16. Hasan Tahsin

Turkish Journal of Trauma & Emergency Surgery
Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2009;15(2):171-175
Original Article
Klinik Çal›flma
Kalp yaralanmalar›nda tedavinin esaslar›:
Yirmi iki y›ll›k deneyim
Principles for the treatment of cardiac injuries:
a twenty-two year experience
Hasan Tahsin KEÇEL‹G‹L, Muzaffer BAHC‹VAN,
Mustafa Kemal DEM‹RA⁄, Serkan ÇEL‹K, Ferflat KOLBAKIR
AMAÇ
BACKGROUND
Penetran kalp yaralanmalar› h›zl› tan› ve acil cerrahi giriflim
gerektiren yüksek düzeyde ölümcül yaralanmalard›r. Bu
yaz›da, penetran kalp yaralanmalar›na iliflkin deneyimimizi
sunmak ve tart›flmak amaçland›.
Penetrating cardiac injuries have a rather high mortality and
require a rapid diagnosis and emergency surgical intervention.
The aim of this study was to present and discuss our experience with penetrating heart wounds.
GEREÇ VE YÖNTEM
METHODS
1985-2007 y›llar› aras›nda, hastanemizin kalp ve damar cerrahisi klini¤inde penetran kalp yaralanmas› nedeniyle ameliyat
edilen 16 olgu geriye dönük olarak de¤erlendirildi. Hastalar›n
yafllar› 6 ile 71 aras›nda de¤ifliyordu ve yafl ortalamas› 45,1
idi. Yaralanman›n etyolojisi; hastalar›n 8’inde (%50) kesicidelici cisim yaralanmas›, 6’s›nda (%37,5) iyatrojenik nedenler
ve 2’sinde (%12,5) ateflli silah yaralanmas› idi.
Sixteen patients with penetrating cardiac injury underwent
s u rgical treatment at the Department of Cardiovascular
Surgery between 1985-2007. The patients ranged in age from
6 to 71 years (mean age 45.1 years). The cause of cardiac
injury was stab wounds in 8 patients (50%), iatrogenic reasons
in 6 patients (37.5%) and shotgun wounds in 2 patients
(12.5%).
BULGULAR
RESULTS
Kalbe ulafl›lmas›, hastalar›n 12’sinde (%75) medyan sternotomiyle, 4’ünde (%25) sol anterolateral torakotomi ile gerçeklefltirildi. Yaralanan bölgeler; olgular›n 7’sinde sa¤ ventrikül
(%43,75); 3’ünde sol ventrikül (%18,75), 1’inde sol atriyum
(%6,25) ve 1’inde sol ventrikül+sol atriyum (%6,25) idi; 4 olguda (%25) koroner arter yaralanmas› söz konusuydu. Kalp
yaralanmalar›, teflon ve perikardiyal yama destekli basit dikifl
tekni¤i ile onar›ld›. ‹ki hasta (%12,5) erken dönemde kaybedildi.
Exposure to the heart was accomplished by a median sternotomy in 12 patients (75%) and a left-sided anterolateral thoracotomy in 4 patients (25%). The right ventricle (RV) was injured
in 7 patients (43.75%), left ventricle (LV) in 3 patients
(18.75%), left atrium (LA) in 1 patient (6.25%), LV+LA in 1
patient (6.25%), and coronary arteries in 4 patients (25%).
Cardiac wounds were treated by simple suture technique over
Teflon or pericardial pledgets in all patients. Two patients died
in the early postoperative period.
SONUÇ
CONCLUSION
Penetran kalp travmas›n›n baflar›l› yönetiminin esas›, etkin
destekleyici önlemlerin al›nmas›n› izleyerek erken tan›n›n konup kesinlefltirilmesi ve yaralanman›n acilen cerrahi onar›m›n›n yap›lmas›d›r.
The basis for successful management of penetrating cardiac
trauma is effective resuscitative measures followed by early
detection and definition and emergency surgical treatment of
the injury.
Anahtar Sözcükler: Kalp tamponad›; kardiyak travma; penetran kalp
yaralanmas›.
Key Words: Cardiac tamponade; cardiac trauma; penetrating cardiac
injury.
Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi
Anabilim Dal›, Samsun.
Department of Cardiovascular Surgery,
Ondokuz May›s University, Faculty of Medicine, Samsun, Turkey.
‹letiflim (Correspondence): Dr. Hasan Tahsin Keçeligil. Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dal›,
Kurupelit 55139 Samsun, Turkey.
Tel: +090 - 362 - 312 19 19 Faks ( F ax): +090 - 362 - 457 60 41 e-posta (e-m ai l): [email protected]
171
Ulus Travma Acil Cerrahi Derg
Kalp yaralanmalar› Orta Ça¤’dan beri bilinmekte
olup, ilk kalp yaralanmas› olgusu 1676 y›l›nda Oluft
Borch taraf›ndan tan›mlanm›flt›r. ‹lk miyokardiyal
kontüzyon olgusu 1764 y›l›nda Akeside taraf›ndan
bildirilmifltir.[1] Yirminci yüzy›l›n bafllar›nda kalbin
ve büyük damarlar›n penetran yaralanmalar›n›n cerrahi tedavisi aç›kça baflar›s›z idi ve bu yüzden sonuç
genellikle ölümle bitmekteydi.[1] Kalp yaralanmas›n›n ilk baflar›l› cerrahi tedavisi 1896’da Ludwig
Rehn taraf›ndan gerçeklefltirildi.[2] Kalp yaralanmalar›, künt, penetran, iyatrojenik veya daha nadir baz›
sebeplerle meydana gelebilir. Geçmiflte kesici-delici
aletlerle yaralanmalar daha s›k olarak görülürken,
günümüzde terör ve sivil fliddetin art›fl›yla ateflli silah yaralanmalar› ilk s›raya yükselmifltir. Ayn› flekilde yüksek h›zl› araç kazalar› sonucu yaralanmalarda
da art›fl söz konusudur.[3] ‹yatrojenik yaralanmalar,
tan›sal veya tedavi amaçl› giriflimlere ba¤l› oluflabilir. Kalp kateterizasyonu, koroner anjiyoplasti, stent
uygulamalar›, pace-maker implantasyonu, balon
valvüloplasti, merkezi kateter uygulamalar› esnas›nda, kardiyopulmoner resüsitasyonda sternum ve kot
k›r›klar›na ba¤l› olarak iyatrojenik kalp yaralanmalar› görülebilir. Perikard›n herhangi bir nedenle kalbe
yap›fl›k oldu¤u durumlarda (enfeksiyon, toraksa radyoterapi uygulanmas›, geçirilmifl ameliyat, vs.) bu
bölgeye yap›lacak olan yeni cerrahi giriflimler esnas›nda kalp zarar görebilir.[4]
Bu yaz›da, klini¤imizde penetran kalp yaralanmas› nedeniyle ameliyat edilen olgular geriye dönük
olarak de¤erlendirildi, hastalara uygulanan cerrahi
tedavi yaklafl›mlar› ve sonuçlar› tart›fl›ld›.
GEREÇ VE YÖNTEM
1985-2007 y›llar› aras›nda penetran kalp yaralanmas› nedeniyle Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dal› Klini¤i’nde cerrahi giriflim uygulanan 16 hasta geriye
dönük olarak incelendi. Hastalar›n nitelikleri, uygulanan cerrahi tedavi yöntemleri ve sonuçlar Tablo
1’de özetlenmifltir. Kardiyak yaralanma tan›s› olgular›n 9’unda (56,25) ekokardiyografi (EKO), 1’inde
(%6,25) bilgisayarl› tomografi (BT) kullan›larak kesinlefltirildi. Alt› olguda (%37,50) koroner anjiyografi ve kalp kateterizasyonu esnas›nda kardiyak yaralanman›n meydana geldi¤i direkt olarak görüldü;
kardiyak tamponad sonucu hemodinamilerinin bozulmas› üzerine ameliyat karar› verildi.
Kalp yaralanmas›n›n nedeni, olgular›n 8’inde
(%50) kesici-delici alet yaralanmas›, 2’sinde
(%6,25) ateflli silah yaralanmas›, 6’s›nda (%6,25)
iyatrojenikti. En küçügü 6, en büyügü 71 yafl›nda
olan olgular›n ortalama yafl› 45,1 idi; 11 olgu erkek,
5 olgu kad›nd›. Yaralananlar›n hastaneye gelifllerinden ameliyata al›n›ncaya dek geçen süre 15 dakika
ile 3 saat aras›nda de¤ifliyordu ve ortalama 40 dakika idi. Yap›lan ilk muayenelerinde, 7 olguda
(%43,75) bilincin yar› aç›k oldu¤u ve h›zla kapanma
e¤ilimi gösterdi¤i, 9 olguda (%56,25) ise tamamen
aç›k oldu¤u belirlendi. ‹yatrojenik etyolojiye ba¤l›
olanlar›n haricinde, kalp yaralanmal› olgular›n 9’unda gö¤üs duvar›ndaki girifl deli¤i sternumun sol kenar› ile sol ön koltukalt› çizgisi aras›ndaki sahada, 1
olguda ise subksifoid bölgede bulunuyordu. ‹yatro-
Tablo 1. Hastalar›n özellikleri, uygulanan cerrahi tedaviler ve sonuçlar›
No
Cinsiyet
Yafl
Etyoloji
Yerleflim
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Erkek
Erkek
Kad›n
Kad›n
Erkek
Kad›n
Erkek
Erkek
Erkek
Erkek
Erkek
Kad›n
Erkek
Erkek
Kad›n
Erkek
44
67
56
77
65
38
56
41
48
70
60
54
61
53
42
6
Anjiyografi
Bݍaklanma
Anjiyografi
Anjiyografi
Perikardiyosentez
Ateflli silah
Bݍaklanma
fiifllenme
Bݍaklanma
Anjiyografi
Bݍaklanma
Bݍaklanma
Ateflli silah
Bݍaklanma
Kateterizasyon
‹¤ne batmas›
LAD arter
Sa¤ ventrikül
LAD arter
Cx arter
Sa¤ ventrikül
Sol ventrikül
Sa¤ ventrikül
Sol ventrikül
Sa¤ ventrikül
LAD arter
Sol ventrikül
Sa¤ ventrikül
Sol ventrikül
Sa¤ ventrikül
Sol atriyum
Sa¤ ventrikül
Eriflim
Sternotomi
Sternotomi
Sternotomi
Sternotomi
Sternotomi
Torakotomi
Sternotomi
Torakotomi
Sternotomi
Sternotomi
Torakotomi
Sternotomi
Torakotomi
Sternotomi
Sternotomi
Sternotomi
Ek patoloji
Hemotoraks
VSD
Hemotoraks
Hemotoraks
Hemotoraks
Cerrahi yöntem
Sonuç
Safen baypas
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
VSD kapatma
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
Primer onar›m
‹¤nenin al›nmas›
fiifa
fiifa
fiifa
fiifa
fiifa
Ölüm
Ölüm
fiifa
fiifa
fiifa
fiifa
fiifa
Ölüm
fiifa
fiifa
fiifa
VSD: Ventriküler septal defekt; LAD: Sol ön inen; Cx: Sirkumfleks.
172
Mart - March 2009
Kalp yaralanmalar›nda tedavinin esaslar›: Yirmi iki y›ll›k deneyim
jenik etyolojiye sahip 1 olguda da delici cisim girifl
deli¤i vard› ve subksifoid bölgede idi. Perikardiyosentez amac› ile sokulan kateter hasta ameliyata al›nd›¤›nda hâlâ yerinde durmaktayd› (fiekil 1). Sekiz
olguda (%50) perikardiyal effüzyon ve 4 olguda
(%25) sol hemotoraks oldu¤u saptand›.
BULGULAR
Ameliyathaneye al›nan ve genel anestezi uygulanan olgular›n 12’sine (%75) medyan sternotomi,
4’üne (%25) sol anterolateral torakotomi yap›ld›. Üç
olguda (%18,75) kardiyak yaralanma kalp-akci¤er
pompas› kullan›larak kardiyopulmoner baypas alt›nda tamir edilirken, di¤er olgularda pompas›z atan
kalpte onar›m yap›ld›. Perikart aç›ld›ktan sonra kanama ilk olarak parmakla bas›larak kontrol alt›na
al›nd›. Yaralanan kalp boflluklar› olgular›n 7’sinde
(%43,75) sa¤ ventrikül, 3’ünde (%18,75) sol ventrikül ve 1’inde (%6,25) sol atriyumdu. Bir olguda
(%6,25) ise hem sol ventrikül hem de sol atriyum yaralanmas› vard›. Üç olguda (%18,75) sol ön inen
(LAD) arter yaralanmas›, 1 olguda (%6,25) ise sirkumfleks (Cx) arter yaralanmas› vard›. Efllik eden
yaralanma olarak, olgular›n 1’inde (%6,25) sol akci¤er parankim yaralanmas›, 1’inde (%6,25) ventriküler septal defekt (VSD) ve 1’inde de (%6,25) sol internal mamaryan arter (LIMA) yaralanmas› mevcuttu (fiekil 2).
bölümünde yaralanmas› bulunan bir olguda kanama
kontrol alt›na al›n›p hemodinamik stabilite sa¤land›ktan sonra LIMA grefti haz›rland› ve ekstrakorporeal dolafl›ma girilerek LIMA-LAD anastomozu yap›ld›. Di¤er üç olguda koroner arter yaralanmalar›
Cx arter ve LAD arterlerinin distal bölümlerinde oldu¤u için epikardiyal dikifllerle do¤rudan kapat›ld›
ve kanama durduruldu. Bir hastada sol ventrikül yaralanmas› ile birlikte delici cismin meydana getirdi¤i musküler tipte VSD vard›. Pompa deste¤i ile VSD
dakron yama ile kapat›ld›.
Ameliyat sonras› dönemde sekiz hastada (%50)
pozitif inotropik ilaç deste¤ine ihtiyaç duyulurken,
sadece bir hastada (%6,25) intra-aortik balon pompas› (IABP) kullan›ld›. Bütün hastalar›m›za tetanus
profilaksisi yap›ld› ve koruyucu amaçla birinci kuflak sefalosporin antibiyotik ameliyatta bafllanmak
suretiyle iki gün boyunca intravenöz (‹V) yolla verildi. Üç hasta (%18,75) ameliyat sonras› erken dönemde kaybedildi. Bunlardan ikisi ateflli silah yaralanmas›na ba¤l› geliflen sol ventrikül yaralanmas› olgusu, di¤eri VSD geliflen olgu idi. Di¤er bütün olgular 7-14 gün içinde (ortalama 9,2 gün) hastaneden taburcu edildiler. Hastalar 1 ay ile 2 y›l aras›nda bir süre sonra (ortalama 6,5 ay) EKO ile de¤erlendirildi;
hiçbirinde geç komplikasyon görülmedi.
Ventriküler ve atriyum yaralanmalar›, teflon plejit ya da perikart yama destekli 3-0 veya 4-0 monofilaman polipropilenle, tek tek dikifller konularak
primer olarak onar›ld›. LAD arterin 1/3 proksimal
TARTIfiMA
Kalp yaralanmalar›, penetran (aç›k/nafiz) yaralanmalar ve penetran olmayan (kapal›/künt) yaralanmalar olarak iki ana grupta toplanabilir.[5,6] Ancak,
iyatrojenik yaralanmalar, metabolik kardiyak yara-
fiekil 1. ‹yatrojenik etyolojiye sahip olguda perikardiyosentez
amac› ile sokulan ve kalp yaralanmas›na yol açan kateter hasta ameliyata al›nd›¤›nda hâlâ yerinde durmaktayd›.
fiekil 2. Efllik eden yaralanma olarak, ventriküler septal defekt
bulunan olgunun EKO görüntüsü.
Cilt - Vol. 15 Say› - No. 2
173
Ulus Travma Acil Cerrahi Derg
lanma ve di¤er nedenler ad› alt›nda s›ralanan yaralanma sebepleri de ele al›nd›¤›nda daha genifl bir aç›l›ma ulafl›l›r.[7] Metabolik kardiyak yaralanma, yan›klar, elektrik yaralanmas›, sepsis, sistemik enflamatuvar yan›t sendromu veya çoklu sistem travmalar›n
yol açt›¤› hasarla birlikte görülebilen kardiyak fonksiyon yetersizli¤i tablosuna verilen isimdir. ‹ntraperikardiyal ve intrakardiyak yabanc› cisimler; akut süpüratif perikardit, kronik konstriktif perikardit, yabanc› cisim reaksiyonu ve hemoperikardiyum gibi
komplikasyonlar meydana getirerek ve yine kalp
içindeki i¤ne, mermi çekirde¤i gibi yabanc› cisimler
çeflitli komplikasyonlar oluflturarak kardiyak yaralanmaya yol açabilirler.[7]
Birçok nedenle meydana gelen kalp yaralanmalar›n›n gerçek görülme s›kl›¤› tam olarak bilinmemektedir. Ateflli silah yaralanmalar›na ba¤l› ölümlerin
%10’unda kalp yaralanmas› vard›r. Künt kalp yaralanmalar›, penetran yaralanmalara göre daha az s›kl›kta bildirilmektedir. Bununla birlikte, motorlu tafl›t
kazas›na ba¤l› ölümlerin %10-70’i künt kardiyak
y›rt›k neticesi meydana gelmifl olabilir.[7] Penetran
kalp travmalar›nda kazazedelerin ço¤u (yaklafl›k
%80 kadar›) olay yerinde ölür, ancak h›zl› nakil sistemleri ve acil hizmetinde uzmanlaflm›fl ekiplerin
koordineli çal›flmalar› ile bu tip yaralanmalarda yaflam flans› artt›r›labilmektedir.[3,8,9] Kalp yaralanmas›n›n ateflli silaha ba¤l› oldu¤u hastalar›n, kesici-delici
cisim ile yaralananlara k›yasla bir hastaneye sa¤ olarak varma olas›l›klar› daha düflüktür.[4] Serimizdeki
olgulardan ikisi ateflli silahla yaralanm›flt›.
Penetran kalp yaralanmalar›, acil tan› ve tedavi
gerektiren durumlard›r. Mediastinal girifl gösteren
bir yara, kalp tamponad›n›n klinik bulgular›, derin
sistemik hipotansiyonun efllik etti¤i nab›z al›namama hali, kalp yaralanmas›n›n tan› koydurucu üçlüsünü teflkil ederler.[3] Çeflitli yay›nlarda hastane mortalitesi hastaneye geldi¤inde hiçbir yaflam belirtisi al›namayan ve acil serviste torakotomi yap›lan olgularda %54-94 aras›nda de¤iflmektedir.[1,10-12] Bu oran,
flok tablosunda gelen ya da daha stabil durumda bulunan ve ameliyathanede acil ameliyata al›nan olgularda ise %13,5-27 aras›ndad›r.[10,11] Olgularda saptanan kardiyak yaralanmaya efllik eden di¤er organ yaralanmalar› da mortaliteyi art›rmaktad›r.[13] En iyi
prognoz sadece sa¤ ventrikül yaralanmas› bulunan
olgularda görülmektedir.[10] Kalp yaralanmas›nda penetrasyon, anatomik yeri nedeniyle en fazla sa¤ ventriküle olmaktad›r. Bunu s›ras›yla sol ventrikül, sa¤
atriyum ve sol atriyum izlemektedir.[10,14-20] Bizim ol174
gular›m›zda kalbin en çok yaralanan bofllu¤u sa¤
ventrikül olup, ikinci s›rada ise sol ventrikül gelmekte idi.
Penetran kalp yaralanmalar›n›n özel bir alt gurubunu oluflturan iyatrojenik kalp yaralanmas›, merkezi venöz katater yerlefltirilirken, kalp kateterizasyonu esnas›nda ve perikardiyosentez esnas›nda meydana gelebilir.[7,21-23] Merkezi ven kateteri yerlefltirilirken, kalp yaralanmalar›, daha çok sol subklavyen veya sol internal jugular venden yerlefltirme ifllemi yap›l›rken oluflur. Bu hallerde, kalp yaralanmas›n›n en
s›k rastland›¤› bölge, süperior vena kava-atriyal birleflme ve süperior vena kava-innominat ven birleflme
bölgeleridir. Bu k›s›mlardaki perforasyonlar, s›kl›kla
kompanse bir kalp tamponad› klinik tablosu yarat›rlar ve drene edilmeleri ço¤u kere perikardiyosentez
ile mümkün olmaz ve s›n›rl› ya da tam medyan sternotomi gerektirirler.[24]
Koroner kateterizasyonun komplikasyonlar› olarak, koroner arter perforasyonu, kalp rüptürü ve aortik diseksiyon gibi ürkütücü komplikasyonlar görülebilir ki bunlar daima acil cerrahi giriflime gerek
gösterirler. Balon anjiyoplastiye ba¤l› koroner perforasyon görülme s›kl›¤›n›n %0,1-0,2 kadar oldu¤u
bildirilirken, daha ileri giriflimsel tekniklerin (rotablatör, direksiyonel aterektomi, koroner arter stentleme ve koroner ablasyon) kullan›ld›¤› hallerde bu insidans %3 gibi yüksek olabilir.[25] Bizim çal›flmam›zda koroner kateterizasyon esnas›nda en fazla yaralanman›n LAD arterde, ikinci olarak ta Cx arterde
oldu¤u görüldü.
Ameliyatta olgular›m›z›n 12’sine medyan sternotomi ile yaklafl›mda bulunurken, 4 olguda da sol anterolateral torakotomi uygulad›k. Kalp yaralanmalar›nda medyan sternotomi en seçkin kesidir.[3] Bu kesi, kalp ile birlikte her iki plevral boflluk, akci¤er hiluslar›, mediastinal trakea ve yukar› özefagus alanlar›n›n hepsine ulaflabilmeyi mümkün k›lar.[3,15,25] Çünkü, medyan sternotomi, kalbin tüm bölgelerini de¤erlendirecek mükemmel bir görüntü sa¤lanmaktad›r.[14,26] Ayr›ca torakotomiyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda pulmoner fonksiyonlar daha az etkilemekte daha az a¤r› medikasyonuna ihtiyaç göstermektedir.[26] Bununla
birlikte, kalp cerrahisinin s›k yap›lmad›¤› kurulufllarda, sol anterolateral torakotominin en h›zl› ve en yararl› kesi oldu¤u düflüncesi varsa da, bu görüfl, kalp
cerrahisinin s›k yap›ld›¤› bir t›p merkezi için do¤ru
de¤ildir.[4]
Kardiyak yaralanman›n tamirinden sonra erken
dönemde çeflitli ameliyat sonras› komplikasyonlar
Mart - March 2009
Kalp yaralanmalar›nda tedavinin esaslar›: Yirmi iki y›ll›k deneyim
görülebilir. Bunlar, koagülopati, sepsis, yara aç›lmas›, ensefolopati, mediastenit, yara enfeksiyonu, pnömoni, rezidüel hematom ve postperikardiyotomi
sendromudur.[10,16] Olgular›m›z›n 1’inde sepsis, 1’inde de pnömoni görülmüfltür. Olgular›m›z›, taburcu
edildikten 1 ay ile 2 y›l aras› bir süre (ortalama 6,5
ay) sonra EKO ile kontrol amac›yla de¤erlendirdik.
Hiçbirinde geç komplikasyon görülmedi. Penetran
kalp yaralanmalar›ndan sonra geç dönemde görülebilen komplikasyonlar ise; atriyal septal defekt, ventriküler septal defekt, intrakardiyak fistüller, iletim
bozukluklar›, ventriküler ifllev bozuklu¤u veya dilatasyon, endokardit, perikardit, arteriyo-venöz fistül
ve kalp odac›klar›nda yabanc› cisim saptanmas›d›r.[10,15,16,27,28] Günümüzde, penetran ve iyatrojenik
kalp yaralanmalar›nda, h›zla kesin tan› konulmas›,
acil resüsitasyona bafllanarak h›zla cerrahi giriflimde
bulunulmas›, uygun ve do¤ru cerrahi tekniklerin kullan›lmas›yla daha yüksek baflar› oranlar›na ulafl›labilmektedir.
Sonuç olarak, günümüzde terör ve toplumsal fliddet olaylar›n›n artmas›yla beraber penetran kalp yaralanmalar› önemli bir mortalite ve morbidite nedeni
olmaya devam etmektedir. Penetran kalp yaralanmalar›nda h›zl› ve uygun cerrahi tekniklerin kullan›lmas› mortalite oran›n› düflürmede etkili görünmektedir.
KAYNAKLAR
1. Knott-Craig CJ, Dalton RP, Rossouw GJ, Barnard PM.
Penetrating cardiac trauma: management strategy based on
129 surgical emergencies over 2 years. Ann Thorac Surg
1992;53:1006-9.
2. Do¤an R, Ökten CC. Kalp ve intratorasik büyük damar
yaralanmalar›. In: Do¤an R, Tafltepe A‹, Liman fiT, editörler.
Travma. 1. bask›. Ankara: MN Medikal & Nobel T›p Kitap
Saray›; 2006. s. 517-38.
3. Westaby S. Thoracic trauma. In: Morris PJ, Malt RA, editors. Oxford textbook of surgery. 1st ed. Oxford: Oxford
University Press; 1994. p. 1958-81.
4. Kaplan M, Demirtafl M, Alhan C, Aka SA, Da¤sal› S, Eren
E. Kalp yaralanmalar›: 63 vakal›k deneyim. Türk Gö¤üs
Kalp Damar Cerrahisi Dergisi 1999;7:287-90.
5. Kirklin JW, Barratt-Boyes BG. Cardiac surgery. Vol. II. 2nd
ed. New York: Churchill Livingstone Inc; 1993. p. 1627-34.
6. Pnagiotis NS, Anesberg D. Traumatic heart disease. In: Hurst
JW, editor. The Heart. 7th ed. New York: Mc-Graw Hill. Inc;
1990. p. 1375-81.
7. Mattox KL, Estrera AL, Wall MJ Jr. Traumatic heart disease.
In: Braunwald E, Zipes DP, Libby P, Bonow RO, editors.
Braunwald’s heart disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier
Saunders; 2005. p. 1781-8.
8. Myers ML, Sibbalad ACWJ. Trauma. In: (Çeviri): Crawford
MH, DiMarco JP, editors. Crawford kardiyoloji. 3. cilt, 1.
bask›. ‹stanbul: AND Dan›flmanl›k, E¤itim, Yay›nc›l›k ve
Cilt - Vol. 15 Say› - No. 2
Organizasyon; 2004. s. 14.1-14.6.
9. Kapadia SR, Topol EJ. Cardiac trauma. In: Topol EJ, editor.
Textbook of cardiovascular medicine. 2nd ed. Philadelphia:
Lipincott Williams&Wilkins; 2002. p. 901-15.
10. Attar S, Suter CM, Hankins JR, Sequeira A, McLaughlin JS.
Penetrating cardiac injuries. Ann Thorac Surg 1991;51:7115; discussion 715-6.
11. Jebara VA, Saade B. Penetrating wounds to the heart: a
wartime experience. Ann Thorac Surg 1989;47:250-3.
12. Demetriades D. Cardiac wounds. Experience with 70
patients. Ann Surg 1986;203:315-7.
13. Ülkü R, Eren fi, Balc› A, Özçelik C, Eren MN. Penetran kalp
yaralanmal› olgular›m›z›n analizi. Ulusal Travma Dergisi
2001;7:172-5.
14. Spencer FC. Acquired Heart Disease Schwartz, Shires,
Spencer. Principles of Surgery. Philadelphia: MC Graw Hill;
1989. p. 880-1.
15. Cha EK, Mittal V, Allaben RD. Delayed sequelae of penetrating cardiac injury. Arch Surg 1993;128:836-9; discussion
839-41.
16. Velmahos GC, Degiannis E, Souter I, Saadia R. Penetrating
trauma to the heart: a relatively innocent injury. Surgery
1994;115:694-7.
17. Andrade-Alegre R, Mon L. Subxiphoid pericardial window
in the diagnosis of penetrating cardiac trauma. Ann Thorac
Surg 1994;58:1139-41.
18. Cihan HB, Ege E, Gülcan Ö, Yaflaro¤lu O, Türköz R.
Penetran kalp yaralanmalar›. Türk Gö¤üs Kalp Damar
Cerrahisi Dergisi 1998;6:217-20.
19. Arreola-Risa C, Rhee P, Boyle EM, Maier RV, Jurkovich
GG, Foy HM. Factors influencing outcome in stab wounds
of the heart. Am J Surg 1995;169:553-6.
20. Reissman P, Rivkind A, Jurim O, Simon D. Case report: the
management of penetrating cardiac trauma with major coronary artery injury-is cardiopulmonary bypass essential? J
Trauma 1992;33:773-5.
21. Mattox KL, Wall M Jr. Thoracic trauma. In: Baue AE, Geha
AS, Hammond GL, Laks H, Naunheim KS, editors. Glenn’s
thoracic and cardiovascular surgery. Vol. 1, 6th ed. Stamford,
CT: Appleton & Lange; 1996. p. 91-116.
22. Mattox KL, Flint LM, Carrico CJ, Grover F, Meredith J,
Morris J, et al. Blunt cardiac injury. J Trauma 1992;33:649-50.
23. Baumgartner FJ, Rayhanabad J, Bongard FS, Milliken JC,
Donayre C, Klein SR. Central venous injuries of the subclavian-jugular and innominate-caval confluences. Tex Heart
Inst J 1999;26:177-81.
24. Keçeligil HT, Demira¤ MK. Kalp yaralanmalar›. T Klin
Cerrahi T›p Bilimleri/Acil T›p 2007;3:31-6.
25. Medizinische Klinik 4. Perforation und Ruptur Koronary
arterien. Herz 1998;23:311-14.
26. Mitchell ME, Muakkassa FF, Poole GV, Rhodes RS,
Griswold JA. Surgical approach of choice for penetrating
cardiac wounds. J Trauma 1993;34:17-20.
27. Demetriades D, Charalambides C, Sareli P, Pantanowitz D.
Late sequelae of penetrating cardiac injuries. Br J Surg
1990;77:813-4.
28. Hardikar AA, Thakur SS, Karmarkar PS, Ambike VS,
Kanetkar AV, Golhar KB. Penetrating cardiac injury due to
balpoint pen. Asian Cardiovasc Thorac Ann 1999;7:158-60.
175