Hortum Nedir? Nasıl Oluşur?

On5yirmi5.com
Hortum Nedir? Nasıl Oluşur?
Son günlerde Türkiye'de görülen hortumlar tehlikeli olmaya başladı. Peki hortum
nedir? Nasıl oluşur?
Yayın Tarihi : 18 Nisan 2012 Çarşamba (oluşturma : 10/20/2017)
Elazığ’da hortum işçilerin yemek yediği plastik konteyneri uçurdu, 6 işçi öldü. Yaşanan bu facia
hortum gerçeğini gündeme getirdi. Türkiye'de hortum ne kadar tehlikeli, hortum nedir, nasıl oluşur?
Hortum şiddetle dönen bir hava kolonudur. Uzaktan görüldüğünde dondurma külahına benzer.
Sıklıkla Kuzey Amerika'nın iç, doğu ve kuzey doğusunda görünmekle birlikte Avustralya, Japonya,
Orta Asya, İngiltere, İtalya da görülür. Küçük boyutlu olanları Türkiye' de de görülmektedir. Hortumun (Tornado) oluşması için 3 etken vardır;
1.Yer seviyesinden atmosferin orta seviyelerine kadar nemli hava
2.Karasız hava: yer seviyesinden itibaren sürekli yükselen sıcak hava
3.Kaldırma Gücü: havanın yükselmesi için bir kaldırma gücüne ihtiyaç vardır. Bu güç genellikle
zeminin yakınındaki havanın ısınmasıyla oluşur. Hava ısındığı zaman daha hafif olur ve yükselmeye
başlar. Yükselen sıcak hava üzerindeki soğuk havayı yukarı doğru itmeye başlar bu durumda
şimşekli fırtınayı tetikler.
Bütün şartlar oluştuktan sonra nemli ve sıcak hava atmosferin üst seviyelerine doğru yükselmeye
başlar, yükselen hava soğur ve çok büyük ve yüksek bulutlar içinde yoğunlaşır, bu ise şimşekli
fırtınanın oluşumunu sağlar. Şimşekli fırtına içindeki şiddetli yukarı doğru akımlara updraft denir.
Hortumlarda, şimşekli fırtına içindeki updraftlar içinde oluşur.
En güçlü tornadolar genellikle şimşekli fırtınaların oluşturduğu havanın aşağıya doğru çöktüğü
down draftlar ve kuvvetli yağmur veya doluların oluştuğu bölüm de değil'de, updraftların yanında
oluşur. Bu nedenle ani kuvvetli yağmur sağanakları ve dolu yağışı bazen tornadoların habercisi
olabilir.
Hortum
Hortum, kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek gezen bir rüzgâr türüdür. Bu
"hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir.
Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir
ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir. Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu"
oluşturur.
Bir hortum için elverişli olan hava koşulları
Bir hortumun oluşabilmesi için atmosferin yüksek bölümlerine kadar çıkabilecek konveksiyon olması
gerekir: Atmosferin katlarını zayıflatan, dik olarak göğe çıkan ve yükseldikçe soğuyan hava;
atmosferin 1 - 2 kilometre yükseklerine kadar nemli hava bulunması ve bu nemli konveksiyonu
başlatacak, güneş ışıklarının yere çarpmasıyla oluşan bir sıcak hava termiği.
Bu tür fırtınaların oluşması için katkıda bulunan diğer bir etken, havada ve bulutlardaki su buharında
bulunan ısıdır. Ancak kondensasyon ile etkili hale gelen bu ısı katkısı hali hazırda var olan ısı ile
birlikte bir nemli konveksiyon'u mümkün kılar. Nemli konveksiyon olmadan diğer koşullar, kücüktromb denilen zararsız hortumlar oluşturabilirler ama eğer bu küçük-tromb'lar nemli konveksiyon
termiği ile temasa geçerse bunlar da gerçek bir hortum oluşturabilir. Dünyanın kuzey
yarımküresinde oluşan hortumlar, saatin tersi yönde, güney kümede oluşan hortumlar saat
yönünde döner.
Bu dökümanı orjinal adreste göster
Hortum Nedir? Nasıl Oluşur?