INCOTERMS 2010 Bilindiği üzere, dış ticaret alanında yaygın olarak

INCOTERMS 2010
Bilindiği üzere, dış ticaret alanında yaygın olarak kullanılan terimlerde birlik
sağlamak amacıyla
Milletlerarası Ticaret Odası tarafından (ICC) 1936'dan günümüze
periyodik olarak yayınlanan Ticari Terimlerin Yorumu İçin Uluslararası Kurallarda
(Incoterms) 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren yürürlükte olacak
şekilde değişiklikler
yapılmıştır. Satım sözleşmelerinde malların teslimi, hasarın geçişi, masrafların paylaşımı
ve belgelere ilişkin yükümlülükler konularında kurallar içeren Incoterms, uluslararası
ticarette önemli yer tutmaktadır. Incoterms de yer alan “mal” kavramı emtia yani ticarete
konu menkul mal olarak anlaşılmakta olup, ithalat ve ihracata konu satım sözleşmesine
dair işlemlerden ürünün satıcıdan çıkarak ithalatçısına varmasına kadar olan süreçteki
teslim işlemleri ile gümrük giriş çıkış işlemlerini ilgilendirmektedir. Burada önemli olan
masrafların ve risklerin ihracatçı ve ithalatçı tarafından paylaşılması ve aidiyetlerinin
belirlenmesidir.
Globalleşen ticaret hayatı ve teknolojik alandaki güncel gelişmeler karşısında, ICC
tarafından Incoterms de güncelleme yapılmasını gerekli hale getirmiştir.. Genel olarak
yapılan değişiklikle; Incoterm sınıflandırılması değişmiş, 13 kuraldan kullanımı az olan
DAF, DES, DEQ ve DDU kuralları iptal edilerek yerlerine iki adet yeni kural belirlenmiş ve
bununla birlikte toplam onbir adet kural tanımlanmıştır. Önemli
bir değişiklik de
İncoterms ulusal satımları da kapsayabilecek şekilde düzenlenmesidir.
Yeni sınıflandırmaya göre;
- Tüm taşıma tipleri açısından uygulanacak kurallar:EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP, DDP
- Sadece deniz ve içsu taşımalarında uygulanacak kurallar:FAS, FOB, CFR, CIF
olarak belirlenmiştir.
DAT (terminalde teslim) ve DAP (belirlenen yerde teslim) olmak üzere belirlenen iki
yeni kural uyarınca teslim, sözleşmede belirlenen varma yerinde gerçekleşir. Teslim; DAT
kuralında, mallar taşıma aracından boşaltılarak alıcının tasarrufuna bırakılması ile
gerçekleşirken, DAP kuralında ise malların boşaltılmaya hazır şekilde alıcının tasarrufuna
bırakmakla gerçekleşmektedir. Her iki kuralda da satıcı gümrük çekme masrafları hariç
olmak üzere bütün masrafları ve belirlenen varma yerine kadar taşımadan doğan hasar
risklerini üstlenmektedir.
Deniz ticaretinde kullanılan FOB , CFR , CIF tipi taşımalarda kullanılan “gemi
küpeştesi” kavramı terk edilerek, malların “gemide” teslimi ilkesi benimsenmiş olup
uygulamada küpeşte kavramı konusunda yaşanan belirlenme zorlukları ve karışıklıklar
giderilmeye çalışılmıştır.
Amerikan
hukukundan
başlayarak
birçok
devlette
yasalaşarak
uygulanan
Elektronik Haberleşme ve Elektronik İmza kanunlarında yapılan güncel değişiklikler ile
Türk Hukukunda da yer bulan elektronik kayıtların, basılı evraklar ile ve elektronik
imzanın ıslak imza ile aynı etkiye sahip olması konularında Incoterms de aynı prensip
benimsenmiştir.
Alıcı ve satıcı için, gözetim zincirine dair bilgi sağlama yükümlülüğü olduğu gibi,
güvenlikle ilgili gümrük işlemlerinin yerine getirilebilmesi açısından, gerekli belgelerin
alınmasında yardımda bulunma veya söz konusu belgelerin bizzat alınması yükümlülükleri
öngörüldü.
Ayrıca taşıma sürecinde terminal elleçleme masraflarının birden çok ödenmesini
önlemek için bu masrafların aidiyetini açıkça düzenlenmesini öngörmektedir.Yine transit
işlemi gören mallarda
zincirleme satışın sözkonusu olduğu hallerde ‘gönderme’
kavramından ayrı olarak ‘tedarik’ kavramına ve buna bağlı olarak ‘gönderilmiş malların
tedarik edilmesi’ ile ilgili yükümlülükleri düzenlemiştir.
Incoterms’in
satım sözleşmesinin tamamına ilişkin kuralları içermemesi
nedeniyle, tarafların teslim dışındaki diğer hükümleri belirlemesi ve özellikle sözleşmeye
uygulanacak hukukun belirtilmesi gerekmektedir.
Kuralların emredici niteliği bulunmaması nedeniyle 2000 yılında belirlenen
Incoterms bertaraf olmamıştır. Taraflar karşılıklı olarak Incoterms 2000'a bağlı bir kuralı
kullanmak istemeleri durumunda bunu açıkça belirtmeleri aksi takdirde yalnızca
İncoterms
kurallarına
yapılan göndermeler
yeni versiyon olan İncoterms 2010
kurallarına yapılmış sayılacağı dikkat edilmesi gereken bir konudur.
Av. Filiz Askan