187 MS-020 - KimyaKongreleri.org

MS-020 187
Vektörle Mücadele ve İlaçlama İşinde Çalışan İşçilerde DNA Hasarının
Comet Tekniği Kullanılarak Araştırılması
Erkan Aydoğanoğlu, Seher Karslı Çeppioğlu, TürkanYurdun
Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Anabilim Dalı, İstanbul, 34668,
Türkiye, [email protected]
Pestisitler dünyada en çok kullanılan kimyasal maddelerdir. En fazla kullanım alanı tarım
zararlılarına karşı olmakla birlikte, insan sağlığı açısından önemli olan sivrisinek ve karasineklerle
mücadelede de kullanılmaktadırlar. Pestisitlerin mutajenik, karsinojenik ve teratojenik etkilere sahip
olduğu çalışmalarla gösterilmiştir.
Piretrinler, bazı Chrysanthemum cinerariaefolium veya Pyrethrum cinerariaefolium bitkisi
çiçeklerinden elde edilen insektisidal etkili bileşiklerdir. Günümüzde stabil bileşikler olan
organofosfat ve organoklorlu bileşiklerin yerini almıştır. Güvenli olmaları nedeniyle evde, bahçede ve
halk sağlığı ile ilgili problemlerin giderilmesinde bu bileşikler sıklıkla kullanılan maddelerdir.
Toksisitesini sodyum, klorür ve kalsiyum kanallarını bloke ederek gösterir.
Bu çalışmada İstanbul İlinde yaz aylarında vektörle mücadele ve ilaçlama işinde çalışan
işçilerde, kullanılan piretroidlere bağlı in vivo olası DNA hasarı, alkali comet tekniği (Tek-Hücre Jel
Elektroforez= SCGE) ile araştırıldı. İşçilerin sivrisineklerle mücadelede karşılaştıkları piretroidler:
tetrametrin (1.25 g/L), sumithrin (=d-fenotrin, 250 g/L), piperonil butoksid (250 g/L) karışımı ile kene
mücadelesinde karşılaştıkları piretroid D-sipermetrin (100 g/L) pestisitleridir. Piretroidlerin genotoksik
etkileri, ortalama toplam comet skorları (TCS) esas alınarak ve SPSS (ver. 17) istatistik programı
kullanılarak Mann-Whitney U-testi ve Pearson korelasyon testi ile değerlendirildi.
Alkali comet tekniği, tek hücre düzeyinde DNA hasarının belirlenmesinde kullanılan hassas,
uygulanması kolay, az örnek hacmi kullanılarak çalışılan, özel cihaz ve kimyasal madde
gerektirmeyen bir genotoksisite testidir. Alkali comet tekniği ile DNA’da tek zincir kırıkları, alkali
labil bölgeler ve oksidatif baz hasarını tespit etmek mümkündür. Çalışmada, heparinli tüplere alınan
kan örneğinden lenfositler histopaque 1077 yardımıyla ayrıldı. Agaroz içerisine gömülen hücreler lam
üzerine yayıldı ve lizis tamponu içerisinde bekletilerek hücre zarları parçalandı. Daha sonra,
elektroforez uygulanarak DNA’nın anoda göçü sağlandı. Etidyum bromür ile boyanan hücreler,
floresans mikroskobu kullanılarak DNA hasar derecesi yayılma durumuna göre göz ile
sınıflandırılarak değerlendirildi [1].
Çalışmada gruplar arasındaki DNA hasarının istatistiksel analizi ortalama toplam comet
skorları (TCS) kullanılarak değerlendirildi. Vektörle mücadele ve ilaçlama işinde çalışan işçiler
(ortalama TCS=27.39±16.92, n=51) ile sağlıklı kontrol grubunun (ortalama TCS=9.36±6.18, n=39)
DNA hasarları karşılaştırıldığında fark istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı bulunmuştur
(p=0.0001). Benzer şekilde, sigara kullanan gönüllülerde (>10 sigara/gün, ortalama
TCS=28.83±19.39) TCS skorlarının sigara içmeyenlere (ortalama TCS=15.18±12.19) oranla
istatistiksel olarak anlamlı düzeyde arttığı görülmüştür (p=0.0001). Bununla birlikte, yaş, cinsiyet ve
ilaçlama işinde çalışma süresinin DNA hasar oranını değiştirmediği ve istatistiksel olarak anlamlı bir
farka neden olmadığı belirlenmiştir (P>0.05).
KAYNAKLAR
[1] Singh, N. P., McCoy, M.T., Tice, R. R. and Schneider, E. L. Exp Cell Res 175, 184-191, 1988.