Tam Metin PDF - JournalAgent

advertisement
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
doi: 10.5543/khd.2015.004
DERLEME
REVIEW
Kalp Kapak Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı
Heart Valve Diseases and Nursing Care
Cansu Polat1, Nuray Enç2
1İstanbul
2İstanbul
GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, İstanbul
Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı,
İstanbul
Kalp kapak hastalıkları koroner arter hastalığı,
Valvular heart diseases (VHD) are the most
hipertansiyon ve kalp yetersizliğinden sonra en yaygın
common causes of mortality and morbidity after
mortalite ve morbitide nedenlerindendir. Kalp kapak
coronary artery disease, hypertension, and heart
hastalıkları klinik olarak darlık (stenoz), yetersizlik
failure. Valvular heart diseases may ocur the result of
(regürjitasyon)
ve
valve stenosis, valve regurjitation both valve stenosis
yetersizliğin birlikteliği sonucu ortaya çıkabilir. Kalp
and valve regurtitaion. Valvular heart disease may
kapak hastalıklarında kalp yetersizliği, endokarditler
require
veya disritmiler hastane yatışı gerektirebilir. Kapak
management of heart failure, endocarditis, embolik
hastalıklarının tedavisinde cerrahi ve tıbbi seçenekler
disease or dysrhytmias. Heart valve disease are
bulunmakta olup bu süreçte hemşirelerin önemli rol ve
treated as medical and surgical treatment and there
sorumlulukları bulunmaktadır. Kapak hastalıklarının
are important role and responsibilities of nurses this
tıbbi
tarzı
process. Nursing care during the treatment of valvular
değişikliklerini içermektedir. Kalp kapak hastalıklarının
heart disease; maintaining an optimal level of the
tedavi sürecinde hemşirelik bakımı; hastanın kardiyak
patient's cardiac function, increasing the cardiac
fonksiyonlarının
tolerance, planning activities of daily living, patient /
tedavisi
kardiyak
veya
;ilaç
aynı
tedavisi
optimal
ve
yaşam
düzeyde
sürdürülmesi,
or
outpatient
care
for
aktivitelerinin planlanması, hasta/aile eğitimi ve ilaç
and therapy. In this article, valvular heart disease
tedavisine uyumunu kapsamaktadır. Bu derlemede
etiology,
kalp kapak hastalıklarının etiyolojisi, patofizyolojisi,
diagnosis and treatment, nursing diagnosis and
klinik bulguları, tanı ve tedavi yöntemleri, hemşirelik
interventions are discussed.
tanı
Key words: Heart valve disease, nursing
girişimleri
Kelimeler:
Kalp
günlük
hospitalization
family education includes compliance with medication
ve
arttırılması,
darlık
yaşam
Anahtar
toleransın
kapakta
ele
kapak
alınmıştır.
pathophysiology,
clinical
manifestations,
hastalıkları,
hemşirelik
Geliş tarihi: 22.01.2015; Kabul tarihi: 29.05.2015
Sorumlu Yazar: Hemşire Cansu Polat
Yazışma adresi: Gata Haydarpaşa Eğitim Hastanesi İstanbul - Türkiye;
Telefon: 5452818917; E-posta: [email protected]
42
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Kalp kapak hastalıkları koroner arter
daralmıştır,
hastalığı,
kalp
engeller ve kapak açık olduğu halde
yaygın
basınç farkı yaratır. Darlığın derecesi
mortalite ve morbitide nedenlerindendir.
basınç farkının büyüklüğünü yansıtır
Amerika Birleşik Devletlerinde
(yani fark ne kadar büyükse darlık da o
hipertansiyon
yetersizliğinden
[1,2]
ve
sonra
en
buda
kanın
günümüzde 7 milyonun üzerinde kalp
kadar
kapak
kapakçıkların tam olarak kapanmaması
hastası
mevcut
olup
kalp
sorunlarına yol açan 3. en sık neden
kalp
kapak
hastalıklarıdır.
mitral
Yetersizlikte
ise
kanın geriye kaçmasına neden olur. [4,5]
Gelişmiş
ülkelerde dejeneratif aort darlığı ve
iskemik
şiddetlidir).
ilerlemesini
regürjitasyon
Mitral Darlık
sık
Normal bir erişkinde mitral kapak
görülürken gelişmekte olan ülkelerde
alanı (MKA) 4-6 cm2 arasında olup
romatizmal
kapak
ateşe
bağlı
hastalıkları sık görülür.[2,3,4]
kapak
Ülkemizde
kalp kapak hastalıklarıyla ilgili veriler
alanı
düştükten
2-2,5
nin
cm2
sonra
altına
hemodinamik
değişiklikler gelişir. [6]
sınırlı olup Türk erişkinlerinde kalp
hastalıkları
ve
risk
faktörlerinin
Etiyoloji ve Patofizyolojisi
(TEKHARF) belirlenmesi amacıyla 2000
Erişkinlerde
mitral
darlık
yılında yapılan çalışmada 40.000 kalp
olgularının en önemli nedeni romatik
kapak
kalp
hastası
tahmin
olduğu
Kalp kapakları tek yönlü kan
akışını kontrol eden;
semilunar
(mitral
bağlıdır.
Daha
az
görülen nedenler arasında konjenital
edilmektedir. [2]
kapaklar
hastalığına
atrioventriküler
ve
(aort
lupus eritromatozis yer alır.
ve
Romatik endokardit kapakçıklar
pulmoner)
ve korda tendinealarda skar oluşumuna
triküspit)
ve
mitral darlık, romatoid artrit ve sistemik
kapaklardan oluşur.
yol açar.
Kalp kapak hastalıkları genellikle
Kapağı oluşturan yapılarda
kalınlaşmalar ve kısalmalar sonucu kan
tutulan kapaklar ve iki tür olan işlevsel
akımı
değişime, darlık (stenoz) ve yetersizliğe
engellenmesi
sol
Kan
atriyal
akışının
basınç
ve
sınıflanır.[3]
hacmini arttırır. Mitral darlığın derecesi
Normalde açık olan bir kapağın her iki
arttıkça kalp debisi azalır ve pulmoner
tarafındaki basınç eşittir. Ancak darlık
damar
olan
hipertansiyon gelişebilir. [5,6]
(regürjitasyon)
bir
kapakta
göre
engellenir.
kapak
aralığı
basıncı
artar
ve
pulmoner
43
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Klinik Bulgular
prolapsusu (MKP), Marfan sendromu,
Mitral darlığın ilk ortaya çıkan
korda rüptürü, papiller adale rüptürü,
semptomu egzersiz ile ortaya çıkan
anüler
dispnedir. Hastalık ilerledikçe pulmoner
kardiyomiyopati)
venöz
nedenlerdir.
konjesyonun
artmasına
bağlı
dilatasyon,
en
dilate
sık
görülen
olarak ortopne ve paroksismal noktürnal
Mitral yetersizlikte sistol sırasında mitral
dispne, sağ kalp yetersizliği bulguları
kapağın yeterli kapanmaması nedeniyle
(ödem,
sol ventrikülden sol atriyuma kanın geri
hepatomegali,
asit)görülebilir.
Atriyal fibrilasyon nedeniyle çarpıntı ve
kaçmasına neden olur.
yorgunluk, olabilir. Fizik muayenesinde;
yetersizlikte sol ventrikül, sağ atriyum ve
genellikle şiddetli ve sert S1 sesi (en iyi
pulmoner yatakta hacim yüklenmesi
apekste
diyaframıyla
bunun sonucunda sol atriyum büyümesi,
duyulur) ve düşük frekanslı diyastolik
sol ventrikül hipertrofisi ve dilatasyonu
üfürüm
gelişir.
ve
(en
steteskop
iyi
apekste
diyaframın
Akut
mitral
Kronik mitral
yetersizlikte
sol
çanıyla duyulur) vardır. Daha az sıklıkla
atriyum yada
ses kısıklığı, göğüs ağrısı, nöbetler veya
yüküne
inme (emboli nedeniyle) görülebilir. [5,6,7]
sonu volüm artışı ve sistol sonu volüm
karşı
ventrikül
ani volüm
hazırlıksızdır.
Diyastol
azalması ile birlikte total atım volümü
Mitral yetersizlik
Mitral
artar. Fakat sol atriyuma olan geriye kan
yetersizlik
sol
ventrikül
akışı
nedeniyle
ileriye
doğru
atım
sistolü sırasında mitral anülüs, mitral
volümü ve kardiyak debi düşer, sol
kapaklar,
atriyum
korda
tendinealar, papiller
kaslar, sol atriyum ve sol ventrikülün
basıncı
artar
ve
pulmoner
konjesyona neden olur.
birinde veya birkaçında oluşan sorunlar
nedeniyle kanın bir kısmının aort ve
Klinik Bulgular
sistemik dolaşım yerine sol atriyum
içerisine geri atılmasıdır. [8]
Akut mitral yetersizlikte periferik
nabızlar çok zayıf, ekstremiteler soğuk
ve nemlidir. Kronik mitral yetersizlik sol
Etiyoloji ve Patofizyolojisi
Post
enflamatuar
ventrikülde belirli bir düzeyde yetersizlik
hasar
gelişene kadar asemptomatik kalabilir.
(Romatizmal kalp hastalıkları, kollajen-
İlk
gelişen
semptomlar
egzersiz
vasküler hastalıklar), enfeksiyöz (enfektif
intoleransı ve efor dispnesidir. Hastalık
endokardit), dejeneratif (mitral kapak
ilerleyip pulmoner konjesyon gelişmeye
44
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
başlayınca
dispne,
paroksismal
ortopne,
noktürnal
yorgunluk,
göğüs
ağrısı, çarpıntı gelişir. Geç dönemde sağ
kalp
yetersizliğine
gelişir.
Fizik
mekanizmalar yetersiz kalır kardiyak
debi azalır ve pulmoner hipertansiyona
yol açar. [10]
bağlı semptomlar
muayenede
karotid
Klinik Bulgular
nabızlar sert ve canlıdır, sol ventrikül
Aort
darlığında
göğüs
ağrısı,
işlevleri sağlamken bile sol ventrikülün
egzersiz sonrası baş dönmesi veya
dolmasını gösteren işitilebilir bir kalp
bayılma ve kalp yetersizliğine bağlı
sesi (S3) vardır.[7,8]
egzersizle ortaya çıkan nefes darlığı gibi
semptomlar görülür. Fizik muayenesinde
Aort Darlığı
hafif
aort
darlığında
karotis
nabzı
Sol ventrikül ile aort arasındaki
normaldir, üfürüm kısadır, erken sistolde
kapağın tam olarak açılamamasıdır.
pik yapar ve S2 fizyolojik çifttir. Aort
Çevre ile 3-4 cm olan alan, darlık
darlığı ciddiyeti arttıkça üfürüm artar,
olduğunda 2 cm’ ye kadar iner.
süresi uzar, S2 tek duyulur. S2 den önce
sonlanan sistolik kreşendo-dekreşendo
tarzında üfürüm ve belirgin S4 duyulur.
Etiyoloji ve Patofizyolojisi
Post
enflamatuar
(Romatizmal
kalp
hastalıkları),
hasar
Hastada
kalp
senil
kardiyak
debi
aortik kalsifikasyon, kalsifiye konjenital
kapak
deformiteleri
önemli
İleri
yaşlardaki
nedenlerindendir.
ortaya
çıkar.
İkinci
sıklıkta
azaldığı
gelişince
için
üfürüm
azalabilir veya kaybolabilir. [11,12,18]
Aort Yetersizliği
erişkinlerde öncelikle kalsifik aort darlığı
olarak
yetersizliği
Diyastol sırasında aort kapağının
iyi
kapanamaması
sonucu
kanın
karşılaşılan ve daha genç yaş grubunda
aortadan sol ventriküle kaçmasıdır. Aort
baskın olan etiyoloji doğumsal AD olup,
kapağının bozukluğu veya aort kökünün
romatizmal AD giderek
genişlemesi aort yetersiziliğine neden
daha nadir
görülmeye başlanmıştır. [6,9,10]
Aort
ventrikülde
kütlesinin
miyokardın
Darlık
darlığı
nedeniyle
hipertofi
ve
büyümesine
oksijen
ilerledikçe
olur akut veya kronik olabilir. [13,16]
sol
miyokard
bağlı
kullanımı
olarak
Etiyoloji ve Patofizyolojisi
Akut
aort
yetersizliği
enfektif
artar.
endokardit, aort diseksiyonu ve travma
kompensatuar
gibi durumlara bağlı olarak gelişebilir.
45
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Kronik aort yetersizliği romatizmal kalp
frekanslı diyastolik rulman Austin- Flint
hastalığı, konjenital biküspit aort kapağı,
üfürümü de duyulabilir. [17,18,19]
sifiliz nedeniyle gelişebilir. [13,14,16]
Akut aort yetersizliğinde diyastol
sırasında geriye kan akışı nedeniyle ani
Triküspid
ve
Pulmoner
Kapak
Hastalıkları
sol ventrikül volüm yüklenmesi gelişir.
Triküspid ve pulmoner kapaklarda
Sol ventrikül volüm ve basınç artışı
darlık hastalıkları yaygın görülmemekle
sonucu pulmoner venöz kan akımının
beraber
artmasıyla akut akciğer ödemi gelişir,
yetersizlikten daha sık oluşur.
kardiyak
debinin
kardiyojenik
görülebilir.
şok
azalması
sonucu
gibi
tablolar
acil
bu
kapaklarda
darlık
Etiyoloji ve Patofizyolojisi
Triküspid
Kronik aort yetersizliğinde
kapak
darlığı
sol ventrikülde hem basınç hem volüm
romatizmal
ateş,
yükü artışı ile hipertrofi gelişir. Sol
bağımlılığı
olanlarda
ventrikül
agonistleri ile tedavi olanlarda oluşur.
hipertrofisi
fonksiyonu
ile
ejeksiyon
normal sınırlarda
tutulup
Pulmoner
intravenöz
veya
ise
darlık
ilaç
dopamin
genellikle
yıllarca asemptomatik seyredebilir. Uzun
konjenitaldir.
süreli hipertofi sonucu kalp yetersizliği
darlık sağ ventrikül ve sağ atriyumda
gelişebilir. [14,15]
hacim
[20]
Triküspid ve pulmoner
yüklenmesi
Triküspid
darlıkda
ile
sonuçlanır.
sağ
atriyum
genişlemesi ve sistemik venöz basınç
Klinik Bulgular
Akut aort yetersizliğinde şiddetli
da artış görülür. Pulmoner stenoz ise
dispne ve hipotansiyon gibi acil durum
sağ ventrikül volüm artışı ve hipertrofi ile
görülebilir.
sonuçlanır.
Kronik,
şiddetli
aort
[21,22,23]
Karaciğer büyümesi
yetersizliğinde nabız sistolde aniden
ve sistemik venöz göllenme ile birlikte
kabarıp diyastolde hızla sönen tarzdadır
sağ
(Corrigan
nabız).
Kronik
aort
ventrikül
yetersizliğinin
diğer
bulguları ortaya çıkar. [21,22]
yetersizliğinde efor dispnesi,ortopne ve
paroksismal
noktürnal
dispne
görülebilir.Fizik muayenede S3 ve S4
Klinik Bulgular
Triküspid darlığı sonucu sağ kalp
duyulur. Yumuşak, dekreşendo yüksek
yetersizliğine
frekanslı bir diyastolik üfürüm duyulur.
dolgunluk,
Sistolik ejeksiyon üfürümü ve düşük
periferik
bağlı
juguler
hepatomegali,
ödem,
venöz
asit
görülebilir.
ve
Fizik
46
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
muayenede triküspid açılma sesi ve

Kardiyak
Manyetik
Rezonans;
inspirasyonla şiddetlenen dekreşendo
Kapak lezyonlarının şiddeti, ventrikül
üfürüm duyulur. Pulmoner darlıkta ise
hacimleri
dispne,
değerlendirilir.
yorgunluk
ve
üfürüm
duyulur.
midsistolik
gürültülü
S1
ile

ejeksiyon kliği arasındaki süre darlık
derecesi arttıkça
artar.[24,25]
Birleşik ve çoklu kapak hastalıkları
veya
sistolik
işlevler
Bilgisayarlı
Tomografi;
Kapak
hastalığının
şiddeti,
kapak
kalsifikasyonu değerlendirilir.

Birleşik
ile
çoklu
Radyonüklit
anjiyografi;
Radyonüklit
kapak
anjiyografi
sinus
ritmindeki hastalarda Sol ventrikül
hastalıklarının izlem ve tedavisine yön
ejeksiyon
verecek klinik veriler oldukça yetersizdir.
güvenilir ve tekrarlanabilir şekilde
Aynı kapakta darlık ile yetersizliğin bir
değerlendirilmesini sağlar.
arada bulunması genellikle romatizmal

fraksiyonunun
Biyobelirteçler;
(SoVEF)
B-tipi
natriüretik
(BNP)
serum
düzeyinin,
aort
darlığı
ve
etiyolojiye bağlıdır ve baskın patoloji ne
peptit
ise ona göre klinik izlem veya tedavi
özellikle
kararı verilir. Çoklu kapak hastalığı
yetersizlikde, işlevsel sınıflama ve
birlikteliği
prognozla ilişkililidir.
de
genellikle
romatizmal
nedenlidir. [12,18]

Koroner
anatomi
anjiyografi;
hakkında
bilgi
mitral
Koroner
sahibi
Kalp Kapak Hastalıklarında Tanısal
olunması, risk sınıflamasına katkıda
İncelemeler
bulunur.

Fizik
muayene;
hastalıklarının

tanı
ve
şiddetinin

Kalp kateterizasyonu; Basınç ve
kalp
debisi
ölçümleri
ya
da
değerlendirilmesinde ilk adımdır.
ventriküler anjiyografi veya aortografi
Akciğer filmi; Kalp yetersizliğinin
işlemi,
belirtilerinin
değerlendirmelerle
yorumlanması,
büyüklüğü, pulmoner

Kapak
kalp
dolaşımdaki
invaziv
olmayan
bir
sonuca
varılamayan veya klinik bulgularla
değişiklikler değerlendirilir.
uyumlu sonuçlar elde edilemeyen
Ekokardiyografi; Kalp kapaklarının
durumlarla sınırlıdır. [3,5,6]
anatomisi ve işlevleri kapsamlı olarak
değerlendirilir.
47
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Tıbbi tedavi
Kalp
Kalp
kapak
hastalıklarında
cerrahi tedavinin yanı sıra hafif ve
asemptomatik
kapak
Kapak
Hastalıklarında
Hemşirelik Bakımı
Kalp kapak hastalıklarına bağlı
bozukluklarında
semptomların yönetimi ve günlük yaşam
tıbbi tedavi uygulanabilmektedir. Tıbbi
aktiviteleri üzerindeki olumsuz etkilerinin
tedavi; kalp yetersizliğinin neden olduğu
azaltılmasında
semptomları kontrol altına almak, günlük
eğitiminde hemşirenin önemli rol ve
yaşam aktiviteleri üzerindeki olumsuz
sorumlulukları
vardır.
etkiyi azaltmak amacıyla dijital, beta
hastalıklarında
hemşirelik
blokerler, ACE inhibitörleri, diüretikler,
amacı;
atriyal
fibirilasyonu
sürdürülmesi,
emboli
riski
olan
açısından
hastalarda
antikoagülan
hasta
yeterli
arttırılması,
ve
Kalp
kapak
bakımının
kalp
debisinin
aktivite
optimal
ailenin
toleransının
düzeyde
sıvı
tedavi gibi farmakolojik tedavinin yanı
dengesi,
sıra diyet, egzersiz, sıvı ve tuz alımının
tedaviye uyumun sağlanmasıdır. [25,28-30]
düzenlenmesi,
kısıtlamasından
kafein
Kalp
kapak
ve
hastalıklarında
kapak
hemşirelik bakımı, hemşirelik sürecinin
hastalığı olan bazı hastalarda perkütan
aşamalarına da uygun olarak, yaygın
transluminal balon valvüloplasti (PTBV)
kullanılan üç major sınıflama sisteminin
alternatif
[Kuzey
bir
oluşur.
alımının
eğitimi
hasta/ailenin
Kalp
seçenektir.
Balon
Amerika
Hemşirelik
Tanıları
valvüloplasti pulmoner, aort ve mitral
Birliği-(North
darlıkta
kapak
Diagnosis
değişimine göre komplikasyonları daha
Hemşirelik
azdır. Ayrıca aort darlığı tedavisinde
(Nursing
transkateter aort kapak implantasyonu,
NIC), Hemşirelik Sonuçları Sınıflaması
mitral
(Nursing Outcomes Classification-NOC)]
kullanılabilir
yetersizlikte
ve
ise
mitraclip
American
Nursing
Association-NANDA),
Girişimleri
İntervention
uygulaması cerrahiye alternatif olarak
taksonomik
uygulanabilmektedir. [6,25,26]
Gordon’nun
yapıları
Sınıflaması
Classification-
ile
Marjory
Fonksiyonel
Sağlık
Örüntüleri Hemşirelik Bakım Modeline
göre incelendi.
48
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Kalp Kapak Hastalıklarında Hemşirelik Tanıları ve Girişimleri
Hemşirelik Tanısı-1
Aktivite İntoleransı
NOC
Aktivite toleransı
-Aktivite ile nabızı
-Aktiviteyle solunumu
-Aktiviteyle
sistolik/diyastolik kan
basıncı
NIC
Enerji yönetimi
Egzersiz terapi,
egzersizin
geliştirilmesi
İlgili faktörler
[25-38]
Belirti ve
bulgular
-Aktivite ile artan
-Hasta
oksijen gereksinimi yorgunluk veya
(yetersizlik ve
halsizlik ifade
stenoza bağlı kalp eder
debisinin
-Aktiviteye
azalmasına bağlı)
anormal fiziksel
oksijen
yanıt,
gereksinimin
-Çaba/efor
karşılanması
sırasında
arasındaki
rahatsızlık veya
dengesizlik
dispne
-Uyku veya
dinlenme
sürelerinde
yetersizlik
-Motivasyon kaybı
veya depresyon
Beklenen sonuçlar
-Hasta gücü
oranında aktivite
toleransını arttırdığını
ifade eder.
-Hasta zorlu
solunum, yaşam
bulgularında
değişiklik olmadan
günlük yaşam
aktivitelerini
gerçekleştirir.
Girişimler
-Hastanın en son aktivite düzeyi değerlendirilir, aktivite kısıtlamasının nedenleri
belirlenir.
-Hasta aktivite intoleransı belirti ve bulguları yönünden değerlendirilir.
-Yeni aktivitelerde hasta toleransı değerlendirilir.
-Hasta koridorda birkaç dakika yürütülür, efor sonrası kan basıncı ve kalp hızı
değerlendirilir.
-Hastanın uyku alışkanlığı değerlendirilir, gece kaç saat uyuduğu belirlenir.
-Hastaya enerjiyi koruma teknikleri (oturarak çalışmak, çekmek yerine itmek, yukarı
kaldırmak yerine kaydırmak, sık kullanılan eşyaları kolay ulaşılabilir yere koymak,
çalışma ve dinlenme çizelgesi yapmak ) öğretilir.
-Hasta göğüs ağrısı, solunum sıkıntısı, baş dönmesi veya aşırı yorgunluk,
halsizlik hissettiğinde hareketi sonlandırması konusunda eğitilir.
-Hasta aktivite düzeyini arttırmaya teşvik edilir ve duygusal yönden desteklenir.
49
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Hemşirelik Tanısı-2
İlgili faktörler
Sıvı volüm fazlalığı
Kalp kapak
hastalığı nedeniyle
kapaklarda
yetersizliğe bağlı
kompansasyon
nedeniyle sıvı
retansiyonu
NOC
Sıvı dengesi
Boyun ven
dolgunluğu
Periferal ödem
Anormal akciğer
sesleri
NIC
Hipervolemi yönetimi
Sıvı elektrolit
yönetimi
Belirti ve
bulgular
-Kiloda artış,
-Ödem,
-Raller,
-Juguler ven
dolgunluğu,
Kardiyovasküler
basınç ve
pulmoner
kapiller wedge
basınçta
yükselme,
-Asit/
hepatojuguler
reflü,
-Oligüri
Beklenen sonuçlar
-Hasta optimal sıvı
ve elektrolit
dengesini sürdürür,
-Kilosu stabildir,
-Ödem
yoktur/azalmıştır,
-Akciğer sesleri
normaldir.
Girişimler
-Aldığı-çıkardığı sıvı takip edilir, değerlendirilir ve kaydedilir
-Günlük kilo takibi (sabah kahvaltıdan önce aç karnına ve herhangi bir şey içmeden,
aynı saatte, aynı tartıyla, benzer giysilerle) yapılır.
-Bacaklar, ayaklar, tibia ve sakrum üzerindeki bölgeler palpe edilerek ödemin varlığı
değerlendirilir.
-Akciğer sesleri dinlenir, solunum değerlendirilir.
-Juguler ven dolgunluğu ve asit değerlendirilir.
-Abdominal çevre ölçülür.
-Hekim istemine göre diüretik tedavi uygulanır.
-Diüretiklerin olası yan etkileri ( hipopotasemi, hiponatremi, hipomagnezemi, serum
kreatinin düzeylerinde yükselme) izlenir ve kaydedilir.
-Hekim istemine göre önerilen sıvı alımı ve sodyumdan kısıtlı diyeti alması
sağlanır.
50
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Hemşirelik Tanısı-3
İlgili faktörler
Kalp debisinde
azalma
-Murmur
-Dispne
-Disritmiler
-Periferal ödem
NOC
-Dolaşım durumu;
yeterli kalp debisi
-Disritmiler
-Anormal kalp sesleri
-Periferal ödem
-Dispne
-Pulmoner ödem
Belirti ve
bulgular
-Düşük kan
basıncı
-Disritmiler
-İdrar
miktarı:30ml/st ↓
-Cilt soğuk ve
siyanoze
-Nabız
dolgunluğunda
azalma,
-S3-S4 Kalp
sesinin varlığı
-Raller
-Dispne
-Huzursuzluk,
mental durumda
değişliklik,
-Yorgunluk ve
halsizlik
Beklenen sonuçlar
-Hastanın yeterli
doku ve organ
perfüzyonu
sürdürülür.
-Hastanın normal
kalp fonksiyonu
sürdürülür
NIC
-Kardiyak bakım
-Disritmilerin yönetimi
-Hemodinamik
düzenleme
-Enerji Yönetimi
Girişimler
-Apikal ve periferik nabızların hızı ve ritmi değerlendirilir, kaydedilir.
-Kan basıncı ve ortostatik değişiklikler değerlendirilir.
-S3 ve/veya S4 varlığı için kalp sesleri değerlendirilir
-Akciğer sesleri değerlendirilir. Yakın zamanda oluşan paroksismal nokturnal dispne
veya ortopne belirlenir.
-Yorgunluk ve aktivite toleransında azalma şikayetleri değerlendirilir. Yorgunluğun
hangi aktivite düzeyinde geliştiği veya efor dispnesi gelişip gelişmediği belirlenir.
-İdrar miktarı değerlendirilir, hastanın hangi sıklıkta idrara çıktığı belirlenir.
-Bilinç durumunda değişiklik olup olmadığı değerlendirilir.
-Pulse oksimetre ile oksijen saturasyonu değerlendirilir.
-Hekim istemiyle oksijen inhalasyonuna başlanır
-Sıvı izlemi ve ilaç, laboratuvar bulguları (BUN, Kreatinin, Na+, K+)
düzenli olarak takip edilir, değişliklikler hekime bildirilir
51
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Hemşirelik Tanısı-4
İlgili
faktörler
Belirti ve
bulgular
Beklenen sonuçlar
Kalp debisinde azalma
NOC
Dolaşım durumu; yeterli
kalp debisi
-Disritmiler
-Anormal kalp sesleri
-Periferal ödem
-Dispne
-Pulmoner ödem
NIC
-Kardiyak bakım
-Disritmilerin yönetimi
-Hemodinamik düzenleme
-Enerji Yönetimi
Girişimler
-Günlük kilo takibi yapılır
*Sabah kahvaltıdan önce aç karnına ve herhangi bir şey içmeden,
*Aynı saatte, aynı tartıyla,
*Benzer giysilerle.
-Hekim istemine göre ilaçlar uygulanır, terapötik ve yan etkiler gözlenir, kaydedilir.
-İnotropik ajanlar(Dopamin, Dobutamin) iştahsızlık, Nb 60/ dk↓/100/dk↑ disritmi,
bulantı-kusma ve görme bozuklukları takip edilir. Bu bulgulardan herhangi biri varsa
doz verilmez hekime bildirilir.
- Diüretikler - Hipovolemi (susuzluk hissi, cilt ve mukoz
membranlarda kuruluk, idrar miktarında azalma BUN
ve hematokrit değerinde↑).
- ACE inhibitorleri hipotansiyon ve hiperpotasemi (Plazma K+ 5 m Eq/L↑ bulanıkusma, oligüri, diyare, solunum felci, bradikardi, kardiyak arrest) belirti ve bulguları
yönünden takip edilir.
- Nitratlar (isordil) hipotansiyon, baş ağrısı, baş dönmesi bulguları yönünden takip
edilir.
- Afterload düşürücüler (vazodilatatörler) hipotansiyon belirti ve bulguları yönünden
takip edilir.
- Beta adrenerjik blokaj yapan ajanlar hipotansiyon ve
bradikardi açısından takip edilir.
-Kardiyak glikozidler (digoksin) bulantı, kusma sarı yeşil renkte görme bulguları
yönünden takip edilir
-Emosyonel ve fiziksel dinlenme önlemleri alınır (sakin bir ortam sağlama,
ziyaretçileri sınırlanır.
52
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Hemşirelik Tanısı-5
İlgili faktörler
Belirti ve
bulgular
Beklenen sonuçlar
Bilgi eksikliği
-Kalp kapak
hastalıkları nedeni,
süreci, belirti ve
bulguları, kapak
hastalıklarının
belirti ve bulguları,
kalp yetersizliği,
enfektif endokardit
ve tedavisi, tedavi
rejimi hakkında
bilgisi olmaması
-Kalp kapak
hastalıkları
nedeni, süreci,
belirti ve
bulguları, kapak
hastalıklarının
belirti ve
bulguları, kalp
yetersizliği,
enfektif
endokardit ve
tedavisi, tedavi
rejimi hakkında
bilgisi
olmadığını sözel
olarak ifade
etme
-Hasta/aile kalp
kapak hastalığının
(spesifik hastalığı)
nedeni, hastalık
sürecini, belirti ve
bulgularını, tedavi
rejimini anladığını
sözel olarak ifade
eder
NOC
-Hastalık süreciyle
ilgili bilgi
-Spesifik hastalık
süreci
-Hastalığın etkileri,
belirtileri ve
semptomları
-Tedaviyle ilgili bilgi
-İlaçların etkileri
-Doğru ilaç kullanımı
NIC
-Hastalık süreci
hakkında eğitim
-Reçete edilen ilaçlar
hakkında eğitim
-Diyeti hakkında
eğitim
-Aktivite-egzersiz
hakkında eğitim
-İlk kez kalp kapak
hastalığı tanısı
tanısını almış
olması
-Hasta kalp
yetersizliği, enfektif
endokardit gibi
komplikasyon
belirtilerini bildiğini
gösterir.
Girişimler
-İlk kez hastalık tanısı almış ise hastalığa tepkileri (şok, inkar, depresyon,
kabullenme)gözlenir ve hastanın tepki evresine uygun yaklaşımda bulunulur.
-Daha önce hastalık tanısı almış ise hastanın mevcut bilgisi değerlendirilerek,
eksiklikleri saptanıp eğitimi planlanır
-Kalbin basit bir şekilde anatomi- fizyolojisi ve kapakların rolü açıklanır
-Hastalığın nedeni, süreci sözel veya video, kitapçık gibi uygun eğitim materyalleri ile
açıklanır.
-Kalp yetersizliği belirti ve bulguları (dispne,halsizlik,çarpıntı, çabuk yorulma,pretibial
ödem, karın çevresinde artış gibi) konusunda bilgi verilir
-Enfektif endokardit belirti ve bulguları (vücut ısısında artış,eklemlerde ağrı,
hematüri,ciltte peteşi, ekimoz varlığı) konusunda bilgi verilir
-Hastaya kalp kapak hastalığı olduğunu diş hekimine gittiğinde mutlaka açıklaması
gerektiği konusunda bilgi verilir.
-Hastaya doğru ve etkili oral hijyen uygulamasının ve sürdürmesinin önemi açıklanır.
-Hastaya sigaradan kaçınması önerilir.
-Hastaya hekim istemine göre önerilen kardiyak ilaçlar ve profilaktik antibiyotiklerin
amacı, dozu, zamanı, etkisi ve yan etkisi konusunda bilgi verilir.
-Hastaya medikal aciller için hastalığı ve önemli olan ilaçlarına (antikoagülan,
digoksin gibi) ile ilgili kart/kimlik taşıması veya bilezik takmasının önemi açıklanır.
53
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Hasta ve Aile Eğitimi
Hasta
aile
ve
eğitimi
fazla

Hastanın enfektif endokardit belirti ve
bilgiden kaçınılarak, mümkün olduğunca
bulguları, vücut sıcaklığında artış,
duyulara hitap edecek şekilde sözel ve
halsizlik, iştahsızlık, çabuk yorulma,
yazılı
hematüri, peteşiler, tırnak kenarında
olarak
hasta-ailenin
eğitim
seviyesine uygun olarak verilmeli ve
hematomlar
hasta
bilgilendirilmesi
kontrole
geldiğinde
de

sürdürülmelidir.
Hastaya
yönünden
enfektif
endokarditten
korunmak amacıyla; ağız hijyenine
dikkat
Eğitim içeriği;

Kalp
kapak
hastalıkları
sağlık
Hastalığın tedavisi, ilaçları, dozu,
kapak
ve
ve pulmoner ödem bulguları, önerilen

kontrollerini
kısıtlı
ve
diyetine

ekstremitelerde
öneminin
hastalığında
Hastanın
kalp
fonksiyonel
sınıflandırma
pulmoner
Kalp
kapak
antikoagülan
temel
hastalıklarında,
tedavisini
düzenli
kullanması ve periyodik koagülasyon
kapak
testlerini (INR düzeyi) yaptırmasının
yetersizliği ve stenozu, sağ kalp
yetersizliği
almanın
planlaması
bulgularını takip etmesi
Triküspit
bilgi
aktivite ve dinlenme periyotlarınnı
uymasının önemi ve sıvı yüklenmesi

hakkında
alınarak yetersizlik düzeyine göre
Hastanın 30-45 derece yatak başını
Sodyumdan
kalp
anlatılması
yükselterek yatması

öyküsü
tedavisi
sürdürmesinin önemi

verenlere
öncesinde reçete edilen antibiyotik
stenozu
ve
hekimi
verme, herhangi bir invaziv girişim
yetersizliği, sol ventrikül yetersizliği
tedavinin
hizmeti
hastalığı
ve nasıl alınması gerektiği
Mitral/aort
diş
da cerrahi girişimde bulunan tüm
zamanı, etkisi, yan etkisi, ne zaman

düzenli
kontrolüne gitme, dişle ilgili, tıbbi ya
nedeni,
hastalık belirti ve bulguları

etme,
bulguları,
alt
ödem,
karın
çevresinde artış, genel ödem takibi
önemi

Hastanın hastalığını ve kullandığı
ilaçları belirten kart taşıması yada
bilezik takmasının önemi hakkında
eğitim verilmelidir.
54
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Sonuç
hastalıkları
olarak;
kalp
endokarditler,
kapak
5. Lewis SL, Dirksen SR, Heitkemper MM,
yetersizliği,
Bucher L. Camera IM. Medical-Surgical
kalp
embolik
olaylar
ve
Nursing. Assesment and Management of
disritmiler nedeniyle hastaların günlük
Clinical Problems. 9. Ed, St. Louis:Elseivier
yaşam aktivitelerini etkiler ve hastane
yatışları
gerektirebilir.
hasatlıklarına
önlenmesi
Kalp
bağlı
ve
kapak
semptomların
yaşam
tarzı
Mosby; 2011;1:821-826.
6. Vahanian A, Alfieri O, Andreotti F, et al.
Guidelines on the management of valvular
değişikliklerinin oluşturulması hasta ve
heart disease (version 2012). European
ailenin
Society of Cardiology 2012;2460-2475.
tedaviye
uyumunun
sağlanmasında hemşirelerin önemli rol
ve sorumlulukları vardır. [26,28,34-38]
7. Erol MK. Asemptomatik kapak hastasının
takip ve tedavisi. Anadolu Kardiyol Derg
2009;9:Özel Sayı1;17-24.
KAYNAKLAR
8. Ulusoy RE. Mitral Yetersizliği Fizyopatolojisi
1. Maganti K, Rigolin VH, Sarano ME, Bonow
RO. Valvular heart disease: diagnosis and
management. Mayo Clin Proc 2010;85:483500.
Klinikleri
J
Cardiol-Special
Topics
2011;4(5):74-80
9. Altuner T, Baysan O. Aort darlığı tanı ve
2. Onat A, Keleş İ, Çetinkaya A, Başar Ö,
Yıldırım B, Erer B, et al. Prevalence of
coronary mortality and morbidity in the
Turkish adult risk factor study: 10-year
follow-up suggests
ve Tedavide Güncel Yaklaşımlar. Türkiye
coronary “Epidemic”.
Türk Kardiyol Dern Arş 2001;29:8-19.
3. Tezel T. Kalp kapak hastalıkları. Tezel T,
editör. Kalp Kapak Hastalıkları. İstanbul:
Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Sti; 2005:1-3.
4. Lung B, Vahanian A. Epidemiology of
valvuler heart disease in the adult. Nat Rev
Cardiol 2011;8(3):162-72.
tedavisi. Türkiye Klinikleri J Cardiol-Special
Topics 2011;4(5):66-74
10. Freeman RV, Crittenden G. Acquired aortiv
stenosis.
Expert
Rev
Cardiovasc
Ther
2004;2:107.
11. Todd B, Higgins K: Recognizing aortic and
mitral valve disease. Nursing 2005;35(6):58
12. Vahanian A, Iung B, Pierard L, Dion R,
Pepper J. Valvular heart disease. In: Camm
AJ, Lu¨scher TF, Serruys PW, ed. The ESC
Textbook of Cardiovascular Medicine. 2nd
Edition. Malden/Oxford/Victoria: Blackwell
Publishing Ltd; 2009;625-670.
55
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
13. Taçoy G. Aort yetersizliği tanı ve tedavisinde
yaklaşımlar.
güncel
Türkiye
Klinikleri
J
Cardiol-Special Topics 2011;4(5):61-6
14. Rahimtoola
SH.recognition
20. Hortvath J, Fross RD, Kleiner-Fishman G et
al. Severe multivalvular heart disease: a
new complication of the ergot derivative
and
management of acute aortic regurgitation.
dopamine
agonists.
Mov
Disord
2004;19:656.
21. Tanboğa İ, Kurt M, Akgün T. Triküspid
Heart Dis Stroke 1993;2(3):217-21.
15. Scognamiglio R, Fasoli G, Dalla VS.
Kapak Hastalıklarının Tanı ve Tedavisinde
progression of myocardial dysfunction in
Güncel Yaklaşımlar. Türkiye Klinikleri J
asymptomatic patients with severe aortic
Cardiol-Special Topics 2011;4(5):86-91.
insufficiency. Clin Cardiol 1986; 9(4):151-6.
16. Waller BF, Howard J, Fess S. Pathology of
aortic
valve
stenosis
regurgitation:
A
and
pure
clinical
assessment-Part
II.
aortic
morphologic
Clin
Cardiol
1994;17:150- 156.
disease.
N
Engl
J
Med
1997;337(1):32-41.
Leon AC, Faxon DP, Freed MD, et al. 2008
update
ACC/AHA
disease deserve a little more respect.
24. Can M. Pulmoner Kapak Hastalıklarının
Tanı ve Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar
2011;4(5):92-5.
25. Başak
T,
Açıksöz
S.
Kalp
kapak
into
the
hastalıklarında hemşirelik bakımı. Türkiye
guidelines
for
the
Klinikleri
2006
disease. J Am Coll Cardiol 2008;52:1-142.
CM,
23. Bruce CJ, Connolly HM. Right-sided valve
incorporated
management of patients with valvular heart
19. Otto
York: McGraw-Hill; 2008. p.1111-28.
Türkiye Klinikleri J Cardiol-Special Topics
18. Bonow OR, Carabello BA, Chatterjee K, de
focused
LH (Edt). Cardiac Surgery in the Adult. New
Circulation 2009;119(20):2726-34.
17. Carabello BA, Crawford FA Jr. Valvular
heart
22. Shemin RJİ. Tricuspid valve disease. Cohn
Bonow
RO.
Valvular
heart
J
Cardiol-Special
Topics
2011;4(5):24-8.
26. Dirksen RS, Lewis MS, Heitkemper MM.
Kalp
Kapak
Hastalığı.
ve
Cerrahi
disease. In: Libby P, Bonow RO, Mann DL,
Hastalıkların
Zipes
Akbayrak N, Hatipoğlu S, Şenel N.(Edt).
DP,
editors.
Braunwald’s
Heart
Disease. A Textbook of Cardiovascular
Medicine.
8th
edition,
Bakımında
İç
Klinik
Rehber.
Ankara: Damla yayıncılık; 2007: 265-275.
Philadelphia,
PA:Elsevier Saunders; 2008:1625-93.
56
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):42-57
Yetmezliği.
33. Scherb CA, Head BJ, Maas ML, Swanson
Hemşirelik Bakım Planları (Dahiliye-Cerrahi
EA, Moorhead S, Reed D, Conley DM,
Hemşireliği ve Psikososyal Boyut). Akbayrak
Kozel M Most frequent nursing diagnoses,
N, İlhan S, Ançel G, Albayrak A.(Edt).
nursing interventions, and nursing-sensitive
Ankara: Alter Yayıncılık; 2007: 265-267.
patient outcomes of hospitalized older adults
28. Vural F, Aklime D. Kalp Kapak Hastalıkları.
with heart failure: part 1. Int J Nurs Terminol
27. Ünsar
S.
Konjestif
Kalp
Hemşirelik Bakım Planları (Dahiliye-Cerrahi
Hemşireliği ve Psikososyal Boyut). Akbayrak
Classif 2011;22(1):13-22.
34. Dirksen R S, Lewis M S, Heitkemper MM.
N, İlhan S, Ançel G, Albayrak A.(Edt).
Endokardit,
Enfektif.
Ankara: Alter Yayıncılık; 2007:733-750
Hastalıkların
Bakımında
29. Dirksen SR, Lewis SL, Heitkemper M.M.
Bucher L, Camera I.M. Clinical Companion
İç
ve
Cerrahi
Klinik
Rehber.
Akbayrak N, Hatiğpoğlu S, Şenel N.(Edt).
Ankara:Damla yayıncılık; 2007:154-8.
to Medical- Surgical Nursing Assesment and
35. Lewis SL, Dirksen SR, Heitkemper MM,
Management of Clinical Problems. 8.ed,
Bucher L. Camera IM. Medical-Surgical
St,Louis: Mosby; 2011:285-297.
Nursing. Assesment and Management of
30. Moser DK, Rich MW. Heart Failure in the
Critically İll Older Patient. In: Foreman MD,
Clinical Problems. 8.edt, St. Louis:Elseivier
Mosby; 2011;1:791-817.
Milisen K, Fulmer TT, editors. Critical Care
36. Gulanick M, Myers J.. Nursing Care Plans
Nursing of Older Adults Best Practices. 3.
Nursing Diagnosis and İntervention. 7th ed,
Ed,
St. Louis:Mosby; 2011:255-265.
New
York:
Springer
Publishing
Company; 2010:503- 525.
37. Urden LD, Stacy KM, Lough ME. Priorities in
31. Enç N, Yiğit Z, Altıok MG, Özer S, Oğuz S.
Critical
Care
Kalp Yetersizliği Hemşirelik Bakım Kılavuzu.
Management.
2. Basım, İstanbul: Türk Kardiyoloji Derneği
2012:219-223.
Kılavuz Yayınları; 2007:11-33.
Hastalıkları
Hemşireliği
6th
ed,
Diagnosis
St.
and
Lois:Mosby;
38. Moser DK, Riegel B. Cardiac Nursing: A
32. Durna Z, Akın S, Özdilli K. Kalp Yetersizliği.
İç
Nursing
Uygulama
Companion to Braunwald’s Heart Disease.
St. Louis:Missouri; 2008:1030-1050.
Rehberi. Durna Z. (Edt). İstanbul:Nobel Tıp
Kitabevleri; 2011:71-9.
57
Download