmesidir. Doğumsal veya
doğum sonrasındaki işitme
kayıpları kalıtımsal (genetik)
olabilir. Bu kalıtımsal işitme
kayıplarının bir kısmı zeka
geriliği, iskelet anormallikleri,
kalp, böbrek veya göz anormallikleri ile birlikte ortaya çıkabilir (Sendromik işitme kayıpları).
Doğuştan ya da konuşmaya başlamadan önce meydana
gelen işitme kayıplarında genetik faktörler, annenin
gebelik sırasında geçirdiği travma, kızamık, kabakulak
gibi enfeksiyonlar, radyasyona maruz kalma, ototoksik
ilaç kullanma ve annenin bazı sistemik hastalıklara sahip
olması en önemli risk faktörleridir. Bu risk faktörlerine
sahip bir annenin bebeğinde olası doğumsal işitme kaybı
tehlikesi bulunabileceğini bilmesi gerekir. Bu dönemdeki
işitme kaybı ileri derecelerde ise sorun daha fazla
olmaktadır. Çünkü konuşma yetisi kazanılmamıştır.
Erken dönemde işitme cihazı verilerek bebeklerin çevre
ile uygun bir şekilde iletişimi sağlanabilir.
15
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
Doğum sonrasında oluşan ve konuşmayı öğrenme
sırasında oluşan işitme kayıplarında doğum sırasında
oluşan travmalar, bebeğin oksijensiz kalması, doğumun
hemen sonrasında kan uyuşmazlığı ve düşük doğum
ağırlığı gibi risk faktörleri bulunmaktadır.
Konuşma yetisi kazanıldıktan sonraki işitme kayıplarında
çocuğun geçirdiği kabakulak, kızamık, menenjit gibi
hastalıklar, kullanılan ototoksik ilaçlar, travmalar, orta
kulak enfeksiyonları ve yüksek ateşli hastalıklar risk
faktörleri arasında sayılabilir.
6. İŞİTME KAYIPLARI KAÇ ÇEŞİTTİR?
İşitme kayıpları üçe ayrılır:
İşitme kaybı olan hastalarda her zaman kulağın aynı
bölgesinde bozukluk olmayabilir. Bu nedenle hastalık
bölgesine göre işitme kaybını 3 gruba ayırıyoruz. Her
bölgenin hastalığının tedavisi de farklılık göstermektedir.
Şimdi işitme kayıplarının yerlerine göre olan işitme kaybı
tiplerini inceleyelim.
1- İletim tipi işitme kayıpları: Bilindiği gibi ses önce
dış kulak yolu, sonra orta kulak sonra da iç kulağa
iletilir. Eğer sesin iletim yollarında, dış kulak yolu ve orta
kulakta hastalık varsa iletim tipi işitme kaybı dediğimiz
durum ortaya çıkar (Şekil-7).
Dış kulakta bulunabilecek bozukluklar; Kulak kiri,
dış kulak yolunda yabancı cisim, kulak kepçesi yokluğu
ya da doğuştan şekil bozukluğu, dış kulak yolunun
doğumsal kapalı olması, dış kulak iltihapları, dış kulak
tümörleri olarak sayılabilir (Tablo-1).
16
İşitme Kayıpları
Orta kulak ile ilgili olan bozukluklar ise kulak
zarı delinmesi, orta kulak iltihabı, orta kulakta basınç
düşüklüğü (östaki tüpü tıkanıklığına bağlı), orta kulak
kemikçiklerinde kireçlenme, orta kulak tümörleri, orta
kulakta sıvı birikimi, zarda içeriye doğru çökmedir
(Tablo-1).
Şekil-7. İşitme testi sonucunda sağ kulakta işitme kaybı olmayan,
ancak sol kulağında iletim tipi işitme kaybı olan hastanın
işitme kaybını görmekteyiz.
17
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
Tablo-1. İletim tipi işitme kaybına yola açabilecek dış kulak ve orta
kulak kaynaklı hastalıkların listesi
DIŞ KULAK İLE İLGİLİ SEBEPLER
• Kulak kiri (buşon)
• Dış kulak yolunda yabancı cisim
• Kulak kepçesi yokluğu ya da
doğuştan şekil bozukluğu
• Dış kulak yolunun doğumsal kapalı
olması
• Dış kulak iltihapları
• Dış kulak tümörleri
ORTA KULAK İLE İLGİLİ SEBEPLER
• Kulak zarı delinmesi
• Orta kulak iltihabı
• Orta kulakta basınç düşüklüğü
(östaki tüpü tıkanıklığına bağlı)
• Orta kulak kemikçiklerinde
kireçlenme
• Orta kulak tümörleri
• Orta kulakta sıvı birikimi
• Zarda içeriye doğru çökme
18
İşitme Kayıpları
2- Sinirsel tip işitme kaybı: Burada orta kulak ve dış
kulak yolunda bozukluk olmayıp, iç kulak veya işitme
siniri iletiminde herhangi bir bozukluğa bağlı işitme
kaybı oluşmuştur (Şekil-8).
Şekil-8. Sağ kulağında sinirsel tip işitme kaybı , sol kulağında mikst
tip işitme kaybı olan hastanın işitme testi
19
EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 30
İşitme siniri ile ilgili sebepler ise iç kulak iltihabı, iç
kulaktaki duyma hücrelerinin hasar görmesi, ani işitme
kaybı, gürültüye bağlı işitme kaybı, yaşlılığa bağlı işitme
kaybı, Meniere Hastalığı (iç kulak sıvılarında basınç
artışı), işitme sinirini ilgilendiren tümörlerdir (Tablo-2).
Tablo-2. Sinirsel tip işitme kaybına yol açan hastalıkların listesi
İÇ KULAK VE İŞİTME SİNİRİ İLE İLGİLİ SEBEPLER
• İç kulak iltihabı (labirentit)
• İç kulaktaki duyma hücrelerinin hasar görmesi
• Ani işitme kaybı
• Gürültüye bağlı işitme kaybı
• Yaşlılığa bağlı işitme kaybı
• Meniere Hastalığı (iç kulak sıvılarında basınç artışı)
• İşitme sinirini ilgilendiren tümörler
3-Mikst tip işitme kaybı: Bu tip kayıplarda hem dış
kulak- orta kulakta bozukluk hem de bunlara eşlik eden
iç kulakta ayrı bir bozukluk bulunmaktadır. Yani hem
iletim tipi hem de sinirsel tip olan işitme kaybının birlikte
görüldüğü durumdur (Şekil-9).
20
İşitme Kayıpları
Not:
69
Yayımlanmış Kitaplarımız
Hipertansiyon
Osteoporoz (Kemik Erimesi)
Düşmeler ve Önlenmesi
Obezite
Meme Kanseri Cerrahisine Bağlı Lenfödem
Yayımlanmış Kitaplarımız
Kan Yağları ve Kalbimiz
Her Yaş İçin Spor ve Sağlık
Diyabetik Ayak
Sağlıklı Beslenme
Varis
Yayımlanmış Kitaplarımız
Göğüs Ağrısı, Kalp Krizi, Aspirin Kullanımı
Herediter Anjioödem
Kanın Pıhtılaşmasını Önleyen İlaçlar ve
Kalbiniz, Atriyal Fibrilasyonlu Yaşam
Kalp Yetersizliği ile Yaşamak, Kalp Pili İle
Yaşamak, Kalp İlaçlarını Nasıl Kullanalım
Kalp Hastalığında Cinsel Yaşam/Şeker Hastalığı/
İnme Teşhis ve Ameliyatsız Tedavi
Yayımlanmış Kitaplarımız
Mitral Kapak Sarkması Nedir? Koroner
Arter Baypas Ameliyatınız, Kalp Kapağı
Ameliyatınız
Damar Sertliği ve Risk Faktörleri
Guatr ve Tiroid Hastalıkları
Diyabetim ve Ben
Çocuklarda Yanık ve Korunma Yolları
Yayımlanmış Kitaplarımız
Sünnet
Çocuklarda Fıtık ve İnmemiş Testis
Sağlığımız ve Genetik
Uyku Bozuklukları ve Tedavi Yaklaşımları
Şaşılık ve Tedavisi
Yayımlanmış Kitaplarımız
Kadınlarda İdrar Kaçırma Şikayeti ve Tedavi
Yöntemleri
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
Sağlıklı Beslenme ve Zeytinyağı
Sjögren Sendromu Nedir?
(Kuru Göz-Kuru Ağız)
İşitme Kayıpları