Document

C˚
ISI VE SICAKLIK
100
ISI
SICAKLIK
80
60
VE
40
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
ISI
Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları hareket
(kinetik) enerjilerinin toplamına ısı denir.
100
 Isı bir enerji türüdür ve ısı enerjisi kalorimetre kabı ile ölçülür.
80
SICAKLIK
60
40
Bir maddeyi oluşturan
taneciklerin sahip oldukları
kinetik enerjilerinin
ortalamasına (yaklaşık bir
taneciğin kinetik enerjisine)
sıcaklık denir.
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
ISI VE SICAKLIK ARASINDAKİ FARKLAR
 Isı bir enerji çeşidi, sıcaklık ise bir ölçümdür.
Isı kalorimetre kabı ile sıcaklık termometre ile ölçülür.
100
Isı birimi kalori (cal) veya Joule, sıcaklık birimi ise derecedir.
80
 Isı, madde miktarına bağlıdır, sıcaklık ise madde miktarında
bağlı değildir.
60
40
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
ISI VE SICAKLIK ARASINDAKİ İLİŞKİ
Sıcaklık, bir maddenin aldığı ya da verdiği ısı enerjisinin
göstergesidir.
100
 Bu nedenle sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir.
80
 Bir maddeye ısı enerjisi verildiğinde verilen ısı enerjisini alan
tanecikler bu ısı enerjisini kinetik enerjiye çevirir.
60
 Bu nedenle taneciklerin kinetik enerjisi artacağı için
maddenin sıcaklığı artar.
40
 Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde taneciklerin kinetik
enerjisi azalacağı için maddenin sıcaklığı azalır.
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
TERMOMETRELER
Cisimlerin sıcaklıklarını ölçen araçlara termometre denir.
100
80
60
40
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
Yaygın olarak sıvı (cıvalı veya alkollü)
termometre kullanılır.
100
80
60
40
Katı ve sıvıların genleşme katsayılarının
farklı oluşundan yararlanılarak yapılır.
 İyi bir sıvılı termometrede sıvı haznesinin
büyük, kılcal borusunun çok ince,
genleşmesinin az olması, kullanılan sıvının
genleşmesinin büyük olması gerekir.
Termometreler böl melendirilirken, suyun
donma ve kaynama sıcaklıkları (1 ATM
basıncı altında) esas alınmıştır.
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
YAKITLARDA DEPOLANMIŞ ENERJİ
Fosil yakıtlara “gömülmüş güneş ışığı” da diyebiliriz.
100
 Çünkü aslında onlar çok eski zamanlarda bitkilerin güneşten
fotosentez yoluyla elde ettiği enerjiyi temsil eder.
80
Fosil yakıtlar yoluyla insanlar bir anlamda, geçmişten gelen
güçlü bir enerji desteğini kullanmaktadırlar.
60
40
 İnsanlar kömürün, petrolün ve doğalgazın bulunmasından
önce tüm diğer hayvan bitkiler gibi güneşin sağladığı,
doğrudan enerjiyle yaşamlarını sürdürmek zorundaydı.
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
KÖMÜR
Kömür ormanların fosilleşmiş
kalıntılarıdır.
100
80
60
40
20
 Ormanların çoğu altlarında,
bugün Endonezya gibi tropik bölge
ormanlarında da görülen
fosilleşmiş kalın turba tabakalar
oluşturmuşlardır.
 Milyonlarca yıl boyunca bu
turba, üstünde biriken çökelti
tabakalarının baskısı altında
sıkışarak yavaşça karbonca zengin
olan kömüre dönüştü.
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
100
80
60
40
PETROL
Kömürün aksine, petrolün oluşumu
denizlerde başlamıştır.
Planktonların ölmüş kalıntıları denizin
dip tabakalarında birikerek zaman
içinde daha derinlere gömülür ve
jeotermal süreçten geçerek ısınırlar.
 Bu süreç, ölü yosunları (alg) “pişirir’
ve böylece hidrokarbonlar açığa çıkar.
Petrol çok yüksek sıcaklıklarda
pişerse doğalgaza dönüşür.
Suudi Arabistan ve Irak keşfedilmiş
petrol yatakları açısından
gezegenimizin en zengin iki ülkesidir.
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
C˚
100
DOĞALGAZ
Doğalgazın önemli bir kısmı fazla
ısınmış petroldür ve bu nedenle
doğalgaz alanları ile petrol yatakları
her yerde birbirine oldukça yakındır.
80
 En geniş doğalgaz yatakları
Ortadoğu ve Rusya’dadır.
60
 Doğalgaz genellikle boru hatları
ile taşınır, ama yüksek basınç
altında sıvılaştırılarak gemilerle de
nakledilebilir.
40
20
SAMET ARIKAN
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ UYGULAMALARI