Aylık Dış Ticaret Analizi

Aylık Dış Ticaret Analizi
07
EKİM
2015
YÖNETİCİ ÖZETİ
Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat
rakamları temel alınarak Türkiye’nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,
Eylül 2015 dönemine ait Türkiye’nin güncel ihracat, ithalat ve dış ticaret dengesine ilişkin verilerin
incelenmesiyle başlamaktadır. Bu rakamlar Türkiye’nin hedefleriyle kıyaslanarak, öne çıkan ürün
grupları, ödemeler dengesi ve dış ticaret dengesi bağlantısı kurulmaktadır. Ayrıca, iller ve ülkeler
bazında dış ticaret üzerine değerlendirmelerde bulunularak, Türkiye’nin dış ticaret görünümüne ilişkin
beklenti ve yorumlar yapılmaktadır. Aylık Dış Ticaret Analizi, TEDAM internet adresinden her ayın
ilk haftası yayınlanacaktır.
AYLIK DIŞ TİCARET ANALİZİ
Eylül 2015’te Dış Ticaret
Eylül 2015’te ihracat 10 milyar 613 milyon USD ile geçen yılın aynı ayına oranla %19,8 düşüş
yaşadı. Böylece 2015 yılının ilk 9 ayında toplamda 106 milyar 287 milyon USD ihracat gerçekleşirken
Orta Vadeli İhracat Hedefi (173 milyar USD)’ne 66 milyar 713 milyon USD kalmıştır. Son 12 ayda
ise %7,6 azalışla 145 milyar 515 milyon USD ihracat gerçekleştirilmiştir.
Kilogram bazında ihracata bakıldığında, Eylül ayında geçen seneye göre %6,7 düşüşle, 7 milyar 758
kg, Ocak-Eylül sürecinde de toplamda %0,2 azalışla 73 milyar 287 milyon kg. olduğu görülmektedir.
2015 yılı Eylül ayında en fazla ihracat yapılan sektörler sırayla: 1,9 milyar USD ile Otomotiv
Sektörü olurken, 1,4 ile Hazırgiyim, 1,1 ile Kimyevi Maddeler olmuştur. Ayrıca tüm diğer sektörlerin
USD bazında ihracatlarında azalma gerçekleşirken, Savunma ve Havacılık Sanayii ile Fındık ve
Mamülleri Sektörlerinin Eylül ayında %26,3 ile %23,1 oranında arttığı gözlenmiştir.
2015 Ağustos ayı ithalat miktarına bakıldığında ise geçen senenin aynı ayına kıyasla %18,2 azalarak
15 milyar 951 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. 2015 Ocak-Ağustos aralığında ise kümülatif ithalat
140 milyar 916 milyon USD olmuştur.
Ağustos ayında, Dış Ticaret Açığı yıllık bazda %39,8 azalışla 4 milyar 886 milyon USD, Dış Ticaret
Hacmi ise yıllık bazda %12,5 azalışla 27 milyar 16 milyon USD olmuştur. İhracatın ithalatı
karşılama oranı 69,4 olmuştur.
1
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
AĞUSTOS
2015
Milyon
AYLARA GÖRE DIŞ TİCARET PARAMETRELERİ (1000 USD)
25
20
15
10
5
0
- 5
- 10
- 15
İhracat
İthalat
Dış Ticaret Dengesi
Kaynak: TÜİK
Geniş Ekonomik Grupların sınıflamasına göre 2015 Ağustos’ta en fazla ihracat %47 ile
Hammadde (Aramallar) grubunda gerçekleşirken, %42 ile Tüketim malları, %10 ile Yatırım
(Sermaye) malları grubunda gerçekleşmiştir. En fazla ithalat ise %70 ile Hammadde (Aramallar), %15
ile Yatırım (Sermaye) malları, %15 ile Tüketim malları grubunda gerçekleşmiştir.
İller Bazında Dış Ticaret
Eylül ayında en fazla ihracat sırasıyla İstanbul, Bursa, Kocaeli, İzmir ve Ankara’da yapılmak üzere bu
illerde geçen seneye göre İstanbul’a %22,1, Bursa’ya %15,2, Kocaeli’ne %20,4, İzmir’e %19,5,
Ankara’ya %16,7 düşüş yaşanmıştır. En çok ihracat yapan ilk 10 il sırası ile aşağıdaki gibidir:
EN ÇOK İHRACAT YAPAN İLK 10 İL (2015 EYLÜL KÜMÜLATİF)
(MİLYON USD)
HATAY
1.293
SAKARYA
1.416
DENIZLI
MANISA
1.884
2.693
GAZIANT…
4.587
ANKARA
4.896
İZMIR
5.912
KOCAELI
8.271
BURSA
8.513
İSTANBUL
44.293
Kaynak: TİM
2
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
AĞUSTOS
2015
Ülkeler Bazında Dış Ticaret ve Pazar Analizi
2015 yılı Eylül ayında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, İngiltere, Irak, İtalya ve
ABD olmuştur ve bu ülkelere yapılan ihracat sırasıyla yıllık bazda %14,4, %11,2, %32,3, %2,1 ve
%8,1 oranında azalmıştır. 2015 yılı Ocak-Eylül sıralaması ise miktarlarıyla birlikte aşağıdaki
tablodaki gibidir:
TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İHRACAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE
(2015 EYLÜL KÜMÜLATİF) (MİLYON USD)
SUUDİ ARABİSTAN
2.614
İRAN (İSLAM CUM.)
2.695
RUSYA FEDERASYONU
2.765
İSPANYA
FRANSA
BİRLEŞİK DEVLETLER
İTALYA
IRAK
BİRLEŞİK KRALLIK
ALMANYA
3.475
4.228
4.649
4.776
6.236
6.745
9.597
Kaynak: TİM
Eylül ayında yıllık bazda en fazla ihracat artışımız, 10 milyar USD ve üzerinde ihracat yapılan
ülkeler arasında, %1406,7 ile Namibya, %116,2 ile Fildişi Sahili, 104,5 ile Katar, %80,8 ile Norveç,
%80 ile Slovakya, %74,3 ile Meksika, %64,8 ile Kolombiya, %62,5 ile Etiyopya, %62,3 ile Tayland
ve %58,8 ile Uruguay olmuştur. En fazla ihracat yapılan ilk 10 ülke arasında ise diğerlerine olan
ihracat azalırken, bir tek Birleşik Arap Emirlikleri’ne olan ihracatın %10,5 oranı ile artışta olması
dikkat çekicidir.
Konsolide ülke gruplarında kilogram bazında değerlendirme yapıldığında, Eylül ayında yıllık
bazda AB ülkelerine %1,2, Orta Doğu’ya %13,8, Diğer Asya ülkelerine %30,1 azalma görülürken;
Afrika ülkelerine %36,1 artış yaşanmıştır. Ocak-Eylül sürecinde ise AB ülkelerine %1,8 artarken,
Afrika ülkelerine %9,6 artmış; Orta Doğu ülkelerine ise %1,2 azalırken, Diğer Asya ülkelerine %23,8
azalmıştır.
3
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
AĞUSTOS
2015
Ağustos ayında Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülkeler sırasıyla Çin, Almanya Rusya, İtalya,
ABD ve Güney Kore’dir. Ocak-Ağustos döneminde ise en çok ithalat yapılan ilk 10 ülke aşağıdaki
tablodaki gibidir:
TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İTHALAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE
(2015 AĞUSTOS AYI KÜMÜLATİF) (MİLYON USD)
İspanya
3.718
Hindistan
3.813
İran
Güney Kore
Fransa
İtalya
ABD
4.369
4.796
5.412
7.172
7.608
Almanya
Rusya Federasyonu
14.161
14.398
Çin
16.467
Kaynak: TÜİK
Dünyada ve Türkiye’de Yaşanan Gelişmelerin Dış Ticarete Etkileri
2015 yılı ilk 9 ayında parite kaynaklı ihracat kaybı 9,7 milyar USD olarak hesaplanmıştır. Yabancı
para üzerinden yapılan ihracatımız, son zamanlarda yükselen kur karşısında miktar olarak artsa bile
değer olarak düşük kalmaktadır. Eylül ayında yapılan ihracata bakıldığında da, geçen seneye göre
miktar olarak %6,7 düşüş sergilemesine rağmen, USD bazında düşüş %19,8 olmuştur.
Küresel ekonomideki gerileme, özellikle Çin’in yavaşlayan ekonomisi ve ABD’den gelen zayıf
veriler, tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de etkilemektedir. Dünyanın en büyük emtia talepçisi olan
Çin’deki yavaşlama başta petrol olmak üzere pek çok emtianın fiyatlarının düşmesine sebep
olmaktadır. Ayrıca ABD’den kötü gelen istihdam ve dış ticaret rakamları USD’nin değer kaybına
neden olmaktadır. Bu gelişmeler net petrol ithal eden ve USD ağırlıklı ithalat yapan Türkiye açısından
olumlu olmakla birlikte, aynı zamanda Euro/Dolar paritesini de yükselterek Euro ağırlıklı ihracat
yapması bakımından olumsuzdur.
Bir taraftan Türkiye’nin doğusunda yaşanan terör olayları ülkenin güvenliğini kötü etkilerken,
TBMM’de hükümetin kurulamaması üzerine yeni bir seçimin gündeme gelmesi, ülkede belirsizlikleri
artırmaktadır. Ülkenin dış dünyada iyi bir görünüm sergileyememesi dış ticaretini olumsuz
etkilemektedir.
4
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
AĞUSTOS
2015
SONUÇ
 Geniş Ekonomik Grupların sınıflandırmasına göre hem ithalat hem de ihracatta grupların
ağırlıklarında kayda değer bir gelişme olmaması, Türkiye’nin dış ticaretinde yapısal bir değişme
ve gelişme olmadığını göstermektedir.
 Ayrıca iller bazında ihracat paylarının da yaklaşık aynı kalması, ülkenin düzensiz büyümesini
sürdürdüğüne işaret etmektedir.
 Tüm dünyada yaşanan ekonomik durgunluk ve azalan talep, Türkiye’nin dış ticaretini negatif
etkilemektedir.
 Yükselen Euro/Dolar paritesi net ihracatımızı değer olarak aşağı çekmektedir.
 Afrika ülkelerine olan ihracatını kayda değer miktarda artıran Türkiye, Asya’da daralan pazarını
dengelemeye çalışmaktadır.
Ayşe Demirel-Araştırmacı
5