yeme bozuklukları ve obezite epidemiyolojisi

YEME BOZUKLUKLARI VE
OBEZİTE EPİDEMİYOLOJİSİ
ÖZET: “Yeme bozuklukları, besin alımının çok fazla
ve sağlıksız boyutlarda azalma veya gerekenden aşırı şeklinde belirti veren yeme davranışı bozukluklarını içerir. Aynı
zamanda fazla kaygı, endişe, stres duygularını, beden yapısı
ya da vücut ağırlığı ile ilgili hassasiyeti barındıran genel bir
durumdur.”
ANAHTAR KELİMLER: Yeme Bozukluğu, besin,
hassasiyet, vücut ağırlığı.
ABSTRACT: “Eating disorders include eating behavior disorders that show too much nutrient intake and decrease in unhealthy dimensions, or excessive nutrition. At
the same time, it is a general condition that carries excess
anxiety, anxiety, stress feelings, body structure or sensitivity
to body weight. “
KEYWORDS: Eating Disorder, food, tenderness,
body weight.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Sayı 49 Nisan 2017/ 39
cağımız danışmanlık için hedefleri belirlemek de çok önemlidir.
Yeme davranışındaki bozukluklar zamanla direkt yemek bozukluğuna neden olabilmektedir.
Yeme bozuklukları, besin alımının çok fazla ve sağlıksız boyutlarda azalma veya gerekenden aşırı şeklinde belirti veren
yeme davranışı bozukluklarını
içerir. Aynı zamanda fazla kaygı,
endişe, stres duygularını, beden
yapısı ya da vücut ağırlığı ile ilgili hassasiyeti barındıran genel
bir durumdur. En sık görülen
yeme bozuklukları Anoreksiya
Nervoza , Bulumia Nervoza, Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu ve diğer adlandırılamayan beslenme
veya yemek bozuklukları gibidir.
te, yaşam kalitesini ve standartlarını
olumsuz yönde etkilemektedir. Yeme
bozukluklarının da kronik diğer hastalıklar gibi topluma ve sağlık bakım
sistemine yükü epeyce fazladır.
Aslında Yeme Bozukluklarıyla
ilgili veriler ve çalışmalar oldukça sınırlıdır. En çok veriler Amerikan toplumuna aittir. Raporlara göre Amerika
toplumunda yaklaşık 25 milyon kişide
yeme bozukluğu tanımlanmış ve bunların ¼ ünü erkekler oluşturmuştur.
(Alliance for Eating Disorders Awareness,2014-2015)
1998 yılında Almanya’da yapılan bir çalışmada Anoreksiya Nervozada üretkenlik kaybının 130,5 milyon
Euro, sadece yataklı tedavi maliyetinin
de 62,9 milyon Euro bulunmuştur.
Anoreksiya Nervoza (AN) : DSM
Yeme Bozukluklarının önemi - 5 ölçütlerine göre bireyin enerji alımınedir?
nın yaşa, cinsiyete, gelişim ve fiziksel
Anoreksiya, çok az miktarda sağlık yaklaşımına göre belirlenen gebeslenmeye geçiş, yemeyi kabul reksinimin, aşırı derecede vücut ağırlık
etmeme ve aşırı vücut ağırlığın- kaybına sebebiyet verecek kadar aza
da sağlıksız kayıp ile karakterize indirilip sınırlandırılmasıdır. Ayrıca da
GİRİŞ:
olurken;
Bulumia ise yemeyi azaltma kişinin istenilen vücut ağırlığının al
Yeme davranışları kişinin düşünce, inanç, duygu ve tutumunun, girişimleri sonucu oluşan kontrolsüz tında olmasına karşın, kilosunun artbesinlerle olan ilişkisidir. Bu faktörler- yeme atakları sonrası telafi etmeye masından veya şişmanlamaktan çok
le oluşan davranışları anlayabilmek yönelik kusma eylemiyle karakterize- korkması da komplikasyonlar arasınbireylerim besin seçimini öğrenebil- dir. Yeme bozuklukları tıbbi, psikolojik da görülür. Bu bireyler aynı zaman
memize ve beslenme alanında yapa- ve sosyal sorunlara yol açmakla birlik- da vücut ağırlığının tehlikeli düzeyde
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Sayı 49 Nisan 2017/ 40
düşük olması gerçeğini de inkâr ederler. Yeme Bozukluğu sonucu vücut
algısında da bozukluklar baş gösterir.
Kendini aynada genellikle çok kilolu
görme eğiliminde olurlar. Aneroksiya
Nervoza gelişimsel açıdan incelenirse; vücut yağ ağırlığı arttığı, vücutla
ilgili duyguların ve üretkenliğin başladığı ve bu değişimle ilgili mental düzenlemelerin yapılması gereken bir
dönemde oraya çıkmaktadır. Ergenlik
döneminde diyet yapma davranışlarının başlaması ve devam ettirilmesinin
farklı faktörlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Diyet yapma girişimine
genelde aile üyeleri, arkadaşlar veya
medyanın yönlendirmesi etkili olmaktadır. Bu da bilinçsizce yeme alımını
aşırı ve tehlikeli azaltma olarak yansıyınca AN görülmesi muhtemeldir.
Bulumia Nervoza (BN): DSM
- 5 Ölçütlerine göre Bulumia Nervoza; Yenileyen aralıklarla tıkınırcasına
yeme atakları ile karakterize olan beraberinde hem aşırı miktarda besin
alma ile yeme dürtüsü denetimi eksikliğinin yeme nöbetlerine eşlik ettiği durumdur. Teşhis olan BN bireyler
vücut ağırlığı kazanımını önlemek
için bilinçli besini dışarı atma (kusmak,
laksatif, diüretik,l avman ya da diğer
ilaçları kötüye kullanmak , sağlıksız
diyet, aşırı egzersiz gibi) gibi sağlıksız
ve olumsuz davranışta bulunmaktadır.
Tıkınırcasına yeme ve uygunsuz dengeleme çabaları ile beraber, ortalama
2 - 3 ay, haftada en az 1 kez görülür.
Kendinin değerlendirirken vücut ölçüleri ile ağırlığından çok etkilenirler.
Değerlendirmede ki bozukluklar sadece anoreksiya nervoza ataklarının
süresince sınırlı değildir. Bu belirtilerin
birlikte olması ile bulumia nervoza tanısı konur.
(Alliance for Eating Disorders Awareness, 2014-2015; APA,2013;Öyekçin ve
Şahin,2011)
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
(TYB; Bince Eating): Tıkınırcasına yeme
bozukluğu tanı açısından bakıldığında
bulumia nervoza ile benzer özellikleri taşımaktadır. Ama farkı obezite ile
bağlantılı yönüyle dikkat çeker. Tıkınırcasına Yeme kavramı DSM - 5 ölçütlerine göre, kısa süre içinde benzeyen
koşullarda ve benzer sürece, çoğu kişiden çok daha fazla yemek yiyebilme
özelliğiyle karakterizedir. Tıkınırcasına
Yeme Bozukluğunun bir diğer özelliği de yemek sırasında bireyin yediklerinin miktarını kontrol edememesi
ve yemeyi duraklatamaması şeklinde
kontrol kaybı hissi oluşmasıdır. Bulumia nervoza’dan ayıran ikisinde de tı-
kınırcasına yeme özelliğinin yanında
dengeleyici gibi algılanan davranışları
sergilememesidir. Ama düzenli şekilde
ataklar halinde kısa sürece aşırı şekilde
yemek tüketebilme özelliği bu bozukluğa ismini veren en belirgin özelliğidir.
Ankara’da Gazi Üniversitesi Tıp
Fakültesi öğrencilerinde olası Yeme
Bozukluğu davranışlarının saptanması için yapılan bir çalışmada sonuçlar
aşağıdaki gibidir. 935 öğrenciye Yeme
Tutum Testi (EAT-40) uygulanmış ve
test sonucun da %13,7 (yaklaşık 130
kişi) oranında yeme bozukluğu fark
edilmiştir. Olası yeme bozukluğu saptamasında %20.5 Erkeklerde, %11.9
kızlarda bulunmuştur. Masum gibi görünen bu davranışların ilerdeki ciddi
yeme bozukluklarına davetiye çıkaracağı bu nedenle de hastalık boyutuna ulaşmadan fark edilmesi ve önlem
alınması şeklinde öneri getirilmiştir.
(İlhan ve ark. 2006–Çelikel ve ark.
2008)
4. ULUSAL SAĞLIKLI YAŞAM SEMPOZYUMU
Anoreksiyadan obeziteye yeme bozuklukları 12-15 Şubat 2015
Yeme bozuklukları ve obezite epidemiylojisi: Dün- Bügun-Yarın
Prof.Dr.A Gülden Pekcan
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Sayı 49 Nisan 2017/ 41