Otto Paul Hermann Diels | İnovatif Kimya Dergisi

Otto Diels Kimdir?
1950 yılında öğrencisi Kurt Alder ile Kimya dalında Nobel ödülü alan Alman kimyager Otto
Paul Hermann Diels 23 Ocak 1876’da Hamburg’da dünyaya geldi. Berlin üniversitesinde
eğitimini tamamlayan Diels yine aynı üniversitede 1904’te öğretim görevlisi oldu ve 1915’te
profesör ünvanını aldı. Bir süre sonra Kiel Üniversitesinde kimya enstitü müdürü olarak
devam etti. Kimya bilimine en eski katkısını 1927’de kolesterol ve serisinin, steroidlerin,
aromatik temek iskeletinin tanımlanmasında alışılmışın aksine, sülfürün yerine, selenyumu
kullanarak dehidrasyon tepkimeleriyle yapılarının açıklanması olmuştur (selenyum
dehidrasyonu).1950 yılında Stockholm Nobel konferansında sunmayı amaçladığı el
yazsısında bu keşfini özetle şöyle anlatıyor:
Kolesterol 1789 yılında keşfedildi fakat 20.yy’a kadar kolesterolün doğası ve onun kimyasal
yapısının keşfedilmesine dair yeterince veri elde edilemedi. 1900’e kadar kanıtlanmış tek
şey onun kompozisyonu ve 4 halkadan oluşan hidroaromatik sistemiydi. Bundan 2 yıl kadar
sonra 2 önemli gözlem yaptı, bunlardan ilki NaOBr ile oldukça kolay bir şekilde oldukça iyi
kristalleşme özelliğine sahip ve kolesterol ile aynı karbon sayısına sahip olan dikarboksilik
aside dönüşebiliyor olmasıydı. İkincisi de OH grubu içermeyen haliyle katalitik dehidrasyon
ile kolestenon oluşuydu. Bu aşamadan sonra yaklaşık 20 yıl bu konu üzerine çalışmalardan
geri çekildi fakat başta Windaus ve Wieland (buyuk bir başarı ile) ve birçok bilim insanı
kolesterol üzerinde çalışmak için kendilerini adadılar. Onların çalışmalarının önemli bir
parçasını ve araştırmalarının muazzam derecede ilerlemesinde Diels’in keşfettiği 2 bileşik
(dikarboksilik asit ve kolestenon) kullanıldı. Fakat kolesterol molekülünün aydınlatılması
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.
aşamalarındaki belirsizliğin sürmesi Diels’i tekrar çalışmak üzere harekete geçirdi ve
sonunda dehidrasyonda yeni bir ajan olarak selenyumu kullanarak kolesterolün aromatik
temel iskeletinin yapısı keşfedildi.
Kolesterol:
Diels’in en bilinen çalışması ise, Nobel Ödülünü kazandırmış olan, Diene Sentezi (Şekil-1)
olarak da bilinen dienin siklik bileşikler vermek üzere etilenik bir bağa bitişik karbonil veya
karboksil gruplarına sahip 2. Bileşenler oluşturduğu reaksiyondur. Bu iki reaktif madde ile
çok geniş yelpazede yeni bileşikler hazırlanabilir. Oldukça kolay şekilde gerçekleşen bu
reaksiyonlarla birçok karmaşık doğal ürün ve modifikasyonları elde edilebilir.
Şekil-1: Diene reaksiyonu
Diene reaksiyonu bir sikloheksen üretmek üzere bir alken (dienofil) ile konjüge dienin
eşlenik bir ekleme reaksiyonudur. En basit örnek sikloheksen oluşturmak için etilenle 1,3bütadien reaksiyonudur:
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.
1,4-sikloheksadien oluşturmak için etil ile 1,3-bütadien’in benzer reaksiyonu da bilinir:
Reaksiyon, bir siklik geçiş durumu vasıtasıyla bir siklik ürün oluşturduğundan, aynı
zamanda bir “siklo katkı” olarak da tanımlanabilir. Reaksiyon uyumlu bir süreçtir:
Döngüsel dienler, dienofilin geçiş aşamasında dienin altında mı yoksa dışına mı uzanmasına
bağlı olarak stereoizomerik ürünler verebilir. Endo ürünü (nedeniyle kinetik kontrolü),
genellikle büyük bir üründür
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.
Direkt olarak birbirine hizalanan dien ve dienfil, endo ürünü verir
(dienofil altındaki veya altında = endo)
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.
Diene ve Dienophile birbirine göre kademeli olarak ekso ürün verir
(dienofil maruz veya dışarı = exo )
Diels bu iki çalıma dışında 15 baskıya sahip Die Organische Chemie’de (1907)
Einführung’un yazarıydı. İlk ödüllerinden bazıları 1904’te, St. Louis (USA) Uluslararası
Sergisinde Altın Madalya, 1930’da Adolf v. Baeyer Madalyonu ve 1952’de Grosskreuz des
Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland’ıdır. Ayrıca Kiel Üniversitesi’nden fahri
doktora derecesini aldı ve Halle, Münih ve Göttingen Akademileri üyesiydi. Diels 1909’da
Paula Geyer ile evlendi. Üç oğlu ve iki kızı vardı ve Diels 7 Mart 1954’de vefat etti.
Yorumlar
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.