b. velayetin kapsamının dar olması 18

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
SUNUŞ
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
V
•
V I 1
I X
X
I
GİRİŞ
1. K O N U N U N ÖNEMİ
2. İNCELEME P L A N I
X
1
1
2
BİRİNCİ BÖLÜM
Ç O C U Ğ U N KORUNMASI V E V E L A Y E T H A K K I
I. Ç O C U Ğ U N K O R U N M A S I
3
A. G E N E L O L A R A K
B . Ç O C U Ğ U N K O R U N M A S I N D A GÖZ ÖNÜNDE T U T U L A N T E M E L
3
İLKELER
1. Şekilcilik İlkesi
2. Zayıfların Korunması İlkesi
a. Genel Olarak
b. B i r l i k İlkesi
c. Kişiliğin Korunması İlkesi
d. Çocuk Yararının Önceliği
3. Kamusallık İlkesi
a. Genel Olarak
b. Yoğun Gözetim İlkesi
c. Uygun Denetleme İlkesi
C . Ç O C U Ğ U N K O R U N M A S I N A YÖNELİK D Ü Z E N L E M E L E R İ N
3
3
4
4
4
4
5
5
5
5
6
T A R İ H S E L GELİŞİMİ
6
1. Genel Olarak
'.
6
2. Roma Hukukunda Velayet Kurumu ve Çocuğun Korunması
7
3. Alman Hukukunda ve Fransız Hukukunda Velayet Kurumu ve Çocuğun
Korunması
8
4. İslâm Hukukunda ve Osmanlı Uygulamasında Velayet Kurumu
ve Çocuğun Korunması
9
5. Türk-İsviçre Hukukunda Çocuğun Korunması
12
6. Çocuğun Korunması Amacıyla Uluslararası Alanda Yapılan Çalışmalar.. 14
II. V E L A Y E T H A K K I
A. V E L A Y E T İ N T A N I M I
B. VELAYETİN KAPSAMININ DAR OLMASI
17
17
18
IX
1. Velayet Hakkına Yalnızca Ana Babanın Sahip Olması
18
2. Küçüklerin Velayete Tâbi Olması
a. Genel Olarak
b. E v l i l i k Dışı İlişkiden Doğan Çocuk Bakımından Velayet
20
20
Hakkı
c. Evlât Edinmede ve Koruyucu A i l e Kurumunda Velayet Hakkı
20
24
V E L A Y E T H A K K I N I N NİTELİĞİ
1. Velayetin Çocuk Üzerinde Egemenlik Hakkı Vermemesi
2. Velayet Hakkından Feragat Edilememesi
D . V E L A Y E T E BAĞLI H A K L A R V E Y Ü K Ü M L Ü L Ü K L E R
27
27
29
31
1. Genel Olarak
2. Çocuğun Sorumlulukları
a. Karşılıklı Yardım
b. Saygılı Olmak ve Söz dinlemek
3. Ana Babanın Çocuğun Şahsına Yönelik Hakları
ve
Yükümlülükleri
a. Hakları
,
aa. Öz ad Koyma
bb. Çocuğun Ana Babasının Yerleşim Yerine Bağlı Olması
b. Ana Babanın Özen Gösterme Yükümlülüğü
31
32
32
33
34
34
34
34
35
aa. Bakım Görevi
bb. Yetiştirme Görevi
aaa. Genel Olarak
35
35
35
bbb. Genel Eğitim
ccc. Mesleki Eğitim
cc.Çocuğun Bakımı ve Eğitimi Konusunda Gerekli Kararların
Alınması ve Uygulanması
^
aaa. Genel Olarak
bbb. Ana Babanın Alacağı ve Uygulayacağı Gerekli
36
3g
Kararlar
dd. Ailenin Huzurunun Katlanamayacak Derecede
Bozulması
3
39
9
v
40
40
4. Ana Babanın Çocuğun Malvarlığına İlişkin Hakları ve Yükümlülükleri...41
a. Temsil Yetkisi
44
b. Çocuğun Malvarlığını Yönetme Yetkisi
45
c. Çocuğun Malvarlığını Kullanma Hakkı
45
aa. Genel Olarak
45
bb. Kullanma Hakkının Niteliği
45
cc. Kullanma Hakkının İçeriği
47
aaa. Çocuğun Gelirinin Katkısı
47
bbb. Çocuğun Serbest Malları
48
III. V E L A Y E T T E N D O Ğ A N S O R U M L U L U K
A. G E N E L O L A R A K
1. Çocuğun Korunmaya Muhtaç Kişi Olması
2. Çocuğun Çıkarı İlkesinin Re'sen Gözetilmesi
B. V E L A Y E T T E N DOĞAN S O R U M L U L U K HÜKÜMLERİ
48
48
48
49
49
1. Genel Olarak
2. Çocuğun Malvarlığına İlişkin Önlemler
a. Genel Olarak
b. Koşulları
aa. Çocuğunun Malvarlığının Yönetiminde Yeterince Özen
Gösterilmemesi
bb. Çocuk Malvarlığının Tehlikeye Düşmesi
c. Koruma Önlemleri
aa. Gene! Önlemler
bb. Özel Önlemler
aaa.Çocuğun Mallarının Yönetimi Hususunda Talimat
Verilmesi
bbb. Güvence Gösterilmesine Karar Verilmesi
ccc. Kayyım Atanması
ddd. Hakimin Onayı
eee. Ana Babanın Sürekli Kontrol Altına Alınması ya da
Velayetin Sınırlandırılması
fff. Yönetimin Devredilmesi
49
51
51
52
52
53
53
53
54
54
55
56
57
57
57
3. Çocuğun Şahsına İlişkin Önlemler
a. Koşullan
aa. Genel Olarak
bb. Çocuğun Çıkarı ve Gelişmesinin Tehlikeye Düşmesi
cc. Ana Babanın Duruma Çare Bulaması veya Tehlikeyi
Gidermeye Gücünün Yetmemesi
b. Hakim Tarafından Alınabilecek Önlemler
58
58
58
58
59
60
aa Genel Olarak
60
bb. İhtar Edilmesi
cc. Nafaka Ödenmesine Karar Verilmesi
dd. Tazminat Ödenmesine Karar Verilmesi
ee. A n a Babaya Bazı Yükümlülükler Yüklenmesi
ff. Çocuğun Yerleştirilmesi
aaa. Genel Olarak
bbb. Çocuğun Bedensel ya da Zihinsel Gelişiminin
Sürekli Olarak Tehlikeye Maruz Bırakılması ya da
60
60
61
61
61
61
Manen Terkedilmesi
63
ccc. Ailenin Huzurunun Katlanamayacak Derecede
Bozulması
63
XI
IV. V E L A Y E T İ N SONA ERMESİ
A . VELAYETİN KENDİLİĞİNDEN K A L K M A S I
1 . Erginlik
2. Ölüm
B . VELAYETİN Y A R G I K A R A R I İLE A L I N M A S I
1. Boşanma
2. Kısıtlanma
3. Evlâtlık İlişkisi Ve Soybağının Reddi
4. Gaiplik
5. Velayetin Kaldırılması
65
65
65
65
66
66
67
67
67
67
İKİNCİ BÖLÜM
VELAYETİN KALDIRILMASI İÇİN
GEREKLİ KOŞULLAR
I. G E N E L O L A R A K
II. K A L D I R M A KARARINI G E R E K T İ R E N H A L L E R
A . YETERSİZLİK
1. Genel Olarak
2. Hastalık
3. Genel Ahlâka Aykırı ya da Haysiyetsiz Hayat Sürme
. a. Genel Olarak
b. Koşulları
aa. Ana Babanın Genel Ahlâka Aykırı ya da Haysiyetsiz Hayat
Sürmeyi Meslek Edinmeleri
bb. Ana Babanın Genel Ahlâka Aykırı ya da Haysiyetsiz Hayat
Sürmesinin Çocuğun Çıkarını İhlal Etmesi
aaa. Ana Babanın Genel Ahlâka Aykırı ya da Haysiyetsiz
Hayat Sürmesinin Çocuğun Geleceğini Tehlikeye
Maruz Bırakması
bbb. Ana Babanın Genel Ahlâka Aykırı ya da Haysiyetsiz
Hayat Sürmesinin E v l i l i k Birliği İçinde Şiddetli
Geçimsizliğe Y o l Açması
4. Özürlülük
5. M a l i Yetersizlik
6. Ana Babanın Deneyimsizliği İle Çocuğun Malvarlığının
Yönetimindeki Yeteneksizlikleri Velayeti Kaldırma Sebebi
Olabilir mi
XII
68
72
7 2
72
73
74
74
76
76
7g
7g
79
79
80
81
7. Ana Babanın Başka B i r Yerde Bulunması
a . Genel Olarak
b . Koşulları
aa. Birlikte Yaşamaya Son Verilmesi
bb. Terk Amacı Güdülmesi
cc. Başka B i r Yerde Bulunmanın Haksız Olması
aaa. Boşanma veya Ayrılık
bbb.Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi
ccc. Boşanma ve Ayrılık Davası Süresi
ddd. Yasal Zorunluluktan Dolayı Ayrı Yaşama
i. Tutukluluk ve Hükümlülük
i i . Çocuğun Başka Bir A i l e Yanında Veya
Kurumda Yaşaması
c. Çocuğun Terki
B. K I S I T L I L I K
1. Genel Olarak
2. Kısıtlama Kararı İle Velayet Hakkının Kaldırılmış Olup
Olmadığı Sorunu
3. Ana Babaya Kayyım veya Yasal Danışman Atanmasının
Velayet Hakkına Etkisi
92
C .ÇOCUĞUN İSTİSMAR EDİLMESİ
93
1. Genel Olarak
2. Otoritenin Kullanılması
a. Genel Olarak
b. Ana Babanın Kararını Çocuğun Çıkarına Aykırı Biçimde
Uygulaması
aa. Genel Olarak
bb. Otoritenin Kötüye Kullanılması yada Ağır Biçimde
Yükümlülüklerin Savsaklanması Suretiyle Çocuğun
İstismar Edilmesi
aaa. Genel Olarak
bbb. Fiziksel Hırpalama
i. Genel Olarak
i i . Ölçülülük İlkesi
i i i . Çocuk Düşürme ve Aldırma
ccc. Ekonomik Sömürü
ddd. Cinsel Sömürü ve Ayrımcılık
D. Ç O C U Ğ A KARŞI YETERLİ İLGİ G Ö S T E R İ L M E M E S İ
Y A D A D U Y G U S A L SÖMÜRÜ
1. Yetersiz İlginin Niteliği ve Kapsamı
84
84
8 4
84
86
85
86
86
86
87
87
87
88
88
88
89
93
94
94
95
95
97
97
98
98
98
100
101
103
104
104
XIII
2 . Yetersiz İlginin İçeriği
E . A N A B A B A N I N YENİDEN EVLENMESİ
108
1. Genel Olarak
2 . Koşulları
a. Çocuğun Doğduğu ya da Bulunduğu E v l i l i k Birliğinin Sona
Ermesi
108
aa. Gene) Olarak
108
bb. Boşanma
108
cc. ö l ü m
110
b. Velayetin Eşlerden Birine Tevdi Edilmesi ya da Tek başına
Kullanılması
111
aa. Velayetin Tevdi Edilmesi
111
aaa. Velayetin Kaldırılması Talebi ile Tevdi Talebinin
Karşılaştırılması
11 I
i. Tevdi Talebi
111
i i . Talebin Kaldırma Veya Tevdi Şeklinde
Belirtilmesinin Zorunlu Olmaması
111
i i i . Velayeti Düzenleme Görevinin Kamu Düzenine
İlişkin Olması
1]3
bbb. Tevdi Kararı İçin Hakimin Takdirine Esas
Olabilecek Etkenler
i \ç
ccc. Velayetin Tevdi Y o l u İle Paylaştırılması
\ ]g
bb. Ayrılık Kararında Tevdi Sorunu
î 19
c. Velayet Kendisine Tevdi Edilen Eşin Yeniden Evlenmesi
120
d. Yeniden Evlenmenin Çocuğun Çıkarlarını Olumsuz
Yönde Etkilemesi
1
aa. Çocuğun Çıkarının Olumsuz Yönde Etkilenmesi
j 2
bb. Yeniden Evlenme İle Velayetin Kaldırılmasında
TMK.ın.348 (274) Koşullarının Aranmaması
123
F . C E Z A K A N U N U N D A Y E R A L I P U Y G U L A M A A L A N I N I N MEDENÎ
HUKUKA
DAHİL
EDİLMESİ
ZORUNLU
OLAN
VELAYETİN
K A L D I R I L M A S I İLE İLGİLİ H Ü K Ü M L E R
1
0
i
1 0 8
,
0
8
2 2
2
1 2 ö
1. Genel Olarak
2. Medenî Hukuka Dalül Edilmesi Zorunlu Olan Velayet İle
İlgili Hükümler
a. Babalık Hakkından Mahrumiyet
b. Ahlâka Aykırı Suç Oluşturan Eylemlerin Çocuğa
Karşı işlenmesi
c. Terbiye ve Disiplin Araçlarının Kötüye Kullanılması ve A i l e
Fertlerine Kötü Muamele
XIV
126
127
12
7
128
129
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VELAYETİN K A L D I R I L M A S I K A R A R I N I N HÜKÜMLERİ
I.VELAYETİN K A L D I R I L M A S I K A R A R I
A . VELAYETİN K A L D I R I L M A S I K A R A R I N I N NİTELİĞİ V E
G E N E L AÇIKLAMALAR
B. U S U L
1. Genel Olarak
2. Görev
a. Görevli Mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi Olması
b. Korunmaya Muhtaç Çocuklara İlişkin Taleplerde
Görevli Mahkeme
:
c. Ceza Mahkemesine A i t Olan Görevin Hukuk Mahkemesine
Devredilmesinin Zorunluluğu
3. Y e t k i l i Mahkeme
4. Re*sen (Kendiliğinden) Araştırma İlkesi
a. Velayetin Kaldırılmasını Talep Etmeye Hakkı Olanlar
b. Hakimin Velayete İlişkin önlemleri Re'sen (Kendiliğinden)
Gözetmesi
5. Velayetin Kaldırılması Davasında Çocuğun Usule
İlişkin Haklan
a. Çocuğun Davada Bilgilendirilmesi ve Dava Sırasında
Görüşünü İfade Etme Hakkı
b. Mahkemece Temsilci Atanması veya Çocuğun Özel Bir
Temsilci Atanmasını İsteme Hakkı
c. Çocuğun Usule İlişkin Mümkün Olan Diğer Hakları
II. V E L A Y E T İ N K A L D I R I L M A S I K A R A R I N I N Ç O C U K L A R
YÖNÜNDEN K A P S A M I
,
A . H Ü K M Ü N İLERİDE DOĞAN ÇOCUĞU K A P S A M A S I N I N
K A R A R I N İÇERİĞİNDE Y E R A L M A S I
1. Genel Olarak
2. E v l i l i k Dışı İlişkiden Doğan Çocuk
3. Evlâtlık
a. Genel Olarak
b. Evlâtlık Bağının Ortadan Kaldırılması Ya Da Sona Ermesinin
Velayete Etkisi
c. Velayet Kaldırılmakla Evlâtlık Bağının Saklı Tutulması
B . ÇOCUK İLE KİŞİSEL İLİŞKİ K U R M A H A K K I
131
131
133
133
136
136
136
138
140
141
141
142
145
146
146
147
147
147
147
149
152
152
153
157
159
1. Genel Olarak
159
2. Kişisel İlişkinin Sınırlandırılması veya Kaldırılması
162
XV
III ANA BABANIN ÇOCUĞUN MALVARLIĞINA İLİŞKİN
H A K L A R I VE G Ö R E V L E R İ İLE İLGİLİ S O N U Ç L A R I
A. GENEL OLARAK
B . YÖNETİM YETKİSİ V E Y A R A R L A N M A H A K K I
C. NAFAKA
163
1 6 3
164
1 6 6
IV.ÇOCUĞA VASİ ATANMASI V E ÇOCUK H A K K I N D A K O R U N M A
K A R A R I ALINMASI
A . VELAYETİN Y A L N I Z EŞLERİN BİRİNDEN K A L D I R I L M A S I
B. H E R İKİ EŞTEN VELAYETİN K A L D I R I L M A S I
1. Genel Olarak
2. Vasi Atanması
a. Genel Olarak
b. Vesayet Türleri ve Resmî (Meslekî) Vesayet
c. T M K . 3 4 9 (275). Madde Uygulamasında V a s i Atanması
aa. Doğrudan Doğruya Vasi Atanması
bb. Ana babanın Çocuğa Vasi Olarak Atanması
aaa. Genel Olarak
bbb. Üvey Ana Babanın Çocuğa Vasi Olarak Atanması
c. Çocuk Üzerindeki Hak ve Görevlerde Vasi Atanmasıyla
Oluşan Değişiklikler
aa. Genel Olarak
bb. Çocuğa A i t Malların Vasiye Teslim Edilmesi
aaa. Ana Babanın Çocuğa A i t Malları Vasiye Teslim
Etmesi ve Hesap Vermesi
bbb. Ana Babanın Çocuğa A i t Malların Ziyan ve
Hasarından Sorumluluğu
ccc. Çocuğun Alacağı
cc. Vasi Tarafından Malların Yönetimi
aaa. Genel Olarak
bbb. Vasinin Çocuğun Mallarının Yönetiminden Doğan
Hakları
i. Vasinin Temsil Yetkisi
i i . Ücret Talep Etme Hakkı
i i i . Masrafları Talep Etme Hakkı
dd. Vasinin Çocuğun Şahsına Yönelik Görevi
ee. Vasilik Sıfatının Sona Ermesi
ff. Vesayet Organlarının Sorumluluğu
XVI
169
169
171
171
171
171
174
177
177
178
178
ng
179
179
133
jg3
Ig4
Ig5
Ig6
Igö
] 86
186
187
187
187
187
189
C . VELAYETİ K A L D I R I L A N ÇOCUK H A K K I N D A K O R U N M A
KARARI ALINMASI
1. Genel Olarak
2. Korunma Kararı
a. Genel Olarak
b. Korunma Kararının Uygulanması
aa. Kuruma Yerleştirme
bb. Çocuğun Koruyucu A i l e Yanına Yerleştirilmesi
cc. Çocuğun Evlât Edinilmesi
c. Çocuğun Kuruma ya da Koruyucu A i l e Yanına
Yerleştirilmesinin Sonuçları
aa. Çocuğun Kuruma Yerleştirilmesinin Sonuçlan
bb. Çocuğun Koruyucu Aile Yanına Yerleştirilmesinin
Sonuçları
cc. Evlât Edinmenin Sonuçları
190
190
190
191
191
193
194
195
197
197
197
198
IV. K A L D I R I L A N V E L A Y E T İ N GERİ VERİLMESİ
A. G E N E L O L A R A K
B . T A L E P H A K K I V E İLGİLİLER
C. SÜRE
D. G Ö R E V VE YETKİ
E. V E L A Y E T İ N GERİ VERİLMESİ K A R A R I
199
199
200
201
202
203
SONUÇ
204
EKLER
V E L A Y E T İ N K A L D I R I L M A S I KONUSUNDA SEÇİLMİŞ M E V Z U A T
L.TÜRK M E D E N İ K A N U N U N U N İLGİLİ H Ü K Ü M L E R İ
II. S Ö Z L E Ş M E L E R
1. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme
2. Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi
3. Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanmasına ve Ortadan
Kaldırılmasına İlişkin A c i l Önlemler Sözleşmesi
4. Küçüklerin Korunması Konusunda Makamların Yetkisine ve
Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme
5. Çocukların Velayetine İlişkin Kararların Tanınması ve Tenfizi
ile Çocukların Velayetinin Yeniden Tesisine İlişkin Avrupa
Sözleşmesi
III. . K A N U N L A R , T Ü Z Ü K V E Y Ö N E T M E L İ K L E R
1.2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
Kanunu
2. 2253 Sayılı Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu, Görev ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
207
234
247
254
257
261
268
283
XVII
3. 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun
4. 4722 Sayılı Türk Medenî Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama
Şekli Hakkında Kanun
5. Türk Medenî Kanunun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin
Uygulanmasına Dair Tüzük
6. Korunmaya Muhtaç Çocukların Tespiti, İnceleme, Korunma
Kararlarının Alınması ve Kaldırılmasına İlişkin Yönetmelik
7. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü
Koruyucu A i l e Yönetmeliği
8. Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü/ Büro
Amirliği
Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği
YARARLANILAN KAYNAKLAR
XVIII
327
291
292
296
3 10
313
317