2014`ün ilk çeyreğinde cari işlemler açığı 11.5 milyar dolar - T-Bank

13 Mayıs 2014
2014’ün ilk çeyreğinde cari işlemler açığı 11.5 milyar dolar
Mart ayında aylık cari işlemler açığı 3.2 milyar dolar olarak geçen yılın aynı ayına göre daraldı. Cari
işlemler açığı 2013 yılının aynı ayında 5.6 milyar dolar olmuştu. Mart ayında cari açıktaki daralmada
enerji-dışı açığın 0.9 milyar dolar fazla vermesi etken oldu. Bunda da altın ticaretinde düzelmenin rolü
vardı. Ocak-Mart dönemine bakıldığında ise cari açığın geçen yılın aynı dönemine göre 16.6 milyar
dolardan 11.5 milyar dolara indiğini görmekteyiz. Yıllık kümülatif açık ise Şubat ayındaki 62.4 milyar
dolardan Mart ayında 59.9 milyar dolara geriledi.
Ocak-Mart döneminde cari işlemler açığının oluşmasında, dış ticaret açığı ve gelir dengesindeki çıkış
etken oldu. Turizm gelirlerinin ise değişmediğini görmekteyiz. Yılın ilk çeyreğinde dış ticaret açığı 11.9
milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu dönemde 1.1 milyar dolarlık enerji dışı fazla verildi. Altın dış
ticaretinde ise 1.6 milyar dolarlık fazla kaydedildi. Geçen yılın aynı döneminde dış ticaret açığı 17.2
milyar düzeyindeydi. Hizmetler dengesi fazlası 2.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Net turizm gelirleri ise
bu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine değişmeyerek 2.8 milyar dolar oldu. Gelir dengesinde ise
2.3 milyar dolarlık bir çıkış oldu. Cari transferlerden kaydedilen giriş ise 165 milyon dolar olarak
gerçekleşti.
Ödemeler dengesinin sermaye ve finans hesaplarındaki hareketlere bakıldığında, 2013’ün ilk çeyreğinde
27.9 milyar dolar olan sermaye girişinin 2014’ün aynı döneminde 55 milyon dolar çıkışa döndüğü
görülmekte. Net doğrudan yatırım girişlerinde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre artış kaydedildi.
Ocak-Mart 2013’de 2.1 milyar dolar olan net doğrudan yatırımlar, Ocak-Mart 2014’de 3.1 milyar dolara
yükseldi. Aynı dönemde yabancıların Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarından gelen
tutar ise 1 milyar dolar oldu.
Ocak-Mart 2013’de 8.1 milyar dolar giriş kaydedilen portföy yatırımları Ocak-Mart 2014’te 2.5 milyar
çıkışa dönüştü. Portföy hesabının varlık tarafında, yani yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki menkul kıymet
işlemleri veya Hazine Müsteşarlığı tarafından yurtdışında ihraç edilen menkul kıymetlerden alımsatımlarda, 263 milyon dolar azalma oldu. Yükümlülük tarafında ise devlet iç borçlanma senetleri
piyasasında Mart ayında 1.7 milyar dolarlık net satım oldu ve üç aylık dönemde net satışlar 3.87 milyar
dolara çıktı. Kamu aynı dönemde 898 milyon dolar net dış borçlanma gerçekleştirdi. Hisse senedi
piyasasında ise Mart ayında 811 milyon dolarlık net alım oldu ve üç aylık dönemdeki alım tutarı 408
milyon dolara ulaştı. Bankacılık sektörü bu dönemde net 370 milyon dolarlık tahvil ihracında bulunurken,
diğer sektörler 6 milyon dolarlık geri ödemede bulundu.
Ocak-Mart 2013’de 17.7 milyar dolar giriş olan diğer yatırımlar tarafında ise Ocak-Mart 2014’te 713
milyon dolar çıkış oldu. Ocak-Mart 2014’te diğer sektör tarafındaki çıkış 73 milyon dolar olurken;
bankalar tarafında 168 milyon dolarlık fon girişi oldu. Bu çerçevede, diğer sektörlerin yurtdışındaki
mevduat hesapları 914 milyon dolar azaldı. Diğer sektörlerin net kredi kullanımı ise 2.1 milyar dolar oldu.
Genel hükümet 2013’te uzun vadeli kredilerde 269 milyon dolar net geri ödeme yaptı. Bankaların yurtdışı
efektif ve mevduat varlıkları yaklaşık 943 milyon dolar azalırken, bankalar yurtdışından 1.2 milyar dolar
net kredi kullandı. Bu dönemde yurtdışı banka ve kişilerin yurtiçi bankalar nezdinde tuttukları mevduat 2
milyar dolar azaldı. Bankaların yurtdışına açtığı nakit krediler de 63 milyon dolar azaldı. Ocak-Mart
döneminde uzun vadeli dış kredilerin yenilenme oranı, bankalar için %175, şirketler kesimi için %139
olarak gerçekleşti.
Özetle, Ocak-Mart 2014’e ilişkin analitik ödemeler dengesi tablosu incelendiğinde cari dengede 11.5
milyar dolar açık verilirken, sermaye ve finans hesaplarında da 55 milyon dolarlık bir çıkış olduğu
görülmekte. Net hata ve noksan kaleminde ise Mart ayında kaydedilen 2.4 milyar dolarlık artışla birlikte
6.6 milyar dolarlık bir giriş oldu. Merkez Bankası rezervlerinde ise Ocak-Mart döneminde 4.9 milyar
dolarlık azalma kaydedildi. Sonuçta, Ocak-Mart 2013’de 7.5 milyar dolar artış kaydedilen rezerv
hareketlerinde, Ocak-Mart 2014’de 4.9 milyar dolarlık azalma meydana geldi.
Sonuçta, yılın ilk çeyreğinde ithalattaki azalma ve altın dış ticaretinde fazla verilmesinin de desteklediği
ihracattaki artış nedeniyle dış ticaret açığında daralma meydana gelmesi, cari işlemler açığının da
daralmasına rol açtı. Bu durumun oluşmasında alınan makro-ihtiyati önlemlerin, Merkez Bankası’nın faiz
artırımının ve dövizdeki yükselmenin etkisiyle daralan iç talebin etkisi bulunmakta. Aynı etkiler ise
ihracatı destekledi. Öte yandan, ödemeler dengesinin finansman tarafında ciddi sorunlar var ve sağlıksız
yapı devam etmekte. Yılın ilk üç ayında doğrudan yatırımlarda meydana gelen hafif artışa karşın,
porftföy ve diğer yatırımlar azalmış durumda. Doğrudan yatırımlar ise cari açığı finanse etmekte çok
yetersiz kalmakta. Bu nedenle cari açık, net hata ve noksan kalemi ve merkez bankası rezervlerinden
karşılanmış durumda. Sonuçta, cari açıktaki bu daralmanın, ekonomide iç talep ve büyümedeki
yavaşlamanın ithalatı sınırlaması, AB ülkelerindeki göreli toparlanma ve TL’deki değer kaybının ihracatı
desteklemesiyle devam edeceğini düşünmekteyiz. Ancak önümüzdeki dönemde TL’nin tekrar
değerlenme sürecine girme olasılığı ihracattaki artış hızını olumsuz etkileyebilir. Diğer taraftan portföy
yatırımlarındaki azalmanın yılın ikinci çeyreğinde finansal piyasalarda gördüğümüz rahatlama dikkate
alındığında önümüzdeki aylarda dengelenme olasılığı bulunmakta.
ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ
(Milyon ABD Doları)
Ocak-Mart
2013
Cari İşlemler Dengesi
Dış Ticaret Dengesi
Hizmetler Dengesi
Turizm gel.
Gelir Dengesi
Cari Transferler
Sermaye ve Finans Hesabı
Doğrudan Yatırım
Portföy Yatırımları
Diğer Yatırımlar
Merkez Bankası
Genel Hükümet
Bankalar
Diğer Sektörler
Net hata ve noksan
Rezervler*
Resmi Rezervler
Fon Kullanımı
Ocak-Mart
2014
-16,551
-17,215
2,447
2,780
-2,035
-11,460
-11,987
2,676
2,767
-2,314
252
27,866
2,109
8,122
17,652
-238
-452
14,012
4,330
-3,860
165
-55
3,141
-2,467
-713
-354
-454
168
-73
6,635
-7,455
-7,024
-431
4,880
4,880
0
* Artı işareti rezervlerde azalışı ifade etmektedir
Daha fazla bilgi için:
Dr. M.Veyis Fertekligil,
Baş Ekonomist
e-posta: [email protected]
Tel: 0212 – 368 35 20
UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen
bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı
konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve
tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde
bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak
oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
2