Oral Yol ile Ölçüm

ÇOCUKTA UYGULAMALAR-I
ÇOCUKLARDA YAŞAM BULGULARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
Prof. Dr. Nursan ÇINAR
1
VÜCUT SICAKLIĞI ÖLÇÜMÜ
Çocuklarda vücut sıcaklığı; oral, rektal
aksiller ve timpanik ölçülebilir.
Çocukta hangi vücut bölgesinden ölçüm
yapılacağı çocuğun yaşına göre değişir.
2
Bebeklerde küvöz içinde ısıya duyarlı
cilt probu ya da kulaktan timpanik ölçüm
tercih edilirken, büyük çocuklarda
koltuk altından ölçüm tercih edilmelidir.
3
Vücut sıcaklığı ölçüm yapılan bölgeye
göre değişmektedir.
Örneğin: rektal olarak ölçülen ısı oral
ısıdan yaklaşık 0.5 derece ve koltukaltı
ısıdan 1 derece daha yüksektir.
4
Çocuklarda genel olarak koltukaltı
sıcaklığının 37-37.2°C, oral sıcaklığın
37.5-37.8°C ve rektal sıcaklığın 3838.8°C ‘nin üzerinde olması ateş olarak
kabul edilirken,
Yenidoğan döneminde rektal sıcaklığın
37.8°C, süt çocuklarında 38.4°C ‘nin
üzerinde olması ateş olarak kabul
edilmektedir.
5
Ölçüm yerlerine göre ateş kabul
edilen vücut ısısı değerleri
Ölçüm yeri
Rektal (Anüs)
Oral (Ağızdan)
Aksiller (Koltuk altı)
Timpanik
(Dış kulak yolu)
Vücut ısısı
38,0-38,8
37,5-37,8
37,0-37,2
37,8-38,0
Ölçüm süresi
2-4 dak.
3-5 dak.
5-10 dak.
1-2 saniye
6
6 ay–1 yaş arası bebeklerde gün içerisinde
yaklaşık 0.6°C ‘ye varan ateş dalgalanmaları
izlenebilir.
İki yaşından sonra ise akşam üzeri vücut
ısısında 0.9-1.1°C’lik yükselme gözlenebilir.
Yemeklerden sonra ve egzersiz sonrasında da
1.1°C’lik yükselme gözlenmektedir.
7
Aksiller (Koltukaltı) Yol ile Ölçüm
Kolay uygulandığı için tercih edilen bir
yoldur.
Çevre ısısı ve hava
akımından etkilenebilir.
Uygulama için gerekli
malzemelerin hazırlanması
8
Ölçüm için her çocuğun kendine ait
termometresi olmalıdır.
Termometrenin temizlenmesi
(Termometre hastaya ait değilse;
sabunlu su, duru su ve % 70’lik alkol ile
temiz ve hastaya ait ise % 70’lik alkol ile
silinir.)
9
Çocuğun koltuk altının terli olup olmadığı
kontrol edilir, terli ise bastırmadan
kurulanır (Aksi halde yanlış sonuç
verebilir).
Termometrenin metal ucunu çocuğun
koltuk altına (aksiller fossaya) gelecek
şekilde yerleştirilmeli ve kol gövdeye
iyice yaklaştırılarak sabitleştirilir.
10
Termometre en az 5 dk. Bekletildikten
sonra alınarak, okunur ve değerlendirilir.
Çocuğun ateşi ve ölçüldüğü bölge (örn;
36,6, aksiller bölge) kayıt edilir.
Termometre temizlenerek kaldırılır.
Not: Koltuk altı enfeksiyonu ve yarası olan
çocuklarda bu bölge kullanılmaz.
11
12
13
Rektal (Anüs) Yol ile Ölçüm
Çocuğun dışkısı varsa
değer değişebilir.
Çocuğun altı açılır kirli ise
temizlenir.
Çocuk sırtüstü
yatırılır,bacakları yukarı
kaldırılır.
14
Derecenin ucu vazelin veya
benzeri bir madde ile
yağlanır.
Derecenin civalı kısmı
anüse girecek şekilde
yerleştirilir ( 1-1.5 cm
kadar rektuma doğru
yerleştirilir)ve 3 dakika
tutularak beklenir.
15
Derece çıkarılarak
değer okunur ve
kaydedilir.
Termometre
temizlenerek
kaldırılır.
16
Rektal yol ile vücut sıcaklığı ölçümü
yapılmadığı durumlar
 Rektum ameliyatı olan çocuklarda
İshalli çocuklarda
1 yaşından küçük çocuklarda (serebral
kan akımında artış ve intrakranial
kanamaya neden olabileceğinden)
Emosyonel olarak rahatsız olabileceği
düşünülen çocuklarda
17
Oral Yol ile Ölçüm
Termometrenin haznesi dil altına
konulup ağız kapatıldıktan 3 dakika
sonra okunur.
18
Oral yol ise vücut sıcaklığı
ölçümü yapılmadığı durumlar
Oral ölçüm hem çocuğun
kooperasyonunun zorluğu ve hemde
alınan gıdaların ısısından etkilenebileceği
için 5 yaşından önce pek tercih
edilmemektedir.
Ağız ameliyatlarından sonra
Oksijen tedavisi yapılanlarda
19
Timpanik (Dış Kulak Yolu)
Yol ile Ölçüm
Ölçüm süresi 1-2
saniyedir.
Hızlı ve kolay
uygulanabilir.
20
Ölçüm Yerine Göre Normal Vücut
Sıcaklığı Değerleri
Ölçüm Yöntemleri
Oral
Koltukaltı (aksiller)
Rektal
Timpanik
Normal Değerler
36,5-37,5 ° C
36 – 37,3 ° C
37- 38 ° C
36,5- 37,5 ° C
Savaşer S, Yıldız, S. (2008). Hemşireler için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi.
İstanbul Tıp Kitabevi. İstanbul
21
NABIZ ALMA
Nabız sayısı ve niteliğini
değerlendirmek amacıyla
yapılır.
Nabız ölçümü derece
alma işleminden önce
yapılmalıdır.
22
Apikal Nabız Alma
2-3 yaşın altındaki çocuklarda tercih edilir.
Ancak kalp dolaşım problemi olan büyük
çocuklarda da kullanılır.
Apikal nabız;
- 5 yaşından küçük çocuklarda sol meme başı
hizasında 3.ve 4. interkostal aralıktan
- 5 yaş üzerindeki çocuklarda ise 5.
interkostal aralıktan alınır.
23
Çocuk sırt üstü
yatırılır.
Ölçüm mümkünse
çocuk sakinken yapılır.
Ajitasyon, ağlama, ağrı
vb. faktörler kalp atım
hızını değiştirir. Bu
durumlar da
kaydedilmelidir.
24
Steteskop avuç içinde ısıtılır.
Kalp tepe atımı 1 dakika süreyle
sayılarak, kaydedilir.
25
SATÜRASYON
KALP ATIM
HIZI
26
27
28
SOLUNUMUN SAYISININ
ÖLÇÜMÜ
Bebeklerde solunum tipik olarak
abdominaldir.
Torasik solunum komponenti yaklaşık 78 yaşlarında belirginleşmektedir.
Küçük çocuklarda solunum bir dakika
süre ile sayılır.
Ölçüm sırasında gögüs ve karın
hareketleri gözlenir.
29
Daha büyük çocuklarda solunum sayısı
göğüs hareketleri izlenerek 30 sn süre
ile sayılır .Elde edilen sayı iki ile çarpılır.
Büyük çocuklar solunumlarını istemli
olarak kontrol edebileceği için çocuğun
kolu göğsü üzerine getirilerek nabız
sayılıyor izlenimi verilmelidir.
Solunum sayısı derece ve nabızdan önce
ölçülmelidir.
30
Yaşa Uygun Solunum Sayıları
Yaş
Yenidoğan
Solunum Hızı/dk
30 - 60
1 ay- 12 ay
1 – 3 yaş
30 - 60
20 – 40
3 – 6 yaş
6 – 12 yaş
12 – 18 yaş
20 - 30
16 - 25
12 - 20
Savaşer S, Yıldız, S. (2008). Hemşireler için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi.
İstanbul Tıp Kitabevi. İstanbul
31
KAN BASINCI ÖLÇÜM
YOLLARI
1. Direk intra-arteriyel ölçüm:Herhangi
bir periferik alter içine konulacak
kateter yardımı ile direk olarak intra
arteryal basınçın ölçülmesidir.Kullanımı
kısıtlıdır.
2. Mekanik yöntemler: Civalı yaylı ve
elektronik tipleri olan sfigmomanometre
denilen cihazlarla ölçüm yapılır.
32
3. Doppler ya da oscillometrik yöntem:
Çok küçük prematürelerde bile doğru sonuç
verir.Cihazlar pahalıdır.
4.Flash yöntemi: El yukarı kaldırılır. Distal
kısım beyazlaşana kadar monometre 150-200
mmHg ‘ya kadar şişirilir.Sonrasında kol
aşağıya indirilir ve basınç yavaş yavaş
indirilir,kolun ilk pembeleşmeye başladığı
basınç bize sistolik kan basınç değerini
yaklaşık olarak verir.
33
Çocuk yatağında değil ise
yatağına alınır (Ölçüm
sakinken yapılmalıdır,
sakin değilse sistolik kan
basıncı yükselebilir.
Tansiyon aletinin
manşetini üst kola geçirilir
ve steteskop brakial arter
üzerine gelecek şekilde
yerleştirilir.
34
Manşeti nabız
palpasyonu
kayboluncaya kadar
şişirilir.
Ölçüm sırasında
sfigmomametre kalp
hizasında tutulur.
35
Pompa yavaş yavaş gevşetilerek havası
boşaltılır.
Sistolik ve diastolik basınç kaydedilir.
36
Yaşa Uygun Manşet Ölçüleri
Yaş
Yenidoğan
Küçük Çocuk
Büyük Çocuk
Erişkin
Genişlik
2,5 - 4
6-8
9 - 10
12 - 13
Uzunluk (cm)
5 – 10
12 – 13,5
17 – 22,5
22 – 23,5
Savaşer S, Yıldız, S. (2008). Hemşireler için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi.
İstanbul Tıp Kitabevi. İstanbul
37
Çocuk Yaş Gruplarına Göre Normal Solunum, Vücut Sıcaklığı,
Kalp Atım Hızı ve Kan Basıncı Değerleri
Yaş
Solunum
Vücut
sıcaklığı
(aksiller)
Kalp
Atım
Hızları
(Uyanık)
Kalp Atım
Hızları
(Uykuda)
Kan Basıncı
Sistolik Diastolik
Prematüre
40-70
36.0-37.2
110-180
-
-
-
Yenidoğan
30-60
36.0-37.2
100-180
80-160
60-90
20-60
1 ay- 12 ay
30-60
36.0-37.2
100-160
75-160
87-105
53-66
1 – 3 yaş
24-40
36.4-37.0
80-110
60-90
95-105
53-66
3 – 6 yaş
20-30
36.4-37.0
70-110
60-90
95-110
56-70
6 – 12 yaş
16-25
36.4-37.0
65-110
60-90
97-112
57-71
12 – 18 yaş
12-20
36.4-37.0
60-100
50-90
112-128
66-80
Savaşer S, Yıldız, S. (2008). Hemşireler için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi.
İstanbul Tıp Kitabevi. İstanbul
38
TEŞEKKÜRLER
39