dış ticaret işlemleri yönetimi

MYO için
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ
YÖNETİMİ
İKMEP Müfredatına Uyumlu
dr. ferudun kaya
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Öğretim Üyesi
Bu çalışma;
 Uygulamalı Bilimler Yüksekokulları,
 Meslek Yüksekokulları müfredatlarına (İKMEP projesi Müfredatına) uyumlu ders
kitabı,
 İhracat ve ithalat işlemleri ile ilişkili kurum ve kuruluşlar için ise kaynak kitap
olarak hazırlanmıştır.
Öğretim elemanları kitabın power point sunumlarını temin etmek için
Beta Yayınlarına başvurabilirler.
ii
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
Yayın No
: 2980
İşletme-Ekonomi Dizisi : 617
1.
2.
3.
4.
Baskı – Mayıs 2011 – İSTANBUL
Baskı – Ekim 2011 – İSTANBUL
Baskı – Ekim 2012 – İSTANBUL
Baskı – Ekim 2013 – İSTANBUL
ISBN 978 - 605 - 333 - 006 – 6
Copyright© Bu kitabın bu basısı için Türkiye’deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.’ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da
özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz.
Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi
zorunludur.
Dizgi
Baskı – Cilt
: Ferudun Kaya
: Pasifik Ofset (Sertifika No: 12027)
Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3
Baha İş Merkezi A Blok Avcılar/İSTANBUL
( 0212) 412 17 77
Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık
Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136)
Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11
Cağaloğlu - İSTANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
www.betayayincilik.com
iii
İÇİNDEKİLER
DERSİN ADI
BÖLÜM
PROGRAM
DERS KATEGORİSİ
SÜRE VE DAĞILIMI
KREDİ
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ
MUHASEBE VE VERGİ
MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI
Zorunlu Ders
Meslek Dersi
Seçmeli
X
Haftalık Ders
Bireysel Öğrenme
Eğitimi Süresi
Toplam
Saati
Süresi
2
(14-14)= 28
(60–28)
32 (2x30) =60
Ders Kredisi
AKTS Kredisi (1 kredi=25–30 saat)
(1 modül = 1 kredi)
2
DERSİN AMACI
Öğrencinin ithalat ve ihracat işlemlerini yapması amaçlanmaktadır.
ÖĞRENME ÇIKTILARI
VE YETERLİKLER
1- İthalat ve ihracat işlemleri yapmak
2- İthalat ve ihracat rejimlerini takip etmek
Hafta
Modüller/İçerik/Konular
1
Dış ticarette temel kavramlar
2
Dış ticarette kullanılan belgeler
3
Dış ticarette teslim şekilleri
4
Dış ticarette teslim şekilleri
5
Dış ticarette ödeme şekilleri
6
Dış ticarette ödeme şekilleri
7
Dış ticarette ödeme şekilleri
8
İhracat bedelinin tahsili işlemleri
9
İhracat hesabının kapatılması
10
İhracat işlemlerinde terkin
11
İthal mallarının sınıflandırılması
12
İthalat işlemlerinde vergi
13
Kambiyo işlemleri
14
Kambiyo işlemlerinde kullanılan belgeler
Yöntem
Uygulanan yöntem
Ara Sınavlar
Ödevler
Projeler
Dönem Ödevi
Laboratuar
Diğer
Dönem Sonu Sınavı
Lisans diplomasına sahip öğretim elemanı
Ders kitabı, yardımcı kitap ve diğer kaynaklar
DERSİN İÇERİĞİ VE
DAĞILIMI
(MODÜLLER VE
HAFTALARA GÖRE
DAĞILIMI)
Öğretim Elemanı
Kaynaklar
İşbirliği Yapılacak
Kuruluşlar
İGEME, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı
(%)
iv
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ - I
DERSİN ADI
BÖLÜM
PROGRAM
DERS
KATEGORİSİ
PAZARLAMA VE DIŞ TİCARET
DIŞ TİCARET
Zorunlu Ders
Meslek Dersi
Seçmeli Ders
Haftalık Ders Okul Eğitimi Bireysel Öğrenme
Toplam
Saati
Süresi
Süresi
3
42
48
(30+30+30) = 90
Ders Kredisi
AKTS Kredisi (1kredi=25–30 saat)
(1modül=1 kredi)
KREDİ
3
Bu ders ile öğrencinin; temel dış ticaret işlemlerine ilişkin
kavramları anlama ve dış ticaret işlemleri uygulamalarını
DERSİN AMACI
yapabilme becerisi sağlanacaktır
1. Dış Ticaret Belgelerini Düzenlemek
ÖĞRENME
2. Teslim Şekillerini Uygulamak
ÇIKTILARI VE
3. Ödeme Yöntemlerini Kavramak
YETERLİKLER
Hafta
Modüller/İçerik/Konular
1
Ticari Belgeler
2
Taşıma Belgeleri
3
Dolaşım Belgeleri
4
Diğer Belgeler
5
E ve F Grubu Teslim Şekilleri
DERSİN İÇERİĞİ
6
C Grubu Teslim Şekilleri
VE DAĞILIMI
(MODÜLLER VE
7
D Grubu Teslim Şekilleri
HAFTALARA
8
Peşin Ödeme
GÖRE DAĞILIMI)
9
Mal Mukabili
10
Vesaik Mukabili
11
Kabul Kredileri
12
Akredif
13
Akredif
14
Akredif
Ortam
Donanım
İşyeri
Gümrük
EĞİTİMİdaresi,
ÖĞRETİM
Bilgisayar, internet, sunum cihazları,
Sınıf,
Gümrük
ORTAMI VE
ders notları, ticari hesaplamaya konu
büro laboratuarı
müşaviri,
DONANIM
belgeler, hesap makinesi.
Dış ticaret
firmaları
Not/açıklama/öneri: Derste öğrencilerin, muhasebe ve finans
işlemleri yapmalarına ve örnek uygulamalara ağırlık verilmelidir.
Yöntem
Uygulanan yöntem
Yüzde (%)
Ara Sınavlar
Ödevler
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME Projeler
Dönem Ödevi
Laboratuar
Diğer
Dönem Sonu Sınavı
Öğrencinin konuyla ilgili olarak iletişim, araştırma, gözlem, uygulama
İşbirliği Yapılacak
SÜRE VE
DAĞILIMI
İÇİNDEKİLER
Kurumlar
v
yapabileceği kamu ve özel iş yerleri, ekonomik birlikler.
SUNUŞ
Türkiye, yaşanan küresel krizlerden etkilenmemek ve sanayileşmiş ülkelerin
ekonomik gelişmişlik seviyelerine ulaşmak adına çeşitli ekonomik politikalar uygulanmakta, küreselleşen dünyada var olan kaynaklarını etkin şekilde değerlendirerek,
dünyadaki stratejik konumunu güçlendirmeye çalışmaktadır.
Güçlü olan ve rakipleri ile fiyat, maliyet, kalite, müşteri memnuniyeti, pazarlama ve dağıtım gibi birçok faktör açısından rekabet edebilenler bu yarışta başarılı
olacaktır. Ancak rekabetin kendine özgü özelliği gereği, sadece belirli bir dönemde
ya da sektörde başarılı olmak kadar bunu belirlenen tüm sektörlerde uzun dönemde
devam ettirebilmek de önemlidir.
Dolayısıyla, Türkiye’nin sürdürülebilir ihracat artışını sağlayacak yapıya ulaşabilmesi için, ilgili kurum ve kuruluşların dış ticaret ile uğraşan işletmelerin rekabet edebilme koşullarını iyileştirme çabalarını yoğunlaştırması kaçınılmazdır.
İhracatçı, ihracat süreci içinde sözleşme aşamasından başlayarak, alıcının borçlandığı tutarı gösteren faturanın, akreditif mektubunun, kambiyo senedinin hazırlanması, malların nakliyesi esnasında malın yüklendiğini kanıtlayan konşimento,
sigorta edildiğini gösteren sigorta belgesi, malın siparişe uygun olduğunu kanıtlayan koli listesi ve çeki listesinin hazırlanması, ülkemiz mevzuatı açısından gümrük
beyannamesinin usulüne uygun şekilde doldurulması, alıcının ülkesinde geçerli
ithalat rejimi açısından gerekli olan menşe şahadetnamesi, A.TR, EUR.1 dolaşım
belgesi ve konsolosluk faturasının alınması gibi malların alıcıya teslimine kadar pek
çok belgenin tam ve eksiksiz doldurulması ve onaylatılması işlerini yapacak kişi
veya kişilerin istihdamı, işlerin planlanması, yürütülmesi ve kontrolünü belli bir
sisteme bağlamak zorundadır. Aksi takdirde dış ticaret işlemlerindeki aksamalar
umulmayan derecede büyük zararlara yol açacaktır.
Çalışma içerisinde konuların teorik açıklamaları çok basit düzeye indirgenmekle birlikte, anlaşılabilirliğini daha da kolaylaştırmak amacıyla bazı teorik bilgiler,
değişik tablo, şekil, belge ya da bilgi notu halinde verilen ek bilgilerle görselleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada olabildiğince konuların özüne inilerek, ilgili
mevzuat ve yönetmeliklere atıf yapılmak suretiyle okuyuculara sözü edilen kaynaklara ulaşma yolları ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmada; TCMB, Türk Eximbank, Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB), Türkiye Bankalar Birliği ve Üyeleri, Gümrük
Müsteşarlığı ve İGEME’nin web sitelerindeki bilgi kaynaklarından yararlanılmış
olup, bizlere bu değerli kaynakları sunan kurumlara ve bu verilerin hazırlanmasında
emeği geçen tüm ilgililere şükranlarımı sunarım.
“Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi” adını taşıyan bu eser, altı yıl süren bir araştırma ve çalışmanın neticesinde hazırlanmış olup, hazırlanmasında ilk üç baskısı
2006, 2007, 2008, 2010 ve 2011 yıllarında yayınlanan “Dış Ticaret İşlemleri ve
Muhasebe Uygulamaları” ve 2009 yılında yayınlanan “Dış Ticaret ve Finansmanı”
başlıklı kitaplardan faydalanılmıştır.
vi
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
Okuyuculardan gelecek yapıcı eleştirilerin, öğrenme ve öğretme konusunda
daha etkin yöntemlerin geliştirilmesinde daha kapsamlı eserler hazırlamamda
önemli ölçüde destek vereceği inancındayım. İster öğreten, ister öğrenen ya da isterse sektör temsilcileri olsun, okuyuculardan gelecek her türlü öneri, eleştiri ya da
katkı, eserin ilerleyen yıllardaki baskıları için rehber niteliğinde olacaktır.
Bir eseri ortaya koymak sadece yazarın bireysel çabaları ile mümkün olamamaktadır. Karşılıklı iletişim, bilgi paylaşımı, sevgi ve hoşgörü bu eserin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bu nedenle, konuların doğruluğunu ve anlaşılabilirliğini
test etmede her zaman katkılarını gördüğüm öğrencilerime, sektör temsilcilerine ve
bu çalışmada bölüm yazarak katkıda bulunan Kastamonu Üniversitesi Öğretim
Üyesi Yard. Doç. Dr. Tolga Ulusoy’a, Bartın Üniversitesi Öğretim Üyesi Yard.
Doç. Dr. Mehmet İslamoğlu’na ve Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Öğretim
Elemanı Savaş Tekoğlu’na teşekkürü bir borç biliyorum. Ayrıca akademik yaşantımda desteklerini esirgemeyen saygıdeğer hocalarım Prof. Dr. Gürbüz Gökçen ve
Doç.Dr.Hasan Eken’e, kitabın basımını gerçekleştiren Beta Yayınları Yönetim
Kurulu Başkanı Sayın Seyhan Satar’a, yöneticisi Erhan Sancı’ya yine Beta Yayınlarından Gülgonca Çarpık ve Cenker Tanırcan’a teşekkür borçluyum. Son
olarak, bu eserin hazırlanması sırasında hoşgörü gösteren kızlarıma ve değerli eşim
Aysun’a, sevgilerimi sunuyorum.
Bu çalışma ile uluslararası mevzuat ve dış ticaretin finansmanı bağlamında insan kaynağı yetiştiren yükseköğretim kurumlarına ve dış ticaret alanında faaliyet
gösteren tüm işletmelere bundan önce yapılan tüm çalışmalar gibi ışık tutulması
hedeflenmiştir.
Bu eserin Türkiye’nin dış ticaretine ivme kazandırması temennisiyle!
[email protected]
dr. ferudun kaya
İÇİNDEKİLER
vii
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
DIŞ TİCARETTE TEMEL KAVRAMLAR
1. DIŞ TİCARETTE TEMEL KAVRAMLAR .................................................................. 3
GİRİŞ .................................................................................................................................. 3
1. 1. Dış Ticaret Tanımları............................................................................................... 6
1. 2. Dış Ticaretin Başlıca Amaçları ............................................................................... 9
1. 3. Dış Ticaretin Türleri .............................................................................................. 11
1.3.1. İthalat ......................................................................................................... 13
1.3.2. İhracat ........................................................................................................ 13
1.3.3.Transit Ticaret ............................................................................................. 14
1. 4. Dış Ticarette Pazara Giriş Yöntemleri................................................................... 14
1. 5. Dış Ticaretin Yararları .......................................................................................... 17
1. 6. E - Dış Ticaret İşlemleri .......................................................................................... 19
1. 6. 1. E-Ticaret ...................................................................................................... 20
1. 6. 2. Elektronik Ticaret İşlemlerinde Etkileşim ...................................................... 21
1.6.2.1. Firmalar Arası E- Ticaret İşlemleri (B2B - Business To Business)...... 21
1.6.2.1.1. B2B’nin İşlevleri .............................................................. 22
1.6.2.2. Firmadan Tüketiciye E -Ticaret İşlemeleri
(B2C - Business to Consumer) .......................................................... 23
1.6.2.3. B2B ve B2C E - Ticaret Arasındaki Farklar....................................... 23
1.6.3. Elektronik Veri Değişim Sisteminin Uygulanma Süreci ................................... 24
1.6.4. E-Ticaretin Faydaları ...................................................................................... 25
1.6.4.1. E-Ticaretin İhracatçı İşletmelere Faydaları ........................................... 25
1.6.4.2. Elektronik Dış Ticaretin İthalatçılara Faydaları .................................... 26
TEST SORULARI....................................................................................................
27
Örnek Olay: “Durgunluğa Karşı Pazarı Çeşitlendirdiler”............................................
28
viii
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
İkinci Bölüm
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER
2. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER.................................. 36
2. 1. Gümrük Beyannamesi ............................................................................................ 38
2. 2. Dolaşım Belgeleri (Movement Certıfıcate)............................................................. 43
2.2.1. A.TR Dolaşım Belgesi ................................................................................. 43
2.2.2. EUR.1 Dolaşım Sertifikası ........................................................................... 45
2. 3. Navlun Faturası ..................................................................................................... 47
2. 4. Menşe Şahadetnamesi ............................................................................................ 48
2. 5. Sağlık Sertifikası (Veteriner Hekim Sertifikası) ...................................................... 52
2. 6. Bitki Sağlık Sertifikası ........................................................................................... 52
2. 7. Ticari Fatura .......................................................................................................... 53
2. 8. Koli (Ambalaj) veya Çeki Listesi ........................................................................... 56
2. 9. Sigorta Belgesi ...................................................................................................... 57
2. 10. Manifesto ............................................................................................................ 59
2. 11. Ekspertiz/Analiz Raporu ...................................................................................... 60
2. 12. Gümrük Müşavirlik Faturası................................................................................. 60
2. 13. Helal Belgesi ....................................................................................................... 61
2. 14. ATA Karnesi ....................................................................................................... 61
2.15. Konşimento (Taşıma Belgeleri) / Bill Of Lading .................................................... 61
2.15. 1. Deniz Konşimentosu… ........................................................................... 62
2.15. 2. Özellikli Konşimentolar ......................................................................... 63
2.15. 3. Diğer Taşıma Belgeleri ........................................................................... 63
2. 16. Tır Karnesi (Tır Carnet) ....................................................................................... 66
2. 17. Kambiyo Senedi (The Bill of Exchange) ............................................................... 67
2. 18. Uygunluk Belgesi ................................................................................................ 68
2. 19. Ön Statü Belgesi .................................................................................................. 69
2. 20. Serbest Bölge İşleme Formu................................................................................. 69
2. 21. Türk Limanları Yat Kayıt Belgesi......................................................................... 69
2. 22. İşlenmiş Tarım Ürünleri Beyan Formu/Analiz Sonuç Raporu ................................ 69
2. 23. İthal Eşyasına Ait Kıymet Bildirim Formu ............................................................ 69
2. 24. CITES Belgesi ..................................................................................................... 69
Özet ............................................................................................................................. 70
TEST SORULARI....................................................................................................
71
Örnek Olay “İŞİN SIRRI: İHRACAT ULUSLARARASI PAZARLAMADIR”. ......... .. 73
İÇİNDEKİLER
ix
Üçüncü Bölüm
DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ
3. ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ --------------------------------------79
3. 1. Incoterms 2000 ---------------------------------------------------------------------------------------79
3. 2. Teslim Şekilleri ------------------------------------------------------------------------------------- 84
3.2.1. Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW) -----------------------------------------84
3.2.2. Taşıyıcıya Teslim/Free Carrier (FCA) -------------------------------------------------85
3.2.3. Gemi Yanında Teslim/Free Alongside Ship (FAS)----------------------------------87
3.2.4. Gemiye Yüklenerek Teslim / Free On Board (FOB) --------------------------------88
3.2.5. Mal Bedeli veya Navlun / Cost and Freight (CFR) ----------------------------------89
3.2.6. Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun/Cost, Insurance and Freight (CIF) ---------------90
3.2.7. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To (CPT) ------------- 90
3.2.8. Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim/
Carriage and Insurance Paid To (CIP) ---------------------------------------------- 91
3.2.9. Terminalde Teslim / Delivered At Terminal (DAT) --------------------------------92
3.2.10. Belirtilen Noktada Teslim / Delivered At Place (DAP) ----------------------------92
3.2.11. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delivered Duty Paid (DDP) -------93
TEST SORULARI -------------------------------------------------------------------------------- 95
Örnek Olay: Gelişen Dünya’nın Teslimat Şekli D Tipi (Solareks) ---------------------------- 98
Dördüncü Bölüm
ÖDEME ŞEKİLLERİ
4. ÖDEME ŞEKİLLERİ ---------------------------------------------------------------------------------- 99
4.1. Peşin Ödeme (Advance Payment/Prepayment) --------------------------------------------- 99
4.1.1. Peşin Ödeme Tarafları ve İşlem Akışı ----------------------------------------------- 100
4.1.2. Peşin Ödeme Sürecinde İhracatçıının Avantaj ve Dejavantajları ---------------- 102
4.2. Mal Mukabili Ödeme (Açık Hesap/Open Account) ---------------------------------------- 103
4.2.1. Mal Mukabili Ödemede İşlem Akışı -------------------------------------------------- 104
4.2.2. Mal Mukabili Ödeme Tarafları -------------------------------------------------------- 105
4.3. Belge Karşılığı Ödeme/Poliçeli Satış ---------------------------------------------------------- 105
4.3.1. Belge Karşılığı Ödemede İşlem Akışı ------------------------------------------------ 107
4.3.2. Belge Karşılığı Ödeme İşleminini Tarafları ----------------------------------------- 107
4.3.3. Belge Karşılığı Ödemede İhracatçının Riskleri ve Korunma Yöntemleri ------ 108
x
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
4.4. Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit) -------------------------------------------------- 108
4.4.1. Peşin Ödemede İşlem Akışı ve Tarafları --------------------------------------------- 109
4.5. Karşı Ticaret (Counter-Trade) ---------------------------------------------------------------- 110
4.6. Konsinye İhracat (Konsinyasyon Consignations) ----------------------------------------- 113
4.7. Mahsuben Ödeme -------------------------------------------------------------------------------- 113
4.8. Akreditif (Letter Of Credit-L/C) -------------------------------------------------------------- 114
4.8.1. Akreditif İşleminin Özellikleri ------------------------------------------------------- 115
4.8.2. Akreditifli Ödemede İşlem Akışı ---------------------------------------------------- 116
4.8.3. Akreditifli Ödemede Taraflar -------------------------------------------------------- 119
4.8.4. Akreditif Türleri ------------------------------------------------------------------------ 119
4.8.4.1. Cayılabilir (Kabilirücu) Akreditif / Revocable ----------------------- 120
4.8.4.2. Cayılamaz (Gayri Kabilirücu) Akreditif / Irrevocable -------------- 120
4.8.4.3. Teyitli Akreditif (Confirmed L/C) ------------------------------------- 120
4.8.4.4. Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed L/C) --------------------------------- 121
4.8.4.5. Döner (Rotatif) Akreditif (Revolving Credit L/C) ------------------- 121
4.8.4.6. Peşin Ödemeli Akreditif (Kırmızı Şartlı Akreditif
(Red Clause L/C) 121
4.8.4.7. Yeşil Şartlı Akreditif (Green-Clause L/C)----------------------------- 121
4.8.4.8. Karşılıklı Akreditif (Back-to-Back L/C) ------------------------------- 121
4.8.4.9. Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C)--------------------------- 122
4.8.4.10. Garanti Akreditifi / Teminat Akreditifi (Stand-by Credits L/C) --- 122
4.8.4.11. Yetki Mektupları ----------------------------------------------------------- 123
4.8.4.12. Vadeli Akreditif / Ödenmesi Ertelemeli (Deffered Payment L/C) 123
4.8.5. Akreditifin Başlıca Faydaları ---------------------------------------------------------- 123
4.8.6. Akreditif İşlemlerinde Görülen Başlıca Sorunlar ---------------------------------- 124
4.8.7. UCP 600 ---------------------------------------------------------------------------------- 124
TEST SORULARI---------------------------------------------------------------------------
125
Örnek Olay “Gaziantep’ten Dünyaya Antep Fıstığı…” .............................................. 128
Beşinci Bölüm
İHRACAT İŞLEMLERİ
5. İHRACAT İŞLEMLERİ ------------------------------------------------------------------------------- 131
5. 1. İhracat Kavramı ------------------------------------------------------------------------------------ 132
5. 2. İhracat Türleri --------------------------------------------------------------------------------------- 134
5.2.1. Konsinye İhracat ----------------------------------------------------------------------------- 134
5.2.2. Bedelsiz İhracat ---------------------------------------------------------------------------- 135
5.2.3. Ticari Kiralama Yoluyla İhracat -------------------------------------------------------- 136
5.2.4. Transit Rejimi------------------------------------------------------------------------------- 137
5.2.5. Sınır Ticaret Merkezleri ------------------------------------------------------------------ 139
5.2.6. Ön İzne Bağlı İhracat ---------------------------------------------------------------------- 139
İÇİNDEKİLER
xi
5.2.7. Kayda Bağlı İhracat ----------------------------------------------------------------------- 139
5.2.8. İthal Etimiş Malların İhracı ------------------------------------------------------------- 140
5.2.9. Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat---------------------------------------------------- 140
5.2.9.1. Serbest Bölgelerin Kurulması ve İşletilmesindeki Temel Amaçlar ----- 141
5.2.9.2. Serbest Bölgelerin İşlevleri ----------------------------------------------------- 141
5.2.9.3. Serbest Bölgelerde Sağlanan Teşvik ve Avantajlar -------------------------- 141
5.2.9.4. Türkiye’de Bulunan Serbest Bölgeler ---------------------------------------- 141
5.2.9.5. Serbest Bölgelerde Faaliyet Ruhsatı Alabilmek İçin Başvuru
İşlemleri ---------------------------------------------------------------------------- 135
5. 3. İhracat Rejim Kararı ------------------------------------------------------------------------------- 146
5.3.1. İhracat Serbestisi ve İhracatın Koordinasyonu --------------------------------------- 148
5.3.2. İhracat Bedeli Dövizlerin Yurda Getirilmesi------------------------------------------ 148
5. 4. İhracat Bedelinin Tahsil Şekilleri --------------------------------------------------------------- 148
5. 5. İhracat Bedelinin Tahsil Süreleri --------------------------------------------------------------- 149
5. 6. İhracat Bedelinin Tahsili ------------------------------------------------------------------------- 149
5. 7. İhracat Denetimleri ------------------------------------------------------------------------------- 152
5. 8. Geçici Depolama Yerlerine Getirilen Eşyaların Bekleme Süreleri ----------------------- 152
5. 9. İhracat Süreci -------------------------------------------------------------------------------------- 153
5. 10. İhracatçı İşletmelerin Başlıca Finansman Yöntemleri ------------------------------------- 154
TEST SORULARI -----------------------------------------------------------------------------------
155
Örnek Olay: Kaliteli ve Uygun Fiyatlı Ürün Müşterisini Yaratır..................................... 159
Altıncı Bölüm
İTHALAT İŞLEMLERİ
6. İTHALAT İŞLEMLERİ ----------------------------------------------------------------------------6. 1. İthalat Kavramı ------------------------------------------------------------------------------------6.1.1. İthalatın İşleyiş Süreci--------------------------------------------------------------------6. 2. İthalat Rejimi Kararı ------------------------------------------------------------------------------6. 3. İthalat Yönetmeliği ve İthalata İlişkin Tebliğler --------------------------------------------6.3.1. Komisyon Bedellerinin İthalat Bedelinden Mahsubu ------------------------------6.3.2. İthalat Hesabının Kapatılması ----------------------------------------------------------6.3.3. İthalat İşlemlerinde Müeyyide Uygulamaları ----------------------------------------6.3.4. İthalat Denetimleri ----------------------------------------------------------------------6.3.5. Kesin İthalat Başvurularında İstenilen Belgeler ------------------------------------6. 4. İthal Malların Sınıflandırılması (Türleri) -----------------------------------------------------6.4.1. Bedelsiz İthalat ----------------------------------------------------------------------------6.4.1.1. Bedelsiz İthalat Hakkından Yararlanma Koşulları ---------------------6.4.1.2. Bedelsiz İthalatta Yetkili Gümrük İdareleri -----------------------------6.4.1.3. Bedelsiz İthalat Hakkından Yararlanamayacak Kimseler -------------
165
165
167
167
169
171
171
172
172
173
173
174
174
176
176
xii
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
6.4.1.4. Bedelsiz İthalata Müracaat Süreleri---------------------------------------- 176
6.4.1.5. Bedelsiz İthalat İzni Verilebilecek Kimseler ----------------------------- 176
6.4.1.6. Bedelsiz İthalata Müracaatta Aranacak Belgeler ----------------------- 176
6.4.1.6.1. Bedelsiz İthalat Başvurularında İbraz Edilecek Belgeler -- 176
6.4.1.6.2. Türkiye Gümrük Bölgesi Dışında Sürdürülen Ekonomik Bir
Faaliyetin Türkiye Gümrük Bölgesine Naklinin Şartları ve
Müracaatta Aranacak Belgeler --------------------------------- 177
6. 5. İthalatta Dikkat Edilecek Hususlar --------------------------------------------------------- 178
6. 6. İthalatta İşlem Süreci ------------------------------------------------------------------------- 178
6. 7. İthalatçı İşletmelerin Başlıca Finansman Yöntemleri----------------------------------- 180
TEST SORULARI -----------------------------------------------------------------------------------
181
Örnek Olay: “Tatlı Yedirip Tatlı Konuşanların Satışları Da Tatlı Olunca” ----------------- 183
Yedinci Bölüm
KAMBİYO MEVZUATI
7. KAMBİYO MEVZUATI------------------------------------------------------------------------------ 187
7. 1. Kambiyo’nun Tanımı ve Kapsamı ----------------------------------------------------------- 187
7.1.1. Kambiyo İşlemlerinde Kullanılan Bazı Kavramlar ------------------------------- 188
7.1.2. Türk Parası, Döviz İle Kıymetli Maden, Taş ve Eşyalara İlişkin Hükümler - 190
7.1.3. Sermaye Hareketleri --------------------------------------------------------------------- 193
7.1.4. Usul ve Müşterek Hükümler ---------------------------------------------------------- 196
7.1.5. Görünmeyen İşlemler------------------------------------------------------------------- 198
7.1.5.1. Merkez Bankası Şubelerince Yapılacak İşlemler ---------------------- 200
7. 2. İhracat Bedeli Dövizlerin Yurda Getirilmesi ------------------------------------------------ 200
7. 3. Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri ------------------------------------- 201
7. 4. Kambiyo İşlemlerinde Kullanılan Belgeler ------------------------------------------------- 201
7.4.1. Döviz Alım Belgesi (DAB)------------------------------------------------------------- 202
7.4.2. Döviz Satım Belgesi (DSB) ------------------------------------------------------------ 203
7.4.3. Türk Parası Transfer Bildirim Formu ----------------------------------------------- 203
7.4.4. Kambiyo Senedi / (The Bill of Exchange) -------------------------------------------- 204
TEST SORULARI .....................................................................................................
206
Örnek Olay: Deri El İşçiliği Ürünleri Teknoloji Ürünlerini İhracatta Bütünlüyor -------- 208
İÇİNDEKİLER
xiii
Sekizinci Bölüm
İHRACATÇI BİRLİKLERİ İLE İLİŞKİLERİ DÜZENLEME
8. İHRACATÇI BİRLİKLERİ İLE İLİŞKİLERİ DÜZENLEME ..................................
8. 1. İhracatçı Birliklerine Üyelik İşlemleri....................................................................
8.1. 1. İhracatçılar Birliğine Üyelik İşlemi ve Süreci .............................................
8.1. 2. İhracatçılar Birliğine Üyelik İçin Gerekli Evraklar .....................................
8.1.2.1. Gerçek ve Tüzel Kişi İşletmeler İçin Gerekli Evraklar ...................
8. 2. İhracatçı Birliklerinde Onay ..................................................................................
8.2. 1. İhracatçı Birliklerinin Gelirleri ve Nispi Aidat............................................
213
213
213
217
217
218
218
Dokuzuncu Bölüm
DIŞ TİCARETİ TEŞVİK EDEN KURULUŞLAR VE
TEŞVİK TÜRLERİ
9. DIŞ TİCARETİ TEŞVİK EDEN KURULUŞLAR VE TEŞVİK TÜRLERİ ------ 219
9.1. Ekonomi Bakanlığı --------------------------------------------------------------------------- 221
9.2. İhracat Bilgi Platformu (İBP) ------------------------------------------------------------- 222
9.2.1. İhracat Bilgi Platformunun Faaliyetleri------------------------------------------- 223
9.2.2. İBP İl Temsilcilikleri----------------------------------------------------------------- 224
9.3. İhracatçı Birlikleri ---------------------------------------------------------------------------- 225
9.3.1. Görevleri ------------------------------------------------------------------------------- 225
9.3.2. Örgüt Yapısı --------------------------------------------------------------------------- 225
9.4. İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) ------------------------------------------------------------- 227
9.5. Türk Patent Enstitüsü (TPE) ---------------------------------------------------------------- 231
9.5.1. Türk Patent Enstitüsü’nün Görevleri ---------------------------------------------- 232
9.5.2. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ----------------------------------- 233
9.5.3. Finansman Kaynakları -------------------------------------------------------------- 234
9.6. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) -------------------- 234
TEST SORULARI ----------------------------------------------------------------------------------------
237
Örnek Olay: SOLAREKS: İHRACATTA BAŞARI ÖYKÜSÜ ----------------------------- 239
xiv
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
Onuncu Bölüm
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE VERGİ UYGULAMALARI
10. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE VERGİ UYGULAMALARI ------------------------ 241
10. 1. Gümrük Vergileri ------------------------------------------------------------------------------ 241
10.1.1. Eşyanın Gümrük Kıymeti ------------------------------------------------------------ 243
10.1.2. İhtisas Gümrüğü------------------------------------------------------------------------ 244
10. 2. Dış Ticaret İşlemlerinde KDV Uygulamaları -------------------------------------------- 244
10.2.1. İthalatta Gümrük Vergileri -------------------------------------------------------- 244
10.2.1.1. İthalat İşlemlerinde KDV Uygulaması ------------------------------ 245
10.2.2. İhracat İşlemlerinde KDV Uygulaması ------------------------------------------ 246
10.2.2.1. İhracat Teslimi ve Yurtdışındaki Müşteriler İçin Yapılan
Hizmetler ----------------------------------------------------------------- 247
10.2.2.2. KDV’nin İade İşlemleri ------------------------------------------------ 248
10.2.2.3. İhracat İstisnasından Doğan KDV’nin İadesi İçin Aranılan
Belgeler ------------------------------------------------------------------- 251
10.2.3. Gümrük İdarelerince Alınan Katma Değer Vergisine İlişkin Hükümler --- 252
10. 3. Anti Damping Vergisi ve Telafi Edici Vergi --------------------------------------------- 253
10. 4. Dâhilde İşleme İzin Belgesi ------------------------------------------------------------------ 253
10. 5. Yolcu İşlemleri --------------------------------------------------------------------------------- 255
10.5.1. Yolcuların Beraberinde Getirebilecekleri ya da Götürebilecekleri
Para ve/veya Ziynet Eşya Miktarı ------------------------------------------------10.5.2. Posta Yoluyla Gelen Eşya Muafiyeti -------------------------------------------10.5.3. Hediyelik Eşya Muafiyeti ----------------------------------------------------------10.5.4. Vergileri Ödenmek Suretiyle Posta Yoluyla veya Yolcu Beraberinde
Eşya Getirilmesi ---------------------------------------------------------------------10.5.5. Zati Eşya Muafiyeti ------------------------------------------------------------------
255
256
256
257
258
TEST SORULARI ..................................................................................................... 262
Örnek Olay: Kalitenizi Belirli Bir Standarda Ulaştırırsanız Müşteriler Sizi Bulacaktır… 265
İÇİNDEKİLER
xv
Onbirinci Bölüm
DEVLET YARDIMLARI
11.1 Devlet Yardımlarının Amacı --------------------------------------------------------------------- 269
11.2. İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararının Kapsamı-------------------------------- 269
11.3. Devlet Yardımlarının Çeşitleri ------------------------------------------------------------------ 270
11.3.1. Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi --------------11.3.2. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi ---------------------------------------------------11.3.3. Araştırma- Geliştirme (Ar-Ge) Yardımı -----------------------------------------------11.3.4. İstihdam Yardımı --------------------------------------------------------------------------11.3.5. Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi-----------------------------------------11.3.6. Yurt Dışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım
Faaliyetlerinin Desteklenmesi -----------------------------------------------------------11.3.7. Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Türk Ürünlerinin
Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve
Turquality®’nin Desteklenmesi --------------------------------------------------------11.3.8. Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği----------------------------------------------11.3.9. Eğitim ve Danışmanlık Yardımı ---------------------------------------------------------
271
272
273
275
275
276
278
280
281
Örnek Olay: Yeter Ki İhracat Yapın Devletin İhracata Destekte Sınırı Yoktur… -------- 283
EKLER -------------------------------------------------------------------------------------- 285
1. Başlıca Ekonomik Göstergeler ...........................................................................
2. Dış Ticaret Değerleri ..........................................................................................
3. Kamu Finansmanı–Mali Sektör ...........................................................................
4. Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre Yıllık İhracat.............................
5. Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre Yıllık İthalat .............................
6. Ödemeler Dengesi ..............................................................................................
7. Geniş Ekonomik Grupların Sınıflamasına (GEGS) Göre İhracat ...........................
8. Fiat Faiz Haraketleri ...........................................................................................
9. Türkiye'nin Sosyal Göstergeleri ..........................................................................
10. Türkiye’nin 2001-2010 Yılları Arasında Ülkelere Göre İhracatı ...........................
11. Türkiye’nin 2001-2010 Yılları Arasında Ülkelere Göre İthalatı ............................
12. Ülke Gruplarına Göre İthalat ...............................................................................
13. Ülke Gruplarına Göre İhracat ..............................................................................
14. Bölgeler İtibariyle Firma Sayısı ve İhracat Değeri ..............................................
15. Bölgeler İtibariyle Firma Sayısı ve İthalat Değeri ...............................................
16. İhraç Değeri Yüksek Maddeler............................................................................
17. İthal Değeri Yüksek Maddeler.............................................................................
18. Ülkeler İtibarı İle İzin Verilen Yabancı Sermaye..................................................
19. İhracatımızda İlk 20 Fasıl .................................................................................
287
287
288
288
288
289
290
290
291
292
293
295
296
297
298
299
299
300
300
xvi
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ
20. İthalatımızdaki İlk 20 Fasıl................................................................................
21. Türkiye’den İhracı Yasak Mallar Listesi ..............................................................
22. Türkiye’den İhracı Ön İzne Bağlı Mallar Listesi ..................................................
23. Türkiye’den İhracı Ön İzne Bağlı Mallar Listesi ..................................................
301
302
303
304
CEVAP ANAHTARI ........................................................................................
305
KAYNAKÇA ....................................................................................................
309
İÇİNDEKİLER
xvii
KISALTMALAR
AB:
Avrupa Birliği
BSMV:
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
C/H:
Cari Hesap
DAB:
Bankalarca Düzenlenen Döviz Alım Belgesi
DBT:
Döviz Beyan Tutanağı
DFİF:
Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu
DİİB:
Dâhilde İşleme İzin Belgesi
DSB:
Bankalarca Düzenlenen Döviz Satım Belgesi
DTH:
Döviz Tevdiat Hesabı
EXİMBANK:
Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ
GB:
Gümrük Beyannamesi
GKS:
Genel Kredi Sözleşmesi
KDV:
Katma Değer Vergisi
KGV:
Kambiyo Gider Vergisi
KKDF:
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
MÜSTEŞARLIK:
Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı
TCMB:
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
TEBLİĞ:
İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı
Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğ
TL:
Türk Lirası
TPKK:
Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı
TPTB
Türk Parası Transfer Belgesi
USD:
Amerikan Doları
xviii
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ