S. Mushir Hosain Kidwai ya da Türkçeye yerleşmiş
advertisement
S. MÜŞİR HÜSEYİN KİDVAİ S. Mushir Hosain Kidwai ya da Türkçeye yerleşmiş ismiyle Müşir Hüseyin Kidvai, on dokuzuncu yüzyılın sonları ve yirminci yüzyılın başlarında yaşamış Hindistan’ın önde gelen Pan-İslamcı düşünürlerindendir. Osmanlı İmparatorluğu’yla ve Sultan II. Abdülhamit ile doğrudan bağlantıları bulunmaktadır. 1897 yılından 1904 yılına kadar İngiltere’de hukuk eğitimi almıştır. 1903 yılında Londra’da kurulan İttihad-ı İslam Cemiyeti’nin kurucularındandır. 1924 yılında Londra’da hayatını kaybetmiştir. İdeaAyrıntı Dizisi Ayrıntı Yayınları Ayrıntı: 1119 İdeaAyrıntı Dizisi: 34 İslam ve Sosyalizm S. Müşir Hüseyin Kidvai Kitabın Orijinal Adı Islam & Socialism İngilizceden Çeviren Semih Çelik Yayıma Hazırlayan Y. Emre Ceren Son Okuma Suat Hayri Küçük Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları’na aittir. Kapak Fotoğrafı ullstein bild Dtl. /Getty Images Turkey Kapak Tasarımı Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85 – 576 00 66 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım: Ekim 2017 Baskı Adedi: 2000 ISBN 978-605-314-222-5 Sertifika No.: 10704 AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San ve Tic. A. Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu – İstanbul Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11 www. ayrintiyayinlari. com. tr & info@ayrintiyayinlari. com. tr twitter. com/ayrintiyayinevi facebook. com/ayrintiyayinevi instagram. com/ayrintiyayinlari İslam ve Sosyalizm S. Müşir Hüseyin Kidvai İDE AAY R INTI DİZİSİ KURTULUŞ TEOLOJİSİ Ed. Christopher Rowland OXFORD İSLÂM SÖZLÜĞÜ Baş Editör: John L. Esposito İSLAM’IN GELECEĞİ Wilfred S. Blunt İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ 3. Cilt İSLAM’IN İKİNCİ MESAJI Mahmut Muhammed Taha İLÂHÎNÂME Ferîdüddîn Attâr TANRISIZ AHLAK? Walter Sinnott-Armstrong MÜSLÜMAN SİTE Louis Gardet DÜŞMANIN TARİHİ Gil Anidjar İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ 4. Cilt İSLAM’DA 50 ÖNEMLİ İSİM Roy Jackson ROMANTİK ORTADOĞU Metinlerarası Bir Deneme Hayri K. Yetik ESRÂRNÂME Ferîdüddîn Attâr İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ 1. Cilt ÂDEM İLE HAVVA HER YERDE Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet’te İlk İnsan Mineke Schipper SÜRYANİLER Mutay Öztemiz İSLAM TEOLOJİSİNE GİRİŞ Louis Gardet & Georges Anawati KIZILBAŞLAR/ALEVİLER Krisztina Kehl-Bodrogi İYININ EGEMENLIĞI Iris Murdoch İBNİ HALDUN Tarih Biliminin Doğuşu Yves Lacoste ARKAIK ORTADOĞU Güncellenen Metinlerin Kurgusökümü Hayri K. Yetik İBNİ ARABÎ VE DERRİDA Tasavvuf ve Yapısöküm Ian Almond İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ 5. Cilt CENNETİN ELEŞTİRİSİ Roland Boer FİDEL VE DİN Frei Betto MÜSLÜMAN KÜLTÜRÜ V. V. Barthold MESIH GARABETI Slavoj Žižek – John Milbank İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ 2. Cilt DİN FELSEFESİ Klasik ve Güncel Meseleler Der.: Paul Copan & Chad Meister HIRİSTİYANLIKTAKİ ATEİZM Exodus’un ve Krallığın Dini Ernst Bloch KOMÜNİSTLERDEN İSLAMCILARA Bir 20. Yüzyıl Tarihi: Endonezya Adrian Vickers TEOLOJİDEKİ SOSYOLOJİ Düşünümsellik ve İnanç Kieran Flanagan Va’tasımû bihablillâhi cemîân ve lâ teferrekû. Ve sarılın Allah’ın ipine topluca ve birbirinizden ayrılmayın.* (Ali İmran, 103) * Metinde geçen bütün Kuran ayetleri Diyanet İşleri Bakanlığı’nın çevirilerinden alınmıştır. (ç.n.) Biz Müslümanlar için sosyalizm, bireylerin endüstriyel ya da iktisadi, idari ya da siyasi, toplumsal ya da dini olsun, hayatın tüm veçhelerinde evrensel esenliği ve genel refahı temin edecek bir bakış açısından örgütlü, sürekli ve ahenkli işbirliği anlamına gelir. Bu işbirliği ne kadar kapsayıcı, kardeşçe ve eşit olarak dengelenmişse, sosyalizmin muhteviyatı da o kadar iyi olacaktır. Derin selam ve bağlılığın göstergesi, O yüce kalbinin harikulade niteliklerinin naçizane bir takdiri olarak, sevgili baldızım, müşfik kardeşim S. Makbul Hüseyin’in eşine ithaf ediyorum. Selâmun kavlen min rabbin rahîm. Çok merhametli olan Allah’tan bir söz olarak (onlara) selam vardır. (Yasin, 58) İçindekiler Londra İttihad-ı İslam Cemiyeti’nin ve İslam İttihadı Hareketinin Hedefleri......... 13 Açıklama ve Gidişat......................................................................................................... 15 Bölüm 1: İslam’da Sosyalizm......................................................................................... 33 İslami Sosyalizmin Nüvesi........................................................................... 33 Dini Ritüellerin Sosyalizan Temelleri......................................................... 34 İslami Hayırseverlik...................................................................................... 35 İslami Kardeşlik............................................................................................. 38 İslam ve Sosyalizmin Esasları...................................................................... 40 Bölüm 2: Muhammed’den Önce Arap Toplumunun Hali........................................ 47 Bölüm 3: Muhammed’in Sosyalizmi............................................................................ 51 Muhammed’in Hayatı ve Misyonu.............................................................. 51 Muhammed’in Dini Sosyalizmi................................................................... 54 Muhammed’in Ev Hayatındaki Sosyalizmi................................................ 56 Muhammed’in Demokratik Yönetimi........................................................ 59 Muhammed’in Sosyalizan Emirleri ve Uyarıları....................................... 61 11 Bölüm 4: Muhammed’in Sosyalist Müritleri.............................................................. 66 Bölüm 5: İslami Sosyalizm Örnekleri.......................................................................... 76 Erken Müslüman Dönemi Sosyalizmi Örneğinin Melankolisi............... 76 Müslüman Mutlakıyetçiliğinde Demokratik Ruhun İzleri...................... 77 Müslüman Halk Ordusunun Kadrosu........................................................ 78 Müslümanlar Arasında Emeğin İtibarı....................................................... 79 Bölüm 6: Müslüman Emperyalizmi............................................................................. 82 Müslüman İmparatorluk İnşasının Meziyeti............................................. 82 Erken Müslüman İmparatorluğunun Sosyalizan Muhteviyatı................ 88 Müslüman Sosyalizminin ve Siyasal İdeallerinin Eleştirisi..................... 91 Bölüm 7: Din ve Sosyalizm........................................................................................... 96 Bölüm 8: Sosyalizan Hükümet................................................................................... 102 Sosyalizmin Zorlukları............................................................................... 102 Modern Toplum ve Sosyalizm................................................................... 104 Erken Müslüman Sosyalizminin Başarısının Sırrı.................................. 108 Demokratik Müslüman Sosyalizminin Yıkımı........................................ 113 Bölüm 9: Gelecek Nasıl Görünüyor........................................................................... 116 Bölüm 10:Müslümanlara Uyarılar ve Öneriler.......................................................... 122 12 Londra İttihad-ı İslam Cemiyeti’nin ve İslam İttihadı Hareketinin Hedefleri 1– İslam dünyasının dinsel, toplumsal, ahlaki ve entelektüel ilerleyişini teşvik etmek. 2– Dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlar için toplumsal vuslat merkezi inşa etmek. 3– Müslümanlar arasında kardeşlik duygularını pekiştirmek ve aralarındaki münasebeti tesis etmek. 4– Gayri Müslimler nezdinde İslam ve Müslümanlara yönelik yanlış algıları gidermek. 5– Dünyanın neresinde olursa olsun, ihtiyacı olan her Müslümana imkânlar dahilinde meşru destek sağlamak. 6– Gayri Müslim ülkelerde dini merasimlerin eda edilmesine yönelik tesisler sağlamak ve İslam düşüncesi merkezleri kurmak. 7– Dünyanın farklı yerlerinde İttihad-ı İslam Cemiyeti şubeleri kurmak ve İslam’ın çıkarlarını ilerletebilecek tartışmalar ve dersler düzenlemek ve makaleler yayımlamak. 8– Londra’da ve dünyanın başka merkezlerinde cami inşa edilmesini sağlamak ve bunları çekip çevirmek için bağış toplamak. 13 Açıklama ve Gidişat Gün geçtikçe daha çok göze çarpan bir konuyla ilgili yapacağım baştan savma bu giriş için bir özür borçluyum okurlarıma. Öyle pek yavan olmamasına rağmen sosyalizm üzerine Batılı yazın, ortalama okur nezdinde pek popüler değildir. Bildiğim kadarıyla da konu üzerine doğu dillerinin herhangi birinde yazılmış bir kitap mevcut değildir. Aynı şekilde o pek kıymetli Batılı yazından öyle fazla bir şey öğrenmiş de değilim; zira sosyalizme dair fikirlerim Avrupalı yazarlarınkinden büyük ölçüde ayrışıyor. Maalesef kaliteli ve erişilebilir kütüphanelerin yokluğundan, Hindistan’da herhangi bir yazınsal araştırma gerçekleştirmek pek de kolay değil. Dostlarım Maulvi Nizamüddin Sahib ve R.C. Hobart Bey’in lütfederek bana ödünç vermiş oldukları kitaplar ve sevgili dostum Kapurthalalı Kuar Maharaj Singh Sahib ve sevgili kardeşim Şeyh Makbul Hüseyin Sahib’in cömert ellerinden çıkan yardımlar bir tarafa bırakılırsa, nihayetinde kendi kısıtlı kaynaklarıma müracaat etmek zorunda kaldım. İşte tam bu sebepten, bu küçük kitap, benim, olmasını istediğim kadar eksiksiz değil. Bunun yanında, son dört yılda pek çok değişikliğe de maruz kaldı bu kitap. Kitabın aldığı son şekil, çok sonradan aklıma gelen bir fikrin sonucudur. Makalelerin asıllarını düzelttiğim sırada konu genişlemeye başladı. Ancak bu yamalı bohça, en mezhebi geniş yayınevinde bile gün ışığına kavuşamazdı. Diğer zorlukların üstüne tuz biber niyetine, yaklaşık iki yüz elli sayfayı bulan kitap baskıdayken Keşmir’e çağrılmıştım ve o meşhur “matbaa cini” bu sırada kitabın icabına bakmıştı. Sonuç olarak Bombay’de basılan beş yüz nüshanın iki yüz ellisinin olduğu bir paketi, Avrupa’ya doğru yola koyulduğum sırada aldıktan sonra imha edilmek üzere, aynen geri göndermiş15 S. Müşir Hüseyin Kidvai tim. Talep yokluğu beni kitabı yeniden yazmaktan alıkoydu. Dostum S. Sinha Bey, metni meşhur dergisine katkı olarak sunmam için bana baskı yaptığında, gerekli düzeltmeler ve kısaltmaların ardından kitap kendisine gönderildi. Bu koşulları, kitapta ara sıra karşılaşacakları tekrarlara yönelik eleştiri fazla şiddetli olmasın diye kamuoyunun ilgisine sunuyorum. Tabi bir başka aşikâr kusur da söz konusu – pek çok kere yazılmış olan ve bağımsız alıntılar yapıyorum. Bu tamamen maksatlı bir harekettir. Alıntıları özgün İslami kitaplardan ve Kuran’ın kendisinden aldım; zira Avrupa’nın, İslam’ın faziletlerine yönelik bilgisizliğinin boyutlarının farkındayım. Özgün kaynaklara müracaat etmekle, İslam’da Sosyalizm fikrinin en az on üç yüz yıldır var olduğunu ve Avrupa etkisine indirgenemeyeceğine okurlarımı ikna edebileceğimi düşündüm. Tabi, şimdi olduğu şekliyle sosyalist propagandanın o vakitlerde mevcut olduğunu iddia etmek gibi bir niyetim yok, ancak sosyalizmin ilkelerinin Muhammed’in kendi zamanındaki Müslüman toplumuna tamamen yabancı olmadığını ve bu ilkelerin o zaman, pek çok yönden, sonrasında Avrupa’da olduğundan çok daha fazla uygulanabilir hale getirildiğini de rahatlıkla söyleyebilirim. Arada sırada bir konunun ya da iddialar silsilesinin sürekliliğine zeval getiriyormuş gibi gözüken bir sürü alıntıyı gözden geçirmek istemeyebilecek okurlar olacaktır. Bu yüzden kitabın temel meselelerini kısaca özetleyeyim. Modern bakış açısından sosyalizmin iki temel özelliği vardır: 1-Merkezileşmiş ya da yerel yönetimler üzerinden işletilen devlet sosyalizmi ve 2- endüstriyel sosyalizm. İlki en mühim özelliktir. Bir devlet sosyalizan ise, endüstri de büyük ölçüde sosyalistleşecektir. Toprağın kendisi tüm üretimin kökü ve önemli bir sanayi nesnesidir; dolayısıyla toprak sosyalizmi ve devlet sosyalizmi en büyük ilgiye mazhar olmalıdır ve bu da İslam’ın Sosyalizme dahil olduğu en önemli özelliğidir. Devlet, Muhammed’in idaresi altına girdiğinde devlet teşekkülü sosyalistleştirilmiş ve tüm topraklar devletin mülkiyeti olmuştur. Aynı siyaset, İslam yabancı devletlerin topraklarında genişlediğinde dahi sürdürülmüştü. Hindistan’ın Babür İmparatorluğu bile toprakla ilgili aynı sosyalizan siyaseti benimsemiş ve halefleri bugüne değin aşı16
