Akılcı ilaç kullanımı konusunda dünyada ve ülkemizdeki durum

AKILCI İLAÇ KULLANIMI KONUSUNDA
DÜNYADA ve ÜLKEMİZDE DURUM
T.C. Sağlık Bakanlığı
İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü
Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü
Klinik Proloterapi 2. Basamak
İntegratif Tıp Derneği, Proloterapi Çalışma Kolu
AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine
göre;
 uygun ilacı,
 uygun süre ve dozda,
 en uygun maliyetle ve
 kolayca sağlayabilmeleri olarak
tanımlanmaktadır.1
1. Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization,
Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
2
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ
Etkililik
 Güvenlilik
 Uygunluk
 Maliyet

3
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ

Tedavi planlarken doğru tanıya dayanılmalı,

Doğru ilaç, doğru doz, doğru süre ve doğru
uygulama yolu belirlenerek uygulanmalı,

Tedavi başarısı, yan etkiler ve hastanın
uyuncu değerlendirilmeli,
4
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ

Çoklu ilaç kullanımlarında
etkileşimler öngörülebilmeli,

Tedavinin;
gerçekleşebilirliği ve maliyeti değerlendirilmeli.
5
PAYDAŞLAR
Kullanılacak ilaca karar veren (hekim)
 İlacı sağlayan (eczacı)
 İlacı uygulayan (hemşire, hasta, hasta yakını)
 Üretici

6
AKILCI OLMAYAN KULLANIM ŞEKİLLERİ
Çoklu İlaç Kullanımı (Polifarmasi)
 İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı
 Klinik rehberlere uygun olmayan reçeteleme yapılması
 Uygun olmayan kişisel tedavilere başvurulması
 Yeni ilaçların uygun olmayan tercihi

7
İş Yükü ve
Personel Sıkıntısı
Yetersiz ve
Eksik Bilgiler
Alışkanlıklar
Akademik Bilgi
Tedavi Seçenekleri
İlaç Endüstrisinin
Etkileri
Sosyo-Kültürel
Etmenler
Ekonomik ve
Yasal Etmenler
8

Türkiye’de Sağlık Bakanlığınca akılcı ilaç kullanımı ile ilgili
ilk çalışmalar 1992 yılında başlatılmıştır.
 1992-1994’de Eskişehir-Bilecik’te hekimlerin ve
halkın akılcı ilaç kullanımı konularındaki bilgi ve
tutumları değerlendirilmiştir.

1997’de gerekli insan gücünün yetiştirilmesi amacıyla
konuyla ilgili 6 personel, Hollanda’ya “Akılcı İlaç
Kullanımı Eğitici Eğitimi” programına gönderilmiştir.

2002’de “İlaç Politikası Geliştirme Toplantısı” yapılmıştır.
9


Sağlık Bakanlığınca kaynak yetersizliğini doldurmak
amacıyla “Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi
Rehberleri” hazırlanmıştır.
Sağlık Bakanlığınca “Reçete Yazma Rehberi” ve
“Eğiticilere Yönelik Reçete Yazma Rehberi”
kitaplarının çevirileri yapıldı.
10

Günümüze kadar dört kez “Akılcı ilaç Kullanımı
Eğitici Eğitimi” yapılmış ve akademisyenler ile
alanda görev yapan toplam 193 hekime bu eğitim
verilmiştir.

2006 yılı verilerine göre “Akılcı İlaç Kullanımı”
konusunda binin üzerinde hekime eğitim verildiği
bildirilmiştir.

Akılcı İlaç Kullanımı eğitimleri, yirmiden fazla tıp
fakültesinin eğitim programına alınmıştır.
11

Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından
yapılan alan çalışmalarında;
 İlaç
kutu sayısı açısından bakıldığında tanıya
uygunluk bakımından yaklaşık % 50’sinin akılcı
olmadığı,
 İlaç
maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin
akılcı olmadığı ortaya çıkmıştır.
12

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (EKİÖ /OECD)
2008 raporuna2 göre;
Sağlığa ayrılan pay ABD’de  % 16.4,
İngiltere’de  % 8.8,
Türkiye’de ise  % 6.1 olarak bildirilmiştir.

Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde ilacın
payı % 46 iken,
İngiltere’de %12.3,
ABD’de ise  % 12.2 olarak bildirilmiştir.
2. www.oecd.org
13

İlaç harcamaları miktar ve maliyet
açısından değerlendirildiğinde;
Kutu adeti bazında 2010 yılı satış sıralamasında
Sindirim Sistemi ve Metabolizma ilaçları, Solunum
Sistemi ilaçları ve Sistemik Kullanım İçin
Antienfektif Preparatlar ilk üçtedir.
2010 yılı maliyet sıralamasına bakıldığında, Sistemik
Kullanım İçin Antienfektif Preparatlar, Sindirim
Sistemi ve Metabolizma ilaçları ile Kardiyovasküler
Sistem ilaçları ilk üçte yer almaktadır.
14
2010 yılı IMS verileri

Türkiye’de 2007 yılında kullanılan tüm ilaçların
kutu bazında %17’si, TL bazında %18’i
antibiyotiklerdir.

2007 yılında kullanılan 1,3 milyar kutu ilacın 223
milyon kutusu antibiyotiktir.

2007 yılında kişi başına kullanılan yıllık ortalama
20 kutu ilacın 3,5 kutusu antibiyotiktir.
15

2007 yılında ilaca harcanılan 11 milyar TL’nin 2
milyar TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

2007 yılında kişi başına yapılan yıllık ortalama
170 TL’lik ilaç harcamasının 30 TL’si antibiyotikler
için harcanmıştır.
16
DİRENÇ3

Malarya; 92 ülkenin 81’inde klorokin direnci

Tüberküloz; % 2 - 40 primer çoklu ilaç direnci

Gonore; N. Gonore için % 5-98 penisilin direnci

Pnömoni ve bakteriyel menenjit ; S. Pnömoni için % 12-55 penisilin
direnci

Şigelloz; Ampisilin için %10-90+; TMP-SMX için % 5-95 direnç
17
3. Dünya Sağlık Örgütü Gerekli İlaç Politikaları Departmanı
ADVERS ETKİLER4

ABD’de 4. sıklıkta ölüm nedenidir.

Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite
giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar

Advers etkiler ABD ve Avustralya’da hastaneye yatışların
% 4-6’sından sorumludur.

En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi,
hipotansiyon, ateş, diyare, kaşıntı, kusma, böbrek
yetmezliği olarak bildirilmiştir.
18
4. White et al, Pharmacoeconomics, 1999, 15(5):445-458

Akılcı İlaç Kullanımına ilişkin çalışmaların derlenmesi,
toplanması ve ülkenin ihtiyaçlarına, önceliklerine ve
kaynaklarına uygun stratejik planlar haline getirilmesi
için geniş kapsamlı ulusal politikalar belirlemek ve
hayata geçirebilmek amacıyla

12 Ekim 2010 tarihinde Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık
Genel Müdürlüğü bünyesinde; “Akılcı İlaç Kullanımı
Şube Müdürlüğü” kurulmuştur.
19
www.akilciilac.gov.tr- [email protected]
20
20