PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ ve AKSAM VE PARÇALARI SEKTÖR RAPORU ( 2010 Yılı 3.üncü ay bazında yıl sonu tahmini ) Barbaros Demirci – Genel Müdür Neslihan Ergün – Teknik Uzman ( Kimya Müh ) PAGEV / PAGDER ÜRETĠM: Enjeksiyon ve ekstrüzyon makineleri üreten firmalar toplam üretimlerinin yaklaşık % 50’sini ihraç ederken, ihracatın toplam üretim içindeki payı diğer makinelerde % 40, aksam ve parçalarda ise % 25 düzeyinde gelişmektedir. Bu kabule göre, 2003 yılında 53 milyon dolar olan üretim, 2008 yılında 243 milyon dolara çıkmış, ancak 2009 yılında % 31 azalarak 167 milyon dolara gerilemiştir. 2010 yılının ilk çeyreğindeki gerçekleşmelerin yıl sonuna kadar aynı trendle sürmesi halinde 2010 yılı sonunda üretimin 2009 yılına kıyasla % 2 gerileyerek 164 milyon dolar olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Plastik ve Kauçuk ĠĢleme Makineleri Üretimi 300 200 100 0 Üretim ( Milyon ABD ) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 / T 53 83 141 164 180 243 167 164 PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ÜRETĠMĠ ( 1.000 $ ) 847710 847720 847730 847740 847751 847759 847780 847790 8477 Enjeksiyon Mak. Ekstrüzyon Mak. Püskürtme Mak. Dış lastiğin dökümüne mahsus mak Sırt kaplama ve şekil verme mak Presler Kesme, yarma, biçim verme mak. Aksam ve Parçalar Toplam 2008 2009 19,213 32,526 2,398 10,326 10,626 11,402 104,366 52,519 243,377 8,591 28,212 105 9,872 3,834 13,115 66,449 36,753 166,931 2010 / 3 1,522 11,246 0 1,048 156 2,486 14,405 10,152 41,015 2010 ( T ) 6,088 44,984 0 4,191 624 9,946 57,622 40,608 164,061 % Artış 2009 / 2008 % Artış (T) 2010 / 2009 -55 -13 -96 -4 -64 15 -36 -30 -31 -29 59 -58 -84 -24 -13 10 -2 2010 yılının ilk çeyreğinde, toplam üretim içinde ekstrüzyon makineleri ile aksam ve parçaların payında artış görülmektedir. Diğer tüm makinelerin toplam üretim içindeki payları gerilemiştir. 2 PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ÜRETĠMĠNĠN TOPLAM ÜRETĠM ĠÇĠNDEKĠ PAYLARI (%) 847710 847720 847730 847740 847751 847759 847780 847790 8477 2008 8 13 1 4 4 5 43 22 100 Enjeksiyon Mak. Ekstrüzyon Mak. Püskürtme Mak. Dış lastiğin dökümüne mahsus mak Sırt kaplama ve şekil verme mak Presler Kesme, yarma, biçim verme mak. Aksam ve Parçalar Toplam 2009 5 17 0 6 2 8 40 22 100 2010 / 3 4 27 0 3 0 6 35 25 100 Kaynak: TUİK ĠTHALAT: Plastik işleme makineleri ile bunların aksam ve parçaları ithalatı 2008 yılında 507 milyon dolarla en üst seviyesine çıktıktan sonra gerileme sürecine girmiştir. 2009 yılında % 39 gerileme ile 312 milyon dolara düşen ithalat, 2010 yılı ilk çeyreğinde 74 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Yılın ilk çeyreğindeki gerçekleşmelerin aynı trendle sürmesi halinde, 2010 yılı sonunda ithalatın 298 milyon dolar olarak gerçekleşmesi ve 2009 yılına kıyasla % 5 azalması beklenmektedir. 2009 yılında 2008 yılına göre ithal plastik işleme makineleri ile bunların aksam ve parçaları % 19 ile % 54 oranları arasında gerilemesine karşın, 2010 yılında, 2009 yılına kıyasla ithalatın enjeksiyon makinelerinde % 85 aksam ve parçalarda % 20 artarken diğer tüm makinelerde % 12 - % 57 oranları arasında gerileyeceği görülmektedir. Plastik ve Kauçuk ĠĢleme Makineleri DıĢ Ticareti 600 500 400 300 200 100 0 Ġthalat 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ( T ) 257 408 421 459 486 507 312 298 PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ ĠLE AKSAM VE PARÇALARI ĠTHALATI ( MĠLYON $ ) GTİP 847710 847720 847730 847740 847751 847759 847780 847790 8477 2008 Enjeksiyon Mak. Ekstrüzyon Mak. Püskürtme Mak. DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak Sırt kaplama ve Ģekil verme mak Presler Kesme, yarma, biçim verme mak. Aksam ve Parçalar Toplam 135.7 105.8 20.8 28.6 22.1 27.1 130.9 36.0 507.1 2009 62.3 65.9 11.9 13.2 16.0 13.1 105.5 23.7 311.7 2010 ( 3 ) 28.9 8.3 1.5 1.6 1.7 1.9 23.3 7.1 74.4 2010 ( T ) 115.6 33.4 6.0 6.4 6.9 7.7 93.3 28.4 297.6 % Artış 2009 / 2008 -54 -38 -43 -54 -28 -51 -19 -34 -39 % Artış ( T ) 2010 / 2009 85 -49 -49 -52 -57 -41 -12 20 -5 3 2010 yılının ilk çeyreğinde enjeksiyon makineleri ile aksam ve parçaların toplam ithalat içindeki payları artmış, diğer makinelerin payı azalmıştır. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ĠTHALATININ MAMULLERE GÖRE DAĞILIMI ( % ) GTİP 847710 847720 847730 847740 847751 847759 847780 847790 8477 Enjeksiyon Mak. Ekstrüzyon Mak. Püskürtme Mak. DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak Sırt kaplama ve Ģekil verme mak Presler Kesme, yarma, biçim verme mak. Aksam ve Parçalar Toplam 2008 27 21 4 6 4 5 26 7 100 2009 20 21 4 4 5 4 34 8 100 2010 / 3 39 11 2 2 2 3 31 10 100 Kaynak: TUİK 2009 yılında 57 ülkeden ithalat yapılmış olmasına rağmen ilk 10 ülke toplam ithalattan % 89 pay almıştır. 2009 ve 2008 yıllarında Almanya, İtalya ve Çin, plastik işleme makineleri ithal ettiğimiz ilk 3 ülkeyi oluşturmuştur. 2010 yılının ilk çeyreğinde ilk 10 ülkenin toplam ithalattan aldığı pay % 95’e yükselmiştir. Çin en çok plastik makine ve aksam ve parçaları ithal ettiğimiz ülke konumuna gelmiş, ikinci sırada Almanya, üçüncü sırada ise İtalya yer almıştır. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ĠTHALATINDA ĠLK 10 ÜLKE ( Milyon ABD $ ) ULKE_ADI Almanya Ġtalya Çin Tayvan Avusturya Japonya İsviçre A.B.D. Fransa Güney Kore 10 Ülke Toplamı Toplam 10 Ülke Payı Kaynak : TUİK 2008 149,2 84,9 73,9 32,2 31,4 29,8 23,2 16,1 11,4 10,8 463,1 507,1 91% ULKE_ADI Almanya Ġtalya Çin Tayvan Avusturya Japonya Fransa A.B.D. Hollanda İsviçre 10 Ülke Toplamı Toplam 10 Ülke Payı 2009 72,6 48,9 46,4 21,9 18,8 16,9 16,4 13,6 11,3 8,7 275,7 311 89% ULKE_ADI Çin Almanya Ġtalya Tayvan İsviçre İran Avusturya İspanya A.B.D. Japonya 2010 / 3 17,9 14,5 9,9 9,8 5,6 4,8 2,6 2,4 1,6 1,4 10 Ülke Toplamı 70,5 Toplam 10 Ülke Payı 74,4 95 ĠHRACAT: 2008 yılında 95 milyon dolar ile en üst düzeyine erişen ihracatın 2009 yılından itibaren gerileme sürecine girdiği ve 2009 yılında 65 milyon dolara düştüğü görülmektedir. 4 Plastik ve Kauçuk ĠĢleme Makineleri Ġhracatı 100 80 60 40 20 0 Milyon ABD $ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 / T 22 33 57 65 72 95 65 65 2010 yılının ilk çeyreğindeki gerçekleşmenin yıl sonuna kadar lineer artış göstereceği varsayılarak, 2010 yılı sonunda ihracatın 65 milyon dolar olarak gerçekleşeceği ve 2009 yılı düzeyinde kalacağı tahmin edilmektedir. 2010 yılında 2009 yılına kıyasla İhracatın ekstrüzyon makinelerinde % 59 ve aksam ve parçalarda % 10 artması, diğer makinelerde ise % 12 ile % 100 arasında gerilemesi beklenmektedir. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ĠHRACATI ( MĠLYON ABD $ ) GTİP 847710 847720 847730 847740 847751 847759 847780 847790 8477 2008 Enjeksiyon Mak. Ekstrüzyon Mak. Püskürtme Mak. DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak Sırt kaplama ve Ģekil verme mak Presler Kesme, yarma, biçim verme mak. Aksam ve Parçalar Toplam 9.6 16.3 1.0 4.1 4.3 1.6 44.7 13.1 94.6 2009 2010 / 3 4.3 14.1 0.0 3.9 1.5 2.3 29.6 9.2 64.9 2010 ( T ) 0.8 5.6 0.0 0.4 0.1 0.2 6.5 2.5 16.2 % Artış 2009 / 2008 % Artış ( T ) 2010 / 2009 -55 -13 -96 -4 -64 44 -34 -30 -31 -29 59 -100 -58 -84 -60 -12 10 0 3.0 22.5 0.0 1.7 0.2 0.9 26.1 10.2 64.6 Kaynak: TUİK 2010 yılının ilk çeyreğinde 2009 yılına kıyasla, toplam ihracatın içinde ekstrüzyon makineleri ile aksam ve parçalarının payı artmış, diğer tüm makinelerin payı önemli ölçüde gerilemiştir. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ĠHRACATININ MAMULLERE DAĞILIMI ( $ - % ) Enjeksiyon Mak. 847710 Ekstrüzyon Mak. 847720 Püskürtme Mak. 847730 DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak 847740 Sırt kaplama ve Ģekil verme mak 847751 Presler 847759 Kesme, yarma, biçim verme mak. 847780 Aksam ve Parçalar 847790 8477 Toplam Kaynak: TUİK 2008 10.1 17.2 1 4.4 4.5 1.7 47.3 13.9 100.0 2009 6.6 21.7 0.1 6.1 2.4 3.5 45.5 14.1 100.0 2010 / 3 4.7 34.8 0.0 2.6 0.4 1.4 40.4 15.7 100.0 2009 yılından bu yana 75’in üzerinde ülkeye ihracat yapılmış olmasına rağmen ilk 10 ülke, 2009 yılında toplam ihracattan % 48 pay almıştır. İlk 10 ülkenin payı 2010 yılının ilk çeyreğinde % 63’e çıkmıştır. 2010 yılının ilk çeyreğinde Rusya, İran ve Özbekistan plastik işleme makineleri ve aksam ve 5 parçaları ihracatımızda ilk 3 sırayı almıştır. 2010 yılının ilk çeyreğinde Irak’ın ihracatımızda ilk 10 ülke içine girdiği görülmektedir. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ĠHRACATINDA ĠLK 10 ÜLKE ( Milyon $ ) . ULKE_ADI Rusya Fed. İran Romanya Bulgaristan Ukrayna Almanya İspanya Fas Özbekistan S. Arabistan 10 Ülke Toplamı Toplam 10 Ülke Payı 2008 11,7 9,1 5,5 4,3 3,9 3,8 2,4 2,4 2,2 2,1 47,3 94,5 50% ULKE_ADI İran Rusya Kazakistan Romanya Bulgaristan Azerbaycan Almanya Hindistan Suriye Ukrayna 10 Ülke Toplamı Toplam 10 Ülke Payı 2009 4,9 4,9 3,6 3,5 2,9 2,5 2,2 2,2 2,1 2,1 31 64,9 48% ULKE_ADI Rusya Fed. Ġran Özbekistan Mısır Almanya Beyaz Rusya Ukrayna Tayland Irak İtalya 10 Ülke Toplamı Toplam 10 Ülke Payı 2010 / 3 2,8 2,1 1,2 0,9 0,7 0,7 0,6 0,6 0,5 0,5 10 16 63% Kaynak: OAİB 2009 yılında, plastik işleme makineleri, toplam makine aksam ve parçaları ihracatından % 0,7, ithalatından ise % 1,8 pay almıştır. Bu oranlar 2010 yılı ilk çeyreğinde iharact için % 0,8’e çıkmış, ithalat için de % 1,7’ye inmiştir. 2010 yılı ilk çeyreğinde toplam makine sektöründe ihracatın ithalatı karşılama oran % 49 iken bu oran plastik işleme makinelerinde % 22 olarak geçekleşmiştir. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI DIġ TĠCARETĠNĠN TOPLAM MAKĠNE DIġ TĠCARETĠ ĠÇĠNDEKĠ PAYI Toplam Makine ve Aksamları İhracat ( Milyon $ ) İthalat ( Milyon $ ) Dış Ticaret Açığı ( 1.000 $ ) İhracat / İthalat ( % ) Plastik İşleme Makineleri İhracat ( Milyon $ ) İthalat ( Milyon $ ) Dış Ticaret Açığı ( 1.000 $ ) İhracat / İthalat ( % ) Toplam Makine Aksam İçindeki Payı ( % ) İhracat Payı ( % ) İthalat ( % ) Dış Ticaret Açığı ( % ) 2008 2009 2010 ( 3 ) 10.925 23.323 -12.398.720 47 2008 8.753 17.663.453 -8.910.873 50 2009 2.074 4.262 2.188 49 2010 ( 3 ) 94,5 507,1 -412.,5 19 2008 64,9 311,7 -246,7 21 2009 16,2 74,4 58,2 22 2010 ( 3 ) 0,9 2,2 3,3 0,7 1,8 2,8 0,8 1,7 2,7 Kaynak : DTM ORTALAMA BĠRĠM DIġ TĠCARET FĠYATLARI: 2010 yılının ilk çeyreğinde ortalama birim ithalat fiyatlarında % 29 gerileme görülmektedir. Enjeksiyon makineleri ile püskürtme makinelerinin birim ithal fiyatlarında artış görülmekle beraber diğer makinelerin birim fiyatlarında % 8 – 60 arasında gerileme mevcuttur. Plastik işleme makineleri ile aksam ve parçalarında ortalama birim ihraç fiyatları 2008 ve 2009 yıllarında düşme eğilimine girmiştir. 2010 yılının ilk çeyreğinde ortalama birim ihraç fiyatlarının % 3 düzeyinde arttığı görülmektedir. 6 PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI BĠRĠM ĠTHAL FĠYATLARI ( $ / KG ) 2008 847710 847720 847730 847740 847751 847759 847780 847790 8477 Kaynak : TUİK Enjeksiyon Mak. Ekstrüzyon Mak. Püskürtme Mak. DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak Sırt kaplama ve Ģekil verme mak Presler Kesme, yarma, biçim verme mak. Aksam ve Parçalar Toplam 2009 2010 / 3 %Artış 2009 / 2008 -23 -17 -20 % Artış (T ) 2010 / 2009 4,4 -20,2 2,3 7.09 24.26 31.98 5.47 20.08 25.60 5.71 16.03 26.19 21.92 19.83 7.90 -10 -60,2 14.10 13.05 5.62 -7 -56,9 26.84 18.37 11.21 -32 -39,0 16.16 22.18 20.47 37 -7,7 35.25 13.65 43.66 13.53 20.89 9.54 24 -1 -52,1 -29,4 PLASTĠK MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI BĠRĠM ĠHRAÇ FĠYATLARI ( $ / KG ) GTİP 2008 2009 2010 / 3 % Artış 2009 / 2008 % Artış ( T ) 2010 / 2009 847710 Enjeksiyon Mak. 7.42 3.56 6.12 -52 71,9 847720 Ekstrüzyon Mak. 11.78 13.54 13.24 15 -2,3 847730 Püskürtme Mak. 24.74 3.28 - -87 - 847740 DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak 13.01 9.31 11.04 -28 18,6 847751 Sırt kaplama ve Ģekil verme mak 7.74 10.10 20.49 31 102,8 847759 Presler 847780 Kesme, yarma, biçim verme mak. 847790 Aksam ve Parçalar 8477 Toplam 6.20 12.11 5.16 95 -57,4 13.35 10.90 8.86 -18 -18,8 9.75 9.17 9.70 -6 5,8 11.09 9.64 9.90 -13 2,7 Kaynak: TUİK Birim dış ticaret fiyatlarının kıyaslamasında, Türkiye’nin 2003 yılından bu yana plastik işleme makinelerinde ortalama birim ithalat fiyatlarının ortalama birim ihracat fiyatlarının çok üzerinde gerçekleştiği görülmektedir. Ancak 2010 yılı ilk çeyreğinde ihraç fiyatlarının ithal fiyatların bir miktar üzerine çıktığı gözlenmektedir. Bu durum, Türkiye’nin plastik işleme makinelerini, ihraç fiyatlarının ortalama % 25 üzerinde fiyatlarla ithal ettiğini göstermektedir. Başka bir değişle Türkiye 2010 yılı ilk çeyreğine kadar pahalı makineler ithal ederken, katma değeri daha az makineler ihraç etmiştir. Plastik Kauçuk İşleme Makinaları Ortalama Birim Dış Ticaret Fiyatları $ / Kg 15,0 10,0 5,0 0,0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 / 3 İthal Fiyatlar 12,9 12,0 12,2 11,7 11,1 13,6 13,5 9,5 İhraç Fiyatlar 5,8 6,5 9,0 8,8 9,1 11,1 9,6 9,9 7 DIġ TĠCARET AÇIĞI: Türkiye, plastik işleme makineleri ile bunların aksam ve parçaları dış ticaretinde net ithalatçı ülke konumundadır. 2003 yılında 236 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2007 yılında 415 milyon dolara çıkmış, 2009 yılında 247 milyon dolara inmiştir. 2010 yılının ilk 3 ayında 58 milyon dolar dış ticaret açığının 2010 yılı sonunda 233 milyon $ olarak gerçekleşeceği ve 2009 yılına kıyasla dış ticaret açığının % 6 azalacağı tahmin edilmektedir. Plastik ĠĢleme Makineleri DıĢ Ticaret Açığı 0 -50 -100 -150 -200 -250 -300 -350 -400 -450 Milyon ABD $ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 / T -236 -375 -364 -394 -415 -412 -247 -233 PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI DIġ TĠCARET AÇIĞI ( MĠLYON $ ) GTİP 2008 2009 2010 / 3 2010 / T 847710 Enjeksiyon Mak. -126.1 -58.0 -28.1 -112.5 847720 Ekstrüzyon Mak. -89.6 -51.8 -2.7 -10.9 847730 Püskürtme Mak. -19.9 -11.8 -1.5 -6.0 847740 DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak -24.5 -9.3 -1.2 -4.7 847751 Sırt kaplama ve Ģekil verme mak -17.8 -14.5 -1.7 -6.6 847759 Presler -25.5 -10.9 -1.7 -6.8 847780 Kesme, yarma, biçim verme mak. -86.1 -76.0 -16.8 -67.1 847790 Aksam ve Parçalar 8477 Toplam -22.9 -14.5 -4.6 -18.3 -412.4 -246.7 -58.2 -233.0 Kaynak : TUİK ĠÇ PAZAR SATIġLARI - PLASTĠK SEKTÖRÜNÜN MAKĠNE TEÇHĠZAT YATIRIMI: Plastik sektörü, işleme kapasitesindeki artışa paralel olarak her yıl artan ölçüde makine ve teçhizat yatırımı yapmıştır. Sektörün 2003 yılında 288 milyon dolar olan makine teçhizat yatırımı 2008 yılında 656 milyon dolara çıkmış, küresel krizin olumsuz etkisi ile 2009 yılında 414 milyon dolara inmiştir. Sektörün makine teçhizat yatırımının 2010 yılında, 2009 yılına kıyasla % 4 gerileyerek 397milyon dolara ineceği görülmektedir. 8 Plastik Sektörünün Makine ve Teçhizat Yatırımı 700 600 500 400 300 200 100 0 Milyon ABD $ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 / T 288 458 505 558 595 656 414 397 Sektörün 2010 yılında, 2009 yılına kıyasla enjeksiyon makineleri ile aksam ve parçalarda yatırımının artacağı, diğer tüm makinelerde yatırımın önemli ölçüde gerileyeceği görülmektedir. PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI ĠÇ PAZAR SATIġLARI ( MĠLYON $ ) GTİP 2008 Enjeksiyon Mak. 847710 Ekstrüzyon Mak. 847720 Püskürtme Mak. 847730 DıĢ lastiğin dökümüne mahsus mak 847740 Sırt kaplama ve Ģekil verme mak 847751 Presler 847759 Kesme, yarma, biçim verme mak. 847780 Aksam ve Parçalar 847790 Toplam 8477 Kaynak : TUİK 145 122 22 35 28 37 191 75 656 2009 67 80 12 19 18 24 142 51 414 2010 / 3 30 14 2 2 2 4 31 15 99 2010 ( T ) 119 56 6 9 7 17 125 59 397 % Artış 2009 / 2008 -54 -34 -46 -45 -36 -35 -25 -32 -37 % Artış ( T ) 2010 / 2009 78 -30 -50 -53 -60 -30 -12 15 -4 Plastik sektörünün 2009 yılında yaptığı 414 milyon dolarlık makine teçhizat yatırımının % 35’inin enjeksiyon ve ektrüzyon makinelerinden oluştuğu görülmektedir. 2010 yılının ilk çeyreğinde toplam yatırımlar içinde enjeksiyon makineleri ile aksam ve parçaların payının arttığı, diğerlerinin payının azaldığı görülmektedir. PLASTĠK SEKTÖRÜNÜN MAKĠNA EKĠPMAN YATIRIMININ DAĞILIMI ( % - MĠLYON $ ) Kaynak: OAİB - TUİK ARZ ve TALEP DENGESĠ: 2010 yılı sonunda, 2009 yılına kıyasla ihracatın aynı düzeyde gerçekleşeceği, diğer tüm kalemlerde gerileme olacağı tahmin edilmektedir. 2010 yılında geçmiş yıllardaki gibi iç satışların içinde ithal makinelerin payının % 75 düzeyinde gerçekleşeceği, ancak ihracatın üretim içindeki payında 1 puan yükselme olacağı görülmektedir. 9 PLASTĠK ĠġLEME MAKĠNELERĠ VE AKSAM VE PARÇALARI SEKTÖRÜNDE ARZ – TALEP DENGESĠ ( ABD $ ) 2008 2.009 2010 / 3 Ay 2010 ( T ) Üretim 243 167 41 164 İthalat 507 312 74 298 İhracat 95 65 16 65 İş Satışlar 656 414 99 397 İç Satışlar / İthalat ( % ) 77 75 75 75 İhracat / Üretim 39 39 39 40