Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu,Ekim 2009-II

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
EKONOMİK GELİŞMELER
ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU
EKİM 2009/II
HAZIRLAYANLAR
Mustafa ŞİMŞEK
Fulya BAYRAKTAR
Mustafa TOSUN
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ
Ekim 2009
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
Ekim ayının ikinci ve üçüncü haftalarında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun
piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir.*
Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler
•
TCMB Para Politikası Kurulu, 15 Ekim 2009 tarihli toplantısında; Banka
bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Repo-Ters Repo Pazarı’nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranlarının
indirilmesine karar vermiştir.
a) Merkez Bankası borçlanma faiz oranı %7.25’ten %6.75’e, borç verme faiz
oranı ise %9.75’ten %9.25’e indirilmiştir.
b) Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesinde, Bankalararası Para
Piyasası’nda saat 16.00–17.00 arası gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası
borçlanma faiz oranı %3.25’ten %2.75’e, borç verme faiz oranı ise %12.75’ten
%12.25’e indirilmiştir,
c) Açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri
yoluyla gecelik ve bir haftalık vadelerde tanınan borçlanma imkânı faiz oranı
%8.75’ten %8.25’e indirilmiştir.
Kurul tarafından yapılan açıklamaya göre; son dönemde açıklanan veriler,
Kurul’un iktisadi faaliyette gözlenmekte olan toparlanmanın yavaş ve kademeli
olacağına ilişkin görüşünü teyit etmiştir. Dış talep ve yurt içi yatırım talebi zayıf
seyrini sürdürmektedir. Tüketim talebinin ikinci çeyrekte sergilediği kayda değer
yükselişten sonra daha zayıf bir seyir izlemesi beklenmektedir. İstihdam
verilerinde ise sınırlı bir iyileşme gözlenmekle birlikte, bu durumun kalıcı olup
olmayacağının izlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede enflasyonun düşük
seyrini uzun bir süre koruyacağı tahmin edilmektedir. Kurul, para politikasının
aşağı yönlü esnekliğini uzun bir süre koruması yönündeki görüşünü teyit etmiştir.
Ayrıca, iktisadi faaliyette belirgin bir toparlanma gerçekleşmemesi halinde kısa
vadede
ölçülü
faiz
indirimlerine
devam
edilmesinin
gerekeceği
değerlendirmesinde bulunmuştur.
•
T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan basın duyurusuna göre; küresel
piyasalarda yaşanan krizin etkisiyle bankacılık sektörünün yurtdışından fonlama
imkânlarının daralması ve artan ihtiyatlılık nedenleriyle kredi arzı azalmış,
belirsizliklere ve yavaşlayan iktisadi faaliyete bağlı olarak kredi talebi gerilemiş,
sonuç olarak kredi piyasası küçülmüştür. Bu dönemde aracılık maliyetlerini
azaltmak ve piyasaya kalıcı likidite sağlamak amacıyla, Merkez Bankası
tarafından, şimdiye kadar alınan önlemlere ek olarak, hâlihazırda %6 olan Türk
parası zorunlu karşılık oranı 1 puan azaltılarak %5 düzeyine indirilmiştir.
•
Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılan basın duyurusuna göre; Küçük ve Orta
Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ’ler) finansman imkanlarına daha kolay
ulaşmalarının sağlanması, halihazırda var olan kefalet sisteminin etkin bir şekilde
çalışması ve reel sektörün desteklenmesi amacıyla, 24 Haziran 2009 tarihinde
*
Rapor 23 Ekim 2009 tarihinden önceki gelişmeleri içermektedir.
1
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
Resmi Gazete’de yayımlanan 5909 sayılı kanunla, 4749 sayılı Kamu Finansmanı
ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a geçici bir madde eklenmiş
ve kredi garantisi veren kredi garanti kurumlarına 1 milyar Türk Lirası’na (TL)
kadar nakit kaynak aktarmak ve/veya özel tertip Devlet iç borçlanma senedi ihraç
etmek için yetki alınmıştır.
•
Uluslararası Para Fonu (IMF) Birinci Başkan Yardımcısı John Lipsky,
Türkiye ekonomisinin, gelecek yıldan itibaren başlayacak olan ekonomik
toparlanma süreci sonucunda, yeniden güçlü büyümeye geçebileceğini, çünkü
dinamik bir ekonomisi bulunduğunu söyledi. Türkiye ekonomisinin, diğer
gelişmekte olan ülkeler gibi mevcut küresel krizden olumsuz etkilendiğini, küresel
krizin etkileri sebebiyle, ekonomi küçülürken, dış talepteki azalma sonucu
ihracatın da azaldığını ifade eden Lipsky, küresel krizin en olumsuz etkilerinin
Türkiye ekonomisinde bu yıl görülmeye devam edeceğini, küresel ekonomideki
toparlanmaya paralel olarak, Türkiye ekonomisinin de, gelecek yıldan itibaren
hızlı bir toparlanmaya ve toparlanma süreci sonucunda da, dinamik ekonomisi
nedeniyle, yeniden güçlü büyümeye geçebileceğini vurguladı. Tüm gelişmekte
olan ülkeler gibi, Türkiye'nin de işsizlik sorunuyla uğraşmak zorunda kalacağını
belirten Lipsky, işsizlikle mücadelede kısa ve uzun vadeli ekonomik tedbirlerin
önemine dikkat çekti. Lipsky, Türkiye'nin işsizlik sorununu çözmek için öncelikle
yeniden ekonomik büyüme sağlaması gerektiğinin altını çizdi.
•
Uluslararası yatırım kuruluşu HSBC tarafından hazırlanan raporda, Türkiye'ye
ilişkin birçok belirsizlikler bulunduğu yorumu yapılırken ağırlık tavsiyesinin nötr
olduğu belirtildi. 14 Ekim 2009 tarihli gelişmekte olan piyasalar raporunda,
Türkiye'de hisse senedi piyasalarının genel olarak faiz oranlarına karşı hassas
olduğu ve hisse senedi beklentilerinin faiz oranı tahminlerine bağlı olduğu
vurgulandı. Değerlendirmede, TCMB'nin faiz oranlarının yıl sonuna kadar %6.5'e
indirmesinin beklendiği, 2010 yılında ise 300 baz puanlık bir artış öngörüldüğü
vurgulandı. Raporda, Türkiye ekonomisinin 2010 yılında %2.9, 2011 yılında da
%4.1 büyümesinin beklendiği kaydedildi.
•
Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının, 2010 Yılına Ait Genel
Yatırım ve Finansman Programının Tespiti Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı,
Resmi Gazete'de yayımlandı. Karara göre kamu teşebbüsleri, 2010 yılı
faaliyetlerini, uygulanan ekonomik politikalar ile program çerçevesinde belirlenen
ilkelere uygun olarak yürütecek. Tüm işletmecilik faaliyetlerinde verimliliği
artıracak ve maliyetleri düşürecek tedbirler alınacak. Etkin bir insan kaynakları
politikası izlenecek. Bu çerçevede, tüm personelin kamu teşebbüsü içinde
rasyonel bir şekilde dağıtılması ve atıl duran personelin eleman açığı bulunan
diğer hizmet birimlerine kaydırılması sağlanacak. Stokta tutulacak mal ve hizmet
üretimine ilişkin envanter miktarı ile üretilen nihai ürün miktarı, 2010 yılı ile takip
eden yıllarda yapılması öngörülen mal ve hizmet satışı dikkate alınarak optimum
seviyede belirlenecek. Atıl durumda olan gayrimenkuller tasfiye, satış, kiralama
veya bedelli devir gibi usullerle değerlendirilecek. Üretilecek mal ve hizmetlere
yönelik tedarik edilecek ham madde miktarı ve fiyatı ile üretilen mal ve
hizmetlerin miktar ve fiyatları, Programda yer alan hedefleri sağlayacak şekilde
tespit edilecek. AR-GE ve inovasyon faaliyetlerine gereken özen gösterilecek.
Piyasa koşullarında daha kaliteli ve düşük maliyetli mal ve hizmet üretmek
amacıyla, bilgi ve iletişim altyapısı ile organizasyon yapıları yeniden
düzenlenecek.
2
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
•
"Katılım önceyi yardım enstrümanı" aracılığıyla aday ve potansiyel aday ülkelere
mali destek sağlayan Avrupa Birliği, bu yıl 566.4 milyon EUR düzeyinde
bulunan Türkiye'ye ayırdığı kaynağı gelecek yıl 653.7 milyon EUR’a yükseltme
kararı aldı. AB Komisyonu'nun onay için üye ülkelere ve Avrupa Parlamentosu'na
gönderdiği katılım öncesi yardım tebliğinde, Türkiye'ye 2011 yılında 781.9 milyon
EUR, 2012'de 899.5 milyon EUR ve 2013'te 935.5 milyon EUR tahsis edildi.
AB'nin 2010 yılı bütçesinden Türkiye'ye ayrılan 653.7 milyon EUR’un 211.3
milyon EUR’u geçiş yardımı ve kurumsal yapılanma, 9.6 milyon EUR’u sınırötesi
işbirliği, 238 milyon EUR’u bölgesel kalkınma, 63.4 milyon EUR’u insan
kaynaklarını geliştirme ve 131.3 milyon eurosu kırsal kalkınma için kullanılacak.
•
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu (IMF)
kaynağı kullanmadan küresel krizi tek başına göğüsleyebilmesinin "en büyük
başarı" olduğunu belirtti. "Türkiye'de büyüme ve ekonomik kriz: Çalkantılı
dönem geride mi kalıyor?" başlıklı raporunda II. Dünya Savaşı'ndan bu yana
Türk ekonomisini analiz eden AB Komisyonu, 2002 yılına kadar "zayıf ve kırılgan"
kalan Türkiye'nin ekonomik göstergelerde son 7 yıldan sonra gerçek anlamda
AB'yi yakalama sürecine girdiğini bildirdi. Raporda, küresel kriz süresince
Türkiye'de ihracat ve sanayi üretiminin, son aylardaki toparlanmayla birlikte
gelişmekte olan diğer ülkelerin ortalamasına kıyasla genelde daha iyi performans
gösterdiği belirtildi.
•
Anayasa Mahkemesi, Gelir Vergisi Kanununda yer alan yatırım indiriminde süre
sınırlaması, ücretlilerin de %35'lik vergi tarifesine dâhil olması ve geçici 67.
maddede dar mükellefler için öngörülen tevkifat hükümlerini iptal etti. Mahkeme,
bu çerçevede, Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde yer alan vergi
tarifesindeki %35'lik orana ücretlilerin de tabi olması hükmünü iptal ederken, iptal
kararının Resmi Gazete'de yayımından 6 ay sonra yürürlüğe girmesini öngördü.
Mahkeme, yatırım indirimiyle ilgili geçici 69. maddede yer alan 2006, 2007 ve
2008 ibarelerini de iptal etti. Bu şekilde yatırım indirimiyle ilgili süre sınırlaması da
ortadan kalktı. Mahkeme, yatırım indirimiyle ilgili iptalin, kararın Resmi Gazete'de
yayımıyla birlikte yürürlüğe girmesine hükmetti.
Bir diğer iptal kararını da Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 67. maddesindeki dar
mükelleflerle ilgili hüküm oluşturdu. Bu şekilde anılan maddede, tam
mükelleflerle, dar mükellefler arasında var olan tevkifat oran farklılığı kaldırıldı.
Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler
•
ABD Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD’de tüketici
fiyat endeksi (TÜFE) Eylül ayında bir önceki aya göre beklentilere paralel olarak
%0.2 artış gösterdi. Gıda ve enerji fiyatlarının hesaplama dışı tutulduğu çekirdek
TÜFE ise Eylül ayında yine %0.2 artış gösterdi. TÜFE, Ağustos ayında bir önceki
aya göre %0.4, çekirdek TÜFE %0.1 artış göstermişti. Yıllık bazda bakıldığında
ise TÜFE Ağustos ayındaki %-1.5 seviyesinden Eylül ayında %-1.3 seviyesine
yükseldi. Çekirdek TÜFE’nin yıllık artışı ise Ağustos ayındaki %1.4 seviyesinden
Eylül ayında %1.5 seviyesine yükseldi.
•
ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD’de dış ticaret
açığı Ağustos ayında 30.71 milyar USD olarak, beklentilerin altında gerçekleşti.
3
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
Temmuz ayında 31.85 milyar USD olarak gerçekleşen verinin Ağustos ayında 33
milyar USD olması bekleniyordu. Dış ticaret açığı, geçen yıl aynı dönemde 60.91
milyar USD seviyesindeydi. Açıklanan verilere göre, Ağustos ayında ihracat bir
önceki aya göre %0.2 artarak 128.22 milyar USD seviyesine yükselirken, ithalat
%0.6 azalarak 158.93 milyar USD seviyesine geriledi.
•
ABD’de, New York eyaletindeki üretim büyümesini gösteren New York FED
İmalat Endeksi Ekim ayında 34.57 değerini alarak 2004 yılının Mayıs ayından bu
yana en yüksek seviyeye ulaştı. Eylül ayında 18.88 değerini alan verinin Ekim
ayında 18 değerini alması bekleniyordu.
•
ABD’de, Philadelphia FED Endeksi Ekim ayında 11.5 seviyesinde gerçekleşerek
beklentilerin altında açıklandı. Eylül ayında 14.1 olarak gerçekleşen verinin Ekim
ayında 12 olarak gerçekleşmesi bekleniyordu. Philadelphia FED endeksinin
sıfırın üstünde bir değer alması bölgede üretim faaliyetinin arttığı anlamına
gelmektedir.
•
ABD’de, perakende satışlar Eylül ayında bir önceki aya göre %1.5 azalırken,
dalgalı seyreden otomobil fiyatları hariç tutularak hesaplanan çekirdek perakende
satışlar %0.5 artış gösterdi. Beklentiler perakende satışların bir önceki aya göre
%2.1 azalması, çekirdek perakende satışların ise %0.2 artış göstermesi
yönündeydi. Açıklamada ayrıca Ağustos ayında %1.1 artış olarak açıklanan
çekirdek perakende satışlar %1 artış olarak, %2.7 artış olarak açıklanan
perakende satışlar %2.2 artış olarak revize edildi.
•
ABD’de, sanayi üretimi Eylül ayında bir önceki aya göre %0.7 artarken, kapasite
kullanımı %70.5 oldu. Beklentiler sanayi üretiminin %0.2 artması, kapasite
kullanımının ise %69.7 olması yönündeydi. Açıklamada ayrıca Ağustos ayında
%0.8 arttığı açıklanan sanayi üretimi %1.2 olarak, %69.6 olarak açıklanan
kapasite kullanımı %69.9 olarak revize edildi. Sanayi üretimi, Ağustos ayı
itibariyle bir yıl öncesine göre %6.1 gerilemiş durumda bulunmaktadır.
•
ABD’de, konut başlangıçları verisi Eylül ayında beklentilerin altında %0.5 artarak
590,000 seviyesinde gerçekleşti. Beklentiler verinin 610,000 seviyesinde
gerçekleşmesi yönündeydi. Açıklamada ayrıca Ağustos ayında %1.5 artış olarak
açıklanan veri %1 azalış olarak revize edildi. ABD’de konut başlangıçları Eylül
ayı itibariyle geçen yılın aynı dönemine göre %28 gerilemiş durumda bulunuyor.
•
ABD’de üretici fiyatları endeksi (ÜFE) Eylül ayında aylık bazda beklentilerin
üzerinde %0.6 azalış gösterdi. Ağustos ayında aylık bazda %1.7 artış gösteren
verinin Eylül ayında değişim göstermesi beklenmiyordu. Açıklanan son veriyle
birlikte Ağustos ayında yıllık bazda %4.3 gerileyen ÜFE, Eylül ayında %4.8
geriledi. Gıda ve enerji fiyatları hariç tutularak hesaplanan çekirdek ÜFE ise Eylül
ayında bir önceki aya göre %0.1 azalış gösterdi. Ağustos ayında %0.2 artan
verinin Eylül ayında %0.1 artması bekleniyordu.
•
ABD’de, öncü göstergeler endeksi Eylül ayında 103.5 seviyesinde açıklandı. Altı
aydır yükselişini sürdüren endeks, ABD ekonomisinin iyileşmeye başladığına
işaret sayılmaktadır. Yüzde 1 artış gösteren endeksin %0.8 artması bekleniyordu.
•
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre,
Euro bölgesi sanayi üretimi Ağustos ayında aylık bazda %0.9 artarken, yıllık
bazda %15.4 düşüş gösterdi. Beklentiler verinin aylık bazda %1 artması, yıllık
bazda ise %15.5 gerilemesi yönündeydi. Açıklamada ayrıca Temmuz ayında
4
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
aylık bazda %0.3 düştüğü açıklanan veri %0.2 artış olarak revize edilirken, yıllık
bazda %15.9 düştüğü açıklanan veri revize edilmedi.
•
Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde tüketici fiyatları
Eylül ayında aylık bazda değişim göstermezken, yıllık bazda %-0.3 seviyesinde
gerçekleşti. Ağustos ayında yıllık bazda %-0.2 seviyesinde gerçekleşen verinin
daha önce geçici verilere göre Eylül ayında %-0.3 seviyesinde gerçekleştiği
açıklanmıştı. Beklentiler de bu oranın revize edilmemesi yönündeydi. Enerji ve
gıda fiyatlarının dahil edilmediği çekirdek enflasyon ise Eylül ayında aylık bazda
%0.2 artarken, yıllık bazdaki artış %1.1 olarak gerçekleşti. Çekirdek enflasyon bir
önceki ay aylık bazda %0.3 artış göstermiş, yıllık artış oranı ise %1.2 olmuştu.
•
Almanya merkezli ZEW araştırma enstitüsünün analist ve kurumsal yatırımcılar
arasında yaptığı araştırmaya göre, Alman yatırımcılarının Avrupa’nın en büyük
ekonomisi olan Almanya’ya ilişkin güven eğilimleri Ekim ayında 56 değerini
alarak beklentilerin altında açıklandı. Eylül ayında 57.7 değerini alan verinin Ekim
ayında 58.3 değerini alması bekleniyordu. ZEW’in açıkladığı bir diğer endeks
olan cari durum endeksi ise Ekim ayında -72.2 değerini alarak beklentilerden
kötü açıklandı. Eylül ayında -74 değerini alan verinin Ekim ayında -69 değerini
alması bekleniyordu.
•
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)'nin, 30 üyesi için hesaplanan
öncü göstergeler endeksi Ağustos ayı için 99.2 değerini aldı. Temmuz ayında
endeksin değeri 97.7 seviyesinde idi. OECD'nin açıklamasında, Fransa ve
İtalya'da açıklanan endeks değerlerinin, denge noktası olan 100 puanın üzerine
çıkarak ekonomide büyümeye işaret ettiği ifade edilerek, diğer bölgelerde endeks
değerlerinde artışlar yaşandığı belirtildi. OECD'nin bileşik öncü göstergeler
endeksi Ağustos ayında euro bölgesi için de 102.0 değerini aldı. Temmuz ayında
100.2 seviyesindeki endeks, iki ay arka arkaya 100 puanın üzerinde kalmayı
başarmış oldu. Fransa ve İtalya'nın izlediği güçlü performans, euro bölgesi
endeks değerini yukarı çeken en önemli unsur oldu. Endeksin değeri temmuz
ayında Fransa için 102.4 ve İtalya için 104.0 seviyesinde iken, Ağustos ayında
Fransa için 103.7 ve İtalya için 106.0 değerini aldı. G-7 ülkeleri yani Fransa,
Kanada, Japonya, Almanya, İtalya İngiltere ve ABD için ortak endeks değeri ise
söz konusu dönemler itibarıyla 97.5 seviyesinden 99.1 seviyesine yükseldi.
İngiltere'de endeksin değeri 99.1'de 100.7'ye yükselirken, Almanya ve Kanada da
endeksin 100 puanın üzerine çıktığı ülkeler arasında yer aldı. Hindistan için
endeksin değeri 97.9'dan 98.8'e yükselirken, Brezilya'da 97.6'dan 98.0'a ve
Japonya'da 95.7'den 97.0'a yükseldi.
•
Japonya Merkez Bankası (BOJ), gösterge faiz oranını beklentilere paralel
olarak %0.1 seviyesinde değiştirmeden bıraktı. BOJ en son Aralık ayındaki
toplantıda %0.3 seviyesinde olan gösterge faizi %0.1 seviyesine indirmişti.
5
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
Son Açıklanan Veriler
•
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2008 yılı Eylül ayında %79.8 olan
üretim değeri ağırlıklı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO), 2009 yılı
Eylül ayında, geçen yılın aynı
%
İmalat Sanayi KKO
88
ayına göre 9.7 puan azalırken,
83.2 83.1
83.3 83.5 81.9
82.6
84 80.380.1 82.0 81.7
bir önceki aya göre 0.4 puan
80.3
80
artarak
%70.1
olarak
81.7 82.4 82.3
81.1
81.2
80.0
79.8
79.3
76
gerçekleşmiştir.
İşyerlerinin
78.3
76.7
70.472.7
76.2
72
tam
kapasite
ile
66.8
70.1
72.3
72.9
68 63.8
çalışmamasının
nedenleri
63.8 64.7
69.7
64
olarak, önem sırasına göre; iç
64.7
60
talep yetersizliği ilk sırada yer
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
alırken, bunu dış pazarda talep
Aylar2007
yetersizliği, mali imkânsızlıklar,
2008
2009
yerli
mallarda
hammadde
yetersizliği, ithal mallarda hammadde yetersizliği ve işçilerle ilgili meseleler
izlemiştir. KKO, 2009 yılı Ağustos ayında %69.7 seviyesindeydi.
2009 yılı Eylül ayında, bir önceki aya göre, işyerlerindeki üretim miktarı %5.5
oranında, satış miktarı %7.3 oranında, satış fiyatları %0.2 oranında artarken,
hammadde fiyatları %0.1 oranında azalmıştır. 2009 yılı Ekim ayında üretim
miktarının %2.5, satış fiyatlarının %0.1 artması, hammadde fiyatlarının %0.8
oranında artması beklenirken, satış miktarının %1.6 azalması beklenmektedir.
•
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü
Araştırması 2009 Temmuz Dönemi (Haziran, Temmuz, Ağustos 2009)
Sonuçları’na göre; 2009 yılı
Aylık İşsizlik Oranı (%)
%
Temmuz döneminde, kurumsal
17.0
16.0
olmayan çalışma çağındaki
15.0
nüfus
geçen
yılın
aynı
14.0
dönemine göre 881 bin kişi
13.0
12.0
artarak 51 milyon 714 bin
11.0
kişiye ulaşmıştır. İstihdam
10.0
9.0
edilenlerin sayısı, geçen yılın
8.0
aynı dönemine göre 50 bin kişi
7.0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
artarak 22 milyon 213 bin
10.4
9.8
8.9
8.8
8.8
9.2
9.9
10.2 10.5
10.9
2007 11.0 11.4
kişiye yükselirken, işgücüne
11.0
9.9
9.2
9.4
9.9
10.2 10.7
11.2 12.6
14.0
2008 11.6 11.9
15.8 14.9
13.6 13.0
12.8
2009 15.5 16.1
katılma oranı %49.3 olarak
gerçekleşmiştir.
Türkiye genelinde işsiz sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 842 bin kişi
artarak 3 milyon 267 bin kişiye yükselirken, işsizlik oranı 2.9 puanlık artış ile
%12.8 seviyesinde, tarım dışı işsizlik oranı da %16.3 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Bu dönemde, istihdam edilenlerin %26.9’u tarım, %18.6’sı sanayi, %6.3'ü inşaat,
%48.2’si de hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile
karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 1.6 puan,
hizmetler sektörünün payının 0.2 puan arttığı, buna karşılık sanayi sektörünün
payının 1.8 puan azaldığı, inşaat sektörünün payının ise değişmediği
görülmektedir.
6
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
•
Ekim 2009/I
T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son
verilere göre; 2008 yılı Ağustos ayında 3,019 milyon USD açık veren cari
işlemler hesabı, bu yılın Ağustos ayında 127 milyon USD fazla vermiştir. Cari
işlemler hesabının fazla vermesinde, alt kalemler itibariyle; ödemeler dengesi
tablosundaki dış ticaret açığının, bir önceki yılın aynı ayına göre %45.3
oranında düşerek 3,485 milyon USD’ye gerilemesi, hizmetler dengesi
kaleminden kaynaklanan net gelirlerin %3.5 oranında artarak 3,989 milyon
USD’ye yükselmesi, gelir dengesinden kaynaklanan net giderlerin %18.5
oranında azalarak 521 milyon USD’ye gerilemesi ve cari transferlerden
kaynaklanan net girişlerin %1.4 oranında artarak 144 milyon USD olarak
gerçekleşmesi etkili olmuştur.
Sonuç olarak, bu yılın Ocak-Ağustos döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı
dönemiyle karşılaştırıldığında %81.2 oranında azalarak 34,935 milyon USD’den
6.574 milyon USD’ye gerilemiştir.
Finans hesaplarında, bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 36,840 milyon
USD net sermaye girişi gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 857 milyon
USD tutarında net sermaye girişi olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen başlıca
gelişmeler şu şekilde özetlenebilir; Doğrudan yatırımlar kaleminde bu yılın
Ocak-Ağustos döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın OcakAğustos dönemine göre %53.7 oranında azalarak 4,995 milyon USD olarak
gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı döneminde 1,317 milyon USD net sermaye
girişi olan portföy yatırımlarında, bu dönemde 1,820 milyon USD net giriş
gerçekleşmiştir. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar
kaleminde ise bir önceki yılın aynı döneminde 27,402 milyon USD net giriş
gerçekleşmişken, bu dönemde 6,596 milyon USD net çıkış olmuştur. Bu
gelişmeler sonucu resmi rezervler, 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde 2,668
milyon USD artmışken, bu yılın aynı döneminde 638 milyon USD azalış
göstermiştir.
•
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; 2009 yılı Eylül ayı sonu
itibarıyla, Merkezi Yönetim Brüt Toplam Borç Stoku, 431.1 milyar TL olarak
gerçekleşmiştir. Borç stokunun 301.7 milyar TL tutarındaki kısmı (%70) Türk
Lirası cinsinden, 129.1 milyar TL tutarındaki kısmı (%29.9) döviz cinsinden ve
geriye kalan 0.4 milyar TL tutarındaki kısmı ise (%0.1) dövize endeksli borçlardan
oluşmaktadır. 2009 yılı Eylül sonu itibariyle merkezi yönetim brüt borç stokunun
%58.8’i iç piyasaya, %15.6’sı ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken,
dış borçların ağırlığı %25.6 olarak gerçekleşmiştir.
İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2008 yılında %76.1
olan piyasa payının, 2009 yılının ilk yarısında sürekli yükseldiği ve bu eğilimini
2009’un ikinci yarısında da devam ettirdiği görülmektedir. Ocak ayında iç borç
stokunun piyasa payı %76.3 iken Haziran ayında %77.9’a yükselmiş ve Eylül
ayında da %79 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılı genelinde 23.9 ay olarak
gerçekleşen iç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısı ise 2009 yılı
Ağustos ve Eylül aylarında 24.2 aya yükselmiştir.
•
Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; Merkezi Yönetim Bütçesi,
2008 yılı Eylül ayında 9.4 milyar TL açık vermişken, 2009 yılı Eylül ayında da 9.5
milyar TL açık vermiştir. 2009 yılı Eylül ayında faiz dışı denge -4.5 milyar TL
dolayında gerçekleşirken, bütçe harcamaları 25.4 milyar TL, bütçe gelirleri ise
yaklaşık 16 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının yaklaşık 5
7
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
milyar TL dolayında olduğu bu ayda, vergi gelirleri 12.5 milyar TL ile merkezi
yönetim bütçe gelirlerinin yaklaşık %78.5’ini oluşturmuştur.
•
•
•
•
•
•
•
Merkez Bankası tarafından bankalara duyurulan toplam karşılıksız çek sayısı,
2009 yılının dokuz ayında, geçen yılın aynı dönemine göre %39.1 artarak 1
milyon 508 bin 504'e çıktı. Merkez Bankası verilerine göre, karşılıksız çek sayısı
2008 yılının dokuz ayında 1 milyon 84 bin 429 adet idi.
Türkiye İş Kurumu'nun yayınladığı Aylık İstatistik Bülteni'ne göre, işsizlik
başvuruları Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre %188.28 oranında arttı, aynı
ayda kayıtlı işgücü %100.86 oranında, kayıtlı işsiz sayısı %102.55 oranında artış
gösterdi. Bültene göre, kayıtlı işsiz sayısı da 1 milyon 626 bin 66'ya çıktı. Geçen
yıl aynı ayda işsiz sayısı 802 bin 800 seviyesinde bulunuyordu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK), Bankacılık Sektörü
Yönetici Kesimi Beklenti Anketinde, "küresel kriz ve durgunluk nedeniyle Gayri
Safi Milli Hasıla (GSMH) ve bütçe açığı gibi makro ekonomik göstergelerde
olumsuz beklentilerin ağırlıkta olduğu, ancak bankacılık sektörü aktif büyüklüğü,
kredi hacimleri, faiz oranları ve sektörün riskliliği gibi bankacılık sektörü ile ilgili
beklentilerde nispi bir iyileşme olduğu" sonuçlarına ulaşıldı.
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2009 yılının Eylül ayında, yeni
kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %5.1 oranında
azalarak 3,609’dan 3,425’e düşmüştür. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise
bir önceki yılın aynı ayına göre %3.1 oranında artarak 635’ten 655’e yükselmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu ve T.C. Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık
Tüketici Eğilim Anketi’ne göre, 2009 yılının Ağustos ayında 81.30 olan Tüketici
Güven Endeksi, Eylül ayında bir önceki aya göre %0.77 oranında artarak 81.92
değerine yükselmiştir. Ankete göre, güven endeksindeki artış, tüketicilerin
mevcut ve gelecek dönem satın alma gücü, gelecek dönem genel ekonomik
durum ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna
ilişkin değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklanmaktadır.
T.C. Merkez Bankası’nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği
2009 Yılı Ekim Ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye
ekonomisinin 2009 yılında %5.5 oranında küçüleceği, tüketici fiyatlarının %5.40
oranında artacağı, cari işlemler açığının 10,921 milyon USD ve dolar kurunun
1.5052 TL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24
ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6.29 ve %6.19 düzeyindedir.
12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %8.66, 5 yıl
vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %11.20
olarak beklenmektedir. Ekim II. Dönem Beklenti Anketi kapsamında, bir önceki
dönem anket sonuçlarına göre; 12 ay ve 24 ay sonrası TÜFE beklenti değerleri
ve büyüme beklenti değeri dışında, bütün ekonomik göstergelerin beklenti
değerleri düşmüştür.
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler
02–16 Ekim 2009 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü,
%1.01 oranında daralarak 107,569 milyon TL seviyesine gerilemiştir. Bu
dönemde Dış Varlıklar kalemi %2.19 oranında azalış gösterirken, İç Varlıklar
kalemi -3,324 milyon TL’den, -1,964 milyon TL düzeyine yükselmiştir.
8
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası
Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %2.08 oranında azaldığı görülmektedir. Toplam
Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler
kaleminin %2.22, İç Yükümlülükler kaleminin de %1.99 oranında gerileme
kaydettiği göze çarpmaktadır.
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon TL.)
AKTİFLER
1.DIŞ VARLIKLAR
2.İÇ VARLIKLAR
PASİFLER
1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ
1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER
1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER
1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev.
1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı
2.MERKEZ BANKASI PARASI
2.1. REZERV PARA
2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot
2.1.2. Bankalar Mevduatı
2.1.3. Diğer Kalemler
2.2. DİĞER MB PARASI
2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar
2.2.2. Kamu Mevduatı
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
17.10.08
02.10.09
16.10.09
118,721
115,772
2,949
118,721
66,393
20,941
45,452
21,029
24,423
52,328
56,913
33,405
23,399
109
-4,585
-9,890
5,305
73,404
108,667
111,991
-3,324
108,667
59,143
23,138
36,005
16,806
19,199
49,524
63,247
36,846
26,336
65
-13,723
-20,364
6,641
70,096
107,569
109,533
-1,964
107,569
57,913
22,625
35,288
16,433
18,855
49,656
57,383
37,260
20,062
61
-7,727
-14,482
6,755
70,844
Değişim
Son Yıl Dönem
-11,152
-1,098
-6,239
-2,458
-4,913
1,360
-11,152
-1,098
-8,480
-1,230
1,684
-513
-10,164
-717
-4,596
-373
-5,568
-344
-2,672
132
470
-5,864
3,855
414
-3,337
-6,274
-48
-4
-3,142
5,996
-4,592
5,882
1,450
114
-2,560
748
Kaynak: TCMB
Bu dönemde Bankalar Mevduatının %23.82 oranında azalış göstermesine bağlı
olarak, Rezerv Para 57.38 milyar TL seviyesine inerken, Emisyon Hacmi ise
%1.12 oranında artış göstererek 37.26 milyar TL düzeyine yükselmiştir. Öte
yandan Diğer Merkez Bankası Parası kaleminin alt başlıklarından birisi olan ve
02 Ekim tarihi itibariyle -20.36 milyar TL seviyesinde bulunan Açık Piyasa
İşlemleri kalemi, 5.88 milyar TL artış kaydederek -14.48 milyar TL düzeyine
çıkmıştır. Diğer bir ifade ile Ekim ayı başında Merkez Bankası, Açık Piyasa
İşlemleri yoluyla piyasadan 20.36 milyar TL alacaklı iken, bu dönem bu tutar
14.48 milyar TL seviyesine gerilemiştir. Diğer yandan Merkez Bankası’nın bir
diğer politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi ise %1.72 oranında artış
göstererek 6.75 milyar TL düzeyine yükselmiştir.
Geçen dönem sınırlı bir düzeyde azalış gösteren TC Merkez Bankası brüt
rezervlerinin, bu dönemde tekrar artış trendine girdiği görülmektedir. 02–16 Ekim
2009 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 748 milyon USD artarak 70,844
milyon USD düzeyine yükselmiştir.
•
Tahvil-Bono Piyasası
Ekim ayının ilk haftasını %7.93 seviyesinden kapatan piyasanın gösterge kâğıdı
niteliğindeki 03 Ağustos 2011 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, ayın ikinci
haftasının ilk günlerinde, Avrupa piyasalarındaki olumsuz seyir paralelinde
yükseliş kaydetti. Bu süreçte %8.15 düzeyine kadar yükselen gösterge kâğıdının
yıllık bileşik faizi, TC Merkez Bankası’nın gerçekleştirdiği faiz indiriminin etkisiyle
%8 seviyesinin altına gerilediyse de Anayasa Mahkemesi’nin Gelir Vergisi
Kanunu’ndaki bazı maddeleri anayasaya aykırı bularak iptal etmesine bağlı
9
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
23.10
22.10
21.10
20.10
19.10
16.10
15.10
14.10
13.10
Döviz Piyasası
23.10
22.10
21.10
20.10
19.10
16.10
15.10
14.10
13.10
12.10
Ekim ayının ilk haftasını 1.4640 TL seviyesinden kapatan dolar, ayın ikinci
haftasının ilk günlerinde pariteye bağlı bir seyir izledi. Paritenin 1.49 düzeyinin
üzerine çıkmasına bağlı olarak
TL
ABD Dolar Denge Kuru
yurtiçinde
de
1.44
TL
1.50
seviyesine kadar gerileyen
dolar, TC Merkez Bankası’nın 1.48
gerçekleştirdiği faiz indiriminin
ardından yükseliş kaydederek 1.46
Ekim ayının ikinci haftasını TC
Merkez Bankası gösterge 1.44
kurları itibariyle 1.4585 TL 1.42
düzeyinden
kapattı.
Ekim
ayının üçüncü haftasının ilk
Tarih
günlerinde sakin bir seyir
izleyen dolar, hafta ortasından itibaren alternatif piyasalarda etkili olan satışların
döviz piyasasına alım yönünde yansımasına bağlı olarak yükseliş gösterdi. Bu
süreçte 1,47 TL düzeyine kadar yükselen dolar, Ekim ayının üçüncü haftasını da
TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1.4640 TL seviyesinden kapattı.
Böylece dolar, TL karşısında dönem başındaki değerini korurken, euro TL
karşısında %2 oranında değer kazanmış oldu.
09.10
•
12.10
09.10
Getiri oranı (%)
olarak
hafta
başındaki
Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi
düzeyinin üzerine yükseldi.
8.75
Ekim ayının ikinci haftasını
8.50
%8.16 düzeyinden kapatan
03.08.2011 itfa tarihli tahvil
gösterge kâğıdının yıllık bileşik
8.25
faizinin, ayın üçüncü haftası
8.00
içerisinde de yine dalgalı bir
seyir izlediği görüldü. Haftanın
7.75
ilk
günlerinde
yurtiçinde
7.50
enflasyon
hedefine
ilişkin
olumlu beklentiler ve buna
Tarih
olarak
piyasadaki
bağlı
faizlerin bir miktar daha gerileyebileceğine dair değerlendirmelerin etkisiyle tekrar
%8 seviyesinin altına gerileyen gösterge kâğıdının yıllık bileşik faizinin, haftanın
son günlerinde uluslararası piyasalardaki satış baskısına paralel olarak yükseliş
kaydettiği görüldü. Gösterge kâğıdının yıllık bileşik faizi, Ekim ayının üçüncü
haftasını %8.37 düzeyine yükselerek kapatırken, bu dönem içerisinde 44 baz
puan artış göstermiş oldu.
Ekim ayının ilk haftasını 1.4737 düzeyinden kapatan EUR/USD paritesi, ayın
ikinci haftasında küresel borsalarda görülen yükselişler ile artan risk iştahı ve
FED’in faizleri bir süre daha düşük seviyelerde tutacağını belirtmesine bağlı
olarak yükseliş kaydetti. Bu süreçte 1.4967 düzeyine kadar yükselen parite,
Ekim ayının ikinci haftasını da TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle
1.4902 seviyesinden kapattı. Ekim ayının üçüncü haftasında da ABD’nin düşük
faiz politikasına devam edeceği yönündeki beklenti sürerken, düşük faizi
nedeniyle dolar üzerinden yapılmaya başlanılan “carry trade” işlemlerinin, yüksek
faizli para birimlerine olan talebi arttırdığı görüldü. Bu gelişmelerle sonucunda
parite, 14.5 aylık bir aradan sonra ilk kez 1.50 seviyesinin üzerine çıkarken, Ekim
10
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
ayının üçüncü haftasını da TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1.5033
düzeyine yükselerek kapattı.
•
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
•
23.10
22.10
21.10
20.10
19.10
16.10
15.10
14.10
13.10
12.10
09.10
E n deks
Ekim ayının ilk haftasını mali sektör hisselerine gelen alımların etkisiyle 50,218
seviyesine yükselerek kapatan İMKB Bileşik Endeksi, ayın ikinci haftasının ilk
günlerinde de söz konusu alım
İMKB Bileşik Endeksi
dalgasının sürmesine bağlı
52000
olarak yükselişini sürdürdü. Bu
süreçte 51,274 puana kadar
51000
yükselen
bileşik
endeks,
ilerleyen günlerde ABD’de
50000
açıklanan makro ekonomik
verilerin beklentileri tam olarak
karşılayamaması
nedeniyle
49000
düşüş kaydetti. Ekim ayının
ikinci haftasını 49,791 puana
Tarih
gerileyerek kapatan bileşik
endeksin, yurt dışında açıklanan 3. çeyrek bilânçolarının beklentilerden iyi
gelmesinin etkisiyle Ekim ayının üçüncü haftasına yükselişle başladığı görüldü.
Söz konusunu alımlarla hafta ortasında 51,317 puana kadar yükselen bileşik
endeks, ABD’de açıklanan olumsuz makro ekonomik verilerin etkisiyle kısa süreli
bir gerileme kaydetse de uluslararası borsalarda yoğunlaşan alımların İstanbul
Menkul Kıymetler Borsası’na yansıması sonucunda, Ekim ayının üçüncü
haftasını 51,381 puana yükselerek kapattı. Böylece bileşik endeks, bu dönem
içerisinde %2.32 oranında değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa
içerisindeki payı ise %66.84 düzeyinden %66.70 seviyesine gerilemiştir.
Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri
14 Eylül–05 Ekim 2009 döneminde ‰5 oranında azalarak 493.6 milyar TL
seviyesine inen bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin, bu dönemde ‰9
oranında artarak 498 milyar TL düzeyine yükseldiği görülmektedir. Bankacılık
sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise vadeli
mevduatlarda gerçekleşen ‰5 oranındaki genişlemeye karşılık, vadesiz
mevduatlardaki artışın %3.7 düzeyinde kaydedilmesi göze çarpmaktadır. Ancak
dönem sonu tarihinin, kamu maaş ödemelerini takip eden haftaya rastladığı
hususu göz önüne alındığında, vadesiz mevduatlarda kaydedilen bu yükseliş,
arızi bir durum olarak değerlendirilmektedir.
Geçen dönem ‰8 oranında artış kaydederek 377.6 milyar TL düzeyine yükselen
bankacılık sektörü toplam kredi hacminin, bu dönemde ‰8 daralarak 374.7
milyar TL seviyesine gerilediği görülmektedir. Toplam kredilerin alt ayrımına
bakıldığında ise TL kredilerde görülen ‰6 oranındaki daralmaya karşılık, yabancı
para cinsinden kredilerde kaydedilen azalmanın %1.2 düzeyine ulaşması dikkati
çekmektedir. Ancak aynı dönem itibariyle döviz sepetinin ‰4 oranında değer
kaybettiği hususu göz önüne alındığında, yabancı para cinsinden kredilerde
gerçekleşen azalışın, esasen döviz bazında, TL kredilerdeki azalışa yakın bir
gelişme gösterdiği anlaşılmaktadır.
Son 14 aydır düzenli olarak artış gösteren bankacılık sektörü takipteki alacaklar
hacminin, genişlemesini bu dönem de ivme kaybetmekle birlikte devam ettirdiği
görülmektedir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacmi, bu dönem %1.4
11
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
oranında artış kaydederek 21.2 milyar TL düzeyine ulaşırken, takipteki
alacakların kredilere oranı da %5.4 seviyesine yükselmiştir.
Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon TL.)
31.12.08 05.10.09 21.10.09
MEVDUAT VE FONLAR
TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR
Vadeli
Vadesiz
KREDİLER
TOPLAM KREDİLER
TL
YP
YP Krediler/Toplam Krediler (%)
Krediler /Mevduat (%)
Takipteki Alacaklar (Brüt)
Takipteki Alacaklar / Krediler (%)
Menkul Değerler Portföyü
MDP/ Mevduat (%)
Değişim (%)
Yıl Sonuna
Dönem
Göre
469,455
404,359
65,095
493,629
423,500
70,129
498,030
425,519
72,511
6.1
5.2
11.4
0.9
0.5
3.4
372,812
264,463
108,350
29.1
82.4
13,836
3.6
194,275
41.4
377,593
275,244
102,349
27.1
80.7
20,924
5.3
240,262
48.7
374,737
273,612
101,125
27.0
79.5
21,215
5.4
248,853
50.0
0.5
3.5
-6.7
-0.8
-0.6
-1.2
53.3
1.4
28.1
3.6
Kaynak: BDDK
14 Eylül–05 Ekim 2009 döneminde ‰4 oranında artarak 240 milyar TL
seviyesine ulaşan bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacmi, bu
dönemde de %3.6 genişleyerek 248.8 milyar TL düzeyini geçmiştir. 2009
yılbaşından beri bankacılık sektörü toplam kredi hacminin sadece ‰5 oranında
artış kaydetmesi, faizlerde gerçekleşen düşüşlere rağmen, sektörün devlet tahvili
ve hazine bonolarına olan ilgisinin giderek artan bir oranda sürmesinin temel
nedeni olarak görülmektedir. Bankacılık sektörü menkul değerler portföyü
hacmindeki bu artışa bağlı olarak, MDP/Mevduat oranı da bu dönemde %50
düzeyine yükselmiştir.
İletişim Bilgileri
Oktay Küçükkiremitçi
Mustafa Şimşek
Fulya Bayraktar
Mustafa Tosun
Müdür
Müdür Yardımcısı
Kıdemli Uzman
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2340
0312 4179200/2340
0312 4179200/2356
0312 4179200/2355
12
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu (EG ÖDR)
Ekim 2009/I
MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER
2006
GSYİH (Milyon $)
Büyüme Oranı (1998 fiyatlarıyla)
İmalat Sanayi KKO (%)
İşsizlik Oranı (%)
2007
526,429 656,670
6.9
4.7
2008
Eki
2009
Kas
-
Ara
Oca
Mar
Şub
*
-
- 156,311
*
-6.5
Nis
May
*
-
- 126,867
*
-14.3
Haz
Tem
Ağu
Eyl
*
-
-
-
- 145,630
*
-7.0
81.0
9.9
81.8
9.9
76.7
11.2
72.9
12.6
64.7
14.0
63.8
15.5
63.8
16.1
64.7
15.8
66.8
14.9
70.4
13.6
72.7
13.0
72.3
12.8
69.7
-
-
11.58
9.65
5.94
8.39
13.29
11.99
12.25
10.76
8.11
10.06
7.90
9.50
6.43
7.73
3.46
7.89
-0.35
6.13
-2.46
5.24
-1.86
5.73
-3.75
5.39
-1.04
5.33
0.47
5.27
TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi
Cari İşlemler Dengesi (Milyon $)
160.1
-32,051
190.3
-38,219
174.0
-2,394
170.2
-380
168.8
-3,024
166.5
-423
163.4
-243
159.5
-1,084
166.8
-1,504
168.4
-1,648
165.3
-2,019
168.2
220
169.3
127
166.5
-
Dış Ticaret Dengesi (Milyon $)
-54,041
-62,844
-5,220
-2,678
-3,683
-1,399
-641
-2,362
-2,555
-3,490
-4,154
-3,473
-4,876
Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık)
Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık)
85,535 107,213
9,723
9,396
7,722
7,884
8,434
8,162
7,566
7,348
8,341
9,053
7,833
-
- İthalat-CIF (Milyon $)
Karşılama Oranı (%) İhracat/İthalat
139,576 170,057
61.3
63.0
14,942
65.1
12,074
77.8
11,405
67.7
9,282
84.9
9,076
92.9
10,525
77.6
10,121
74.8
10,839
67.8
12,495
66.8
12,527
72.3
12,709
61.6
-
Bütçe Gelirleri (Milyon TL)
171,309 189,617
15,107
17,990
15,140
15,830
18,415
13,053
20,063
18,854
15,411
16,785
21,994
15,953
- Vergi Gelirleri (Milyon TL)
137,554 152,832
13,044
15,752
12,014
13,825
13,805
10,514
12,814
15,275
12,850
14,435
19,296
12,517
- Diğer Gelirler (Milyon TL)
Bütçe Harcamaları (Milyon TL)
33,756 36,785
175,304 203,501
2,063
15,178
2,237
21,375
3,126
23,937
2,004
18,796
4,611
25,808
2,539
21,820
7,250
21,010
3,579
19,464
2,561
17,932
2,350
23,392
2,697
23,518
3,436
25,428
- Faiz Harcamaları (Milyon TL)
- Faiz Hariç Harcamalar (Milyon TL)
Bütçe Dengesi (Milyon TL)
45,945 48,732
129,359 154,769
-3,995 -13,883
2,013
13,165
-71
5,440
15,935
-3,385
1,871
22,066
-8,797
3,783
15,013
-2,967
9,859
15,950
-7,393
4,449
17,372
-8,767
3,038
17,972
-947
4,991
14,473
-610
1,123
16,809
-2,521
5,226
18,166
-6,607
8,058
15,461
-1,525
4,987
20,441
-9,475
- Faiz Dışı Denge (Milyon TL)
41,951 34,848
1,942
2,055
Merkezi Yönetim Toplam
181,324 175,253
178,906 219,207
İç Borç Stoku (Milyon $)
Merkezi Yönetim Toplam
66,576 67,117
68,194 67,724
Dış Borç Stoku (Milyon $)
*: Çeyrek dönemler itibariyledir.
Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı
-6,926
816
2,466
-4,319
2,091
4,381
-1,398
-1,381
6,533
-4,488
- İhracat-FOB (Milyon $)
181,728
69,754
13
170,839 171,230 173,167 186,478 196,723 197,161 208,339 211,696 216,349
68,476
67,916
68,469
69,950
71,334
70,159
72,385
73,389
74,551