BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İşletme Enstitü Anabilim Dalı (Doktora) Tez Başlığı Tez Yazarı Danışman Mezuniyet Yılı Anahtar Kelimeler Özet Akademik Personel Açısından Psikolojik Sözleşme İhlali ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Analizi Ozan BÜYÜKYILMAZ Doç.Dr. 2013 Psikolojik Sözleşme İhlal Algısı, Psikolojik Sözleşme Bozulma Duygusu, İşten Ayrılma Niyeti, Algılanan Örgütsel Destek. Bu çalışma, psikolojik sözleşme ihlal algısının olumsuz çıktılarında duyguların rolünü araştırmakta ve algılanan ihlal ile bu ihlale gösterilecek olumsuz tepkiler arasındaki ilişkinin sosyal mübadele ilişkisinden nasıl etkilendiğini belirlemeye çalışmaktadır. Bununla birlikte çalışmada, psikolojik sözleşme ihlal algısı üzerinde etkili olan maddi ve manevi unsurların neler olduğu da belirlenmeye çalışılmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye'deki üniversitelerde görev yapan akademik personelin algıladığı psikolojik sözleşme ihlalinin gelişim sürecini analiz ederek, bu süreçte algılanan örgütsel desteğin herhangi bir rolünün bulunup bulunmadığını tespit etmek ve bu sürecin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerini belirlemektir. Psikolojik sözleşme ihlal algısı ile tutum ve davranışlar arasındaki ilişkiye aracılık eden ve bu ilişkinin yapısını etkileyen faktörlerin ortaya konulması ile teoriye ve uygulamaya önemli katkılar sağlanacağı düşünülmektedir. Bu amaç kapsamında çalışma, Türkiye'de yer alan devlet ve vakıf üniversitelerinde görev yapmakta olan 570 akademik personel üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye'de yer alan üniversitelerde görevli akademik personelin psikolojik sözleşme ihlalinde işlemsel unsurlardan çok ilişkisel unsurların etkili olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, üniversitenin vaatlerini yerine getirmemesi durumunda akademik personelin işten ayrılma niyetinde bir artış meydana geldiği ve psikolojik sözleşme ihlaline gösterilecek duygusal tepkilerin psikolojik sözleşme ihlal algısı ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide önemli bir aracı değişken olduğu belirlenmiştir. Ayrıca birey ile örgüt arasındaki sosyal mübadele ilişkisinin kalitesiz olması durumunda psikolojik sözleşme ihlaline gösterilen negatif duygusal tepkilerin kuvvetlendiği ve işten ayrılma niyetinin arttığı araştırmanın diğer bir önemli sonucudur.